مكتبة المجلسي ودارالتراث

انتشار سه جلد از فهرست نسخه های خطی کتابخانه ایت الله نجفی مرعشی. قرار است برای انتشار پنجاهمین جلد فهرست این کتابخانه مجلس رونمایی برگزار شود

با سلام اگرمنظور تان المناهج فاضل هندی ره است از این کتاب ۴۸ نسخه معرفی شده که یک نسخه از بخشهایی از آن در کتابخانه مجلس موجود است .
البته نسخه بخشهایی از آن نیز به خط مولف موجود هست .

یک برگ افتاده از نسخه عکسی نهج البلاغه. در گنجینه مخطوطات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی نسخه های نفیسی از نهج البلاغه یافت می شود که فهرست گزیده ای از آنها در قالب کتابی مستقل در سال 1381ش به چاپ رسیده و پس از آن تاریخ نیز نسخه های خوبی از نهج البلاغه خریداری و به مخزن کتابخانه راه یافته است. کهنترین نهج البلاغه موجود در این مکتبه بلکه به ظن قوی کهنترین نسخه یافت شده از نهج البلاغه در جهان نسخه ای است که به خط ابن مؤدب کتابت شده و او در 499ق نسخه را بر شاگرد خود ابن بندار قرائت کرده است. این نسخه به شماره 3827 در مخزن کتابخانه آیت الله مرعشی نگهداری می شود و جالب اینکه جزو کتابخانه میرزا عبد الله افندی بوده و خصوصیاتش در ریاض العلماء بیان شده است. کتابخانه آیت الله مرعشی نسخه مذکور را در سال 1406ق به صورت عکسی به چاپ رسانده است. تعداد برگهای نسخه 171 برگ شمارش شده و متاسفانه هنگام چاپ عکسی برگ شماره 110 ساقط شده. جناب استاد قیس العطار در تصحیح نهج البلاغه از روی چهار نسخه کهن متوجه افتادگی آن شده و به لطف تولیت محترم کتابخانه جناب آقای حاج سیده محمود مرعشی برگ مذکور برای شیخ قیس العطار ارسال گردید و ایشان در تصحیح کتاب از آن استفاده نمودند. در اینجا برگ شماره 110 نسخه شماره 3827نهج البلاغه کتابخانه آیت الله مرعشی ره تقدیم می شود تا نسخه عکسی خود را کامل بفرمایید:

فهرست نسخ خطی متفرقه اصفهان (قسمت دوم)

در این فهرست آثار خطی پراکنده در اصفهان را که از سال های قبل مشاهده و تصویر برداری شده است معرفی می شود.قسمت اول این فهرست در فصلنامه میراث شهاب منتشر شده است. (اینجا بخوانید) به جز فهرست متفرقات، پیش از این چند فهرست از نسخه های خطی کتابخانه های خصوصی اصفهان در میراث شهاب منتشر شده است که می توان به فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله طیب، فهرست نسخ خطی کتابخانه امیر المومنین (ع)، فهرست نسخ خی کتابخانه شخصی ایمانیه اشاره کرد. @manuscript

استفتاء از فاضل هندی. بنده به ندرت استفتاء از ایشان دیده بودم. فاضل هندی از علمای برجسته آخر صفوی است. این استفتاء در مجموعه ای رسائل نماز جمعه در کتابخانه دانشگاه امام محمد بن سعود است.

آگاهی های تازه در باره فاضل هندی

سالها پیش وقتی مرحوم آقای فاکر قصد چاپ کتاب کشف اللثام فاضل هندی را (ضمن منشورات جامعه مدرسین) داشت، از بنده خواست شرح حالی بنویسم که نوشتم و در مقدمه کتاب کشف اللثام چاپ شد. همان موقع، چهار رساله از فاضل هندی رو هم تصحیح کردم و این شرح حال هم در آن آمد. آن زمان، مرکز فرهنگی تخت فولاد قصد بازسازی مزار فاضل هندی را داشت که مردم اصفهان هم به آن علاقه مند بودند. فکر کنم سال 1374 بود. بعد از آن روی آن کتاب و شرح حال کاری انجام ندادم. فکر می کنم در باره وی مطالب دیگری هم نوشته شده است. اما امروز نکته جالبی در کتاب تاریخ کشیکخانه همایون (ص 240) دیدم که الحق کتاب مهمی است. نوشته است: فاضل هندی رساله ای در امامت برای او [شاهزاده هندی تبعیدی به ایران که این کتاب اخبار و گزارش های مربوط به اوست و سنی هم بود] نوشت و تحسین کرد و جایزه هم شنیدم که داد، اما بنده به جهت خودسازی های او، تشیع او را باور نمی کنم.
در باره رفت و آمد فاضل هندی با این شاهزاده در جای دیگر آمده است که در جریان تهنیت عید ... بعد از آن آخندها را که عبارت از فاضل هندی و ملامحمد امین باشد بار می داد و بعد از آن کمترین ... فاضل هندی کتابی پیشکش می کرد و ملامحمد امین تقویمی می داد. بنده چند شعر می گفت. ... در سه نعلبکی کوچک، اشرفی تحویل مجلس ولی نعمت را به این ترتیب می گذاشتند: اولا ملا بهاءالدین محمد فاضل هندی، دویم ملامحمد امین، سیوم کمترین ، و در نعلبکی فاضل هندی سی عدد اشرفی و.... (ص 90). پیش از ان در صفحه 44 هم از اشرفی هایی اهدایی در مقابل پیشکش کتاب سخن به میان آمده بود، و این که بعد از «درویش آدم» نزدیک ترین محرم وی همین فاضل هندی بود (ص 45).
ظاهرا ارتباط وی با فاضل هندی ادامه یافته است. چنان که در جای دیگری آمده که گاه دو روزی از هفته ـ به صورت منظم و کشیک ـ کنار این شاهزاده هندی بوده است.... دوشنبه و جمعه کشیک فاضل هندی که ملابهاءالدین محمد باشد (ص 252). در جای دیگری اشاره دارد که «وقتی که فاضل هندی به زیارت مشهد مقدس می رفت مار ا تدارکی ممکن بود که به جهت ایشان کردیم» (ص 259) که باز اشاره به کمک این شاهزاده به فاضل هندی است. یک بار هم از این صحبت شده که بعد از این هم آوارگی این شاهزاده در ایران، بالاخره اگر با موفقیت به هند برگردد ... به فلان و فلان، چه سمت هایی می دهد و این که «و فاضل هندی ملاباشی خواهیم شد» (ص 273). در باره دوستی این شاهزاده هندی پناهنده در ایران با فاضل هندی، موارد دیگری هم هست. از جمله این که شبی نزد او می آید و مفصل صحبت می شود. راوی (مولف کشیکخانه) می گوید شاهزارده فرمودند: آخوند (یعنی فاضل هندی) از ماست. شما از اهل ایرانید. رعایت ما به ایشان بیجا نیست. اگرچه خواهی گفت که ایشان (فاضل هندی) هم ایرانی اند، اما مدتی در هندوستان با ما بوده و تعصب ندارد. (ص 149). نویسنده کشیکخانه می گوید که اینها در هند رابطه استاد و شاگردی داشته اند و این نکته شگفتی است: در آن مجلس بهاءالدین محمد فاضل هندی که با شاهزاده در هندوستان ربط استاد و شاگردی داشته و نهایت محرمیت و انس در این جانب هم به هم رسانیده بود و بسیار بیش از کمترین رعایت او می نمود و اعتمادی که به او داشت به بنده نداشت، .... (ص 20).
@jafarian1964

این یادداشت ابوجعفر حلی است در باره ابن شجری صاحب فضل زیارة الحسین علیه السلام که کتابخانه آیت الله مرعشی منتشر کرده است.

انصافا از طرف دیگر باید اعتراف کرد که بعضی از نفائس نسخه های خطی کتابخانه مجلس و کتابخانه آیت الله مرعشی از بقایای کتابخانه بزرگ و نفیس نصیری است.. یادم هست جناب آقای سید محمود مرعشی حفظه الله برای بنده داستانی بس عجیب و خطر ناک را در چگونگی بازگرداندن نسخه های بحار الانوار مرحوم مجلسی به خط شریف ایشان از سوریه را نقل کردند که این نسخه ها توسط دختر ایشان به یک دلال نسخه های خطی در سوریه فروخته شده بود.. که با همت آقای مرعشی به کشور بازگشت.. و نسخه های بحاری که الان در فهرست این کتابخانه فهرست شده بیشترش از آن کتابخانه عظیمه بوده است. این هم از باب اذکروا موتاکم بالخیر تا لا اقل از معاویه بدتر نشیم

حجت‌الاسلام والمسلمین مرعشی مطرح کرد؛
نگرانی آیت‌الله مرعشی از نابودی فرهنگ شیعه به دست بیگانگان
رییس کتابخانه آیت الله مرعشی این کتابخانه را یکی از بزرگترین کتابخانه‌های خطی جهان خواند و گفت: آیت الله مرعشی از تسلط یا نابودی فرهنگ شیعه به دست بیگانگان بسیار نگران بود؛ از این‌رو با مجاهدت‌های فراوان توانست، بسیاری از آثار شیعه و نسخ خطی را جمع‌آوری کند.

به گزارش سرویس دینی جام نیوز، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمود مرعشی، رییس کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در برنامه دیدار شبکه قرآن سیما با موضوع گفت‌وگو با علما و شخصیت‌های قرآنی و معارفی کشور که همه روزه ساعت 20 در ایام نوروز پخش می‌شود به زندگینامه آیت الله مرعشی نجفی اشاره کرد و گفت: مرحوم پدرم در نجف در خانواده‌ای اهل علم و عمل متولد شد و در حدود سن 24 سالگی به درجه اجتهاد رسید؛ پدر ایشان از علمای بزرگ نجف بود و با آیت الله خویی و علامه طباطبایی نیز از جهاتی نسبت فامیلی داشته‌اند.



رییس کتابخانه آیت الله مرعشی، این کتابخانه را یکی از بزرگترین کتابخانه‌های خطی جهان خواند و ابراز داشت: حضرت آیت الله مرعشی نجفی روزی در نجف از بازار قیصریه رد می‌شد و متوجه شد که وارثان و فرزندان علما، آثار و نسخ خطی علما را در این بازار به حراج می‌گذارند و هر کسی که پول بیشتری بدهد، کتاب را دریافت می‌کند.



وی تصریح کرد: آیت الله مرعشی نجفی در این میان متوجه شد، فردی به نام کاظم دلال، کتاب‌ها را خریداری می‌کند و هر هفته محصولات علمی علمای شیعه را به نماینده انگلیس و استعمار در بغداد تحویل می‌دهد.



حجت‌الاسلام والمسلمین مرعشی افزود: آیت الله مرعشی نجفی از تسلط یا نابودی فرهنگ شیعه به دست بیگانگان بسیار نگران می‌شود؛ از این‌رو یک وعده ناهارش را حذف می‌کند و بعد از ظهرها بعد از فراغت از تحصیل و درس در کارخانه برنج‌کوبی مشغول به کار می‌شود و به دلیل اصرار بر خرید کتاب‌ها، نمازهای استیجاری نیز تقبل می‌کند.



وی با اشاره به مجاهدت آیت الله مرعشی برای حفظ فرهنگ شیعه و آثار خطی یادآور شد: مرحوم پدرم در عین حالی که به سختی این مجموعه را جمع‌آوری کرده بود؛ در ایام موشک‌باران قم از سوی صدام، ما نگران بودیم که موشکی به کتابخانه اصابت کند و همه نسخ‌ نابود شود، اما مرحوم آیت الله مرعشی با آرامش و اعتقاد خاصی به ما تضمین می‌داد که این کتابخانه و اخبار آل محمد(ص) در محضر حضرت فاطمه معصومه(س) است و هیچ آسیبی نمی‌بیند.



رییس کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی به زندگی شخصی آن مرحوم اشاره و خاطرنشان کرد: مادرم تعریف می‌کرد که در مدت طولانی زندگی با مرحوم پدرم، هیچ وقت نزاع و ناراحتی با هم نداشته‌اند و همیشه آیت الله مرعشی به مادرم احترام می‌گذاشت و بسیار در کارهای منزل به مادرم کمک می‌کرد.



وی با اشاره به معرفی نسخ خطی و کتاب‌های تألیف شده، یادآور شد: در آثار خطی این کتابخانه همیشه قرآن کریم، محور بوده است، همان گونه که نسخه قرآن کوفی با تأیید پرفسوری از کشور ترکیه که 60 سال به آثار قرآنی پرداخته بود، مربوط به اوائل قرن دوم هجری و خط آن منسوب به امام سجاد(ع) است و با بیش از 200 برگ در جهان منحصر به فرد است.



حجت‌الاسلام والمسلمین مرعشی گفت: برخی از نسخ خطی به چاپ رسیده است و هر کدام از آثار کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، تاریخچه و مراجعه کنندگانی دارد که علاقمندان می‌توانند برای آشنایی با این آثار به کیهان فرهنگی سال 82 به شماره 204 مراجعه کنند.



رسا

نسخه ای از تبیان شیخ طوسی در کتابخانه آیت الله مرعشی موجود است که روی برگ اول آن اجازه ای به خط شیخ طوسی آمده و تصویر آن در پایان جلد اول فهرست همان کتابخانه منتشر شده است.
البته نسخه ای از مبسوط شیخ به خط مبارک ایشان در کتابخانه عتبه غرویه است.

تفسیر مذکور از ابوالقاسم ابن حبیب نیشابوری است که جلد دیگری از آن در کتابخانه دانشگاه تهران نگهداری می شود. جناب دکتر رحمتی پس از انتشار فهرست نسخه های عکسی کتابخانه آیت الله مرعشی این نکته را متذکر شدند و جناب استاد صدوقی سها نسخه ناشناخته دانشگاه تهران را کشف کردند و مقاله ای دراین باره نوشتند که در ارجنامه استاد نجیب مایل هروی به چاپ رسیده است.

یک برگ افتاده از نسخه عکسی نهج البلاغه. در گنجینه مخطوطات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی نسخه های نفیسی از نهج البلاغه یافت می شود که فهرست گزیده ای از آنها در قالب کتابی مستقل در سال 1381ش به چاپ رسیده و پس از آن تاریخ نیز نسخه های خوبی از نهج البلاغه خریداری و به مخزن کتابخانه راه یافته است. کهنترین نهج البلاغه موجود در این مکتبه بلکه به ظن قوی کهنترین نسخه یافت شده از نهج البلاغه در جهان نسخه ای است که به خط ابن مؤدب کتابت شده و او در 499ق نسخه را بر شاگرد خود ابن بندار قرائت کرده است. این نسخه به شماره 3827 در مخزن کتابخانه آیت الله مرعشی نگهداری می شود و جالب اینکه جزو کتابخانه میرزا عبد الله افندی بوده و خصوصیاتش در ریاض العلماء بیان شده است. کتابخانه آیت الله مرعشی نسخه مذکور را در سال 1406ق به صورت عکسی به چاپ رسانده است. تعداد برگهای نسخه 171 برگ شمارش شده و متاسفانه هنگام چاپ عکسی برگ شماره 110 ساقط شده. جناب استاد قیس العطار در تصحیح نهج البلاغه از روی چهار نسخه کهن متوجه افتادگی آن شده و به لطف تولیت محترم کتابخانه جناب آقای حاج سیده محمود مرعشی برگ مذکور برای شیخ قیس العطار ارسال گردید و ایشان در تصحیح کتاب از آن استفاده نمودند. در اینجا برگ شماره 110 نسخه شماره 3827نهج البلاغه کتابخانه آیت الله مرعشی ره تقدیم می شود تا نسخه عکسی خود را کامل بفرمایید:

گنجینه بی‌نظیر از نسخه‌های سنگی در کتابخانه بزرگ مرعشی

قطره‌ای از این نسخه‌ها که مربوط به چاپ سنگی در هند است در مجموعه ناتمام «میراث مشترک ایران و هند» به چاپ رسیده است.

کتابخانه مرعشی علاوه بر نسخه‌های خطی، مخزنی سترگ از نسخه‌های سنگی است که در کمال حسرت حتی فهرست نیز نشده است.

کتابخانه مرعشی به تنهایی چندین برابر مجموع کتابخانه‌های ایران نسخه سنگی دارد. و البته فقط حسرت نصیب محققین است ... .
@nosakh_shii

یک برگ افتاده از نسخه عکسی نهج البلاغه. در گنجینه مخطوطات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی نسخه های نفیسی از نهج البلاغه یافت می شود که فهرست گزیده ای از آنها در قالب کتابی مستقل در سال 1381ش به چاپ رسیده و پس از آن تاریخ نیز نسخه های خوبی از نهج البلاغه خریداری و به مخزن کتابخانه راه یافته است. کهنترین نهج البلاغه موجود در این مکتبه بلکه به ظن قوی کهنترین نسخه یافت شده از نهج البلاغه در جهان نسخه ای است که به خط ابن مؤدب کتابت شده و او در 499ق نسخه را بر شاگرد خود ابن بندار قرائت کرده است. این نسخه به شماره 3827 در مخزن کتابخانه آیت الله مرعشی نگهداری می شود و جالب اینکه جزو کتابخانه میرزا عبد الله افندی بوده و خصوصیاتش در ریاض العلماء بیان شده است. کتابخانه آیت الله مرعشی نسخه مذکور را در سال 1406ق به صورت عکسی به چاپ رسانده است. تعداد برگهای نسخه 171 برگ شمارش شده و متاسفانه هنگام چاپ عکسی برگ شماره 110 ساقط شده. جناب استاد قیس العطار در تصحیح نهج البلاغه از روی چهار نسخه کهن متوجه افتادگی آن شده و به لطف تولیت محترم کتابخانه جناب آقای حاج سیده محمود مرعشی برگ مذکور برای شیخ قیس العطار ارسال گردید و ایشان در تصحیح کتاب از آن استفاده نمودند. در اینجا برگ شماره 110 نسخه شماره 3827نهج البلاغه کتابخانه آیت الله مرعشی ره تقدیم می شود تا نسخه عکسی خود را کامل بفرمایید:

🔺تصحیح یک اشتباه عجیب کتابشناسی

در فهرست کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی نسخه ای به نام جامع الفصول وقامع الفضول از تاج الدین حسن اصفهانی معرفی شده که نام کتاب از پایان نسخه و نام مؤلف از یادداشت آیة الله مرعشی اخذ شده است.
این کتاب نسخه ای از ربیع الاسابیع علامه مجلسی است که آغاز آن افتاده و جامع الفصول که در پایان آمده عبارت علامه مجلسی است در وصف کتاب ربیع خود. نسخه ناقص مرعشی از این عبارت ربیع الاسابیع شروع می شود: «المظفّر السلطان سلیمان، أمدّه اللّه بجنود الرفعة والعزّ و الإقبال...». (ربیع الاسابیع چاپ جمکران ص 17).
اما منتسب کردن کتاب به تاج الدین حسن اصفهانی - والد فاضل هندی - که هیچ اثری از او گزارش نشده بسیار عجیب است. با تأسف مواردی مانند این کم نیست و صاحب اعیان الشیعه موارد متعددی شبیه این را بر اساس اعتماد به برخی اعلام در کتاب خود آورده است که توضیحش مجال دیگری می طلبد.

@bazmeghodsian

از ویژگی‌های خوب مجموعه کتابخانه مرعشی _با صرف نظر از اشکالات بزرگش_ آن است که نقدها و اشکالات شما تأثیری بر روابط‌تان با ایشان ندارد و معمولا به دل نمی‌گیرند. [البته به خود هم نمی‌گیرند و ترتیب اثری به انتقادات نمی‌دهند]
شاید دلیلش این باشد که کمتر کسی رو در رو از ایشان انتقاد و گله می‌کند و معمولا افراد دوست دارند برای قطع نشدن آب باریکه خود هیچ گلایه‌ای از آقای مرعشی نکنند.
ما حقیقتا برای سلامتی و طول عمر ایشان دعا می‌کنیم و در مجموع ایشان انسان بسیار شریفی هستند و بعضا چنان دستور همکاری و مساعدت می‌دهند که اشک شوق از دیدگان آدمی میل به سرازیر شدن می‌کند و گمان می‌کند شاید خواب باشد.
شاید اگر ایشان قم ساکن بودند و کتابخانه را از نزدیک مدیریت می‌کردند اوضاع بهتر از این می‌شد.

در انتها ما بر موضع خود تأکید می‌کنیم که نحوه مدیریت فعلی خلاف مصالح وقف است، و از آنجا که کتابخانه مرعشی توسط آیت الله مرعشی وقف عام شده است دکتر مرعشی باید پاسخگوی تمام علمای تشیع که آثارشان در کتابخانه مرعشی توسط ایشان حبس شده باشند.

لازم به ذکر است طبق قانونِ این کتابخانه هر محقق سالانه فقط می‌تواند میکروفیلم یک نسخه خطی را دریافت کند، و این درحالیست که نسخه‌های وهابیان و کتابخانه‌های سعودی به راحتی در اینترنت قابل دسترسی است.
هزینه میکروفیلم هر برگ نسخه خطی این کتابخانه ۷۰۰تومان است که جزء گرانترین کتابخانه‌های ارائه دهنده نسخ خطی می‌باشد.
این کتابخانه از اولین روزهای زمزمه کرونا، بسته شده و کلیه خدمات‌دهی‌های خود را تعطیل نموده است و گویا تا ریشه کنی این بیماری از روی کره زمین به تعطیلی خود ادامه خواهد داد.
در انتها لازم است تذکر داده شود وضعیت کتابخانه آستان قدس اندکی بهتر از کتابخانه مرعشی است.
بهترین وضعیت را کتابخانه‌های مرکز احیاء، دانشگاه تهران و مجلس دارند.
نسخه‌های کتابخانه مجلس بصورت رایگان در سایت این کتابخانه قابل دسترسی است.
در مرکز احیا می‌توان بدون پرداخت هزینه‌ای حتی اصل نسخه را نیز در همان مرکز مطالعه کرد، و یا تصویر نسخه را از طریق تلگرام _با نرخ برگی ۱۰۰تومان_ سفارش داد.
@nosakh_shii

گنجینه بی‌نظیر از نسخه‌های سنگی در کتابخانه بزرگ مرعشی

قطره‌ای از این نسخه‌ها که مربوط به چاپ سنگی در هند است در مجموعه ناتمام «میراث مشترک ایران و هند» به چاپ رسیده است.

کتابخانه مرعشی علاوه بر نسخه‌های خطی، مخزنی سترگ از نسخه‌های سنگی است که در کمال حسرت حتی فهرست نیز نشده است.

کتابخانه مرعشی به تنهایی چندین برابر مجموع کتابخانه‌های ایران نسخه سنگی دارد. و البته فقط حسرت نصیب محققین است...
@nosakh_shii

حمله تند دکتر سید محمود مرعشی به استاد سید احمد اشکوری و ناراحتی مرحوم سید محمدعلی روضاتی
___________________________

تدوین ۲۷ جلد اولِ فهرست کتابخانه مرعشی حاصل زحمات استاد سید احمد اشکوری است. چند سال بعد از وفات آیت الله مرعشی، استاد اشکوری از کتابخانه مرعشی جدا شده و مرکز احیاء را تأسیس کردند.
دکتر سید محمود مرعشی، فرزند آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی، در مقدمه‌ای که بر جلد ۲۸ فهرست این کتابخانه نوشته‌اند به شدت به زحمات استاد اشکوری تاخته و ۲۷ جلد قبل را به ویرانه تشبیه کرده‌اند.

آقای رسول جعفریان در دفتر دوم مقالات و رسالات تاریخی (نشر علم)، ج۲، ص۲۱ ذیل یادداشت‌های تاریخ ۱۳۷۹/۱۱/۲۳ می‌نویسند:
«امروز آقای روضاتی از اصفهان زنگ زد. از مقدمه آقای مرعشی بر جلد ۲۸ فهرست کتابخانه ناراحت بود. در این مقدمه حمله عنیفه‌ای بر آقای سید احمد اشکوری شده و البته اسم برده نشده بود».

البته نکته جالب توجه این است که روی جلد همه این ۲۷ جلد نام دکتر سید محمود مرعشی و استاد اشکوری با هم درج شده بود. مشخص نیست درج نام خود ایشان بر این ویرانه‌ها از چه جهت بوده است!
و البته باید افزود تفاوت در سلایق فهرستنویسی امری گریز ناپذیر است، مخصوصا که قبل از انقلاب و اوایل آن فهرستنگاری با کمترین امکانات انجام می‌شد و مانند الان راه‌های شناخت نسخه‌ها فراوان و آسان نبود.
تعداد زیادی از نسخه‌های مهم شیعی نیز توسط خود استاد اشکوری به چاپ رسیده و راه برای پویندگان این عرصه هموار شده است.
@nosakh_shii

آغاز به کار کتابخانه مرعشی

کتابخانه مرحوم آیت الله مرعشی نجفی پس از چند ماه تعطیلی از شنبه هفته جاری فعالیتهای خود را از سر گرفته است.

طریقه درخواست نسخه از این کتابخانه در پیام ریپلای شده مندرج است.
@nosakh_shii