Basatin

✅ استفاده از روش نوین حفظ و نگهداری نسخ خطی در کتابخانه مرکزی دانشگاه وارث الانبیاء
http://yon.ir/vByug
🆔 @manuscript

✅ پژوهشی پیرامون کتاب تذکره الملوک نوشته رفیع‌الدین ابراهیم شیرازی، مورّخ دربار عادل‌شاهیان: براساس نسخه خطی کتابخانه ملی پاریس

یکی از مهم‌ترین کتاب‌های فارسی درباره تاریخ سلسله بهمنیان و عادل­شاهیان تذکره الملوک، نوشته رفیع‌الدین ابراهیم شیرازی، مورخ دربار عادلشاهیان است. نسخه­ هایی از این اثر در موزه و کتابخانه سالارجنگ، کتابخانه آصفیه، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود. در این مقاله تنها به معرفی نسخه موجود در کتابخانه ملی پاریس و ویژگیهای آن پرداخته شده است. در این نوشتار کوشیده‌ایم پس از بررسی شرح حال و آثار رفیع الدین ابرهیم شیرازی، اهمیّت و جایگاه کتاب تذکره الملوک در مطالعات تاریخ دکن و همچنین تأثیر وی بر مورخان بعدی را مطالعه کنیم. سپس به ویژگی‌های کتابتی و رسم الخطی نسخه یعنی شکل خط به کار رفته در آن، ویژگی‌های تزئینی اثر، نوع صامت‌های واژگان و ویژگی‌های نثر فارسی آن، اشاره شده است. همچنین این پژوهش می‌کوشد نشان دهد که آیا این نسخه به خط نویسنده است یا کاتب و اینکه درباری و با حامی یکی از اشراف کتابت شده یا انگیزه­های شخصی در کتابت آن نقش داشته است.

این مقاله نگاشته محمد عباسی در پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی دوره 50، شماره 1، بهار و تابستان 1396، صفحه 49-69 است که در لینک زیر می توانید بخوانید.
http://yon.ir/51jps
🆔 @manuscript

✅ عناصر دینی در کیهان‌نگاره نویافته چینی مانوی رویکردی تصویرـ متن‌شناسانه به طومارنگاره‌ای تعلیمی از مانویان چین در قرن 13/14 میلادی

پیشینه مطالعات هنر مانوی به آثار بازیافته از شین‌جیان در شمال غربی چین باز می‌گردد. نظر به همین یافته‌ها و در پرتو پژوهش‌های سده پیشین، مطالعه نگاره‌های تعلیمی مانوی‌، پهلو به پهلوی پژوهش‌های زبانی و تاریخی، به شکوفایی رسیده، آنچنان که منجر به کشف زوایای گوناگونی از مانویت شده است. با این حال، آثار هنری مانوی که جدیداً در جنوب شرقی چین کشف شده، مطالعات هنر مانوی را دگرگون کرده است. این آثار جدید دَه طومار نقاشی است که طی سال‌های 2006 تا 2016 در موزه‌های ژاپن و آمریکا شناسایی شده است. جستار حاضر قصد دارد در مقام نخستین نوشته فارسی یکی از این آثار فوق‌العاده مهم را، که کیهان‌نگاره خوانده می‌شود، تشریح کند. این نقاشی تعلیمی که مهم‌ترین اثر در میان دَه نقاشی نویافته است، نشان می‌دهد اجزای کیهان از منظر کیش مانوی چگونه در کنار یکدیگر چیده شده‌اند. مقاله حاضر برخی تحلیل‌های پیشین را بازبینی می‌کند که در سال‌های اخیر برخی کارشناسان مطرح کرده‌اند. 

این مقاله نگاشته محمد شکری فومشی؛ سونیا میرزایی که در پژوهش های ادیانی، دوره 6، شماره 11، بهار و تابستان 1397، صفحه 105-34 منتشر شده در لینک زیر بخوانید.
http://yon.ir/tF1MI
🆔 @manuscript

✅انتشار شمارۀ 63 آینۀ میراث

شمارۀ 63 دوفصلنامۀ علمی – پژوهشی آینۀ میراث (دوفصلنامۀ ویژۀ پژوهشهای ادبی و متن‌شناختی؛ دورۀ جدید، سال شانزدهم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1397) به صاحب امتیازی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شد.

فهرست مقالات و مطالب این شمارۀ آینۀ میراث به شرح زیر است:

سخن سردبیر

آیا ترجمۀ منظوم «تائیۀ کبری» از جامی است؟/ محمدامیر جلالی

کتابُ الناصری فی ترجمةِ کتابِ القادری فی التّعبیر، ترجمۀ فارسی مورّخ 692ق/ علی صفری آق‌قلعه

ملاحظاتی دربارۀ تحفة الملوک و تصحیح مجدّد آن/ محمود عابدی

بررسی و سنجش معیارهای گزینش متن در «دفتر دگرسانی‌ها در غزل‌های حافظ»/ امیر سلطان‌محمدی

کسرۀ بدل از یای نکره، یک ویژگی گویشی ـ رسم‌الخطی/ مسعود راستی‌پور

آراء و آداب معنوی در رسالات آموزشی خوشنویسی/ امین ایرانپور و علی‌اصغر شیرازی

کهن‌ترین گزارش‌های فارسی دربارۀ «آتشک»/ یونس کرامتی و رقیّه حسینی

بررسی انتقادی چاپِ «رسالۀ تحقیقات سرحدیه»/ نصرالله صالحی

بررسی معانی و شواهد واژۀ «کنیسه» در متون فارسی و عربی/ محمود ندیمی هرندی و تهمینه عطائی کچوئی

چکیدۀ عربی/ حامد صدقی

چکیده انگلیسی/ مجدالدین کیوانی

صاحب امتیاز:  مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب

مدیرمسئول: اکبر ایرانی

سردبیر: مجدالدین کیوانی

مدیرداخلی: یونس تسلیمی پاک
http://yon.ir/BkNkg
🆔 @manuscript

✅ انتشارِ کتاب «وَضَع المخطوطات العربیة فی المکتبات الهندیة (مکتبة أکادیمیة شبلی النعمانی نموذجاً)»
http://yon.ir/lElnX
🆔 @manuscript

✅ انتشار شمارۀ 174 آینه پژوهش

174 مین شمارۀ آینه پژوهش، دوماهنامه نقد کتاب، کتابشناسی و اطلاع رسانی در حوزه فرهنگ اسلامی منتشر شد.

فهرست مقالات این شماره به این قرار است:

پابرگ (16)/ جواد بشری

نسخه شناسی مصاحف قرآنی (3)/مرتضی کریمی نیا

«اخلاق ناصری» در کهن جامه ای تازی/ جویا جهانبخش

زندگی و اندیشه عبدالمجید شرفی. المنجی الاسود/ نرگس بهشتی

حاج شیخ غلامرضا یزدی و کتاب مفتاح علوم القرآن او/ رضا استادی

راغب اصفهانی به مثابت متکلمی سلفی و فیلسوفی صوفی/ حمید عطائی نظری

نگاهی انتقادی به ویراست الاعتقادات راغب اصفهانی/ حمید عطائی نظری

ابن قتیبه و علوم عرب در یک گفتمان قوم گرایانه/ رسول جعفریان

ملاحظاتی در باره واژه نامه شاهنامه/ سجاد آیدنلو

عناصر دیدگاه های تاریخی و قدرت استنتاج شیخ آقابزرگ تهرانی/ امجد رسول محمد العوادی؛ ترجمه عبدالحسین طالعی
http://yon.ir/Ir4Nn
🆔 @manuscript

✅ رسول جعفریان: روحیه رواداری در حوزه درباره ادیان و مذاهب بیش از گذشته است

مطالعات ادیان در صد سال گذشته در منظومه دانشی حوزوی و دانشگاهی ما چه جایگاه داشته و چه جایگاهی باید داشته باشد؟ 

رشته ملل و نحل، در تاریخ تفکر اسلامی، به صورت یک رشته زنده و پویا بوده و تبدیل به یک علم مستقل شده بوده است. این نشان از پیشرفت آن دارد. آثار بیرونی (م 440) درباره هند، اوج پیشرفت این دانش است. منظم‌ترین کتاب در این باره، همان ملل و نحل شهرستانی است، اما به جز آن، ده‌ها کتاب در این زمینه نوشته شده و بسیاری هم باقی مانده است، اما از قرن هفتم به بعد، این دانش هم، همانند بسیاری از دانش‌های دیگر، رو به زوال رفت. رساله‌های ملل و نحل فراوانی در قرون بعدی نوشته شد که ارزش علمی چندانی ندارد. در تمام دوره صفوی هم، به دلیل رشد تعصبات مذهبی در جهان اسلام، این دانش که نیاز به نوعی نگاه تسامح‌گرا داشت، پا نگرفت. در واقع، بیشتر ردیه نوشته می‌شد تا اثر علمی درباره مذاهب و ادیان دیگر. وضع ما در دوره قاجار هم بهتر از این نبود. تحولاتی که در اطراف مشروطه رخ داد، عمدتاً متأثر از غرب بود. در این باره رساله‌هایی نوشته شد، اما ادامه سنت ملل و نحلی قدیمی ما دنبال نشد. بیشتر آن‌چه نوشته شد، توسط پژوهشگرانی بود که با تأثیرپذیری از مدل غربی به این مباحث می‌پرداختند و البته این امتیاز را داشت که شفافیت خاصی در آن‌ها دیده می‌شد. به تدریج، این علائق در حوزه‌های دینی هم پدید آمده اما هنوز و چندان پا نگرفته است.

نسخ و کتاب‌های خطی مرتبط با اقوام و مذاهب در کتابخانه‌های بزرگ کشور چه اندازه مورد تحقیق و واکاوی اصحاب دانش قرار گرفته است؟

در میان آثار خطی ما، رساله‌های ردیه‌نویسی که حاوی اطلاعات مذهبی درباره گرایش‌های دیگر جز آن چیزی است که مؤلفان آن رسائل دارند، نسبتاً فراوان است. مثلاً در حوزه رد تصوف یا رد تسنن رساله‌های متعددی نوشته شده است. مشکل این است که در هفت هشت قرن اخیر، مراودات فکری درونی جهان اسلام با نقاط مختلف خود، زیاد نیست و کم‌تر افراد از احوال اقوام دیگر حتی مسلمان اما متفاوت با خود خبر دارند. رسائل زیادی مثلاً در رد شیعه در عثمانی نوشته شده که عمدتاً از سر تعصب است. بسیاری از این‌ها، البته مطالب قابل استفاده دارد، اما واقعاً نمی‌شود آن‌ها را آثار ملل و نحلی دانست. در قرون نخست اسلامی، حتی اثری مانند الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، با این‌که متعصبانه بود، پایه‌های علمی نیرومندی داشت، ولی ما بعد از آن، اثری مشابه آن ندیدیم. کتابی مانند مقالات الاسلامیین بسیار مهم بود، اما در دوره‌های بعد دیده نشد. بنابراین در میان نسخ خطی، خیلی نمی‌توان دنبال آثار علمی ممتاز گشت، گرچه ممکن است در لابه‌لای آن‌ها متونی باشد که بشود از آن‌ها برای شناخت اوضاع آن زمان از نظر ملل و نحلی استفاده کرد.

نسبت مطالعات ادیان را با دیگر حوزه‌های مطالعاتی چگونه توصیف می‌کنید؟ به عبارتی چگونه می‌توان ثمره مطالعات ادیان را در میان دانش‌های دیگر دید و آیا دانش ادیان در شمار مطالعات بنیادی است؟ 

طبیعت فکر بشر، اگر قائل به نوعی طبیعت به معنای یونانی آن هم باشیم، اقتضای آن دارد که ادیان پدید آمده، به هر حال هم خانواده هستند و مشابهت‌های زیادی دارند. بنابراین هر نوع پژوهش در حوزه ادیان، به شناخت کلیت پدیده دین کمک می‌کند. شما وقتی آثار الیاده را درباره اساطیر هم می‌خوانید، حس می‌کنید بشر همیشه دینی بوده و از مظاهر دینی به طور مشترک استفاده می‌کرده است. مثلاً حج دوره جاهلی وقتی اسلامی شد، رنگ شرآلود آن از بین رفت اما بسیاری از آن رفتارها باقی ماند. اصل آن البته ابراهیمی بود، اما حتی مشرکان توانسته بودند با آن کنار بیایند. بحث‌هایی مانند قربانی یا تقویم‌های دینی یا اصولاً پرستش همه. بنابراین در شناخت دین، از هر زاویه، پژوهش های ملل و نحلی بسیار کمک خواهد کرد. من فکر می‌کنم، شناخت اسلام وقتی دقیق‌تر خواهد بود که ما با دانش ادیان آشنا باشیم.
بیشتر بخوانید:
http://yon.ir/Ttqau
🆔 @manuscript

✅ فراخوان نخستین جشنواره میراث مکتوب رضوی (ع)
http://yon.ir/sNC2J‌
🆔 @manuscript

✅ سبک شناسی صفحات مذهب افتتاحیه قرآن های ایرانی سده های چهارم تا هفتم هجری

اگر قرآن های بازمانده از سده های چهارم تا هفتم هجری را در یک ترتیب زمانی قرار دهیم، به روشنی در می یابیم که روند تحول در فن کتاب آرایی (خوشنویسی و تذهیب) در این دوران دچار تغییرات چشمگیر و کاملا ملموسی شده است.

تزیین و تذهیب صفحات افتتاحیه مزدوج قران ها از همان سده های اغازین رسمی معمول بود. اما با اغاز سده چهارم هجری و بواسطه تلاش های هنرمندان ایرانی، ساختار طراحی و استفاده از نقوش هندسی در آغاز مصحف قاعده مند شد و این الگوواره در سده های بعدی و در سبک های محلی بیش از پیش تکامل یافت.

این مقاله نگاشته کیانوش معتقدی را که در مجموعه مقالات تذهیب: به مناسبت برگزاری نمایشگاه و همایش تذهیب "کنگره نقش" در نگارخانه لاجورد موسسه کتاب آرایی ایرانی منتشر شده است در لینک زیر بخوانید.
http://yon.ir/Tq9ve
🆔 @manuscript

🆔 @manuscript