" مُکرم، تسلیم نیاز- در نامه قبلی درباره کتابهایِ اردو یک مقاله نوشته و فرستادم. شاید به شما رسیده باشد. در آن مقاله درباره نسخه های خطی [اردو] چیزی ننوشتم، چون فهرست آنها نوشته نشده است. البته به پروفسور استوری که قبلاً در عَلیگَر [هندوستان] بود و الان اینجا معاون کتابخانه است، گفتم که می خواهم پروفسور بلوم هارت را ببینم که مسئول نسخه های خطی اردو است.
نامه پروفسور استوری را در منچستر دریافت کردم که بلوم هارت در 4 می خواهد بیاید. اتفاقاً هنگام برگشت، و روز 4 می حسبِ وعده به رفتم و با آقای بلوم هارت دیدار کردم.
وقتی او را دیدم خیلی شگفت زده شدم. مردی سالخورده که عمرش کمتر از هشتاد سال نباید باشد. از شدت پیری خمیده شده بود. وی در سال 1870 به هندوستان رفته بود. زبان اردو را بسیار عالی؛ کاملاً درست حرف می زند. بخش اردویِ هم در زیر نظر اوست. وی فهرست نسخه های خطی اردو را با دست نوشته است و به من داد. این فهرست هم بی ترتیب است. دنبال مولف یا کتابی گشتن سخت است. بهر حال این قدر معلوم می شود که اینجا کلاً 300 نسخه خطی به اردو دارد که بیشترشان از دهلی آمده است. ده دوازده تا از تالیفاتِ سعادت علی خان رنگین است. صد نسخه خطی به هندی[با خط دیوناگری] هم است. بخش هندی هم زیر نظر اوست".
➖➖➖➖➖➖➖
(منبع: کتاب به زبان اردو: «برید فرنگ»- نویسنده: سید سلیمان ندوی، مجلس نشریات اسلام، کراچی، 1997، ص 90)
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
پی نوشت:
* علامه سید سلیمان نَدوی (1884-1953) تاریخ دان اسلامی و نسخه شناسِ هندوستانی
* چارلز امبروس اِستوری
(Charles AmbroseSTORE، 1888- 1968)
نویسنده کتابِ مشهورِ:
Persian Literature: A Bio-Bibliographical Survey
*جیمز فولر بلوم هارت (1844-1922)
James Fuller Blumhardt
این فهرست نسخه های خطی اردویِ باوم هارت بعدها منتشر شد:
Catalogue of the Urdu manuscripts in the India Office Library : supplementary to James Fuller Blumhardt's Catalogue of 1926 / compiled by Salim al-Din Quraishi and Ursula/ Published: 1978, London.
بلوم هارت همچنین کتابهای چاپی و نسخه های خطی زبان های مختلف هندوستان در و را فهرست نویسی و منتشر کرده بود:
فهرست کتابهایِ چاپی به زبان هندوستانی [اردو]، بنگالی، سانسکریت؛ هندی، مَرهتی گُجراتی، پنجابی، سِندی، پشتو در موزه بریتانیا؛
فهرست نسخه هایِ خطی به زبان های ِ: هندی، مَرهتی، گُجراتی، بنگالی، آسامی، اوریایی، پشتو و سِندی، پَنجابی، هندوستانی [اردو] در موزه بریتانیا؛
❈ ❈❈ ❈❈ ❈
ترجمه و تنظیم: لیلا عبدی خجسته
🆔 @manuscript