مكتبة المجلسي ودارالتراث

?فروش هفت صفحه از شاهنامه طهماسبی در لندن

یکی از اسنادی که در کتاب «اسنادی از بنیاد شاهنامه فردوسی»، ص92 آمده است نامه مدیرکل نمایندگی های فرهنگی در خارج به سال 2535 شاهنشاهی است که خطاب به بنیاد شاهنامه ایران نوشته: به پیوست فتوکپی قسمتی از روزنامه تایمز لندن حاوی خبری درباره فروش هفت صفحه از شاهنامه فردوسی به قیمت 785000 پوند ارسال می گردد.
در پایین سمت راست سند آمده است: همکار محترم آقای غروی تحقیق کنید آیا فتوکپی مینیاتورها را که در صفحه 15 روزنامه چاپ شده است نیز دارند یا ندارند اگر دارند خوب است برای بنیاد فرستاده شود.
و غروی نیز در پاسخ نوشته است: تحقیق شد این تصویر را موجود ندارند باید از لندن خواسته شود اما کتاب حاوی مینیاتورهای این نسخه اکنون در بازار تهران هست.
@Ketabpazhohi

کتاب اخبار جمل و صفین
این کتاب را قبلا در اینجا معرفی کردم. نسخه ای يمنی و زيدی از آن و از اوائل سده هفتم قمری در کتابخانه آمبروزيانا (که در آغاز آن بخشی از متن کتاب الفتوح ابن اعثم هم ديده می شود) موجود است. از آن یک نسخه دیگر هم در برلین و یک نسخه هم در يمن می شناسیم. این متن مهم تاریخی البته با روایت نصر بن مزاحم متفاوت است، گرچه ریشه های مشترکی با آن دارد (سال ها پيش قسمتی از متن اين کتاب به صورت رساله ای دانشگاهی در انگلستان تصحيح شد اما هيچگاه به چاپ نرسيد و متأسفانه مغفول ماند. در تحقيقات غربی با چند استثناء اين متن چندان شناخته شده نيست).
یک نسخه از کتاب که در یمن موجود است را خیلی سال پیش دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا در ضمن بررسی هایم در نسخه های خطی کتابخانه دولتی برلین یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن هم همانی است که در آمبروزیاناست و عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهنتر از نسخه برلین است (کتابت ۶۲۷ ق ) اما کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. به هرحال ریشه این کتاب به سنت زیدیان کوفه و سپس یمن می رسد و در جای دیگری گویا شناخته نیست.

کتابدار, [10.10.16 15:47]
یکی از آثار ابن جوزی (م 597ق) کتاب الرد علی المتعصب العنید (المانع من ذم یزید) است.مرحوم سید عبدالعزیز طباطبائی نسخه های موجود این کتاب را معرفی کرده است (اهل بیت فی المکتبه العربیه ص 192-197).قدیمی ترین نسخه موجود این کتاب که ظاهرا از قرن ششم است ضمن یک مجموعه (شماره Petermann II 713) در کتابخانه دولتی برلین هست.این کتاب دو بار تحقیق شده است.یکبار به تحقیق محمدکاظم محمودی در سال 1402 چاپ شد.تحقیق دیگر این کتاب توسط هیثم عبدالسلام محمد در سال 1426ق در بیروت منتشر شد.ولی هیچ کدام نسخه برلین را در اختیار نداشتند.نسخه برلین

یکی از نسخه های با ارزش کتابخانه مرکزی، ذخیره خوارزمشاهی است که به صورت عکسی و به کوشش دکتر تاجبخش (امیر کبیر، 1390) منتشر شده است. نسخه یاد شده بر اساس خاتمه آن، سال 582 را نشان می دهد. البته نسخه نشان می دهد که در این جا، قدری رفتگی و شاید دست خوردگی وجود دارد. همین امر سبب شده است تا مرحوم استاد محمد تقی دانش پژوه در باره این تاریخ تردید کرده و آن را دستکاری شده بداند.
اخیرا در توافقی که میان کتابخانه مرکزی و فرهنگستان علوم برلین ـ برندنبرگ صورت گرفت، قرار شد برای رفع این مشکل، و با استفاده از سالیابی از طریق آزمایش کربن تاریخ کتابت این نسخه روشن شود.
در بررسی مزبور که اخیرا نتایج آن به این کتابخانه گزارش شده بدین شرح است که احتمالا این نسخه خطی پیش از سال 1250 میلادی کتابت شده،یعنی بین 1150 تا 1250 میلادی کتابت شده است. این تاریخها، از نظر هجری میان سالهای 529 تا سالهای 629 می شود.
این در حالی است که تاریخ آخر نسخه 582 یعنی میانه این دو تاریخ است.
بدین ترتیب می توان گفت که تا اینجای ماجرا حق با دکتر تاجبخش است که نسخه عکسی این کتاب را منتشر کرده است. یعنی تاریخ آخر علی رغم این دستکاری، به نظر می آید منطبق با آزمایش سالیابی کربن است.
@UT_Central_library

یکی از آثار ابن جوزی (م 597ق) کتاب الرد علی المتعصب العنید (المانع من ذم یزید) است. سید عبدالعزیز طباطبائی نسخه های موجود این کتاب را معرفی کرده است (أهل بیت في المکتبة العربیة ص 192-197). قدیمی ترین نسخه موجود این کتاب ظاهرا از قرن ششم است ضمن یک مجموعه (شماره Petermann II 713) در کتابخانه دولتی برلین هست. این کتاب دو بار تحقیق شده است. یکبار به تحقیق محمدکاظم محمودی در سال 1402 چاپ شد. تحقیق دیگر این کتاب توسط هیثم عبدالسلام محمد در سال 1426ق در بیروت منتشر شد. ولی هیچ کدام نسخه برلین را در اختیار نداشتند. در ادامه نسخه کتاب خانه برلین تقدیم می گردد.
┄═•❁ @Y_1360 ❁•═┄

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

۲- سه کتاب تازه از شریف مرتضی

از الطاف الهی به من این بوده که در کشف و توجه دادن به سه کتاب مهم شریف مرتضی سهمی داشته باشم: سال ها پیش در کتابخانه آستان قدس نسخه کتاب الصرفه را برای نخستین بار شناسایی کردم. در فهرست کتابخانه این نسخه به عنوان کتابی مجهول شناسایی شده بود و البته به دلیل قدمت نسخه به خاطر دارم شاید تنها بیست دقیقه ای به من فرصت داده شد در حضور یکی از متولیان کتابخانه نسخه را از نزدیک ببینم. به لطف الهی در همان مدت کوتاه نسخه را شناسایی کردم و در مراجعت به تهران مقاله ای نوشتم در معرفی کتاب که در نشر دانش منتشر شد. بعدا از ابن عم دانشمندم آقای محمد رضا انصاری قمی خواستم که کتاب را تصحیح کند و او تمام همت خود را در تصحیحی پاکیزه از کتاب به کار گرفت و کتاب منتشر شد.

در برلین چند سال پیش نسخه رساله اجوبه سلاریه را در کتابخانه دولتی آنجا دیدم و بعد با نگاه به فهرست ها و مقایسه آغازها و انجام ها دیدم که نسخه های دیگری از کتاب هم در ایران موجود است و از آن جمله نسخه کهن سالی در آستان قدس که مورد توجه قرار نگرفته بود و بسان کتابی مفقود تلقی می شد. همان زمان مقاله ای در کاتبان درباره اجوبه سلاریه نوشتم و همینک این رساله مهم مرتضی با تصحیح من و زابینه اشمیتکه در چاپخانه است. رساله سلاریه از مهمترین نوشته های شریف مرتضی در لطیف الکلام است.

همان زمان که روی سلاریه کار می کردم دیدم در مجموعه کهن سال یاد شده آستان قدس لا به لای برگ های رساله تبانیه مطالبی هست که مربوط به آن نیست. با تحقیق و تفحص و دقت در مجموعه های خطی دیگر که در برلین عکس هایی از آنها داشتم پی بردم که اجوبه طرابلسیات اولی از شریف مرتضی که از مهمترین رساله های اوست و قرن ها مفقود تلقی می شد موجود است با اینکه نظر کسی را تا آن زمان به خود جلب نکرده بود. همان زمان مقاله ای در کاتبان نوشتم و با همکاری زابینه اشمیتکه آن را تصحیح کردیم (بر اساس نسخه کهنسال و البته ناقص آستان قدس و چندین نسخه دیگر آن). از آن زمان تاکنون تحلیلی تفصیلی بر رساله اجوبه طرابلسیات اولی می نویسم که امید می برم با برگزاری کنفرانس شریف مرتضی در قم آن را به ناشر بسپارم. این رساله از جهتی از مهمترین رساله های مرتضی است و در آن بحث های مهمی در خصوص مباحث کلامی دیده می شود. فحمداً له ثم حمداً له.

کتاب اخبار جمل و صفین
این کتاب را قبلا در اینجا معرفی کردم. نسخه ای يمنی و زيدی از آن و از اوائل سده هفتم قمری در کتابخانه آمبروزيانا (که در آغاز آن بخشی از متن کتاب الفتوح ابن اعثم هم ديده می شود) موجود است. از آن یک نسخه دیگر هم در برلین و یک نسخه هم در يمن می شناسیم. این متن مهم تاریخی البته با روایت نصر بن مزاحم متفاوت است، گرچه ریشه های مشترکی با آن دارد (سال ها پيش قسمتی از متن اين کتاب به صورت رساله ای دانشگاهی در انگلستان تصحيح شد اما هيچگاه به چاپ نرسيد و متأسفانه مغفول ماند. در تحقيقات غربی با چند استثناء اين متن چندان شناخته شده نيست).
یک نسخه از کتاب که در یمن موجود است را خیلی سال پیش دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا در ضمن بررسی هایم در نسخه های خطی کتابخانه دولتی برلین یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن هم همانی است که در آمبروزیاناست و عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهنتر از نسخه برلین است (کتابت ۶۲۷ ق ) اما کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. به هرحال ریشه این کتاب به سنت زیدیان کوفه و سپس یمن می رسد و در جای دیگری گویا شناخته نیست.

غیبت نعمانی و نسخه کهنسال آن

حدود دو سال پیش از دوستی درخواست کردم نسخه ای از کتاب غیبت نعمانی که در آستان قدس نگهداری می شود را برای من تهیه کند. این نسخه کهنه ترین نسخه موجود از کتاب غیبت نعمانی است و با نسخه های دیگر کتاب تفاوت های مهم دارد. تاکنون جز به شکل ناقص از این نسخه در تصحیح کتاب بهره گرفته نشده است. حدود یک سال و نیم پیش قرار بر تصحیح کتاب گذاشته شد و بنا شد که من مقدمه ای تفصیلی درباره غیبت نعمانی و منابع آن که از قبل تهیه کرده بودم همراه با تحلیل این نسخه از کتاب را در مقدمه آن قرار دهم. این چند روز خبری دریافت کردم که تصحیح کتاب به جایی نرسیده و از طرف دیگر به همت فاضل محترم آقای رحیمی ریسه چاپ عکسی این نسخه در شمارگان محدودی منتشر شده و در اختیار علاقمندان است. بنابراین همینک انتشار آن تحقیق پیشگفته با توجه به دسترسی مخاطبان به نسخه کتاب مبرر است و نیازی به چاپ متن مصحح نسخه برای ارائه آن تحقیق وجود ندارد. در کاتبان تحقیق خود درباره این نسخه و اصل متن کتاب غیبت نعمانی را در شکل حلقاتی قرار خواهم داد. بخشی از این تحقیق قبلا به زبان فرانسه از سوی نویسنده این سطور منتشر شده است.

روايتی جديد از اخبار جمل و صفين

این نسخه ريشه اش به عراق (کوفه) بايد برسد. این متن مهم تاریخی البته با روایت نصر بن مزاحم متفاوت است، گرچه ریشه های مشترکی با آن دارد (سال ها پيش قسمتی از متن اين کتاب به صورت رساله ای دانشگاهی در انگلستان تصحيح شد اما هيچگاه به چاپ نرسيد و متأسفانه مغفول ماند. در تحقيقات غربی با چند استثناء اين متن چندان شناخته شده نيست).
نسخه ای يمنی و زيدی از آن و از اوائل سده هفتم قمری در کتابخانه آمبروزيانا (که در آغاز آن بخشی از متن کتاب الفتوح ابن اعثم هم ديده می شود) موجود است. از آن یک نسخه دیگر هم در برلین و یک نسخه هم در يمن می شناسیم.
یک نسخه از کتاب که در یمن موجود است را خیلی سال پیش دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا در ضمن بررسی هایم در نسخه های خطی کتابخانه دولتی برلین یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن هم همانی است که در آمبروزیاناست و عکس آن را هم دارم. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهنتر از نسخه برلین است (کتابت ۶۲۷ ق ) اما کامل نیست (اين نسخه اخير الآن در اختيار يکی از دوستان محقق است و مشغول تکميل تصحيحی است از متن کتاب بر اساس سه نسخه ياد شده).

چنانکه گفتم نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. به هرحال ریشه این کتاب به سنت زیدیان کوفه و سپس یمن می رسد و در جای دیگری گویا شناخته نیست.

👆من خوشبختانه دو سه سال پیش به نسخه کهنی از کشف الاسرار باقلانی دست یافتم که می دانیم ردیه ای است بر اسماعیلیه. این کتاب پیش از آن مفقود فرض می شد. با همکاری یان تیله مقاله ای در معرفی آن نوشته ایم که به زودی راهی مجله ای برای انتشار می شود. من قبلا فکر می کردم اين نسخه کامل است اما الآن متوجه شده ام که از آغاز نقص دارد و خطبه آغازين نسخه از الحاقات بعدی است. به هرحال بی ترديد بخش اعظم اين کتاب الآن موجود است.

یکی از آثار ابن جوزی (م 597ق) کتاب الرد علی المتعصب العنید (المانع من ذم یزید) است. سید عبدالعزیز طباطبائی نسخه های موجود این کتاب را معرفی کرده است (أهل بیت في المکتبة العربیة ص 192-197). قدیمی ترین نسخه موجود این کتاب ظاهرا از قرن ششم است ضمن یک مجموعه (شماره Petermann II 713) در کتابخانه دولتی برلین هست. این کتاب دو بار تحقیق شده است. یکبار به تحقیق محمدکاظم محمودی در سال 1402 چاپ شد. تحقیق دیگر این کتاب توسط هیثم عبدالسلام محمد در سال 1426ق در بیروت منتشر شد. ولی هیچ کدام نسخه برلین را در اختیار نداشتند. در ادامه نسخه کتاب خانه برلین تقدیم می گردد.

یکی از آثار ابن جوزی (م 597ق) کتاب الرد علی المتعصب العنید (المانع من ذم یزید) است.مرحوم سید عبدالعزیز طباطبائی نسخه های موجود این کتاب را معرفی کرده است (اهل بیت فی المکتبه العربیه ص 192-197).قدیمی ترین نسخه موجود این کتاب که ظاهرا از قرن ششم است ضمن یک مجموعه (شماره Petermann II 713) در کتابخانه دولتی برلین هست.این کتاب دو بار تحقیق شده است.یکبار به تحقیق محمدکاظم محمودی در سال 1402 چاپ شد.تحقیق دیگر این کتاب توسط هیثم عبدالسلام محمد در سال 1426ق در بیروت منتشر شد.ولی هیچ کدام نسخه برلین را در اختیار نداشتند.در ادامه نسخه کتاب خانه برلین تقدیم می گردد.

به یاد دارم یکی از اولین کتابهایی که در روز های اول این کتابخانه شروع به تحقیق آن کردیم کتاب مهمی بود با نام تحفة الابرار في مناقب امام الابرار تأليف السید حسين بن مساعد حائري از علماي قرن نهم هجري. گفته می شود او از اساتید کفعمی بوده و کفعمی از او در مصباحش نقلی دارد. چنانکه اصل کتاب بسیار مهم و در فضائل امیر مؤمنان علیه السلام است که از منابع بسیار کهنی نقل دارد که بعضا از کتب مفقوده به شمار می آیند.. مثل کتاب التحفة القوامية في فضائل الصحابة ابوالمظفر سمعاني جد صاحب الانساب و....
خلاصه قبل از ١٣ سال شروع به تحقيق این کتاب که به غایت اهمیت دارد، كردم. ولي در آن وقت فقط دو نسخه از آن در فهارس معرفی شده بود.
متأسفانه در حین تحقیق آن متوجه شدم که ۴ فصل آن در نسخه ای که از روی آن کتاب را باز نويسي میکردم نقص وجود دارد به نسخه دوم مراجعه کردم دیدم که این نسخه نيز با كمال تعجب در همان نقطه ۳ فصل از کتاب را دارا نبود..
متحیر که چه کنم.. از همان سال کتاب را کنار گذاشته مشغول جستجوی نسخه سومی از آن شدم.
این جستجو ادامه داشت تا ٤ سال قبل زمانی که فهرستی از نسخه های بشرویه ی خراسان منتشر شد که نسخه خوبی از آن را معرفی کرد.. که با داستانی افسانه ای موفق شدم تصویری از آن را به دست بیاورم.
ولی از عجایب روزگار این نسخه هم در همین نقطه ۱ باب نقص داشت..
خلاصه داستانی شده بود..
تا دست آخر در سال گذشته ۲ نسخه از این کتاب که هنوز فهرست نشده در یک کتابخانه با هم پیدا کردم که تمام کتاب را شامل میشدند.. و بحمد الله الان کتاب به سرعت در مرحله تحقیق رو به اکمال است..
این بود داستان جنگ و گریز بنده با یک متن کهنی که فقط در روز اول دو نسخه ناقص داشت ولی دست آخر ۵ نسخه از آن در گوشه و کنار ایران از آن یافتم..😇

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

غیبت نعمانی و نسخه کهنسال آن

حدود دو سال پیش از دوستی درخواست کردم نسخه ای از کتاب غیبت نعمانی که در آستان قدس نگهداری می شود را برای من تهیه کند. این نسخه کهنه ترین نسخه موجود از کتاب غیبت نعمانی است و با نسخه های دیگر کتاب تفاوت های مهم دارد. تاکنون جز به شکل ناقص از این نسخه در تصحیح کتاب بهره گرفته نشده است. حدود یک سال و نیم پیش قرار بر تصحیح کتاب گذاشته شد و بنا شد که من مقدمه ای تفصیلی درباره غیبت نعمانی و منابع آن که از قبل تهیه کرده بودم همراه با تحلیل این نسخه از کتاب را در مقدمه آن قرار دهم. این چند روز خبری دریافت کردم که تصحیح کتاب به جایی نرسیده و از طرف دیگر به همت فاضل محترم آقای رحیمی ریسه چاپ عکسی این نسخه در شمارگان محدودی منتشر شده و در اختیار علاقمندان است. بنابراین همینک انتشار آن تحقیق پیشگفته با توجه به دسترسی مخاطبان به نسخه کتاب مبرر است و نیازی به چاپ متن مصحح نسخه برای ارائه آن تحقیق وجود ندارد. در کاتبان تحقیق خود درباره این نسخه و اصل متن کتاب غیبت نعمانی را در شکل حلقاتی قرار خواهم داد. بخشی از این تحقیق قبلا به زبان فرانسه از سوی نویسنده این سطور منتشر شده است.

اگر از علاقمندان کسی علاقه دارد متن کتاب را بر اساس این نسخه تصحیح مجدد کند پیام بگذارد تا عکس نسخه را تقدیم کنم. به هرحال خوب است کسی بدین کار همت کند.

در یادداشت ها گذشته اشاره به نسخه ای یمنی در اخبار جمل و صفین شد. در ایام نمایشگاه کتاب متوجه شدم بخش «اخبار جمل» این کتاب توسط استاد قیس العطار با استفاده از دو نسخه کتابخانه برلین و نسخه یمنی (و بعلاوه استفاده از نسخه روضه الاخبار -بخش خلافت امیرالمومنین- یحیی بن سلیمان حجوری) و با انتساب به ابومخنف تحقیق و توسط العتبه الحسینه منتشر شده است.
آنطور که آقای قیس عطار نوشته اند بخش «اخبار صفین»این کتاب ( فقط بر اساس نسخه آمبروزیانا) توسط عبدالعزیز صالح الهلابی تحقیق شده است که البته ایشان آن را تحقیقی سقیم می داند.
در ادامه فایل نسخه کتابخانه ملی برلین و همچنین بخش خلافت امیرالمومنین (ع) از نسخه کتاب روضه الاخبار یحیی بن سلیمان الحجوری تقدیم می شود
@libmazaheb