Basatin

✅ برگزاری کارگاه آموزشی «ابعادِ نسخه‌شناسی و کتابت‌‌شناسیِ نسخه‌هایِ اسلامی با تاکید بر حواشیِ نسخه»


«بنیادِ میراثِ اسلامی الفرقان» (لندن) با همکاریِ کتاب‌خانه دولتیِ برلین و دانشگاهِ فرایِ برلین، در راستایِ سلسله کارگاه‌هایِ آموزشیِ: «مطالعه نسخه‌هایِ خطّیِ شرقی» از 25 تا 29 مارس 2019 کارگاهِ آموزشی با عنوانِ: «ابعادِ نسخه‌شناسی و کتابت‌‌شناسیِ نسخه‌هایِ اسلامی با تاکید بر حواشیِ نسخه‌» برگزار خواهد کرد.

در این کارگاهِ آموزشی این موضوعات بحث خواهند شد: صحّافی، خوشنویسیِ نسخ‌خطّی؛ نسخ‌خطّی سرچشمه تحقیقاتِ اجتماعی و تاریخی؛ حواشیِ نسخ‌خطّی (از: مالک؛ خوانندگان؛ نظراتِ افرادِ مختلف) یا بررسیِ کاغذ به عنوانِ دو نمونه‌ منعکس کننده ابعادِ مختلفِ فرهنگی و اقتصادیِ جوامعِ اسلامی.

مخاطبانِ اصلیِ این کارگاهِ آموزشی: دانشجویانِ کارشناسیِ ارشد، دکتری و پژوهشگرانِ رشته‌هایِ: لغت‌شناسی؛ مطالعاتِ اسلامی؛ مردم‌نگاری و مطالعاتِ تطبیقیِ نسخ هستند.

شرکت‌کنندگان باید با نسخه‌خطّی و زبانِ عربیِ نوشتاری آشنایی داشته باشند. این کارگاه به زبانِ انگلیسی برگزار خواهد شد.

شایانِ ذکر است «کتاب‌خانه دولتیِ برلین» میزبانِ این کارگاهِ آموزشی است. این کتاب‌خانه، با ذخیره حدودِ 43000 نسخه، به عنوانِ یکی از بزرگترین مجموعه‌هایِ نسخِ شرقی در مغرب زمین شناخته شده است.

کارشناسانِ کارگاهِ آموزشی:

 Prof. Dr. Konrad Hirschler؛ Dr. Olly Akkerman؛ Dr. Anne Regourd؛  Dr. Boris Liebre.

سخنرانانِ تکمیلی: Dr. Élise Franssen   ؛ Christoph Rauch

سخنرانِ اختتامیه :DR. ÉLISE FRANSSEN
http://yon.ir/UYwPC
🆔 @manuscript

✅تحلیل تطبیقی سفالینه‌های مینایی و کاشی‌های زرین‌‌فام (سده 6 تا 7 هجری) با نگاره‌های نسخه کلیله و دمنه 707 ه.ق آل‌اینجو

این پژوهش به تحلیل ترکیب‌بندی و مطالعه مشخصه‌های‌ تصویری سفالینه‌های مینایی پیش از مغول (سده ششم و اوایل سده هفتم هجری)‌، کاشی‌های‌زرین‌فام ایلخانی (‌کاشان- سده هفتم هجری‌‌) با نسخه کلیله و دمنه آل‌اینجو (شیراز- ‌707 ه.ق) می‌پردازد. هدف از این پژوهش تطبیق مؤلفه‌های تصویری این آثار‌ است که در ادوار مختلف با ماهیت و مضامین متمایزی ترسیم شده‌اند. همچنین در پی ‌یافتن الگوی‌های همانند و زمینه‌های پیدایی وجوه همسان با وجود فاصله زمانی دو سده در آثار مذکور است. سوالات پژوهش عبارتند از: 1- به‌کارگیری کدام الگوهای مشابه در تصویرنگاری آثار مذکور تداوم یافته است؟ 2- آیا می‌توان نگاره‌های نسخه کلیله و دمنه آل‌اینجو را دارای منشأ اثرپذیری مشترک یا ملهم از سفالینه‌های مینایی و کاشی‌های زرین‌فام دانست؟ این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی‌ انجام شده است و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ایی صورت گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد علی‌رغم دگرگونی‌های سیاسی، اجتماعی و رسوخ فرهنگ‌های مختلف در خلال سده ششم تا هشتم هجری، تأثیرپذیری و استمرار سنت‌های تصویری همانند، نظیر مبانی کهن و باستانی در این آثار مشاهده می‌شود. سیاست‌های فرهنگی‌ حاکمان، بستر‌های اقتصادی نظیر توسعه تبادلات تجاری بین شیراز و شهرهای سازنده این سفالینه‌ها (نظیر کاشان، ری یا نیشابور)‌‌ در این ادوار، شکل‌گیری نظام‌مند آموزش و رواج مهاجرت هنرمندان (به خصوص در ادوار بعد از حمله مغول به فارس)، در ملهم بودن نگاره‌های این نسخه از سفالینه‌های مذکور تأثیرگزار بوده است.

این مقاله نگاشته صمد سامانیان؛ الهام پورافضل در نگره دوره 12، شماره 44، زمستان 1396، صفحه 5-19 میباشد.
http://yon.ir/STlKV
🆔 @manuscript

‍ ✅ بازخوانی کهن ترین روایت از واقعه کربلا

دستیابی به روایتی معتبر و دقیق از واقعه کربلا همواره دغدغه علاقه مندان و پژوهشگران تاریخ عاشورا بوده است. کتاب ابومخنف (متوفای ۵۷ا ق) با نام مقتل الحسين نزدیک ترین روایت از این واقعه را گزارش کرده است.

محمد هادی يوسفی غروی کتاب ابومخنف را بر اساس منابع معتبر، بازسازی و احیا کرده است. این اثر با نام وقعة الطف منتشر شده و در سالیان اخیر جزو منابع اصلی واقعه عاشورا بوده است.

وقعة الطف کهن ترین گزارش مکتوب از واقعۀ کربلا است و با این کتاب، به گزارشی تاریخی از واقعۀ عاشورا، بدون افزوده های متأخره دست یافته ایم.

در وقعة الطف همه نقل های بازمانده از کتاب ابومخنف گردآوری شده و می توانیم بگوییم اکنون ساختار اصلی کتاب مقتل الحسين را در اختیار داریم. این ترجمه با رعایت دقت و امانت، ساختار علمی کتاب را حفظ کرده و تحقیقات مترجم امتیازاتی را به کتاب افزوده است.
همچنین شرح حال همه شخصیت های مرتبط با واقعه کربلا بر اساس منابع علمی در انتهای کتاب آمده است.

یوسفی غروی، محمدهادی، ترجمۀ وقعة الطف (بازخوانی مقتل الحسین ابومخنف کهن ترین روایت ازواقعه کربلا)، ترجمه: محمدصادق روحانی ، تهران، طه، 334 صفحه ، قطع: وزیری،  320000ریال، 1397.
http://yon.ir/4dVUb
🆔 @manuscript

✅ «موسّسه تحقیقاتِ شرقیِ باندارکار» در شهرِ پونا

«موسّسه تحقیقاتِ شرقیِ باندارکار» (Bhandarkar Oriental Research Institute) که به نامِ مخفّفِ   BORI شناخته شده است، در 1917 به یادِ راما کریشنا گوپال باندارکار (837-1925)  در شهرِ پونا، هندوستان تاسیس شد. وی محقّق، شرق‌شناس و فعّالِ اجتماعیِ برجسته هندوستان بود. وی در ابتدایِ تاسیسِ موسّسه 22000 کتاب‌هایش را اهدا نمود. شخصیّت‌هایی چون: پی.کی. کودی؛ اِی.دی. پوسالکار؛ اِس.وی.سوهنی؛ آر.اِن. دَندیکار؛ پی.وی.بَپَت و پی.اِل.ویدیا کتاب‌هایِ ارزشمندشان را اهدا نمودند.

در سالِ 1866 حکومتِ بمبئی طرحِ گردآوریِ نسخه‌هایِ خطّیِ هندی را آغاز کرد و محقّقانِ برجسته‌ای در این طرح شرکت کردند: پروفسور جُرج بوهلر؛ پروفسور اف.کِلهورم؛ پروفسور پیتر پِترسون؛ پروفسور آر.جی.باندارکار؛ پروفسور اِس.آر.باندارکار؛ پروفسور کاتاواتی؛ پروفسور گاتی. این دانشمندان در آن روزگار 17000 نسخه جمع‌آوری کرده به دکّن کالج (در پونا) منتقل کردند. پس از تاسیسِ «موسّسه باندارکار»، در 1918 نسخه‌هایِ خطّیِ حکومتِ بمبئی به این موسّسه منتقل شد. در 1925 بخشِ انتشاراتِ موسّسه راه‌اندازی شد و از 1935 فهرست‌نویسیِ نسخه‌هایِ خطّیِ آغاز شد.

در حالِ حاضر «موسّسه باندارکار» دارایِ 29510 نسخه و کتاب‌ 125000 کتاب به 25 زبانِ دنیا است که در حالِ افزایش هستند. بیشتر نسخه‌ها (17877 تعداد نسخه) مربوط به مجموعه The Government Manuscript Libraryمی‌باشد.

نسخه‌ها در موضوعاتِ: مذهب، زبان، ادبیاتِ ویدیک، دستورِ زبان، موسیقی، نمایش‌نامه، طب، فلسفی و کتاب‌هایِ مقدّسِ هندوان. به زبان‌هایِ: سانسکریت، زبان‌هایِ هندوستانی، زبان‌هایِ آسیایی و اروپایی. به خط: دیوناگری؛ شارادا؛ گرنتا؛ نسخ؛ اُریا؛ بَنگالی؛ کنّادا؛ تِلگو ؛ تامیلی.

350 تعداد نسخه نوشته شده رویِ برگِ درختِ پالم هستند و  تعدادِ 150 نسخه رویِ تخته‌هایِ آجر. همچنین تعدادِ 1500 نسخه‌ها، مصوّر می‌باشند. یکی از نفیس‌ترین نسخه‌ها «بَگوتا پُرانا» است که دارایِ 128 تصویرِ بسیار زیبا است.

از مجموعه‌هایِ نفیسِ «موسّسه باندارکار»: نسخه‌هایِ کمشیری؛ ویشرام بَگوادا؛ نسخه‌هایِ مصّور و میناتورِ فارسی؛ نسخه‌هایِ ادبیات و فلسفه جِین. نسخه‌هایِ نفیسِ ریگ‌ودا به عنوانِ میراثِ جهانی در سازمانِ یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

برخی از نسخه‌هایِ فارسیِ نفیس: ترجمه فارسیِ «گیتا» و «یوگ‌ وَشیست» (از: داراشکوه) با قدمتِ 340 ساله؛ ترجمه فارسیِ «ویشنو پُرانا» از سویِ یک پَندَت کشمیری؛ نسخه درباره پرورشِ اسب تالیفِ قاضی حسن افتخان (مربوط به 390 سال پیش)؛ نسخه اصلی دارایِ مهرِ سلطنتی کتابخانه جهانگیرشاه.

تاکنون این منابعِ موسّسه دیجیتالی شده‌اند: فهرستِ تفصیلی: 13 جلدِ چاپ شده؛ 35 قسمت؛ 13000 نسخه؛ میکروفیلم‌ِ 13000 نسخه. بیش از 10000 برگ نسخه فارسی در حالِ مرمّت هستند.

از انتشاراتِ مهمِ «موسّسه باندارکار»: فهرستِ تفصیلیِ نسخه‌هایِ خطّی که در 35 جلد منتشر شده است (شامل 12000 نسخه خطّی از «کتاب‌خانه نسخِ دولتی») و تهیّه میکروفیلم میلیون‌ها اوراق (شامل 4000 نسخ فهرست نشده)؛ «تصحیحِ انتقادیِ مهابارات- در 19 جلد»؛ «تاریخِ دَرم‌شاسترا»؛ «فرهنگِ پراکریت» (Prakrit Dictionary) که به ترتیبِ تاریخی چاپ شده است از 1988 تا 2016 به طول انجامید و تاکنون در پنج جلد با 55000 مدخل منتشر شده است که بنا است به 90000 مدخل برسد.

از دیگر فعّالیّت‌هایِ «موسّسه باندارکار»، برگزاریِ سخنرانی و انتشارِ سال‌نامه (Annals of The Bhandarkar Oriental Research Institute  ) است و برایِ غنی‌کردنِ نشریاتِ خود آماده تبادلِ این سال‌نامه با نشریاتِ دیگرِ کشورهایِ جهان است.

در 1943 این موسّسه «اداره مرکزیِ کنفرانسِ شرق‌شناسیِ سراسریِ هندوستان»(Central office of the All India Oriental Conference= AIOC) به ثبت رسانید.

شایانِ ذکر است که «موسّسه باندارکار» با «پروژه ملّیِ نسخه‌هایِ خطّی» (National Mission for Manuscript= NMM)  در هندوستان همکاری دارد.
http://yon.ir/OWpce
🆔 @manuscript

✅ دگرریختیِ دیوان در تصاویر چاپ‌سنگی اسکندرنامۀ‌‌ نقالی

با ورود صنعت چاپ به ایران و دسترسی گستردۀ مردم به کتاب و کتابخوانی، داستان‌های عامیانه به‌ویژه آن‌هایی که افسانه‌های عجیب و حوادث شگفت در آن دیده می‌شوند، از رونق خاصی برخوردار می‌گردند. یکی از محبوب‌ترین این داستان‌ها اسکندرنامه نقالی است که در دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی بارها به شیوه چاپ‌سنگی به طبع رسیده است. این روایت اسلامی‌شدۀ اسکندر، سرشار از موجوداتی فراطبیعی و افسانه‌ای است. در خصوص توصیف برخی از این موجودات همچون دیو و غول، می‌توان از اصطلاح اسطوره‌شناسی دگرریختی استفاده کرد؛ به این معنی که ظاهر و توانایی‌های چنین پدیده‌هایی دستخوش تغییر شده‌است. هدف از این پژوهش، علاوه بر معرفی یکی از نسخ چاپ‌سنگی اسکندرنامه ‌نقالی به تاریخ 74-1273ق.، توصیف و تحلیل شش نمونه از این موجودات و مقایسه آن‌ها با دو اسکندرنامه چاپ‌سنگی دیگر است. سوالات تحقیق از این قرارند: دیوان اسکندرنامه ‌نقالی از چه ویژگی‌های منحصر به فردی در ظاهر و توانایی‌ برخوردار هستند؟ وجوه اشتراک و افتراق چنین موجوداتی نسبت به سایر همتایانشان چیست؟ چگونه می‌توان با توجه به مفهوم اسطوره‌شناختی دگرریختی به توصیف و طبقه‌بندی آن‌ها پرداخت؟ روش این تحقیق توصیفی و تحلیل و شیوه جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای است؛ و تصاویر مورد نظر با روش آیکونوگرافی پانوفسکی مورد تحلیل قرار گرفته است. مقایسه تطبیقی این سه نسخه، نشان از اقتباس تصاویر اسکندرنامه مظفری از نسخه‌ مورد بحث و پیموده شدن مسیری متفاوت در تصویرسازی دیوان در نسخۀ عصر پهلوی دارد. همچنین، دیوانِ به تصویر کشیده شده در این نسخه سه نوع متفاوت دگرریختی را به شکلِ ناقض (بخشی از پیکره)، کلی و شفابخش به نمایش می‌گذارند.

نیما ادهم؛ مهدی حسینی نویسندگان این مقاله در نگره دوره 12، شماره 44، زمستان 1396 هستند.
http://yon.ir/SJeVj
🆔 @manuscript

🔵 اباعبدالله الحسین و اباالفضل العباس علیهما السلام در علی نامه (بخش 2-3: جنگ صفين، نبرد با قاسطين)/ حسین شهسواری

چکيده: علی‌نامه، منظومه‌اي کهن، برجای مانده از قرن پنجم هجری، است که به سبک شاهنامه فردوسی، در دلاوری‌های امام‌ المتقین حضرت علی (ع)، وقايع جنگ‌های صدر اسلام و دوران چهار و اندی سال خلافت ظاهری آن حضرت (ع)، در 11220 بیت در بحرِ متقارب، به نظم در آمده است. اين منظومه، با اسلوبی کهن، نخستین تجربه شعر حماسی شیعه‌ي اماميه اِثنی‌عشری است، که هم از نظر قدمت تاریخ حماسه‌های شیعی و هم از نظر در برداشتن نوادر لغات و ترکیبات فارسی کهن، در کمال اهمیّت است و تاکنون گمنام مانده و در کتب تاریخ ادبیات فارسی به آن اشاره‌ای نشده است. در اين نوشتار، به بخش ديگري از منظومه‌ي علی‌نامه که در نقل وقايع حضور حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در رکاب حضرت امیرالمؤمنین (ع)، در جَنگ صفين (نبرد با قاسطين) است و نيز در پايان نوشتار، به وقايع حضور ابوالفضل العباس(ع) در اين اين کارزار، در سنين نوجواني، پرداخته شده است.

منبع: صحيفه اهل بيت (ع): س1، ش2 (پاييز ـ زمستان 1394)، صص89-126. http://yon.ir/X033
@manuscript

✅ کتابخانه امام حسین عليه السلام

کانال کتابخانهء تخصصی امام حسین عليه السلام، از سری کانالهای وابسته به مؤسسهء اطلاع رسانی و پژوهشی بساتین
https://t.me/ihlib
http://ihlib.ir

🔵 کليپي زيبا از نسخه خطی نفيس ده مجلس محتشم، موجود در کتابخانه رضا در رامپور ـ هند👆
🆔 @manuscript