مكتبة المجلسي ودارالتراث

شرحی از آن رساله: تنکسوق نامه، طب اهل ختا کتابی است که به دستور وزیر ایلخانی، خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی در سال 713 هجری از چند اثر علوم پزشکی معروف چینی به زبان فارسی ترجمه گردیده است. امروز تنها نسخه خطی این کتاب در کتابخانه ی آیا صوفیه، استانبول، ترکیه نگهداری می شود. در سال 1350 شمسی عکس های نخسه خطی تنکسوق نامه در ایران با مقدمه ی مجتبی مینوی به چاپ رسید. نگارنده این رساله در بخش اوّل، اطلاعات این نسخه و اقدامات رشید الدین برای ترویج علوم پزشکی را شرح داده است. کتاب تنکسوق نامه دارای چهار جلد است، امّا امروز تنها کتاب اوّل که موضوع آن در باره ی طبّ نبض است، در دست ما ست. در این بخش مطالعات و تحقیقاتی که تابحال در کشورهای مختلف جهان انجام شده است، فهرست کتاب جلد اوّل تنگسوق نامه، به طور کامل معرفی گردیده است. سال ها بود دانشمندان چینی اعتقاد داشتند که نویسنده ی کتاب نبض شناسی چینی — " مَی کوه " ( قسمت اصلی کتاب اوّل تنکسق نامه ) وانگ شو خو، طبیب معروف قرن سوّم و چهارم میلادی بود، امّا مؤلف این رساله اشاره کرده است نویسنده ی کتاب " مَی کوه " در واقع گاو یانگ شِنگ بود. در آخر این بخش، نام تمامی اطباء نامدار چینی و آثار معروف علوم پزشکی چین که در متن تنکسوق نامه آمد ند، بطور مختصر شرح داد شده است. بخش دوّم این رساله روش تصحیح و ویرایش متن تنکسوق نامه است که نگارنده این رساله توضیح داده است با منابع آثار چینی، واژه ها، اصطلاحات، اشعار زبان چینی موجود در متن تنکسوق نامه که با حروف فارسی و خاصّ آمده، چگونه و به چه شیوه ای با حروف الفبای لاتین، تلفظات و خطوط چینی امروز آوا نویسی نموده است. بخش سوّم تحصیح و ویرایش متن کامل نسخه خطی تنکسوق نامه است (519 صفحه). بخش چهارم یک واژه نامه است که تقریباً تمام واژگان زبان چینی که در متن تنکسوق نامه آمده است، با تلفظات امروز و معنی مختصر جمع شده است.

این کتاب (جانور درمانی )یکی از آثار و تألیفات ابوعلی سینا در علم طب قدیم است. مطالب کتاب را در سه فصل گنجانده که ابتدا پیرامون اثر داروها سخن رانده سپس از ادویه مفرده گفته و در آخر نام یک صد داروی حیوانی و جانوری را آورده است.

البته جسارت است در حضور اساتید اما معتبرترین منابع هر دین کتابهای مقدس آن دین است
اوستا مشتمل بر گاثاها -یشت ها- خرده اوستا- وندیداد - ویسپرد
کتب نوشته شده به خط پهلوی از جمله زندهای اوستا - شایست ناشایست - مینوی خرد- ارداویراف نامه - شکند گماینک ویچار و ....

پس از حمله ی اسکندر گجسته به ایران (ص39) و سوزانده شدن اوستا و از بین رفتن آموزه های دینی، (ص40) موبدان زرتشتی هفت نفر از مردان درستکار را انتخاب نمودند و از آن هفت مرد، ویراب یا ویراز یا ویراف (ص13) مشهور به اَرداویراف [ویراف مقدس] را برگزیدند تا با خوردن مَنگ [بنگ] و شراب (ص45) به عالَم ماوراءالطبیعه سفر کند و از سرای دیگر برای آنان خبر آورَد.
اَرداویراف پس از این معراج و خوابِ هفت شبانه روزی (ص46) به سوی مردم بازگشت و «اَرداویراف نامه» که تصویری از برزخ و دوزخ و بهشتِ (ص52) زرتشتی گریِ ایرانِ قبل از اسلام است را برای آنان به ارمغان آورد.
این کتاب یکی از منابع مهمِ ایران باستان است که پیرامون اعتقادات عامه ی ایرانیانِ پیش از اسلام و درباره ی دنیای پس از مرگ سخن می گوید و از محتوای آن چنین بر می آید که متن اصلی آن که به زبان پهلوی بوده است، به اواخر دوران ساسانی تعلّق دارد و گویی دانته، کمدی الهی خود را از آن الهام گرفته است.
ارداویراف نامه بر پذیرش دینِ زردشت توسط خدا و غیرقابل قبول بودن ادیان پیشین تأکید کرده (ص94) و ضمن برشمردن مجازات های سنگین در جهنم بر امور غیراخلاقی مانند: دروغ، غیبت، زنا، لواط، رشوه، کم فروشی، آزار و اذیت دیگران و تردید در دین و جهان اخروی، بر شیون و گریستن معترض شده و آن را گناهی می داند که رنج و عذاب الهیِ آن، برابر با بریده شدن سرهای انسان ها است. (ص77) و همچنین بر آن اعتقاد است که گریه و شیون بر مردگان، خلاف دین و قانون بوده و این امر سبب آزار روان درگذشتگان می شود. (ص60)
از دیگر امور ذکر شده در این کتاب، احترام دین زرتشتی به سگان و کیفر سنگینی چون دریده شدن و تکه تکه گشتن اعضای بدن انسان ها در صورت آزار این حیوان می باشد. (ص73) ارداویراف نامه توسط خانم ژاله آموزگار از متن فرانسویِ فیلیپ ژینیو و متن اصلیِ پهلوی به فارسی ترجمه شده است. (ص5و6)
در قسمت هایی از این کتاب می خوانیم: و دیدم روان آن دُروَندانی [بدکاران] که می بلعیدند و می ریدند و دیگربار می بلعیدند و می ریدند. و پرسیدم: این روانان چه کسانی هستند؟ سروش اهلو [مقدّس] و آذر ایزد گفتند: این روان آن دروندانی است که در گیتی مینو [هر چیز روحانی] را باور نداشتند و بر دین دادارِ اورمزد ناسپاس بودند و بر نیکی که در بهشت و بدبختی که در دوزخ است و به بودن رستاخیز و تن پسین به گمان بودند. (ص78و79)
و دیدم روان مردی چند و زنی چند که خَرَفستَران [حشرات موذی] پا و گردن و میان آن ها را می جویدند و یکی را از دیگری جدا می کردند. و پرسیدم: این تن ها چه گناه کردند که روان آن ها چنین پادَفَراهی [مجازات] را تحمّل می کند؟ سروش اهلو و آذر ایزد گفتند: این روان آن دروندان است که در گیتی با یک لنگه کفش و بدون کُستی [کمربند دینی] راه رفتند و سرپا ادرار کردند و دیو پرستی های دیگر انجام دادند. (ص65)
اَرداویراف نامه، به اهتمام: فیلیپ ژینیو، ترجمه و تحقیق: ژاله آموزگار، نشر معین، تهران 1372

این هم نویسنده کتاب طبایع زنان و کتاب زن در دیانت اسلام. شاید از نخستین زن پژوهان معاصر باشد. (برای آقای مهریزی)
@jafarian1964

از علم خبری نیست!
زمانی که بهترین کتابهای بازار در حوزه های پژوهشی، عبارت از رساله های دکتری و ارشد باشد، آن وقت باید امید داشت که تحولی در حوزه دانش در جامعه پدید آمده است. به عبارت دیگر، تنها مسیر درست در پیشرفت علم، در همه حوزه ها، عبارت از این است که بتوانیم، رساله های دکتری و ارشد را تبدیل به بهترین دستاوردهای علمی جامعه مان بکنیم. مثلا وقتی وارد یک کتابفروشی بروز می شویم، بهترین کارهایی که روی پیشخوان آن کتابفروشی است، رساله ها و پایان نامه های دانشگاهی باشد. وقتی یک پژوهش را می خوانیم، در پیشینه علمی آن بحث، یکسره به معرفی چندین رساله و پایان نامه بپردازد و بگوید که قبل از من چه تحقیقاتی در این زمینه شده است. وقتی دیدیم که افراد با افتخار رساله های دکتری و پایان نامه های خود را منتشر می کنند، و درصد قابل توجهی از کتابهای بازار علمی ما همین هاست، باید امید داشته باشیم که روزنه هایی برای گسترش علم فراهم شده است. اگر جز این بود، و کارهای تألیفی عمومی، تصحیحی، ترجمه و جز اینها جای رساله های دکتری و پایان نامه را در کتابفروشی ها گرفت، معنایش این است که هیچ پیشرفتی در زمینه دانش نشده است. مسلما همین امر در رشته های پزشکی و فنی و علوم پایه هم وجود دارد، بلکه در آنجا آشکارتر و بهتر است. به نظرم، امروز در جامعه ایران ما چنین نیست. درصد بسیار کمی از کتابهایی که در بازار است، رساله های دکتری و ارشد است. مشکل این است که بیشتر این رساله ها به گونه ای است که قابل نشر نیست. چون از ابتداء تا انتها مسیر درستی در نگارش آنها طی نمی شود. طبعا در جامعه هم اعتمادی به این رساله ها که بسیاری با تقلب نوشته می شود وجود ندارد. اگر فقط و فقط همین یک معیار برای پیشرفت علم در یک کشور باشد، کافی است که مطمئن شویم اتفاق مهمی در کشور ما نیفتاده است. در اینجا، مقصود بازار کتابهای علمی است نه داستانی یا هنری یا جز اینها. آن گونه کتابها و مطالعه آنها، سبب پیشرفت علم نیست. علم فقط و فقط در رساله های و پایان نامه های دکتری و ارشد و مقالات مستخرج از آنهاست. کشور ما از این جهت فوق العاده ضعیف است. مرکز گردآوری رساله های دانشگاهی ما در کشور «ایرانداک» یک مرکز ورشکسته علمی ـ دانشگاهی است که هیچ کس به آن توجه جدی ندارد. برای شکل گرفتن جنبش پایان نامه و رساله، باید هزینه کرد. در کشور ما این امر غالبا و به خصوص در علوم انسانی و اجتماعی که مثل علف هرز رشد کرده، و حتی علومی که نام های دینی مثل علوم قرآنی و حدیثی و جز اینها را یدک می کشد، هیچ نمودی ندارد.
@jafarian1964

امروز مراسم اعطای جوایز به واقفین کتاب و اشیاء موزه ای مانند سکه و آثار هنری و مدالها در خانه کتاب بود. من هم دقایقی صحبت کردم. چند نکته گفتم. یکی این که کتابی در باره «وقف نامه های کتاب صفوی» همراه دوستم آقای جزینی نوشته ام و متن بیش از سیصد وقف نامه کتاب را در آن آورده و در مقدمه آنها را تحلیل کرده ام. خیلی نکات را از آنها می شود بدست آورد. از جمله این که بر اساس آنها می توانیم دریابیم که شاهزاده ها و شاهدخت های صفوی، و همین طور امرا و رجال نقش مهمی در وقف کتاب داشته اند. نکته دیگر این که وقف کتاب، به خصوص نیمه دوم، بیشتر در کتابهای دینی است، و نسبت به کتابهای ریاضی و پزشکی اندک است. دیگر افزودم که در دوره قاجار هم کتاب فراوان وقف شده، اما هنوز این وقف نامه ها گردآوری نشده است. نکته مهم دیگر این است که وقف یک طرف قضیه است، مهم نشر محتوای آنهاست، کاری که بسیاری از آن ابا دارند. همه ادعای به اشتراک گذاشتن علم را دارند، اما بسیار کم در این باره عمل می کنند. یادآوری دیگر در باره وقف کتاب دیجیتال بود. عرض کردم که الان یک مشکل دانشگاهها استفاده از پایگاه های اطلاعاتی و فایل های کتابها و مقالات است، امری که بسیار هزینه بر است. باید در این باره هم کاری کرد. نکته آخر این که وقف کتاب، به خصوص کتابهای قدیمی مانده در خانه ها، کمک زیادی به حفظ متون قدیم چاپ می کند که در شرف نابودی است. بسیاری از کتابهایی که صد سال یا بیشتر و کمتر چاپ شده در خانه هاست و در کتابخانه که سالها بعد از چاپ آنها تأسیس شده، وجود ندارد. باید به مردم بگوییم حتی اگر ده بیست عنوان کتاب چاپی قدیمی هم دارند دور نریزند و اینها را به کتابخانه ها بسپارند، و البته آنها هم قدر اینها را بدانند، چون بسیاری از اوقات، آثار چاپی محلی، بسیار نادر است و با اهدا یا وفف و نگه داری آنها می شود، آنها را نگه داشت

📖🔹 مجله مطالعات باستان شناسی دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تهران، نشریه‌ای علمی ـ پژوهشی است که در سال در دو شماره منتشر می‌شود. این مجله درصد است تا مقالاتی را با ایده های بکر و جدید و با محتوی علمی و پژوهشی به چاپ برساند. باستان شناسى، دانش بررسى فرهنگ هاى انسانى از راه بازیابى، مستندسازى، و تحلیل بازمانده هاى مادى بشر، همچون معمارى، دست ساخته ها، بازمانده هاى انسانى و یا پهنه زمین است.

🔹 هدف نهایى باستان شناسى، روشنگرى درباره تاریخ بشر و فراز و فرود شکل گیرى تمدن است. از این رو بسیارى از رشته هاى دیگر علوم انسانى نظیر تاریخ، گیتا شناسى، زمین شناسى و مردم شناسى در پیوند با این دانش بشرى بوده اند. با این حال علم باستان شناسى از چندین دهه قبل نه تنها در اصول و روش تحقیق، بلکه در اهداف نیز به سرعت دستخوش تحولات بنیادى شده است. باستان شناسى با درک مفاهیم میراث گذشتگان بر مبناى آثار باقى مانده در درون و برون خاک به این اسناد و میراث گذشته معناى فرهنگى ویژه مى دهد.» در ایران همپاى کاوش هاى فرنگیان، دانش باستان شناسى نزد معدود دانش آموختگان و فرهیختگان این رشته، بسط و گسترش یافت. در این میان بودند بزرگانى که در تثبیت و ساماندهى مبانى باستان شناسى از یک سو و پژوهش هاى فراگیر عملى این رشته در ایران سهم بسزایى داشتند. باستان شناسی فقط در زمینه های اکتشاف و پیدا کردن وقایع و رویدادهای تاریخی نیست ، بلکه باستانشناسی در زمینه زمین شناسی ، عمر کره زمین ، گیاه شناسی ، مردم شناسی و صدها مورد دیگرفعالیت می نماید.
🔹 فواید علم باستان شناسی به زندگی بشری ،شناخت ادیان و دیرینه شناسی و آینده شناسی :همانطور که گفته شد باستان شناسی فقط با دیده ها و علم می خواهد اثبات و معرفی نماید لذا به گفته ها و نوشته فقط به عنوان یک منبع و یک راهنما تکیه می کند .در جهان امروز خیلی از گفته ها یا بدون تحقیق به عنوان یک اصل برای مردم شناخته شده اند و یا توسط اشخاصی با سلیقه شخصی آنها نوشته شده اند.مباحث مورد نظر مجله باستان شناسی ایران از دوران پارینه سنگی تا دوره اسلامی، مطالعات باستان گیاه‌شناسی، باستان جانور شناسی، باستان زمین‌شناسی، باستان قوم شناسی، انسان‌شناسی جسمانی و سایر حوزه‌های مرتبط در ایران و کشورهای همسایه است. هدف از انتشار این مجله انعکاس پژوهشهای باستان شناسی در حال انجام ایران در سطح بین‌المللی است.
🔹 در تصویر زیر صفحه ی جلد آخرین شماره ی این نشریه ی علمی پژوهشی را مشاهده می کنید:
@UT_Central_Library
yon.ir/l2IYB

در سالهای اخیر و از دهه ۱۹۷۰ میلادی، ادبیات مربوط به جنسیت و توسعه بر سیاست اقتصادی نئولیبرالی و پیامدهای آن بر وضعیت زنان متمرکز شده است. این ادبیات وسیع است و نحوه ی استفاده از کار زنان به عنوان نیروی کار ارزان قیمتِ انعطاف پذیر در بازارهای جهانی را شرح می دهد.‌ کتاب دکتر بهرامی تاش برخی از همین رویکردهای مربوط به ادبیات جنسیت و جهانی شدن را در مورد وضعیت اقتصاد سیاسی زنان ایران از دهه ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۷ بررسی می کند.
در این کتاب تاثیر توسعه در اشتغال زنان ایران، نتایج شواهد مربوط به اشتغال زنان ایران بر روی ادبیات جنسیت و جهانی شدن و همچنین تاثیر اسلام گرایی بر اشتغال زنان در ایران مورد بررسی قرار می گیرد.
یکی از دستاوردهای این پژوهش این است که نشان می دهد اشتغال زنان پس از انقلاب به شدت کاهش یافته است اما بخش عمده ی این کاهش در مناطق روستایی و در میان زنان بسیار جوانی رخ داده است که به کار صنایع دستی به ویژه قالی بافی مشغول بوده اند. بنابراین برخلاف آنچه اغلب تصور می شود اکثر زنانی که شغل شان را از دست دادند در واقع دخترانی بودند که به مدرسه رفتند یا مشاغل خود را در صنعت فرش از دست دادند.
@UT_Central_Library

آقای انصاری در نهايت نتيجه می‌گيرند: « اگر این دو نکته مورد توجه نواندیشی دینی قرار نگیرد که گویا تاکنون کمتر مورد اقبال و توجه دست کم بخشی از نمایندگان این جریان با همه تنوعی که در آن است قرار داشته، نواندیشی دینی را نمی توان جریان صاحب تأثیری درازآهنگ و عمیق در سطوح مختلف لایه های اجتماعی جوامع دینی دانست. در آن صورت نواندیشی دینی به سطحی از ادبیات و شعر و معنویت گرایی ادیبانه فرومی کاهد. »
نمی‌دانم اين نظر ايشان درست است يا نه، قضاوت آن را به تاريخ بايد سپرد، اما عجالتاً می‌توان گفت که بعد از نوشته شدن "قبض و بسط تئوريک شريعت" دکتر سروش و چند سال بعد، "هرمنوتيک کتاب و سنت" آقای مجتهد شبستری، در ميان برخی طلاب جوان جرقه‌ی نوجويی در مباحث الهياتی زده شد و سنتی‌های محافظه‌کار يا راست‌کيش نيز فهميدند چيزهاي نوئی مطرح است که پيشتر از آن بی‌خبر بودند؛ و کلام سنتی به تلاطم افتاد و ناچار به به‌روزرسانی شد.

نکته‌ی پايانی هم که همه‌ی ناقدان نوانديشی دينی نبايد از نظر دور داشته باشند اين است که دانشگاهيان يا روحانيونی که نامشان با نوانديشی دينی گره خورده است، می‌توانستند کاری با نيازهای دينی جامعه نداشته باشند و به استاد تمامی يا مرجعيت برسند، اما از نام و نانشان زدند تا خدمتی به دين کرده باشند.

يک سؤال مهم و جدی نيز مطرح است: جناب آقای انصاری آيا معتقدند دين با همين قرائت سنتيش و به طور خاص در ايران، عقلانی است؟ اگر پاسخ مثبت است، حرفی ندارم، اگر منفی است، چه کسانی بايد به عقلانی کردن آن بپردازند؟