گنجینه مکتوب

قرآن، ادب و هنر


نویسنده : عباس نژاد، محسن
تاریخ انتشار : 1386-06-14
زبان: فارسي
ناشر : بنياد پژوهشهاى قرآنى حوزه و دانشگاه
شابک : 6ـ6ـ96256ـ924

: چكيده کتاب


اين كتاب اوّلين جلد از مجموعه «راهنماى پژوهش در قرآن وعلوم روز» است كه جهت آشنايى با ميراث گذشتگان در حوزه ادبيّات و هنر و نيز آشنايى با كتب، مقالات و منابعى كه در اين باره انتشار يافته اند، به رشته تحرير درآمده است.
اين كتاب در دو بخش تنظيم شده است: بخش اول پيرامون گزيده متون كتابهاى فارسى درباره قرآن، ادبيات و هنر است. در ابتداى اين قسمت يك فهرست موضوعى تنظيم شده و سپس در دو بخش شعر و نثر، متون انتخابى بر حسب ترتيب آيات قرآن كريم آمده است.
بخش دوم درباره منبع شناسى قرآن و علوم روز در حوزه ادبيات وهنر مى باشد. فهرست كتابها و مقالات اين حوزه را در خود جاى داده است.



: موضوعات
ادبيات، هنر، شعر، علوم روز، نثر : کلید واژه

مفتاح التفاسير


نویسنده : مركز فرهنگ و معارف قرآن
تاریخ انتشار : 1370-00-00
زبان: فارسي
ناشر : دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم
شابک :

: چكيده کتاب

كتابشناسى تفاسير مهم شيعى و سنى درباره تفسير آيات قرآن مى باشد. در اين كتاب آدرس تفاسير متداول و رايج شيعه و سنى همراه با ذكر مورد تفسير آنها ارايه شده است. 55 كتاب تفسيرى شيعه و سنى از تفاسير قديم و جديد، عربى، فارسى با رويكردهاى مختلف روايى كلامى، عرفانى، ادبى در اين كتاب مورد شناسايى واقع شده و آيات مورد تفسير در هر يك از اين كتاب ها آمده است. در مقدمه كتاب مختصرى راجع به ويژگيهاى اين تفاسير صحبت شده است.



: موضوعات
تفسير قرآن- آيات قرآن : کلید واژه

این کتاب براي دانشجويان رشته الهيات (كليه گرايشها) در مقطع كارشناسي به عنوان منبع اصلي درس «اعراب قرآن» به ارزش 2 واحد تدوين شده و براي دانشجويان رشته‌هاي ادبيات عربي و ادبيات فارسي در دروس «صرف و نحو» قابل استفاده است. امید است علاوه بر جامعه دانشگاهی، طلاب دینی و سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.

معرفی کتاب درآمدی بر ادبیات شناسی (راهنمای اصول آموزش و پژوهش در ادبیات فارسی) تألیف دکتر محمود فتوحی

یکی از مسائل بغرنجی که پیش روی دانشجویان و استادان رشته ی زبان و ادبیات فارسی از زمان شکل گیری این رشته تا کنون وجود داشته است، درک نادرست بسیاری از مردم و متخصصان دیگر رشته ها از ماهیّت رشته ی ادبیات فارسی است؛ بدین معنا که این دسته از افراد، زمانی که به یک دانشجو یا دانش آموخته ی رشته ی ادبیات می رسند، گاه تنها توقعی که از او دارند این است که یک بیت شعر برای آن ها بخواند! یا شعری برای سنگ قبر فلان فرد آماده کند. متأسفانه این درک نادرست، در تصمیمات کلان بسیاری از دستگاه ها نیز وجود دارد. آن ها ادبیات را صرفاً یک مسأله ی ذوقی می دانند که دانشجویان این رشته پس از خواندن تعدادی شعر و داستان و.. فارغ التحصیل می شوند. جملاتی مانند "خوش به حال شما که فقط شعر می خوانید و لذت می برید!" جزو جملات پرکاربرد دانشجویان دیگر رشته ها در برخورد با دانشجویان ادبیات است. شاید کمتر دانشجو یا دانش آموخته ای باشد که در دوران تحصیل خود با این مسأله برخورد نکرده باشد. این در حالی است که خواندن ادبیات به صورت تخصصی با این نگاه مرسوم کاملاً متفاوت است. خواندن ادبیات به صورت تخصصی؛ یعنی خواندن یک دانش. دانشی که پهنایی بسیار گسترده دارد و عمر آن به درازنای تاریخ این سرزمین است. شاخه ها و گونه های مختلف رشته ی ادبیات، مثل متن پژوهی، سبک شناسی، نقد ادبی، تاریخ ادبیات و.. آنقدر گسترده و دشوارند که یک پژوهشگر باید عمر خود را صرف یادگیری آن ها کند...
گرچه دانش آموختگان ادبیات در برخورد با این نگاه، همواره سعی کرده اند حقانیت رشته ی خود را اثبات کنند؛ اما کتاب یا نوشته ایی منسجم که ادبیات را به عنوان یک علم در کنار دیگر علوم انسانی مانند جامعه شناسی، روانشناسی و.. تعریف کند و چشم اندازی از فراز فرودهای آن ارائه دهد، وجود نداشته است. یکی از محققان خوش فکر رشته ی ادبیات که در این سال ها آثار ارزشمندی از وی منتشر شده و کتبش منبع بسیاری از تحقیقات ادبی بوده است، دکتر محمود فتوحی رود معجنی است. نویسنده ی آثار ارزشمندی مانند بلاغت تصویر، نقد ادبی در سبک هندی، صد سال عشق مجازی، نظریه ی تاریخ ادبیات و...
دکتر فتوحی در این سال ها چه در فضای مجازی و یادداشت های ارزشمندش در وبلاگ «کاروند پارسی" و چه در مجلات دانشگاهی و غیر دانشگاهی، سعی کرده است به مسائل و مشکلات رشته ی ادبیات فارسی بپردازد.
اخیرا کتابی از ایشان با عنوان در آمدی بر ادبیات شناسی (راهنمای اصول آموزش و پژوهش در ادبیات فارسی) (1396) منتشر شده است که به خوبی تاریخچه شکل گیری این رشته و ماهیت آن را واکاوی کرده است.
فتوحی در این کتاب که پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آن را منتشر کرده در شش فصل به طرح و بررسی مباحث پرداخته است.
فصل اول کتاب با عنوان صدسال ادبیات شناسی در ایران، چهار بخش دارد که به مباحثی مانند چگونگی تاسیس نهاد ملی ادبیات و شکل گیری ادبیات به عنوان یک رشته ی دانشگاهی، محققان رشته ی ادبیات و فارغ التحصیلان این رشته، مبانی فکری ادبیات شناسی و ارزش متن پرداخته است.
در فصل دوم با عنوان «رشته ی ادبیات در ترازوی نقد» به بررسی و نقد بنیادهای نظری این رشته و جنبه های روش شناختی آن پرداخته است. در این فصل کاستی هایی مانند "گستردگی موضوع" اکتفا به حفظ و انتقال دانش، اصالت گذشته و تاریخ، صدرنشانی ادبیات تعلیمی و عرفانی، ایدئولوژی سازی ادبیات فارسی، تأکید بر معنای قطعی: انکار متن باز، بحران روش و نظام بندی، ادبیات، بیرون از چالش های علوم انسانی مطرح شده است.
فصل سوم کتاب از علم الادب به سوی ادبیات شناسی است. نویسنده در این فصل به تعریف ادبیات و ارزش های آن پرداخته و در نهایت سعی کرده است که مشخصه های علم ادبیات را به عنوان شاخه ای از علم و یک رشته ی دانشگاهی برشمرد.
فصل چهارم به پژوهش در ادبیات اختصاص دارد. نویسنده در این فصل ضمن تعریف پژوهش ادبی، به اصول نظام بخش در پژوهش های ادبی پرداخته و شاخه های پژوهش در ادبیات فارسی را ذکر کرده است. شاخه هایی مانند تصحیح متن، علم بیان، سبک شناسی، روایت شناسی و..
فصل پنجم به فرایندهای حرفه ای در پژوهش ادبی اختصاص دارد. در این فصل هریک از شاخه های پژوهش در ادبیات و کارکردهای آن ها بررسی شده است.
فصل ششم و پایانی کتاب به کاربران دستاورد پژوهش های ادبی اختصاص دارد. نویسنده در این فصل منفعت پژوهش های ادبی را بررسی کرده است. اینکه نقش ادبیات در رفع نیازها و مقتضیات اجتماعی و فرهنگی جامعه چیست؟
دکتر فتوحی در این کتاب، چشم انداز نسبتا دقیقی از وضعیت رشته ی ادبیات، کارکردها و اهداف آن ارائه کرده است. خواندن این اثر ارزشمند را به همه ی دانشجویان و پژوهشگران رشته ی زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می کنم.

قدرت ضرونی
1397/ 1 / 27

لوازم نویسندگی
نویسنده: نادر ابراهیمی
این اثر، جلد اول از کتاب ساختار و مبانی ادبیات داستانی، ماحصل تدریس چندین ساله نادر ابراهیمی، نویسنده معاصر، در زمینه تحلیل و نقد هنر و ادبیات است.

@ketabkhaneh2015
توضیحات : «از این ولایت» اولین مجموعه‌داستانی‌ است که «علی‌اشرف درویشیان» نوشته است. «درویشیان» در این مجموعه به فقر، محرومیت و تنهایی آدم‌هایی می‌پردازد که در حاشیه‌ی زندگی شهری فراموش شده و جدا افتاده‌اند. کتاب نمونه‌‌ی خوبی از ادبیات متعهد و رئالیستی دهه‌ی ۵۰ است. در داستان‌های کتاب‌ شخصیت‌های اصلی، غالبا افرادی هستند که‌ سرنوشتشان‌ تحت‌ تاثیر نیروهای اقتصادی و اجتماعی‌ خارج‌ از اراده‌‌ی خود قرار می‌گیرد.
@

کتاب «تحلیل گفتمان دینی مبانی نظری» به قلم دکترحسن بشیر استاد دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شد.

در معرفی این کتاب عنوان شده است: نظریه و روش تحلیل گفتمان، حوزه‌ای جدید در علوم انسانی و اجتماعی است که با ظهور خود در فهم متن، زمینه، فرامتن و روابط آن‌ها با هم تحول شگرف ایجاد کرده است. در این کتاب، «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» ارائه شده است که شیوه جدیدی برای مطالعه متون دینی ارائه می‌کند. کتاب علاوه بر تبیین مبانی نظری این روش در تحلیل متون دینی، گفتمان ولایتعهدی امام رضا (ع) میان دو رویکرد «زیست-قدرت» و «زیست-سیاست» را به عنوان نمونه تحلیل می‌کند. این کتاب برای کلیه علاقه‌مندان مطالعات دینی و تحلیل گفتمانی مفید است.

در مقدمه کتاب به قلم نویسنده آمده است: از جمله معضلات فکری ایجادشده به دست ایرانی‌ها درباره تحلیل گفتمان، می‌توان به این موارد اشاره کرد: ترجمه‌های گوناگون، تفسیرهای متنوع، برداشت‌های درست و نادرست، برخی تألیف‌هایی که همان ترجمه‌های دیگران با چاشنی توضیحات غیرضروری است، و بدتر از همه اجرای روش‌های تحلیلی به شکل‌های گوناگون که واقعاً بخشی از آن‌ها نه منطبق بر آن روش‌ها و نه تحلیل گفتمان است، بلکه نوعی تحلیل ضمنی است.

مشکل دیگری که برای ما اهمیت بیشتری از معضل مطرح‌شده فوق دارد، نداشتن جرئت عبور از روش‌های تحلیل گفتمانی غربی در جامعه علمی ماست. این مسئله به این معنا نیست که از این روش‌ها استفاده نشود، یا آن‌ها را بی‌اعتبار و بی‌ارزش بدانیم، هرگز این‌چنین نیست، اما نگاه بومی به علم و به‌عبارت دیگر، بومی‌سازی این روش، حداقل کاری است که می‌شود در این زمینه انجام داد.

گفتمان‌های ما، به‌عنوان یک جامعه اسلامی، قطعاً با گفتمان‌های جهان غرب تفاوت اساسی دارند. منشأ و چگونگی خلق این گفتمان‌ها، قرائت آن‌ها، فرهنگ حاکم بر آن‌ها، شیوه تعامل با آن‌ها و غیره، با آن‌چه در جهان غرب وجود دارد، دارای تمایز جدی است.

بدیهی است با چنین تمایزی، اصل نگاه به گفتمان باید متفاوت باشد. به‌عبارت دیگر، مفروضات و اصول حاکم بر گفتمان و تحلیل گفتمان به روش غربی، می‌تواند برای گفتمان‌های ما تفاوت داشته باشد، یا حداقل مطابقت کامل با آن‌ها نداشته باشد. این نکته، یک گام اساسی برای نگاه تحول‌آمیز در این زمینه به شمار می‌آید.

مشکل دیگری که می‌تواند به مثابه بن‌بست تلقی شود، این است که طرح روش تحلیل گفتمان برای متون دینی تقریباً امری غیرقابل قبول بوده است، و گاهی برخی از مجامع علمی دینی، آن را انحراف و موضوعی ضددینی دانسته‌اند.

مشکل پیشین که مبتنی بر شناخت نادرستی از گفتمان و روش تحلیل گفتمان است، فرصت‌های زیادی را از دست‌اندرکاران علوم دینی گرفته است. قطعاً با بهره‌گیری از دیدگاه‌های نظری و روش‌های مطرح در این زمینه، اندیشمندان اسلامی به‌خوبی می‌توانستند با تغییراتی، از این دیدگاه‌ها و روش‌ها در تحلیل متون دینی استفاده کنند و تحولی اساسی در این زمینه ایجاد کنند.

نگارنده تلاش جدی کرده است که نوعی از دیدگاه نظری و روشی متفاوت را با آن‌چه در ادبیات غربی وجود دارد، پیشنهاد کند. این رویکرد اصلاً به معنای این نیست که همه آن‌چه در این زمینه وجود دارد، قابل قبول نیست. به‌هیچ‌وجه چنین نیست، اتفاقاً در همین زمینه گفتمان و تحلیل گفتمان که بحث آن در این کتاب آمده است، از دیدگاه‌ها و نظریات غربی استفاده شده است. آن‌چه در این خصوص اتفاق افتاده، تغییر در شیوه روش‌شناسی و پیشنهاد روش جدید در زمینه‌های تحلیل است.

@litera9

موضوع اصلی این کتاب ایرانیان است.در این کتاب تلاش شده است مباحث جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک به سوی ادبیات عرفانی ایرانی کشیده شود و از مفاهیم ادبی و عرفانی در پروراندن مباحث جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک یاری گرفته شود، چرا که بحث اصلی در این اثر حول مبحث هویت ایرانی در رابطه با دموکراسی که از مباحث اصلی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است، دور می زند. چسباندن آسمان به زمین هم خودش هنر است.

@litera9
کتاب حاضر در سه فصل ادبیات و تحولات اجتماعی، ادبیات و اخلاق و ادبیات و آزادی تدوین شده است که درهر فصل هفت مقاله گنجانده شده است. رسالت شاعر و نویسنده در هر سه فصل کتاب زمینه اصلی و محور کلام قرار گرفته است. تمامی این مقالات پیش از این برای مجله فردوسی نگاشته شده بودند که قسمت هایی از آن ها تغییر یافته یا حذف شده تا یکپارچگی متن کتاب حاضر حاصل شود. ادبیات دیروز و امروز، ادبیات و مردم، ادبیات و اصلاحات اجتماعی، اخلاق و هنر، فلسفه هنر، ادبیات آزاد، خودباختگی ادیبان ایرانی، نوسازی و نوآوری در ادبیات و آزادی عقیده و آزادی بیان عناوین برخی از مقالات این کتاب هستند که در سال 1349 توسط انتشارات وحید به چاپ رسیده است.

لوازم نویسندگی
نویسنده: نادر ابراهیمی
این اثر، جلد اول از کتاب ساختار و مبانی ادبیات داستانی، ماحصل تدریس چندین ساله نادر ابراهیمی، نویسنده معاصر، در زمینه تحلیل و نقد هنر و ادبیات است.

لوازم نویسندگی
نویسنده: نادر ابراهیمی
این اثر، جلد اول از کتاب ساختار و مبانی ادبیات داستانی، ماحصل تدریس چندین ساله نادر ابراهیمی، نویسنده معاصر، در زمینه تحلیل و نقد هنر و ادبیات است.
─═ @Y_1360 ═─

نود و هشتمین شماره هفته‌نامه «کتاب هفته خبر» با مروری بر داستان‌های عاشقانه ایرانی منتشر شد.
«کتاب هفته خبر» مجله‌ای درباره ادبیات، فرهنگ، هنر و جامعه با پرونده‌ای درباره ادبیات عاشقانه ایرانی به دکه‌ها بازگشت. حسین واحدی‌پور مدیرمسئول این هفته‌نامه در یادداشت آغازین مجله از تغییراتی در اساس کار نشریه سخن گفته و سردبیری آن را به شورای نویسندگان محول کرده است. او درباره خط مشی نشریه می‌گوید: «خط مشی کلی نشریه همان موضوع ادبیات، فرهنگ و هنر، جامعه و... است اما قصد داریم در شماره‌هایی هم موضوع خاصی را در ادبیات مورد بررسی قرار دهیم و عقاید متفاوت نویسندگان آن موضوع را بدون هیچ موضعی از نظرتان بگذرانیم».

کنجکاوی‌هایی درباره گفتمان عشق در ادبیات داستانی ایران موضوع سرمقاله شماره جدید کتاب هفته است. در بخش‌هایی از این سرمقاله می‌خوانیم: «اغلب کسانی کـه در زمره اهالی دور و نزدیـک ادبیـات امـروز ایـران قـرار دارنـد (خاصـه نسـل) احتمـالا درگیـر شدنشـان بـا ایـن مقولـه از دوران ۶۰ و اوایـل تـا اواسـط دهـه ۵۰متولدیـن دهـه نوجوانـی آغـاز شـده و بـاز احتمـالا بـا خوانـدن رمان‌های جـواد فاضـل و بعـد لابـد نوبـت رسـیده بـه «دزیره»، «بـر بادرفتـه»، «پر»، «قصـه عشـق»، «پیمـان عشـق»، «غـرور و تعصـب»، «عشـق هرگـز نمی‌میـرد‌هایـی آغـاز کرده‌انـد کـه روزگاری در میـان خانواده هـا دست به دسـت می‌شـدند: رمان هـای جیبـی ر. اعتمـادی، نوولت هـای حسـینقلی مسـتعان، داسـتان» و امثالهـم. چیـزی کـه خیلی هـا را عاشـق ادبیـات کـرده، خـود عشـق بـوده».