Basatin

✅ پژوهشگری که شیوه تحقیق علمی تاریخ را در ایران رواج داد

زنده‌نام اقبال در سال 1276 خورشیدي در شهر آشتیان دیده به جهان گشود. او به همراه خانواده خود در کودکی به تهران کوچ کرد. پس از چند سال تحصیل در مکتبخانه به سبب آشنایی خانوادگی به مدرسه «شرکت گلسـتان» رفت. پس از اتمام دوره سه ساله این مدرسه، اقبال جوان با مساعدت ابوالحسن فروغى، به دارالفنون راه یافت. پس از پایان تحصیلات در دارالفنون، به پیشنهاد فروغی در همانجا به تدریس پرداخت و به تدریج در دیگر مدارس تهران همانند «دارالمعلمین» که توسط فروغی تأسیس شده بود، و نیز مدارس سیاسی و نظام کار، آموزگاري را پی گرفت و به تدریس فارسی، تاریخ و جغرافیا مشغول شد. http://yon.ir/iu00
@manuscript

✅ تراثنا الفکری المخطوط فی المکتبات الغربیه

دانشمندان شیعه در طول تاریخ میراث علمی ـ فکری سترگی در زمینه‌های مختلف از خود بر جای گذاشته‌اند که گرایش‌های مختلفی را در برمی‌گیرد. از این میراث فکری فقط مقدار ناچیزی به دست ما رسیده که در طول این چهارده قرن، حوادث و آفات مختلفی برای نابودی آنها پیش آمده ولی به صورت نسخ خطی در کتابخانه‌های کشورهای اسلامی و غربی باقی مانده است.
بسیاری از این نسخه‌های خطی از موطن اصلی خود خارج شده و به کشورهای غربی رفته و در کتابخانه‌ها و موزه‌های اروپایی و امریکایی نگهداری می‌شود. در این راه شرق‌شناسان از قرن شانزدهم میلادی به نسخه‌های خطی اهمیت دادند و در راه جمع‌آوری و مطالعه آن کوشش کردند به گونه‌ای که اکنون بیش از 160 کتابخانه در کشورهای اروپایی و امریکایی از این نسخه‌های خطی نگهداری می‌کنند و بالغ بر 140 هزار نسخه خطی را در بر می‌گیرند. مقاله حاضر، گزارش کوتاهی از میراث اسلامی شیعی در کتابخانه های غربی است. مظفر صلاح کامل این مقاله را نگاشته است که در شماره 84-85 میراث شهاب منتشر شده است. http://yon.ir/6UX5
@manuscript

✅ راهکارهای شناخت استشهادنامه

سندشناسی، تبیین توسعه تاریخی اسناد، و ساختارشناسی آنان گوناگون است. سندشناسان معتقدند که اسناد تاریخی را بایست با کمک دانش و فن سندشناسی، قاعدهمند و تعریف و تشریح کرد. به این ترتیب، ساختارشناسی اسناد و کاربرد تمامی اسناد تاریخی، طبیعتاً از جمله مصادیق اصلی دانش سندشناسی به شمار میآید. اسناد و نوشته های شرعی بسیار زیادی از دوره قاجاریه باقیماندهاند از آن جمله استشهادنامهها، که حاصل نظام فقهی- قضایی آن دوره بوده است؛ استشهادنامه ها مانند سایر اسناد شرعی دارای ساختار خاصی هستند که با موشکافی دقیق سندشناسانه میتوان به آنها دستیافت. این اسناد به لحاظ ساختاری ساده تر از سایر اسناد شرعی بوده و در اغلب موارد متنی کوتاه دارند، و با وجودی که دارای نوعی ساختار سندنویسی مجزا نسبت به سایر اسناد هستند، اما سبک و ساختار مشخص و ثابتی در نگارش این اسناد دیده نمیشود. نویسندگان و محرّران در نگارش این اسناد، خود را ملزم به تبعیت از شیوهای ثابت نمیدیدند و تنها قصد خود را از نگارش این عقد بیان میکردند. روش پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت تاریخی خود، توصیفی است و اطلاعات لازم از طریق بررسی منابع، مدارک و اسناد مربوط گردآوری شده است. بدین ترتیب در این مقاله ابتدا معیارهای شناخت استشهادنامه ها بیان میشود و جهت شناخت بیشتر این مبحث، نمونه هایی فرضی که در جنگها و منشآت و ترسل ها ارائه شده اند، ذکر میشوند تا به نوعی ادبیات سندنویسی و اصول نگارشی استشهادنامه ها بیان گردد. http://yon.ir/6n80
@manuscript

✅ بررسی و نقد تاریخ سند محمدبن معصوم بکری
سند در بین ولایات شبه قاره هند دارای بیشترین تاریخهای محلی به زبان فارسی است. اگرچه سابقه تاریخنگاری محلی فارسی در آنجا با برگردان فتحنامه سند مشهور به چچنامه از عربی به فارسی به اوایل قرن هفتم هجری میرسد؛ اما در واقع اولین نوشته مستقل محلی سند به زبان فارسی، تاریخ سند میرمعصوم معروف به تاریخ معصومی میباشد. بنابراین سؤال پژوهش این است که اثر مذکور دارای چه ویژگیهایی بوده و مطالب آنچه اهمیتی دارد. (سؤال) به نظر میرسد تاریخ سند میرمعصومی در بسیاری از مطالب راجع به سند منبع اول تألیفات بعدیِ تاریخ محلی منطقه بوده به طوریکه سایر تواریخ در این مورد بهره بسیاری برده اند. (فرضیه) غرض، ارائه مشابهت های تاریخی، فرهنگی و معنوی سند با اندیشه های ایرانی و اسلامی، مؤلفه های متعددی، مانند تعالیم و آموزه های ادبی، اخلاقی و اجتماعی در رشد و شکوفایی تألیفات به زبان فارسی از جمله در زمینه تاریخنگاری است. (هدف) مقاله به شیوه توصیفی و تحلیلی (روش) به این نکته دست یافته که تاریخ سند معصومی بیشتر به فتح سند توسط مسلمانان، حکومتهای سند از آغاز تا بابریان، انتقال حاکمیتهای محلی به امپراتوری تیموری، اقوام ساکن سند و مهاجرین به آنجا و شخصیتهای متنفذ و مقتدر از جمله حکام و فرهیختگان ازجمله ادبا و اهل علم توجه کرده است، البته مسائل اجتماعی و مردمی نیز به صورت کمرنگ دیده میشود. (یافته) http://yon.ir/m74v
@manuscript

✅ مرثیه ی قدیمی ترکی عثمانی در رثای حضرت زهرا(س)
در طول تاریخ، شاعران بسیاری برای اظهار محبت و ابراز مودت و عشق به حضرت زهرا(س)شاهکارهایی آفریده اند که در این میان برخی از این شعرها مربوط به شعرای اهل سنت می باشدکه ارادت خود را به حضرت نشان داده اند.
منظومه‌ زیر ترجمه بخشی از اثر منظوم سراینده‌ ای اهل عثمانی با تخلص «سلیمان» است. ترجمه این اشعار به جهت آشنایی با نوع نگاه این شاعر ترک زبان به حضرت فاطمه زهرا (س) و چگونگی رحلت و دفن آن حضرت است و به معنای تایید محتوای آن نیست. از این اشعار ظاهر می شود که سراینده به احتمال فراوان از صوفیانی بوده که سعی داشته بین محبت اهل بیت (ع) و اعتقاد به خلفا جمع کند.
فصلی در بیان احوال حضرت فاطمه (س(:
اکنون احوالات فاطمه (س) را بشنو
که پس از رسول خدا، بر او چه گذشت.
شبانه‌روز گریه سر داد
و دل کاینات را آتش زد.
خورد و خوراک و خواب بر وی حرام شد.
می‌گفت:«واحسرتا، وافرقتا!
پدر جان چرا رفتی، واویلتا.»
کجایی ای شمس تابان، کجایی،
ای گلرخ و زلف ریحان من، کجایی؟
با درد فرقت تو چه سازم؟ http://yon.ir/t0kI
@manuscript

✅ «عهد» ناشناخته خسرو پرويز به پسرش شیرويه
در بیش از چهار سده تاریخ ساسانیان، پادشاهان بزرگ و جنگجویی همچون اردشیر بابکان (224-240 م)، شاپور یکُم (240-270 م)، قباد یکُم (484-531 م) و خسرو انوشیروان (531-579 م)، در زندگانی خود و در آیین درباری ویژه‌ای، یکی از پسران خود ـ و معمولاً بزرگ‌ترین پسر را ـ به ولیعهدی برمی‌گزیده‌اند و با نوشتن وصیّت‌نامه‌ای سیاسی (در زبان فارسی، «اندرز» و در عربی، «عهد») برای ولیعهد، او را در چشم بزرگان و نژادگان و کارگزاران شاهنشاهی و مردم، همچون جانشین قانونی خویش می‌شناساندند. عَهد، دستورها و اندرزهای شاهانه دربارۀ آیین شهریاری به جانشین و یا جانشینان آینده و یا بزرگان و کارگزاران شاهنشاهی بود که پیش از مرگ پادشاهان گفته یا نوشته­ شده‌اند و آنها را می‌توان وصیّت‌نامه‌های سیاسی فرمانروایان انگاشت. با این که در ادبیات ساسانی «عهدی» به نام «عهد خسرو پرویز به پسرش شیرویه» ناشناخته است، امّا در این جستار کوشش خواهد شد تا نشان داده شود که خسرو پرویز همانند پاره‌ای از نیاکان خود، بزرگ‌ترین پسرش را به ولیعهدی برگزیده و برای او «عهد»/ وصیّت‌نامه نوشته ­است و نشانه‌هایی از وجود چنین عهدی، می‌توان در لابه‌لای گزارش‌های تاریخی به چشم دید. http://yon.ir/45p2
@manuscript

✅ ابیاتی نویافته از قطران تبریزی

قطران تبریزی (زنده در 465 هـ.ق) از گویندگان بزرگ قرن پنجم و از شاعران معروف آذربایجان است که غالباً به استادی ستوده شده است. او در دستگاه امیران شدّادی، روادی و کنگری می‌زیست و شعرش بخشی از تاریخ و تاریخ فرهنگی آن سرزمین است. دیوان قطران در سال 1333 ق به همت محمد نخجوانی به طبع رسیده است. تصحیح دیوان قطران و عرضۀ شعر او به صورتی که شاعر سروده است، مانند دیوان بسیاری از گویندگان پیش از مغول که نسخۀ کهنی از آنها در دست نیست، کار دشواری است و شاید رسیدن به صورت نهایی آن ممکن نباشد. ما به شماری از دست‌نوشته‌های شناخته شده شاعر از جمله این مجموعه، گزیده‌ای از دیوان قطران که مقارن حکومت شاه عباس دوم کتابت شده و به گنجینه بقعه شیخ صفی متعلق بوده است و اکنون از بد حادثه در کتابخانه سالتیکوف شچدرین سن پطرزبورگ روسیه با شماره 322 موجود است، دست یافته‌ایم. http://yon.ir/967x
@manuscript

✅ سندها و نسخه های پارسی در موزۀ ماتناداران ارمنستان

ماتناداران در زبان ارمنی کهن به معنی جایگاهی برای نگهداری کتابها و نسخه های خطی است. مجموعۀ ماتناداران که به نام مؤسسۀ مسروپ ماشتوتس (Mesrop Mashtots) پایه گذارالفبای ارمنی هم خوانده می شود در شهر ایروان پایتخت ارمنستان قراردارد. مجموعه علاوه بر نمایش نسخه های خطی کارهای مرمتی، پژوهشی و نشر نسخه های خطی را هم برعهده دارد. این مجموعه در حال حاضر دارای بیش از یکصد هزار نسخۀ خطی و سند در زمینه های تاریخ، جغرافی، فلسفه، ریاضی، نجوم، شیمی، پزشکی، قانون و. . . است. آگاهی در مورد پیشینۀ تاریخی ماتناداران در ارمنستان به سدۀ پنجم میلادی بازمی گردد. براساس سندی تاریخی که از آن یکی از مورخان این دوره به نام (Parpetsi) است مشخص می شود در این تاریخ کلیسای اچمیادزین (Etchmiadzin) دارای کتابخانه ای بزرگ بوده. در سدۀ پانزدهم میلادی هم تعدادزیادی نسخۀ خطی به کتابخانۀکلیسا هدیه داده شده. در سندی از زمان اسقف (Patriarch) ، 1655-1633میلادی اشاره شده که کتابخانۀ صومعۀ اچمیادزین با نسخه های تازه ای جانی دوباره گرفته. نخستین فهرست نامه از نسخه های موجود در ماتناداران اچمیادزین به وسیلۀ اسقف هوهانس شاه خاطونیان چاپ شد و در سال1840میلادی به روسی و فرانسه چاپ گردید. http://yon.ir/Oij6
@manuscript

چند اثر تراثی از انستیتو مطالعات شرقی فرانسه در قاهره👇👇
با سپاس از آقای هلالی، نمایشگاه بین المللی کتاب در قاهره🙏

في زيارتي البارحة الى المعهد الفرنسي في القاهرة، وهو من أعرق المعاهد الشرقية الفرنسية الذي يربوا على أكثر من ١٢٠سنة وبحدود مئة موظف وموظفة، له دراسات وبحوث رصينة بالعربية والفرنسية والانكليزية، اهداني رئيس قسم البحوث والدراسات الاسلامية بعض الكتب ، اقدمها لكم.