مكتبة المجلسي ودارالتراث

محتوای پان ایرانیسم محمود افشار چیست؟(در حاشیه دفاع جلایی پور از پان ایرانیسم و محمود افشار)

محمود افشار را باید بنیانگذار ایده پان ایرانیسم دانست، بنیانگذاران حزب پان ایرانیست هم او را مؤسس پان ایرانیسم میدانند. این واژه ابداع اوست و برای اولین بار حدود سال 1303ش در مقاله "سیاست اداری و وحدت ملی ایران" استفاده شده است. زمانی که رضاخان رئیس الوزراء(نخست وزیر) است یعنی همان زمانی که مفهوم دولت-ملت جدید در کشور در حال پایه ریزی است.
در این مقاله، ایده پان ایرانیسم، بر اصل "زبان فارسی" بنا شده است. در واقع برای او ایران مساوی زبان فارسی است از این جهت است که او زبان فارسی را نه زبان رسمی یا مشترک بلکه "زبان ملی" مینامد او از تمام معیارهایی که میتواند موجب وحدت ملی شود (از قبیل دین ، مذهب، منافع اقتصادی، تاریخ و جغرافیای مشترک،امیال و آرزوها و آینده مشترک و...) عامل "وحدت در زبان" را مهمترین عامل وحدت ملی برمیشمارد.(گنجینه مقالات سیاسی، دکتر محمود افشار_چاپ 68_ج1 ص180)او به زبانهای ترکی و عربی شدیدا آلرژی دارد و صراحتا راهکار سرنیزه را برای سرکوب آنها پیشنهاد داده و اظهار میکند: "اگر گفته شود اهالی آذربایجان ترک نیستند و مردم عربستان ِ ایران[ منظور خوزستان کنونی] عرب نمی باشند، صحیح است، ولی باید با این حرفها دیپلماسی زبردست و سرنیزه ی تیز داشت.( همان). در همین مقاله، ایدئال خود را پان ایرانیسم مینامد و برای این ایدئال پیشنهاداتی از این دست میدهد:"
1_ترویج کامل زبان و ادبیات فارسی در تمام مملکت
2_تقسیمات جدید ایالات و ولایات و از بین بردن اسامی آذربایجان،خراسان و کرمان و عربستان و ...
3-تغییر دادن محل سکونت ایلات عرب زبان و ترک زبان و انتقال آنها به ایالت فارسی زبان و شهرنشین کردن آنها و آوردن ایلات فارسی زبان به این مناطق.
4_تغییر اسامی ترکی و عربی که ترکتازان و غارتگران اجنبی به نواحی دهات و کوهها و رودهای ایران داده اند به فارسی و از بین بردن کلیه این قبیل آثار خارجی."( همان صص190_189)
او پس از برشمردن این پیشنهادات خطاب به رضاخان نخست وزیر وقت(همان سرنیزه! مورد اشاره) مینویسد: "امیدواریم که رئیس الوزرای مقتدر و محبوب ما اینک که از استقرار امنیت در مملکت فراغت حاصل فرموده، متوجه این مسائل مهمه ی سیاسی و اقتصادی خواهند گردید"( همان صص 180-179) البته ظاهرا نگارش مقالات کفایت نمیکرده و او که یکی از مؤسسان حزب "ایران جوان" است و چنانکه خود مینویسد در همان ایام نخست وزیری رضاخان به همراه رفقای خود به حضور او میرسد و توصیه ها را به گوش وی میرساند و سرنیزه در جواب آنها میگوید: "جوانها! همه اینها خواهد شد"(همان ص379) او خود مینویسد تمام اعضای حزب ایران جوان(که گرایش شوونیستی آشکاری داشتند) بعدها وزیر شدند، غیر از خود او که مدت کوتاهی معاون وزیر فرهنگ در کابینه صدرالاشراف شد و البته بخاطر نگارش مقاله ای علیه ترکهای ترکیه، نخست وزیر، عذر او را خواسته و وادار به استعفا نمود.(همان ص377)
وی خطاب به افغانها، منظورش از پان ایرانیسم را با این جملات روشنتر میکند:
"وقتی من خود را طرفدار پان ایرانیسم معرفی میکنم منظورم اتحاد کلیه ایرانی نژادان است برای حفظ و عظمت و احترام تاریخ چند هزار ساله مشترک و زبان ادبی و ادبیات مشترک و برای اشتراک مساعی در برابر خطرهای نژادهای تورانی و سامی و غیره که از اطراف تهدید میکنند.یعنی همه ایرانی نژادان باید بدانیم که کمابیش مواجهیم با خطر زرد، ما[ کشور ایران] مستقیما از طرف مغرب و شما[ کشور افغانستان] از جانب شمال، بعضی هم تا نیمه در این سیلاب هولناک فرو رفته ایم.( گنجینه مقالات ص 483 )
افشار به ایده "ایران کبیر" اعتقاد دارد از نظر او، پارسیان هند(زرتشتیان ساکن هند) ایرانی اند و تابعیت هندی زرتشتیان هند مانع ایرانی بودن آنها نیست(همان ص 484) او ایران و افغانستان را درواقع "یک روح در دو بدن" مینامد چون زبان هر دو فارسی است( همان ص 474) مینویسد به امپراطوری ادبی یعنی "قلمرو زبان یا ادبیات فارسی" شامل افغانستان و تاجیکستان و ایران و بلوچستان و کردستان علاقه دارد"( همان ص 493) او ارامنه ارمنستان و ایران را "دو ملت برادر" که میتوانند تحت لوای "ایران کبیر" باهم الفت داشته باشند معرفی میکند( گنجینه ص 367) ولی در هیچ یک از اینها ترکهای ایران سهمی از ایران کبیر ندارند چرا که در دیدگاه او ترکها نشانه ای از تورانیان اند. از نظر او ترکی زدایی مانند "ضدعفونی سازی" است( همان ص519) آذربایجانیها یا ترکند یا ایرانی و نمیتوانند هر دو باشند. او زبان ترکی را به خنجر زهرآلودی تشبیه میکند که نه تنها به پهلوی کشور که به وسیله قشقاییان به قلب فارس هم فرو رفته( همان_ص317) در نهایت روسی سازی شوروی درجمهوریهای شوروی را الگویی برای ایران معرفی میکند.( همان ص321) گرچه عمرش کفاف مشاهده سرانجام الگویش (شوروی) را نکرد.

علی طارمی

یک فرض قابل مطالعه در باب جهت گیری تازه حکومت سعودیان
حج امسال و تاثیر آن بر موقعیت منطقه ای ج اا برای نگارنده موضوع حائز توجهی است. امسال امیرالحاج ایرانیان چه کسی می تواند باشد؟ به یقین سعودیان عرب از اینکه یک کشور مهم اسلامی در حج حضور ندارد، خرسند نیستند. البته حق می دهم دیگران در پذیرش این جمله همراهی نکنند و رویه تند و افراطی ریاض در تنظیم سندی پیرامون نحوه حج گزاری ایرانیان را که طی مذاکرات اخیر نافرجام ماند، دلیلی شمارند بر عدم تمایل حکام مکه، اما این همه واقعیت نیست! مشروعیت سعودیان عرب و یا هر حاکمی بر مکه با ارائه تسهیلات برای حج بستگی تام دارد. اینجا خلاء فقدان ایران چگونه باید ترمیم گردد؟ رفتار هفته گذشته ترکی الفیصل در پاریس این تصور را ایجاد کرد که امیرالحاج امسال، می تواند الامیره الحاجیه ای از جنس رجوی باشد. بازتاب چنین تصمیمی چیزی نیست جز برافراشتن پرچمی به رنگ ایران! بدینگونه اول مسئولیت حکام مکه در امر حج مورد پرسش تتمه نخبگان و کنشگران منصف و تا حدی معارض حاکمیت سعودی واقع نخواهد شد و سبب می گردد پاسخ به پرسش احتمالی چرایی اعمال ممنوعیت حج گزاری ایرانیان علی الظاهر مصداق طرح نداشته باشد. پس در قاب نخست این تصویر فریضه حج با اعمال تبعیض برپا نشده و از پنجره دیگر در نگاه ریاض آنچه بدل است جای اصل نشسته است. این حدس، حاصل نگرشی است که از تحلیل قضایای پاریس و تحرک تازه منافقین در این نیمه شبی بر ذهن نشسته است. حال پرسشی تازه؛ احتمال وقوع چنین فرضی تهدیدزاست یا فرصت افزا؟ در خیال صاحب قلم، این رویه در پوسته ظاهر تهدیدی است نمادین، لیکن از درون فرصتی است تازه که اگر نیک دریافت شود بی تاثیر نخواهد بود. برای درک آنچه نگاشته شد به تصویری که صدام از مسعود رجوی ساخت توجه باید گردد. هنگامیکه این حاکمیت ستیزان، منافقین، در دل دفاع وطنی از سر ناچاری قدم در عراق نهادند، رشته اتصال مویبن خود را نیز با ته مانده عقبه اجتماعی خود یعنی بستگانشان هم بریدند. برای ایرانی، خواه اهل شریعت خواه اهل طریقت، ذلت بار تر از این نیست که شاهد باشند تجربه تلخ رابطه عهد اموی، یعنی دل بستن به درگاه خلیفه چه از نوع اموی و عباسی و چه از جوهر بعثی و سعودی تکرار گردد. پس عروسک بازی ریاض شدن این جماعت چه از نوع تریبون دادن به ترکی الفیصل در پاریس و یا امیره الحاجی مریم قجر، نزد اکثریت قاطع ایرانیان چه حضری و چه سفری امری خواهد شد مذموم. اما یک احتمال را نیز نباید از نظر دور داشت. اگر سیاست سعودیان آن باشد تا این حمقای تاریخ را به شکل الگوی صدامی به مسلخ برند چه روی خواهد داد؟ صدام در اجرای عملیات مرصاد با تفاهم در سطح رهبری سازمان، پس از عقب گرد خود، این افراد را گوشت دم توپ کرد تا پروژه قهرمان و قدیس سازی را عملی سازد. اگر به عمق نگرش دربار سعودی نگاه شود و حتی سخنان ترکی الفیصل هم تحلیل گردد این تصور بیشتر خود را نشان می دهد که در حج امسال بعید نیست پروژه ای تازه بروز یابد که واجد چند دستآورد برای حکام مکه باشد. مثلا تجسم فرمایند این چند ده نفر لباس حج پوشیده از اذناب این جماعت در پس یک طراحی سیستم عربستان در فضای ضد ایرانی ساخته شده و یا با ایجاد یک تنش هدایت شده مورد تعرض واقع شوند و ... به مسلخ روند. در چنین حالتی منابر حاکمیتی سعودی چه خواهند کرد:
۱. متعرضین به این جماعت را مرتبطین به ج اا می نامند که حرمت حرم را شکستند و ...تا حداقل بر جنایت سال قبل سرپوش نهند،
۲. رویکرد خود در عدم امکان حج گزاری ایرانیان را حق جلوه داده و تبلیغ کنند که ایها المسلمین چه نشسته اید؛ این ایران و شیعیان هستند که حضورشان در حج اسباب فلان و بهمان است،
۳. در پس قربانی کردن جمعی از نا اهلان نا آگاه سازمان، منابری و فرصتی تازه برای تبلیغ در اختیار رهبران سازمان قرار دهند تا پروژه مظلوم نمایی خود را در افکار عمومی جهانی دوباره کلید بزنند،
۴. در فضای ملتهب خاورمیانه و دنیای اسلام، با تهدید زا نشان دادن ج اا به یارگیری عربی به مصداق دو  پروژه سالهای گذشته خود یعنی حمله به یمن و تعرض به سفارت عربستان، بر آن شوندبیان دفاع از حرمبن شریفین را پیرهن .. کنند تا مشروعیت مورد تهدید قرار گرفته حاکمیت خود توسط بدیلی چون خلافت اسلامی از درون بسته دنیای اهل سنت را به حاشیه رانده و بر طبل شکاف خورده ای بکوبند که صدام آن را نخست به صدا در آورد: " مجوس سازی"!
باری از ملاحظه رفتار ترکی الفیصل در پاریس و تلاش وابستگان سفارتهای سعودی برای جذب ایرانیان به حج که بنظر می رسد کلید آن زده شده، از رویه رفتار رهبری سازمان در به مسلخ راندن قربانیان خود و سرانجام از تبعات بالا گرفته درون دنیای اهل سنت نسبت به رویکرد عربستان به مثال بیان اخیر قرضاوی و خبری شدن تفاهم جویی ترکیه سرخورده با دمشق، باید احتمالاتی تازه را در نظر گرفت و از آگاهی بخشی دریغ نورزید.
دوست در کوچه برلین نشسته شما

فتح الله گولن کیست؟
دانشنامه ویکی پدیا «محمد فتح الله گولن» را واعظ، نویسنده و مدرس علوم اخلاقی و الهیات اهل ترکیه خوانده که در تبعیدی خودخواسته در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می‌کند. گولن در طول عمر خود مشغول تدریس نسخه‌ای پیشرفته از اسلام با عنوان «اسلام آناتولیایی» که مبتنی بر آموزه‌های یک عالم اسلامی به نام «سعید نورسی» بوده است. در تفکر گولن که عمیقاً معتقد به مدارا و تسامح است؛ هرگونه تروریسم شدیداً محکوم است و او معتقد به گفت‌وگوی بین ادیان الهی و پیروان کتاب‌های آسمانی است و خود او برای چنین گفتمان‌هایی با واتیکان و برخی مراکز مذهبی یهودی بارها پیشقدم شده است.
@rahyafte_com
جنبش گولن
گولن با تمکن مالی شخصی اقدام به راه اندازی سرویسی برای «خدمت عمومی و آموزشی به همه مردم» از دهه ۷۰ میلادی کرده است که افراد بسیاری برای برای خدمت در این سرویس به تدریج جذب شده‌اند و در طی سالها با کمک مالی و پشتیبانی خود بنیادی عظیم برای این تشکل فراهم کردند. امروزه این مجموعه بسیار بزرگ که به «جنبش گولن» معروف است، با همکاری افراد بسیار زیادی از مسلمانان دنیا - عمدتاً ترکیه‌ای- اداره می‌شود. گمانه زنی در مورد تعداد افراد حاضر در این بنیاد بزرگ متفاوت است، اما چند صد هزار تا ۴ میلیون نفر به عنوان همکاران این پروژه بزرگ بین‌المللی ذکر شده است. افراد همکار در این بنیاد عمدتاً دانش آموزان، معلمان، تجار، روزنامه نگاران و افراد تحصیل کرده در زمینه‌های مختلف هستند.

آموزش @rahyafte_com
جنبش گولن شامل مدارس، دانشگاه‌ها، موسسه‌های حرفه‌ای و کاری و حتی ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی است. در نگاه جهانی، جنبش گولن بیشتر در امر آموزش فعال است. در سال ۲۰۰۹ مجله معروف نیوز ویک گزارش داد که افراد جنبش، مدارس بسیاری را در نقاط مختلف دنیا اداره می‌کنند که بیش از ۲میلیون دانش آموز را تربیت کرده که بسیاری از آنها از بورس کامل تحصیلی از سوی بنیاد گولن برخوردار بودند. تعداد مدارس گولن در داخل ترکیه ۳۰۰ مدرسه و در کل دنیا بیش از ۱۰۰۰ مدرسه تخمین زده می‌شود که در کشورهای مختلف در پنج قاره گسترده شده اند و به صورت منعطف و ارگانیک با موسس مجموعه، فتح الله گولن در ارتباط هستند. همه مدارس گولن در تمام نقاط دنیا آموزش به زبان انگلیسی دارند و یکی از مشخصه‌های فارغ التحصیلان این مدارس تسلط کامل به زبان انگلیسی است.
@rahyafte_com
اسلام مورد نظر فتح الله گولن
منابع آگاه در ترکیه خبر می‌دهند که برخی از اعضای حزب عدالت و توسعه متعلق به جریان «فتح الله گولن» هستند و گولن، شخصیتی است که داعیه «اسلام میانه» را دارد. بهتر است توصیف این «اسلام میانه» را از گزارش موسسه آمریکایی رند (RAND) بخوانیم تا موضوع روشن‌تر شود. این موسسه در گزارش سال ۲۰۰۷ خود درباره مسلمانان میانه رو می‌نویسد: این مسلمانان حامی دموکراسی، شایسته حمایت آمریکا هستند. حمایت از دموکراسی نیز به معنای مخالفت با مفهوم دولت اسلامی است. باید دید چه کسانی خواهان اجرای قانون شریعت هستند. تفاسیر محافظه کارانه از شریعت با دموکراسی و حقوق بشر پذیرفته شده از سوی جامعه بین‌المللی سازگاری ندارد. در نبرد ضداسلام رادیکال، مسلمان میانه رو، لیبرال و سکولار با ارزش‌های منطبق با ارزش‌های جهانی که اساس تمامی جوامع لیبرال و مدرن هستند، شرکای بالقوه غرب خواهند بود.
بنابراین، حذف «شریعت» و «دولت» ویژگی این رقم مسلمانان است و فتح الله گولن، سکولار ترک نه تنها از سوی موسسه آمریکایی «رند» مسلمان میانه رو تشخیص داده شده، بلکه برای غرب امتیازات دیگری نیز دارد: براساس گزارش همین موسسه وی «مخالف اجرای قانون اساسی»، «منتقد» حکومت ایران و «شریک» دولت آمریکاست.
هفته نامه اکونومیست نیز در شماره۸ مارس ۲۰۰۸ خود با اعلام اینکه جنبش گولن از نگاه غرب یک جنبش مطبوع بوده و مورد حمایت است، به گولن هشدار داد که این تمجید و تائیدها «به معنی آن نیست که تمامی دولت‌های غربی اتوماتیک وار ادعاهای او مبنی بر «میانه روی اسلامی» را می‌پذیرند. یکی از نزدیکان گولن به اکونومیست گفت، ما می‌دانیم که فعالیت‌های ما تحت نظارت سرویس‌های امنیتی غرب است.»
به نظر می‌رسد که فتح الله گولن که زمانی تلاش کرد تا حزب عدالت و توسعه به قدرت برسد در ادامه از راه در پیش گرفته شده از سوی دولت اردوغان در اصلاحات سیاسی و اجتماعی که منجر به پررنگ‌تر شدن اسلام در زندگی اجتماعی این کشور شده چندان رضایت نداشته و قصد به چالش کشیدن دولت برای عقب نشینی از مواضع خود یا استعفای نخست وزیر را دارد. موضوعی که با نفوذ عمیق گولن در سیستم قضائی و پلیس این کشور چالشی بزرگ را برای اردوغان و سیاست‌های وی به همراه داشته و خواهد داشت. @rahyafte_com

‍ 🌈توصیه ی مهم آتاتورک به رضاشاه!

امروزها دارم کتاب دکتر تورج اتابکی بنام
The State and the Subaltern: Modernization… in Turkey and Iran
را میخوانم کتاب جالبی است...
بطور کلی مسافرتهای شاهان ایرانی مانند ناصرالدین شاه،مظفرالدین شاه و بالاخره رضاشاه به خارج از کشور مخصوصا فرنک خوب و مثمرثمر بوده چرا که باعث آشنایی آنان با دنیای پیشرفته غرب می شده و همیشه هم پس از بازگشت از سفر،اقدامات متعددی در کشور صورت میگرفته که نشانگر تاثیرات همین سفرها بوده است.

رضاشاه در سفر یک ماهه خود به ترکیه،حدود بیست نفر را با خود برده بود که البته اکثرا نظامی بودند صادق مستشارالدوله که از نمایندگان برجسته تبریز در مجلس اول بوده در این زمان، سفیر ایران در ترکیه بوده که بخاطر قد کوتاهش،ترکها به او «سفیرکوچولو» می گفتند او که در این سفر از نزدیک شاهد رفتار و گفتگوهای رضاشاه با آتاتورک بوده خاطره جالبی دارد که لازم است اهالی قدرت همیشه آنرا آویزه گوش خود کنند:

روزی در میان گفتگوها،یک مرتبه آتاتورک یکی از روزنامه های محلی را در دست میگیرد که راجع به اختلاس یکی از کارمندانِ یکی از وزارتخانه ها نوشته بود. آتاتورک آن روزنامه را به «عصمت اینونو» نخست وزیر ترکیه نشان داده و دستور رسیدگی می دهد. در این هنگام رضاشاه که ترکی بلد بود متوجه شده و با تعجب از آتاتورک می پرسد که چرا به روزنامه نگاران اجازه می دهد که چنین مطالبی را نوشته و مامورین دولت را زیر سوال ببرند؟ رضاشاه سپس می گوید:من در ایران به هیچیک از جراید اجازه نمی دهم که کوچکترین انتقادی از رفتار مامورین دولت بکنند...

آتاتورک از رضاشاه میخواهد که در همه حال روزنامه نگاران را در نوشتن آزاد بگذارد سپس داستان جالبی نقل می کند و می گوید: در زمان عثمانی که فالگیری و جن گیری در ترکیه رواج داشت روزی یک خانم زیبا و ثروتمند به یکی از رمالها مراجعه کرده می گوید که شوهر من مرا خیلی دوست دارد اما من او را دوست ندارم و می خواهم مرا دوست نداشته باشد و طلاقم دهد! رمال که نمی خواسته چنین مشتری پولداری را زود از دست بدهد روی کاغذ، چیزی نوشته و کاغذ را به خانم می دهد تا در یکی از شبهای تاریک، کاغذ را در قبرستانی دفن کند اما در زمان دفن کردن، نباید اصلا به«گرگ»فکر کند چرا که در اینصورت،نوشته تاثیری نخواهد داشت. خانم، کاغذ را هی به قبرستان می برده اما در زمان دفن کردن بلافاصله به یاد گرگ می افتاده و گرگ در نظرش مجسم می شده و نمی توانسته کاغذ را دفن کند و ناچار برمی گشته...

آتاتورک آنوقت به رضاشاه می گوید روزنامه نگاران در یک کشور به منزله آن گرگ هستند که به محض اینکه کارمندی و مقامی بخواهد اختلاس کند و رشوه ایی بگیرد بلافاصله آن گرگ یعنی(افشاگری روزنامه ها)در خیالش مجسم خواهد شد و دست از پا خطا نخواهد کرد! بدون وجود روزنامه های آزاد، حتی اگر بر هر مقام دولتی یک مامور مخفی هم گذاشته شود باز هم قادر به کنترل فساد نخواهد بود چرا که ممکن است آن مامور مخفی با آن مقام ساخت و پاخت کرده باهم بخورند!

🔻(برای این خاطره بنگرید به:

روزها از پی سالها:خاطران ناصر امینی...صص85الی87.)

متاسفانه نه رضا شاه در آن زمان و نه سردمداران بعدی در ایران هیچوقت این جمله طلایی آتاتورک را بکار نبستند و کشور ایران هرگز عاری از آلودگی و فساد نشد...
این سخن مرا یاد جمله ای از اولیانوفسکی در زمان استالین انداخت گویند وقتی از اولیانوفسکی(عضو کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی)پرسیدند که چرا شما نارسایی های جامعه شوروی مانند الکلیسم را به نقد نمی کشید و به مطبوعات نمی آورید؟ او جواب داده بود که «ما لباسهای چرکین خودمان را در مقابل دشمن آویزان نمی کنیم »...

اما در محیط مختنق و فاقد نقدهای طبیبانه و روزنامه های آزاد، این لباسها به مرور زمان چنان چرک آلود میگردند که سرانجام همه را در چرک و کثافت دفن میکنند و سرنوشت جامعه شوروي نيز سرانجام چنين شد...

‏🍃🌸 گذشته چراغ راه آینده...
🆔 @historyguidingfuture

به نام ایزد یکتا

🌏✒️ بدون مرز
محمد احرامیان پور
« فرهنگی، اجتماعی،تاریخی»

🟣 تقویم تاریخ

رندان تشنه لـــب را آبـــــی نمی‌دهد کس
گویی ولــی شناسان رفتند از این ولایت
در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجا
سرها بریده بینی بی‌جــــرم و بی‌جنایت

حضرت حافظ


امروز ، " پنج‌شنبه "

📕۲۸ مرداد ۱۴۰۰ هجری خورشیدی
📗وهمن خشتره‌ویریه ۳۷۵۹ زرتشتی
📘19 اوت 2021 میلادی
📙۱۰ محرم ۱۴۴۳ هجری قمری


📕زادروز "مسعود بهنود"، نویسنده، روزنامه‌نگار و فیلمساز ایرانی. (۱۳۲۵ ه.ش)

📕براندازی نهضت ملی ايران و سرنگونی دولت "دكتر مصدق". (۱۳۳۲ ه. ش)
📖انگلستان و آمریکا طرّاحان اصلی نقشه براندازی بشمار آورده شده‌اند. این براندازی نه تنها اینکه مسیر تاریخ ایران را تغییر داد بلکه جهان را در وضعیتی قرار داد که به فروپاشی بلوک شرق، کمرنگ شدن سوسیالیسم و بازگشت به دوران برتری توانگران انجامیده و قواعد جنگل در بسیاری از کشورها و روابط دولت‌ها دیده می‌شود که قوی ترها ضعیف ترها را لِه و پاره می‌کنند. "كِرميت روزولت" رئيس دفتر "سيا" در خاورميانه كه قبلا با "چرچيل" نخست وزير وقت انگلستان ملاقات و در اين زمينه مذاکره كرده بود چند سال پيش در كتابی در توجيه عمل خود، نوشت كه اگر اين اقدام صورت نمی‌گرفت ايران تا كمونيست شدن فاصله‌ای نداشت و همه تدابير آمريکا برای محاصره و در قفس انداختن شوروی و کمونيسم نقش بر آب می‌شد.

📕بهره‌برداری از کارخانه برق آلستوم در تهران شروع گرديد. (۱۳۳۸ ه.ش)

📕مجلس مؤسسان سوم، در کاخ مجلس سنا افتتاح شد. (۱۳۴۶ ه.ش)

📕یک هیئت سی نفری عراقی وارد تهران شدند تا کلیه اختلاف‌های دو کشور حل و فصل شود. (۱۳۵۴ ه.ش)

📕آتش ‏سوزی سينما ركس آبادان، فاجعه ی بزرگ، جانگداز و دلخراش. (۱۳۵۷ ه.ش)

📕تشكيل نخستين مجلس خبرگان قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (۱۳۵۸ ه.ش)

📕درگذشت "دكتر آذر اندامی"، محقق و باكتری‏ شناس برجسته ايران. (۱۳۶۳ ه.ش)

📕مرگ "شعبان جعفری" مشهور به "شعبون بی‌مخ"، یکی از نام‌های جنجالی تاریخ معاصر ایران و از بازیگران اصلی براندازی ۲۸ مرداد. (۱۳۸۵ ه.ش)

📕درگذشت "سیمین خلیلی" معروف به "سیمین بهبهانی"، نویسنده، غزل‌سرای معاصر ایرانی و از بنیان‌گذاران کانون نویسندگان ایران. (۱۳۹۳ ه.ش)

📗روز پرهیز خوردن گوشت در نزد زرتشتیان. (نبر)

📚روز جهانی "انسان دوستی".

📚روز جهانی "عکاسی".

📘درگذشت "اكتاويان" امپراتور روم كه ارتش او در سال ۳۶ پيش از ميلاد از ايران شكستی سخت خورده بود. ( 14 م)

📘صليبيون در جنگ "اشكلون" بر نيروهای اعزامی مصر پيروز شدند. اين پيروزی يک ماه پس از افتادن بيت المقدس (اورشليم) به دست صليبيون صورت گرفت. (1099 م)

📘مرگ "لودویکو آریوستو" ادیب و شاعر مشهور ایتالیایی. (1533 م)

📘تولد "ساموئل ريچاردسون" نويسنده معروف فرانسوی. (1689 م)

📘كشف جريان برق توسط " گرای "، فيزيكدان و دانشمند معروف انگليسی. (1727 م)

📘نبرد آگوست قارص و موصل و پیروزی خیره کننده ارتش ایران بر عثمانی. (1745 م)
📖در جریان جنگِ ۳ ساله ایران و عثمانی در این روز، همزمان دو نبرد سخت در منطقه موصل (شمال عراق امروز) و در قارص (کارس ـ شمال شرقی ترکیه امروز) میان نیروهای دو دولت روی داد که در هر دو نبرد، پیروزی قاطع از آن ایران بود.

📘شروع به كار دادگاه‌های انقلابی در فرانسه در جريان انقلاب اين كشور. (1792 م)

📘درگذشت "جِيمز وات" دانشمند برجسته انگليسی و مخترع ماشين بخار. (1819 م)

📘تولد "رِينولد نيكِلسون" مستشرق انگليسی و مترجم مثنوی معنوی. (1868 م)

📘تولد "اُرويل رايت" سازنده اولين هواپيمای موتوردار جهان. (1871 م)

📘تشكيل پارلمان روسيه موسوم به "دوما" توسط تزار "نيكلای دوم". (1905 م)

📘درگذشت "واسيلی بارتولد" از مشاهير خاورشناسان روسی. (1930 م)

📘درگذشت "مهندس آلن لاتهام"، مخترع دستگاه گريز از مركز ويژه جدا سازی اجزاء خون از قبيل گلبول قرمز، گلبول سفيد، پلاسما. (2003 م)

📚عاشورای حسينی.

📚اخراج آدم و حوا از بهشت.
📖خداوند متعال آدم و حوّا را در بهشت جاى داد و فرمود: از میوه‌ها استفاده کنید، فقط به یک درخت نزدیک نشوید، یعنى از آن نخورید. شیطان لعین با وسوسه حوّا، آدم را فریب داد و موجب شد تا آن‌ها از آن درخت بخورند. مطابق با دهم محرم بود که آن‌ها از بهشت دنیا اخراج شدند.(منبع: حوادث الایام، سید مهدى مرعشى نجفى، صفحه ۳۶)

📙آغاز غزوه "ذات الرقاع". (۵ ه.ق)

فیلم‌هایی درباره کودتای ۲۸ مرداد

1️⃣فیلم داستانی «میهمانی خصوصی»

🔰اولین فیلم سینمای ایران است که به مساله کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ می‌پردازد؛ هرچند قصه آن پس از کودتا آغاز می‌شود. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ سه محکوم سیاسی عضو حزب توده ایران و یک محکوم عادی، هنگام انتقال به زندان می‌گریزند و به خانه یکی از اعضای وزارت امور خارجه، که میهمانی ای در آن برگزار است، هجوم می‌برند و همه را به گروگان می‌گیرند. قرار می‌شود میهمانان به حکم قرعه دو تن را از میان خود انتخاب کنند تا محکومان فراری به پشتوانه آن دو از کشور خارج شوند.

2️⃣مستند «ملکه و کودتا»

🔰بازگویی داستانی آشنا در تاریخ ایران مدرن است؛ کودتا علیه دولت محمد مصدق. «کانال ۴» شبکه بی‌بی‌سی در این مستند روایت دو مورخ بریتانیایی با نام‌های پروفسور ریچارد آلدریچ و پروفسور روری کورمک را از کودتای ۲۸ مرداد بازگو می‌کند. آلردیچ و کورمک با تکیه بر اسناد منتشرشده وزارت خارجه آمریکا و با جست‌وجو در آرشیو ملی واشینگتن به اسناد جدیدی دست پیدا کرده‌اند که بر اساس آن نقش ملکه الیزابت دوم در کودتای ۲۸ مرداد برجسته می‌شود.

3️⃣مستند کودتای ۵۳

🔰کارگردان ایرانی فیلم (امیرانی) با همکاری «والتر مرچ» تدوینگر برنده سه جایزه اسکار به سراغ بایگانی‌ها می‌رود و با بسیاری از آنهایی که در این ماجرا دخیل بودند، مصاحبه می‌کند.محور فیلم شکافتن نقش سازمان جاسوسی بریتانیا در کودتا به ویژه شخصیت مرموز و ناشناخته‌ای به نام «نورمن داربیشایر» است که از جمله مسئولیت های وی انتقال پول به ایران و توزیع آن برای شورش علیه مصدق بود. داربیشایر از افسران «سازمان عملیات ویژه بریتانیا» طی جنگ جهانی دوم و سپس مأمور خاورمیانه بود.

4️⃣مستند «مصدق از نگاهی دیگر »

🔰مستند «مصدق از نگاهی دیگر؛ دریچه‌ای بر منش، روش و بینش» حاصل گفت‌وگوی هدی صابر با شمار زیادی از نزدیکان و مصاحبان مرحوم محمد مصدق ـ نخست‌وزیر دولت ملی ایران ـ در دوران تبعید و حصر در احمدآباد پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا پایان حیات رهبر نهضت ملی ایران است.این گفت‌وگوها حاوی جزئیات ناگفته و قابل تاملی از منش و سلوک شخصی مرحوم مصدق است که بیانگر مردمداری، سلامت و انضباط مالی، برخورد انسانی و صمیمانه و سخاوتمندانه با زیردستان، پرهیز از سوءاستفاده از موقعیت شخصی، برخورد تعالی‌بخش با ضعف‌های اخلاقی اطرافیان، تاکید بر قانون در امور روزمره و جزئی و ویژگی‌های متعدد منحصر به فرد این شخصیت سیاسی ایران معاصر است.

5️⃣فیلم داستانی «غلامرضا تختی»

🔰پس از قهرمانی های متعدد، در هیاهوی ناخوشی مردمی که تازه کودتای ۲۸ مرداد را پشت سر گذاشته اند، دکتر محمد مصدق نامه ای برای غلامرضا تختی می نویسد. برای تختی که حالا تبدیل به قهرمانی ارزنده شده ولی هیاهوی قهرمانی او را از خود بی خود نکرده است.در این فیلم صحنه های متعددی به بیان رابطه تختی با مصدق و نهضت ملی پرداخته است و اکران آن استقبال گسترده فعالین سیاسی را در پی داشت.

6️⃣مستند «محاکمه»

🔰این مستند به کارگردانی سید احسان عمادی و تهیه‌کنندگی حسام اسلامی، بر اتفاقات شب کودتا تا دادگاه بدوی دکتر محمد مصدق تمرکز دارد، چرا که تا روز کودتا درباره مصدق حرف‌های زیادی گفته شده، اما کمتر کسی به دادگاه و اتفاقات آن روز پرداخته است.

7️⃣فیلم داستانی «گزارش یک قتل»

🔰فیلمی از محمدعلی نجفی است که سال ۱۳۶۵ ساخته شد.سروان کلالی، عضو قدیمی حزب توده ایران، به دلیل شرکت در فعالیت‌های سیاسی قبل از کودتای 28 مرداد، همراه با عده‌ای دیگر دستگیر شده و مدت 20 سال را در زندان گذرانده است.در این فیلم بین کودتای 28 مرداد و انقلاب اسلامی در 1357 یک پل تاریخی رسم می‌شود.

8️⃣مستند «آقای نخست وزیر»

🔰روایتی متفاوت از ۲۸ ماه نخست‌وزیری دولت ملی مصدق و روزگار ملت ایران در آن زمان است. این اثر مستند که به کارگردانی محمدرضا امامقلی ساخته شده است در گفت‌وگوهایی مجزا با چهره‌هایی نظیر داوود هرمیداس باوند، محمدمهدی عبدخدایی، ابراهیم یزدی، حسین شاه‌حسینی، سیدحسین موسویان و عبدالعلی ادیب برومند تلاش کرده است بخش‌هایی از تجربه ملت ایران را برای نسل امروز بازگو کند. پخش این فیلم و هویت ایدئولوژیک سرمایه گذارانش حواشی و نقدهای بسیاری را به همراه داشته است.

🔻گردآوری: تحریریه مدرسه فرهنگی تشکیلاتی دارالفنون