قناة

Basatin

Basatin
2.6k
عددالاعضاء
2,910
Links
585
Files
52
Videos
5,899
Photo
وصف القناة
✅ همایش مسائل علومِ انسانی در نسخه‌ها، اسناد و میراثِ عربی و اسلامی

سوّمین «همایشِ علمیِ بین‌المللیِ» برگزار خواهد شد. این همایش با عنوان: «مسائل علومِ انسانی در نسخه‌ها، اسناد و میراثِ عربی و اسلامی: مباحثِ تراثی و معاصر» با همکاریِ «مرکزِ پژوهشیِ نسخه‌هایِ خطّی در دانشگاهِ کانالِ سوئز» و «مرکزِ احیاء میراثِ علمیِ عربی در دانشگاهِ بغداد» در 5-6 فوریه 2019 در اسماعیلیه، مصر برگزار خواهد شد. ریاستِ این همایش را مدیران هر دو مرکز: استاد دکتر اسامه سلیم و استاد دکتر مجید مخلف طراد برعهده خواهند داشت. آخرینِ مهلتِ ارسالِ چکیده مقاله 30 دسامبر 2018 است.
اطلاعات بیشتر در لینک زیر:

http://yon.ir/DZjb0
🆔 @manuscript
✅ ارغنون در فرهنگ و متون ایرانی و تصویر آن در دو مینیاتور هندی/ علی صفری آق قلعه

برخی وسایل و ساخته ها در زندگی مردمان ادوار کهن رواج داشته که امروزه کاربرد آنها منسوخ شده یا نمونه های تغییریافتۀ آنها موجود است.
آنچه در برخی از متون دربارۀ این وسایل دیده می شود، گاهی صرفاً نامی از آنهاست و در بهترین شکل، توصیف مختصر و نارسایی از آن وسایل در متون دیده می شود. به همین دلیل ویژگی هایی چون ابعاد، شکل ظاهری، ساختار و چگونگی آنها چنان که باید برای ما روشن نیست. با این حال گاهی تصویر برخی از این وسایل در هنرهای تجسمی مانند سنگ نگاره ها، تندیس ها، نگارگری و ... یافت می شود که شناخت دقیق تری از آن وسایل را برای ما فراهم می کند.
http://yon.ir/9RoX5
🆔 @manuscript
✅ متن‌شناسی و معرفی کتاب حماسی سالارنامه

سالارنامه کتابی حماسی به شیوة شاهنامۀ فردوسی است. در این اثر تاریخ ایران از ابتدا تا زمان سرودن آن، دوران زمامداری مظفرالدین قاجار، به نظم درآمده است. این کتاب دو بخش دارد؛ بخش نخست به نام نامۀ باستان از ابتدای تاریخ ایران تا پایان پادشاهی یزدگرد ساسانی را در بر می‌گیرد و سرودۀ روشنفکر و آزادی‌خواه کرمانی، میرزا آقاخان است. پس از آنکه عوامل حکومتی قاجار او را کشتند، ملااحمد حافظ عقیلی کرمانی ـ در اندک زمانی بعد از سرودن این اثر ـ ادامۀ کار را تا دورۀ مظفرالدین‌شاه به انجام رساند. ملااحمد بن حافظ در خدمت عبدالحسین‌میرزا فرمانفرما، سالار لشکر ایران بود و به همین سبب نام کتاب راسالارنامه گذاشت. اکنون تنها سه نسخه از این اثر موجود است که نگارنده با سیری در آنها به معرفی و متن‌شناسی کتاب می‌پردازد. شاعر با بینشی نو به رخدادهای تاریخی گذشته می‌نگرد و آنها را به پیروی از فردوسی در سبک حماسی بیان می‌کند؛ باتوجه‌به به این نکته‌ها چهارچوب کلی‌ای از تاریخ ایران، از ابتدایی‌ترین دوران تا زمان قاجار به زبان شعر می‌توان ارائه داد. زبان شعری آقاخان روان و یکدست و از صنایع ادبی به دور است؛ اما ملا احمد حافظ همواره می‌کوشد از عناصر بلاغی به‌ویژه تشبیه و ایهام استفاده کند؛ همچنین در مقایسه با زبان نامۀ باستان، مطالب شاعر یکدست نیست. آقاخان از ابتدایی‌ترین زمان ایران برای تاریخ واقعی سخن گفته است. البته به سبب وجودنداشتن اسناد تاریخی تحت تأثیر کتاب‌های دساتیری بوده است؛ اما در دوره‌های بعد تاریخی، به‌ویژه مادیان و هخامنشیان و اشکانیان و سلوکیان و ساسانیان، با اسناد کشف‌شدۀ باستان‌شناسان و ترجمۀ خطوط قدیمی، تاریخ صحیحی به زبان شعر ارائه می‌دهد. احمد بن ملاحافظ نیز با استفاده از تاریخ‌های گوناگون دورۀ اسلامی ایران، به‌ویژه روضه‌الصفا ادامة دوره‌های تاریخی را به نظم درمی‌آورد و تاریخ درست و فشرده‌ای ارائه می‌کند.

حمیدرضا خوارزمی نویسنده این مقاله در متن شناسی ادب فارسی، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 37، بهار 1397 است.
http://yon.ir/Ip7iT
🆔 @manuscript
✅ انتشار جلد چهارم «فهرست اسناد تاریخی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران»

مجلد چهارم «فهرست اسناد تاریخی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران» به کوشش شیوا تقوایی زحمت کش از سوی دانشگاه تهران منتشر شد.

مقدمه دکتر رسول جعفریان، رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران بر این کتاب به قرار زیر است:

 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، بزرگترین کتابخانه دانشگاهی کشور است، و این بزرگی، نه فقط در کمیت، بلکه در کیفیت و محتوای آثار موجود در این کتابخانه نیز هست. حجم وسیعی کتاب خطی، شمار فراوانی عکس، در کنار صدها هزار جلد کتاب لاتین، عربی و فارسی، شاهدی بر اعتبار و ارزش این مجموعه عظیم است، مجموعه‌ای که یادگار تلاش مردان بزرگی است که طی چندین دهه این آثار را گرد آورده‌اند. 

در کنار میراث یاد شده، اوراق زیادی به عنوان اسناد در کتابخانه مرکزی نگهداری می‌شود، اسنادی که غالباً توسط شماری از شخصیت‌های سیاسی و چهره‌هایی از خانواده‌های دراز دامن و پرنفوذ ادوار اخیر تاریخ ایران به کتابخانه اهدا شده است. این اسناد منحصر به فرد، برگ‌هایی از تاریخ ایران عزیز ما و گوهری شب‌چراغ برای شناسایی رویدادهایی است که در حوزه سیاست، اقتصاد و فرهنگ بر مردم ما رفته است. 

مع‌الاسف به‌رغم تلاشی که توسط مردانی مانند دانش‌پژوه و افشار و دیگران برای شناسایی میراث خطی موجود در کتابخانه مرکزی انجام گرفته و فهارس نسخ خطی منتشر شده، در زمینه اسناد، کار کمتری صورت گرفته و هنوز حجم عظیمی از اسناد در این کتابخانه وجود دارد که می‌بایست فهرست شود. 

پیش از این، در زمینه فهرست‌نگاری اسناد کارهایی صورت گرفته که شرح آن را در مقدمه نویسنده، ملاحظه خواهید کرد، اما این تلاش می‌بایست دنبال شده و با سرعت بیشتری دنبال شود. 

کتاب حاضر که به کوشش سرکار خانم تقوایی آماده شده، گامی است در ادامه فعالیت‌های گذشته که با همت و دقت و پیگیری ایشان به انجام رسیده است. مقدمه مفصل ایشان، گویای اهمیت این اسناد و روشی است که در ادامه کارهای پیشین، در زمینه فهرست‌نگاری اسناد موجود در کتابخانه مرکزی صورت گرفته است. 

در اینجا و پس از گذشت یازده ماه از مسئولیت مدیریت کتابخانه مرکزی، باید عرض کنم، مع‌الاسف، و به عکس شرایطی که در دوره ریاست کتابخانه مجلس طی سال‌های 87 تا 91 داشتم، در کتابخانه مرکزی، از امکانات لازم برای برداشتن قدم‌هایی در آن حد و اندازه که هیچ، حتی عُشر آن را ندارم. این مشکل، هم به لحاظ مالی و هم از جهت اختیارات است، مشکلی که بخش عمده آن به سیستم اداری دانشگاه و پیچیدگی آن باز می‌گردد. متأسفانه به نظر می‌رسد، با وضعیت موجود، هیچ نشانی از تغییر و طبعاً پیشرفت دیده نمی‌شود. با این حال، تولید این مجلد از فهرست اسناد کتابخانه مرکزی را به فال نیک گرفته، امیدوارم به همّت کارمندان فعال کتابخانه، بتوان گام‌های بعدی را برداشت. یکی از این گامها، تأسیس بخش اسناد دانشگاه تهران در کتابخانه مرکزی بود که چند ماه قبل افتتاح شد و امیدواریم با حمایت مسئولان بتوانیم بر غنای آن بیفزاییم.

در اینجا، از سرکار خانم تقوایی که طی این ماه‌ها بی‌وقفه کار کرد، و نیز مدیریت بخش اسناد کتابخانه مرکزی سرکار خانم اصیلی که خود در حال تهیه مجلدی دیگر از فهرست اسناد کتابخانه هستند، سپاسگزاری کرده و آرزوی توفیق بیشتر برای این پژوهشگران را دارم.
http://yon.ir/rWs0f 
🆔 @manuscript
✅بررسی نگاره‌های نسخه‌های خطی پزشکی تشریح الابدان

موضوع این پژوهش بررسی تصاویر نسخه خطی پزشکی به نام «تشریح الابدان» از ابن الیاس شیرازی است که از ترسیم فیگور انسانی برای نشان دادن دستگاه‌های مختلف بدن استفاده کرده است و بندرت بدان در پژوهش‌ها پرداخته شده است. این تصاویر در عین سادگی جسورانه و دارای نوآوری‌هایی است که در قرن هشت هجری نمونه مشابهی ندارد. هدف از این پژوهش ضمن بررسی ریشه‌های این تصاویر، تحلیل پیکره‌هایی است که از حیث تناسبات، ‌ساده نگاری، واقع‌گرایی و... تأمل برانگیزند. پرسش‌هایی در این زمینه مطرح می‌شود :ریشه‌های این تصاویر کجاست؟ تصاویر این نسخه آیا جنبه‌های زیبایی‌شناسی دارد و اصول هنری زمانه در این آثار تأثیرگذار بوده اند؟ در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی و گردآوری کتابخانه‌ای استفاده شده است. پژوهش حاضر به بررسی ریشه این تصاویر با سه گمانه زنی می‌پردازد: 1. ایران باستان (تحت تأثیر نسخه‌های مانوی 2. یونان (یونان در این مبحث از دانش طب پیشرو بوده است) 3. آسیای میانه (چین و مغولستان سلطه مغول درایران و شباهت‌های این تصاویر به نقاشی‌های چینی). اما در موضوع عناصر زیباشناسی، نتایج نشان می‌دهد استفاده از پرسپکتیو مقامی با استفاده از رنگ و پس و پیش کردن عناصر به طبقه‌بندی اعضای بدن کمک کرده است. همینطور با استفاده از عنصر تخیل و گاه با بهره‌گیری از نوشته و خط، تحرک را القا می‌کند. هنرمند با آزموندن شیوه‌ای نو توانسته از مرزهای اجتماعی و هنری غالب زمانه عبور و با حفظ عنصر خلاقیت به بیان علمی کمک کند.

مهتاب مبینی؛ شیدا اسماعیلی نویسندگان این مقاله در نگره دوره 12، شماره 44، زمستان 1396، صفحه 147-161هستند.
http://yon.ir/logX5
🆔 @manuscript
✅بررسی تطبیقی نسخ صحیحین و تفسیر جلالین با ترجمه‌های آن

یکصد و هفتاد و ششمین جلسه گروه علمی کلام مجمع عالی حکمت اسلامی با موضوع بررسی تطبیقی نسخ صحیحین و تفسیر جلالین با ترجمه های این کتب در موضوع اهل بیت(علیهم السلام) برگزار شد.

یکصد و هفتاد و ششمین جلسه گروه علمی کلام مجمع عالی حکمت اسلامی با موضوع بررسی تطبیقی نسخ صحیحین و تفسیر جلالین با ترجمه های این کتب در موضوع اهل بیت(علیهم السلام) با ارائه حجت الاسلام والمسلمین علی اعلائی بناب و با حضور اعضای گروه در مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد.

 خلاصه مباحث مطرح شده بدین شرح است:

کتاب ترجمه تفسیر جلالین، حسین رستمی، مؤسسه انتشاراتی حسینی اصل، ارومیه، چاپ اول، ۱۳۹۳) با پانزده نسخه از اصل یا تصویر کتاب، در موضوع اهل بیت (علیهم السلام) مقابله و تحقیق شده است که در پایان به نتایج تأسف باری رسیده­ ایم. نسخه­ ها شامل دو نسخه چاپ سنگی طبع تهران (۱۲۵۷ و ۱۳۰۱ قمری)، و نسخه نفیس خطی کتابخانه دانشگاه تورنتو کانادا (۱۲۷۸ قمری)، دو نسخه طبع قاهره، سه نسخه چاپ بیروت، دو نسخه چاپ ریاض، یک نسخه چاپ دمشق و یک نسخه چاپ کراچی پاکستان می­باشد.

در میان شروح و حواشی نیز به سه شرح و حاشیه (تهذیب، حاشیه صاوی و فتوحات الهیه) و یک ترجمه از مسعود قادرمرزی مراجعه شده است. کتاب ترجمه حسین رستمی، تلفیقی از ترجمه کتاب “تفسیر جلالین” و ترجمه کتاب “لباب النقول فی اسباب النزول” سیوطی است؛ یعنی در پایان ترجمه هر سوره از تفسیر جلالین، ترجمه اسباب النزول سیوطی را نیز آورده است.
http://yon.ir/tUWYL
🆔 @manuscript
✅حراج نسخه نفیس خطی قرآن علیرغم مخالفت‌های بسیار
با وجود مخالفت های فراوان در مصر قرار است نسخه ای خطی از قرآن کریم متعلق به ابوالنصر قانصوه الغوری در حراجی ساتبیز لندن در قالب هفته «هنرهای جهان اسلام» به مزایده گذاشته شود.
به گزارش خرداد، طبق برنامه‌ای از پیش اعلام شده قرار است۲۴ اکتبر (۲ آبان) نسخه‌ای خطی و نفیس از قرآن کریم که با خط نسخ نگارش شده است در خانه حراج ساتبیز در لندن به مزایده گذاشته شود.
این قرآن زمانی متعلق به یکی از سلاطین مملوک مصر به نام ابوالنصر قانصوه الغوری، قبل از حمله عثمانی‌ها به مصر بوده است. مملوک‌ها فرماندهانی ترک تبار بودند که در منطقه شام و مصر به فرماندهی رسیدند و در طول سیصد سال یکی طلایی‌ترین دوره‌های اسلامی را در اقتصاد، سیاست و فرهنگ بنا کردند.
بنا بر اعلام ساتبیز، قیمت پایه این قرآن ۷ تا ۱۰ هزار پوند قیمت‌گذاری شده است. پیش از این، اعلام خبر این حراج واکنش های زیادی در میان کارشناسان میراث فرهنگی جهان اسلام و به خصوص در محافل فرهنگی مصر برانگیخته است و کتابخانه ملی مصر همچنان با مکاتبه با مسئولان ساتبیز لندن و پیگیری از مسئولان سفارت مصر در انگلستان خواستار توقف این حراج شده است.
کتابخانه ملی مصر معتقد است که این نسخه خطی که شامل جزء چهارم قرآن کریم از آیه ۹۲ سوره آل عمران تا آیه ۲۳ سوره نساء است از سال ۱۸۸۴ در در آرشیو گنجینه این مرکز ثبت شده است. این قرآن خطی آخرین بار در اواخر قرن نوزدهم یعنی در سال ۱۸۹۲ در این کتابخانه دیده شده است. 
البته با وجود قرار داشتن نام قرآن «قانصوه الغوری» در لیست آثار حراجی امروز ساتبیز، صفحه اینترنتی مربوط به دریافت پیشنهادات آن از دسترس خارج شده است. 
در هفته حراج «هنرهای جهان اسلام» ساتبیز، نسخه قرآنی دیگری مربوط به دوره سلاطین مملوک در اواخر قرن ۱۴ و اوایل قرن ۱۵ نیز دیده می شود که با عنوان «خانواده الصمد» نامگذاری شده و قیمت پایه آن ۶ تا ۸ هزار پوند قیمت‌گذاری شده است.
http://yon.ir/S0OGN
🆔 @manuscript
✅ رساله راحة الارواح

كتاب رساله راحة الارواح/ راحت ارواح و سرور قلوب در ترانه ای است كه نی خامه را در آهنگ ثنایش از دل برآید. آسایش نفوس و رامش روان در نغمه كه عندلیب ناطقه را در شاخسار حمدش از سینه درآید. آری، ... فسانه های عجب باشدم به یاد اما ... فسانه ای كه غم از دل برد فسانه توست.

راحة الارواح نیز در موقعیت و مناسباتی مشابه آنچه شرح داده شد، شکل گرفته است. هدف از تألیف این کتاب آن بوده که وقتی فتحعلی شاه به بستر خواب می‌رود، برای وی خوانده شود تا با آرامش به خواب رود. از این‌رو مؤلف بخش‌های مختلف را «راحة» نامیده است. وی در مقدمۀ کتاب می‌نویسد این پادشاه همیشه در اندیشۀ گیتی‌گشایی و مملکت‌آرایی است و «پیوسته همچون بخت خود بیدار است» و هیچ‌گاه خواب را در دیدۀ حق‌بینش راه نیست. مؤلف در ادامه می‌نویسد که «قرعۀ فال به نام من بندۀ جان‌نثار، محمدصادق مروزی وقایع‌نگار برآمد. از این‌رو «حکایتی چند نگاشتم و ترتیب رساله را به یک افتتاح و بیست‌وهشت راحت و اختتامی داده مسمی به راحة الارواح نمود با این امید که باعث راحت و آسایش پادشاه جم‌جاه اسلام‌پناه گردد«.

سبک داستان‌پردازی وقایع‌نگار بیش و پیش از آنکه متأثر از ادبیات مکتوب و رسمی ما باشد، شبیه داستان‌گزاران سنتی ایران است. سبک او وجوهی از نقالی و مجلس‌گویی را به صورت توأمان با خود دارد. چگونگی آغاز کلام وقایع‌نگار شباهتی کامل با شیوۀ سخن در مجلس‌گویی به‌ویژه در سنت شیعی دارد. وقایع‌نگار در آغاز کلام خویش خطبه‌ای عربی نقل و سپس داستان اصلی را روایت می‌کند. از سوی دیگر یکی از ویژگی‌های داستان‌گزاری سنتی اعم از نقالی، مجلس‌گویی و پرده‌خوانی «مسئلۀ تداعی معانی و خواطر در شیوۀ بیانی» است. این ویژگی در روایت وقایع‌نگار نیز کاملاً نمایان است. از دیگر ویژگی‌های این سبک، زبان خاص آن است که حد فاصل زبان سادۀ گفتاری و زبان خواص است. این ویژگی نیز در داستان‌پردازی وقایع‌نگار مشهود است.

از این کتاب دو نسخۀ خطی وجود دارد؛ یکی در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شمارۀ ثبت 4236 با 185 برگ و دیگری در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی با شمارۀ ثبت 689 با 159 برگ.

فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:

یادآوری

پیش‌گفتار

رسالۀ راحة الارواح

محمدصادق وقايع نگار، رساله راحة الارواح، به کوشش محمد جعفری قنواتی،  ۲۳۷+۲۶ صفحه، قطع: رقعی، بها: 140000 ريال، 1396.
http://yon.ir/4EtRM
🆔 @manuscript
✅ مجلّه تُراثیِ «دبیر» در گامِ 14

فصلنامه «دبیر» (Dabeer) مجلّه‌ای است که منحصراً دربارة زبان و ادبِ فارسی به دو زبانِ اردو و انگلیسی مقاله منتشر می‌کند. این مجلّه که از سویِ «کتاب‌خانة یادگارِ دبیر حسن» (Dabeer Hasan Memorial Library) از شهرِ لکنو، هندوستان چاپ می‌شود، مدیریّتِ آن را دکتر احمد نوید یاسر ازلان حیدر - یکی از استادانِ فارسیِ دانشگاهِ اسلامیِ عَلیگَر- برعهده دارد. این مجلّه در هر شمارة خود بخشِ ویژه نسخه‌خطّی/ تُراث پژوهی دارد.
فهرست مقالات را در لینک زیر بخوانید:
http://yon.ir/In4D9
🆔 @manuscript
✅بررسي انتقادي نسخه هاي ديوان خاقاني و اثبات اصالت نسخه لندن

ديوان خاقاني، از آثار گرانسنگ ادبيات فارسي بوده و نسخه هاي مختلفي از آن در دست است.اين اثر، تاکنون چندين بار تصحيح شده و هر کدام از اين تصحيحات، نقاط ضعف و قوت خاص خود را دارند. از علل نبود تصحيح علمي و منقح از اين ديوان، عدم شناخت نسخه اصل يا نزديک به اصل ديوان خاقاني بوده است. اين عامل و عدم تلاش براي شناخت نسخه اصل بر اساس معيارهاي علمي متن شناسي و نسخه شناسي، سبب شده تا مصححان ضبطهايي را از نسخه بدلهاي ديوان، جايگزين کرده و در مورادي با درک متن شناسانه و ذوق خاقاني شناسي خود، متن را تصحيح کنند که سبب خطا در ضبط و تصحيح شده است. در اين مقاله تلاش بر آن است تا اصالت و اعتبار نسخه هاي ديوان خاقاني، با پژوهشي در ويژگيهاي سبکي، لغوي و زباني خاقاني و انطباق اين ويژگيها در نسخ متفاوت و همچنين اشارات و تلميحات متفاوت در ديوان خاقاني و دقت و صحت ضبط و بي دقتي و دخل و تصرف کاتبان، مورد ارزيابي قرار گيرد. با بررسي علمي و انتقادي نسخ ديوان خاقاني از اين لحاظ، روشن مي گردد که اصالت و اعتبار نسخه لندن (نسخه ل)، بيشتر از ديگر نسخ است و با اعتماد به اين نسخه، مي توان تصحيحي علمي و انتقادي و منقح از ديوان خاقاني ارائه داد.

این مقاله در سبك شناسي نظم و نثر فارسي (بهار ادب): بهار 1397, دوره  11 , شماره 1 منتشر شده است.
http://yon.ir/WLkN8
🆔 @manuscript