مكتبة المجلسي ودارالتراث

1⃣شکل حرکت قیام مختار：
🔺آیا شکل حرکت مختار، مورد تأیید ائمه(ع) بوده است یا خیر؟ اصولا مدل کار مختار می‌توانست مورد تأیید ائمه(ع) باشد؟ آیا ائمه(ع) رضایت داشتند که قاتلان سیدالشهدا(ع) در دیگ آب جوش انداخته شوند؟ آیا ایشان راضی بودند که دشمنانشان پس از قتل، مُثله شوند؟ آیا این از نظر شرعی جایز است؟ وقتی به اسلام رجوع می‌کنیم، می‌بینیم که از این کارها نهی شده است.
یا باید آنچه درباره قتل‌عام مختار نقل شده و مورد مدح قرار گرفته است، رد کنیم که در این صورت شخصیت مختار برای ما مجهول باقی خواهد ماند و یا اینکه عملکرد مختار را رد کنیم و این رفتار او را غیرمطابق با ملاکات و مبانی شرع بدانیم.(۱)
2⃣مختار نه منتقم خون اهل‌بیت(ع) بوده و نه مورد حمایت ایشان：
🔺شیعه، منتقم خون سیدالشهدا(ع) را حضرت مهدی(عج) می‌داند، نه مختار! بنابراین، مختار نه منتقم خون اهل‌بیت(ع) بوده و نه مورد حمایت ایشان، و نسبت‌دادن این قتل‌ها به حضرت سجاد(ع) به‌واسطه برخی از روایت‌های ضعیف، نادرست است. همان‌طور که در جریان قتل خلیفه دوم نیز نارضایتی حضرت امیر(ع) از این کار مسلّم است. حضرت علی(ع) طوری فضا را پیش برده بود که دشمن درجه‌یک او اعتراف کرد که «لولا علیٌ لَهَلَکَ عمرُ» اما ترور خلیفه دوم، همه کارها را خراب کرد. علاوه‌براین، در اسلام از ترور نهی شده، زیرا در این موارد، ترور به‌معنای ازبین‌ بردن آبرومندانه یک بی‌آبرو است.
3⃣حرکت مختار باعث سردشدن التهابات ناشی از حادثه عاشورا شد：
🔺حرکت مختار باعث سردشدن التهابات ناشی از حادثه عاشورا شد. احساسات مردمی که با شنیدن نحوه قتل طفل شیرخوار سیدالشهدا(ع) آزرده شده بود، با خبر نحوه کشته‌شدن حرمله تسکین پیدا کرد؛ درحالی‌که حادثه عاشورا برای ازبین‌بردن مبنا و اساس کفر و انحراف به وجود آمده بود و این تقابل، با ازبین‌رفتن چند شخص فاسق، به نتیجه خود نمی‌رسید.
4⃣مراد روایات از نهی از لعن و سب «مختار»：
🔺مجموعه روایت‌هایی که درباره‌ی شخصیت مختار وجود دارد، از نظر سندی دارای اشکال است. در این میان، روایتی وجود دارد که آیت‌الله خویی از آن، به‌عنوان صحیحه یاد کرده است. این روایت، از حضرت باقر(ع) نقل شده است و در آن، شیعیان از لعن و دشنام به مختار نهی شده‌اند. برخی با استفاده از این روایت، شخصیت مختار را مثبت تلقی کرده‌اند؛ درحالی‌که به تعلیلی که در روایت ذکر شده است، توجهی نداشته‌اند. حضرت در این روایت می‌فرماید: «لا تَسُبُّوا المختار... »؛ چراکه او قاتل قاتلان ما و طالب خون ماست(رجال الکشی، ص125).
حضرت در این روایت، شیعیان آن‌زمان را از لعن و سب مختار نهی فرموده‌اند، نه اینکه به آنها امر بفرمایند که ایشان را دعا کرده یا برای او طلب مغفرت کنید.
اولا باید دید چرا شیعه، مختار را سب می‌کرده است؟ اینکه شیعیان مختار را لعن می‌کرده و دشنام می‌داده‌اند، باید دلیلی داشته باشد؛ زیرا سابقه نداشته است که شیعیان، شیعه دیگری را سب کنند و کار به جایی برسد که ائمه از این کار نهی کنند. ثانیا آیا می‌توان این نهی از لعن را دلیل بر صالح‌بودن مختار دانست؟ به نظر می‌رسد جواب منفی است؛ زیرا در خود روایت، دلیل این نهی آمده است و حضرت می‌فرماید: او را لعن نکنید؛ زیرا او قاتل قاتلان ماست.
نهی از لعن و سب مختار برای این است که او قاتل دژخیمان صحنه‌ی کربلا بوده است و اگر شیعیان او را لعن کنند، این‌طور به نظر می‌رسد که این اقدام او نادرست بوده است و به‌نحوی، قاتلان سیدالشهدا(ع) مورد تأیید قرار می‌گیرند.
بنابراین، روایت به‌دنبال مدح مختار نیست؛ بلکه صرفا ذم‌کردن او را نهی کرده است؛ زیرا منتهی به ذم شهیدان کربلا خواهد شد.
📚منبع：
کتاب تبار انحراف 3(پژوهشی در جریان‌شناسی انحرافات تاریخی)، صص175-181
@TarikhEslam

😞

خدایا قرن چهارم قمری شیعیان ناله می کنند که خدایا چقدر غیبت طولانی شد، خدایا به امام نیاز شدید داریم
لذا
مرحوم شیخ را از این نگرانی مطلع کردند و ایشان هم برای التیام بخشی و تسکین هم که شده و از طرفی رد شبهات شکاکان و مخالفین این کتاب شریف را نوشتند!

خدایا
الان چه کنیم الان چه گوئیم
دَه قرن قبل شیعیان می گفتند غیبت طولانی شد
خدایا ما الان چه بگوئیم
چه بگوئیم
😭😭😭😭

غیبت نعمانی و نسخه کهنسال آن

حدود دو سال پیش از دوستی درخواست کردم نسخه ای از کتاب غیبت نعمانی که در آستان قدس نگهداری می شود را برای من تهیه کند. این نسخه کهنه ترین نسخه موجود از کتاب غیبت نعمانی است و با نسخه های دیگر کتاب تفاوت های مهم دارد. تاکنون جز به شکل ناقص از این نسخه در تصحیح کتاب بهره گرفته نشده است. حدود یک سال و نیم پیش قرار بر تصحیح کتاب گذاشته شد و بنا شد که من مقدمه ای تفصیلی درباره غیبت نعمانی و منابع آن که از قبل تهیه کرده بودم همراه با تحلیل این نسخه از کتاب را در مقدمه آن قرار دهم. این چند روز خبری دریافت کردم که تصحیح کتاب به جایی نرسیده و از طرف دیگر به همت فاضل محترم آقای رحیمی ریسه چاپ عکسی این نسخه در شمارگان محدودی منتشر شده و در اختیار علاقمندان است. بنابراین همینک انتشار آن تحقیق پیشگفته با توجه به دسترسی مخاطبان به نسخه کتاب مبرر است و نیازی به چاپ متن مصحح نسخه برای ارائه آن تحقیق وجود ندارد. در کاتبان تحقیق خود درباره این نسخه و اصل متن کتاب غیبت نعمانی را در شکل حلقاتی قرار خواهم داد. بخشی از این تحقیق قبلا به زبان فرانسه از سوی نویسنده این سطور منتشر شده است.

اسناد اوليه درباره دو غيبت امام عصر (عج) و نهاد وکالت (در چهار فرسته)


برای اولين اشاره به وجود دو غيبت کوچک و بزرگ و اينکه اين مطلب در احاديث متقدم وجود داشته در آثار موجود می توان بخش باقيمانده از کتاب التنبيه في الامامة ابو سهل النوبختي (د. ۳۱۱ق)، متکلم مشهور امامی خاندان نوبختی را ياد کرد که گرچه در ميانه عصر غيبت صغرا نوشته شده اما از وجود اين دو غيبت ياد می کند؛ نک: ابو سهل النوبختي، التنبيه، ص ۹۳. دليل اين امر اين است که در حقيقت در دوره ای از زمانی که بعدا به نام غيبت صغرا معروف شد، مکاتبات ميان شيعيان و امام و از طريق وکلاء به يکباره قطع شد که به همين دليل اماميه، آن را به عنوان آغاز غيبت دوم فرض کردند؛ برای يک شاهد ديگر برای آغاز زودتر دوران غيبت دوم، نک: ابو غالب زراري،رساله، ص ۱۲۶. اشاره ابو سهل به تأکيد روايات و احاديث متقدم بر وجود دو غيبت و اينکه يکی شديدتر "اشد" از ديگری است، در منابع حديثی عصر غيبت صغری قابل پيگيری است؛ نک: کليني، ۱/ ۳۳۹ و ۳۴۰؛ وجود اين دو دوره غيبت اصلا ريشه در اعتقاد واقفه داشت که برای امام موسی بن جعفر (ع) که او را قائم می دانستند، دو دوره از غيبت را با توجه به مراحل زندانی شدن او در زمان هارون الرشيد در نظر می گرفتند، به طور مثال، نک: علي بن أحمد العلوي، "نصرة الواقفة، ص ۵۷، ۶۱، نيز نک: اشاره به دو غيبت يکی طولانی تر از ديگری در کتاب المشيخه حسن بن محبوب، از محدثان برجسته اماميه در نيمه اول سده سوم (د. ۲۲۴ق) و نقل از آن در طبرسي، اعلام الوری، ۲/۲۵۸-۲۵۹ که اين متن را در اختيار داشته است؛ نيز همان نقل از ابن محبوب بدون اشاره به نام کتابش، در نعماني، الغيبة، ص ۱۷۲-۱۷۳؛ دلائل الامامة، ص ۵۳۵. کتاب التنبيه ابو سهل پيش از تعيين حسين بن روح النوبختي به مقام سفارت نوشته شده و از اينرو در آن از پايان دوران مکاتبات امام سخن می رود، اما بعدا با مطرح شدن حسين بن روح و وجود توقيعات تازه از امام می بايست رأی ابو سهل هم که از همان خاندان بوده و از او حمايت می کرده (برای اين مورد، نک: طوسي، الغيبة، ص ۳۹۱)، تغيير کرده باشد. شايد به همين دليل باشد که علي ابن بابويه در کتاب الامامة والتبصرة که در دوران حسين بن روح نوشته است، ديگر اشاره ای به وجود دو غيبت و احاديث اين مسئله نمی کند و حتی در مقدمه آن کتاب شواهدی هست که نشان می دهد وی غيبت را تنها يک دوره می دانسته است، نک: ابن بابويه، الامامة و التبصرة، ص ۱۲-۱۴. برای احاديثی که بلافاصله پس از وقوع غيبت کبری توسط نويسندگان غيبت روايت شده و از آن وجود دو دوره غيبت را شاهد آورده اند ، نک: نعماني، الغيبة، ص ص ۱۷۰ تا ۱۷۴ ، ۱۷۵ که از برخی از آنها معلوم می شود که نعماني وجود نوعی از رابطه با شيعيان (با تعبير: موالي) بسيار خاص را همچنان در زمان دوره دوم ممکن می دانسته و دست کم از يکی از اين روايات بر می آيد که نعماني البته برداشتی از طولانی بودن دوران دوم نداشته و گمان می کرده که دوران غيبت دوم کوتاهتر از اولی است؛ نک: ص ۱۷۰ .


اصل وجود واسطه هايی ميان امام و مؤمنان در دوران غيبت اول، دست کم دو واسطه را يکی از کهنترين اسناد موجود از عصر غيبت صغرا، يعنی بخش باقيمانده از کتاب التنبيه ابو سهل نوبختي، متکلم برجسته امامی از آل نوبخت (د. ۳۱۱ق)، گواهی می دهد که می دانيم حدود سال ۲۹۰ ق نوشته شده است؛ نک: ابو سهل النوبختي، التنبيه في الامامة، ص ۹۰، ۹۲-۹۳ (برای تاريخ تأليف اين کتاب، نيز نک: همان، ص ۹۰، ۹۳)؛ نيز اشاره ای به اخذ اموال شرعی از سوی امام غائب، طبعا از طريق وکلاء در کتاب الإشهاد ابو زيد علوي زيدی مذهب که ابن قبه رازي بر او رديه ای نوشته ديده می شود؛ نک: ابن قبه، "نقض کتاب الإشهاد"، بند ۴۱. کتاب ابو زيد تقريبا حدود نيمه دهه ۲۸۰ق نوشته شده است (برای ابو زيد و تاريخ تأليف کتابش، نک: حسن انصاری، " ابو زيد علوي و کتاب او در رد اماميه"، معارف، دوره ۱۷، شماره ۱، ۱۳۷۹ش، ص ۱۲۵-۱۲۹ ).

در مورد غيبت دوم بايد گفت که در آغاز از آن بيشتر تعبير به "الغيبة التامة" می شده است و نه "الغيبة الکبری"، برای مثال نک: توقيع منسوب به امام غائب برای نائب چهارم، در شيخ طوسي، الغيبة، ص ۳۹۵ (مقايسه با همان در ابن بابويه، کمال الدين، ص ۵۱۶ که در آن تحريفی رخ داده است)؛ نيز گاهی حتی تعبير "الغيبة الطويلة" در منابع ديده می شود؛ نک: ابن طاووس، فتح الأبواب، ص ۲۰۷.


برای نخستين سندها برای اعلام آغاز غيبت کبری يا غيبت "تامه" در منابع امامی، نک: نعماني، الغيبة، ص ۱۷۳-۱۷۴ که از دو غيبت سخن می گويد که يکی از آن دو کوتاه بوده و در آن از طريق سفراء خود امام غائب با شيعيان مرتبط است و ديگری که در آن اين ارتباط قطع شده است. نعماني می نويسد که در هنگام تأليف کتابش امام از دوران غيبت نخست خارج شده و وارد دوران دوم گرديده است. کتاب نعماني تنها چند سالی پس از ۳۲۹ق نوشته شده است. با اين وجود در کتاب الغيبة نعماني مطلقا اشاره ای به نام نواب و سفرای امام غائب نشده است؛ نيز نک: ابن بابويه، کمال الدين، ص ۴۳۲-۴۳۳؛ ۵۱۶ (نقل توقيعی که پايان دوران وکالت را نشان می دهد و آغاز غيبت کامل را با مرگ نائب چهارم، يعنی علي بن محمد السمري اعلام می دارد)؛ برای تاريخ مرگ السمري به روايت ابن بابويه صدوق که نخستين بار از مسئله اين توقيع خبر داده است، نک: همان، ص ۵۰۳. او تاريخ مرگ السمري را در ۱۵ شعبان ۳۲۸ق می داند. پس بنابراين آغاز غيبت دوم از اين تاريخ است؛ مقايسه کنيد با تاريخ نيمه شعبان ۳۲۹ در روايت شيخ طوسي، ص ۳۹۶ که آن را به واسطه ابن نوح سيرافي نقل می کند. اما شيخ طوسي خود روايت تاريخ مرگ السمري را آن طور که ابن بابويه در کمال الدين نقل کرده به نقل از او می آورد، اما اين بار در نسخه شيخ طوسي، به جای ۳۲۸ ق سال ۳۲۹ ق آمده است. به نظر می رسد که بايد به روايت شيخ طوسي در اين مورد اعتماد بيشتری داشته باشيم

درباره توقيعات امام غائب (عج) در زمان غيبت اول کتابهايی نوشته شده است؛ مثلا می دانيم که محدث مشهور امامی سده سوم در قم که خود سهمی مهم در مسائل عصر غيبت دارد، يعنی ابوالعباس عبدالله بن جعفر الحميري القمي، کتابی نوشته بوده است به نام کتاب قرب الإسناد الی صاحب الامر که در رابطه با روايات و توقيعات منسوب به امام غائب بوده است. او سلسله کتابهايی با عنوان قرب الإسناد و يا المسائل و نيز التوقيعات دارد که در آنها روايات امامان رضا به بعد را در کتابهای مجزا فراهم کرده بوده است؛ نک: نجاشی، ص ۲۱۹-۲۲۰، شماره ۵۷۳ ؛ طوسي، ف، ص ۲۹۴، شماره ۴۴۰ . بخشی از کتاب قرب الاسناد که به نام او چاپ شده (قم، ۱۴۱۳ق)، مشتمل بر بخش امام رضا است و ما بقی آن کتاب ارتباطی با مجموعه کتابهای قرب الاسناد حميري، آنطور که در منابع از آنها نام برده شده ندارد. نيز می دانيم که شيخ صدوق (د. ۳۸۱ق)، در کتابی موسوم به المصابيح، بخشی (کتابی) را به ذکر توقيعات اختصاص داده بوده است؛ نک: نجاشی، ص ۳۹۰- ۳۹۱ شماره ۱۰۴۹. در مورد توقيعات، نک: مدخل "توقيع" در دانشنامه جهان اسلام.

نکته آخر اينکه در صفحات 107 و 108 کتاب، آقای قائم مقامی در رد اظهارات آقای امير معزی در خصوص اين روايت می فرمايند که روايت بالا نمی گويد هر کس مدعی نمايندگی امام غائب در دوران غيبت تامه (به تعبير ايشان غيبت دوم) و قبل از ظهورست دروغگویی مفتر است؛ بلکه اين روايت صرفا اظهار می کند کسی که مدعی ديدن آن حضرت در اين مدت است دروغگو است. روشن است که حق با آقای امير معزی است. در سياق متن توقيع و روايت السمري، سخن از جانشينی و وصايت برای مقام سفارت و نمايندگی است و اينکه بعد از دوران اول ديگر کسی نماينده و سفير حضرت نخواهد بود و هر گونه ارتباطی در اين چارچوب در اين روايت نفی می شود. به همين دليل هم هست که در اين روايت از تعبير "المشاهدة" و نه "الرؤية" استفاده شده؛ ولله الحمد أولا وآخرا.

روايتی درباره نام دوازده امام (حديث خضر) و يک داوری نادرست درباره احمد برقي (در 3 فرسته)

در کافي روايت اول در باب مرتبط با احاديث 12 امام از احمد برقي روايت شده. سند روايت که معروف به حديث خضر است درباره نام دوازده امام چنين است (الكافي ( دار الحديث )، ج ٢، ص 677 تا 678): عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِيِّ ، عَنْ أَبِي هَاشِمٍ دَاوُدَ بْنِ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي عَلَيْهِ السَّلَامُ ، قَالَ : ..

کليني بعد از نقل روايت سندی ديگر هم به همين حديث ارائه می دهد (الكافي ( دار الحديث )، ج ٢، ص 680): حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ، عَنْ أَبِي هَاشِمٍ مِثْلَهُ سَوَاءً . علت نقل اين سد دوم اين است که کليني قصد دارد مطلبی را به نقل از صفّار در اينجا بياورد: قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيى : فَقُلْتُ لِمُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ : يَا أَبَا جَعْفَرٍ ، ودِدْتُ أَنَّ هذَا الْخَبَرَ جَاءَ مِنْ غَيْرِ جِهَةِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ، قَالَ : فَقَالَ : لَقَدْ حَدَّثَنِي قَبْلَ الْحَيْرَةِ بِعَشْرِ سِنِينَ.
معمولا اين عبارت عطار بد فهميده شده و آن را علامتی برای ضعف احمد برقي تلقي کرده اند (نک: حاشيه کافی، ذيل روايت). در حالی که خواهيم ديد اصلا مقصود اين نبوده است. چند نکته در رابطه با اين روايت:

1- از ظاهر سند اول کليني چنين بر می آيد که این روایت را برقي در کتاب المحاسن خود نقل کرده بوده؛ گرچه اين قسمت طبعا باید از بخش های اینک مفقود کتاب باشد (اگر مقصود عين اين تحرير موجود در کتاب کافي باشد، بی زياده و کم). در نقل عطار از صفار (طبق روايت کليني)، عطار به صفار ابراز می دارد که دوست داشتم اين روايت از غير جهت احمد برقی نقل شده بود و صفار در پاسخ می گويد اين حديث را برقي ده سالی قبل از حدوث واقعه حيرت (غيبت) برای من حديث کرد. آيا صفار اين روايت را در يکی از کتابهايش نقل کرده بوده؟ محتمل است. در آن صورت بايد گفت که پرسش عطار از صفار حاشيه نقل او از کتابی از کتاب های صفار است که در دنباله نقل روايت از کتاب صفار آن را به عنوان گفتگویی شفاهی بعد از آنکه آن روایت را شفاها از صفار شنيده بوده نقل کرده است. کليني شايد اصل روايت صفار و آن حاشيه را در کتابی از محمد بن يحيی العطار ديده و نقل کرده و يا اينکه چون کتاب صفار را به نقل از استادش محمد بن يحیی العطار روایت می کرده آن حاشيه را هم که در الحاقات روايت کتاب صفار از سوی عطار بوده نقل کرده. اين احتمال هم هست که عطار در وقت شنيدن کتاب المحاسن نزد استادش صفار اين پرسش را از او داشته؛ گفتگویی که بعدا کليني آن را از "اصل" روايی عطار از کتاب برقی نقل کرده.

2- در روايت اول چنانکه گفتيم ظاهر امر چنين به نظر می رسد که احمد برقي در کتاب محاسنش این روایت را نقل کرده بوده چرا که کليني معمولا نقل های کتاب المحاسن را از احمد برقي با سند "عدة من أصحابنا" می آورد. اگر اين روايت در المحاسن نقل شده بوده و صورت مکتوب المحاسن در اختيار کليني و شیخش در اينجا بوده چرا اساسا چنين پرسشی از سوی عطار خطاب به صفار و پاسخی آن چنان پيش آمده بود؟ مگر تاريخ تحرير المحاسن برای طبقه مشايخ کليني (و از جمله محمد بن يحيی العطار) روشن نبود؟ چون در واقع در مقام گفتگوی عطار با صفار مسئله عطار اين بوده که کاش اين روايت را کسی نقل می کرد که به دوران قبل از وقوع غيبت تعلق داشت (و بنابراين ارزش چنين حديثی با توجه به نام بردن از دوازده امام دو چندان می شد) و صفار پاسخ می دهد که اين روايت را او از برقي ده سال پيش از وقوع غيبت شنيده بوده. یک احتمال اين است که ظاهرا عطار می دانسته که کتاب المحاسن تأليف بعد از دوران آغاز غيبت است و صفار در پاسخ می گويد با وجود آنکه کتاب محاسن تأليفی است از بعد از آغاز دوران غيبت منتهی من اين روايت را از برقي قبل از تأليف آن کتاب و در حقيقت ده سالی قبل از آغاز دوران "حيرت" شنيدم. اينکه دقيقا اين محدثين تاريخ آغاز "حيرت" را چه زمانی می دانستند بر ما روشن نيست. احتمالا سال 265 ق مراد است. بدين ترتيب بايد حدود سال 255 ق صفار اين روايت را از برقي شنيده باشد.

3- از اين پرسش و پاسخ این نکته هم روشن می شود که روايت ابو هاشم جعفري از امام جواد (ع) صورت مکتوب نداشته و صرفا روايت شفاهی برقي از او بوده چرا که اگر صورت مکتوب داشت و ابو هاشم آن را در کتابی نقل کرده بود وساطت برقي و زمان روايت آن اهميتی از نقطه نظر پرسش صفار نداشت. بنابراین هر سندی را نباید منتهی به نقلی مکتوب دانست.

4- اين روايت در منابع ديگر هم نقل شده: در غيبت نعماني اين روايت با سند از برقي عينا نقل شده (ص 66). اين روايت را شلمغاني هم در الوصية خود نقل کرده بوده (نک: دلائل الامامة، ص 174 و البته بدون نام بردن از برقي؛ قس: اثبات الوصية منسوب به مسعودی/ شلمغاني، ص 136 ). صدوق هم اين روايت را در کتاب هايش نقل کرده است (از طرق مختلفی که به برقي دارد؛ يعنی از طرق مشايخش مانند پدرش و ابن الوليد از سعد بن عبد الله و عبد الله بن جعفر الحميري و محمد بن يحيى العطار و أحمد بن إدريس: علل الشرايع، ص 96؛ عيون، 1/ 67؛ کمال الدين، ص 313). جالب است که بخشی از اين روايت (بدون آنکه متعرض قسمت مربوط به نام های ائمه اساسا شود) توسط علي بن ابراهيم با اين سند در تفسير نقل شده: "فإنه حدثني أبي عن أبي هاشم داود بن القاسم الجعفري عن أبي جعفر محمد بن علي ابن موسى (ع) قال..." (2/ 249). اين البته به خود علی بن ابراهيم مربوط می شود اما در تفسير منسوب به او در جایی که دقيقا روشن نيست که کار نويسنده واقعی تفسير است و يا از روايات خود علی بن ابراهيم در آن کتاب است تحریری دیگر از اين روايت موجود است که ظاهرا نه از طريق ابوهاشم که از طريقی ديگر از امام صادق (ع) نقل شده (نک: 2/ 44).

5- اين روايت البته در خود المحاسن ( ج 2 ص 332) هم نقل شده. در تحرير کتاب المحاسن برخلاف نقل کليني و ديگر منابع، روايت برقي از ابو هاشم جعفري مستقيم نيست بلکه به واسطه پدرش است. در اينجا يک اختلاف ديگر هم وجود دارد و آن اينکه ابو هاشم آن را به شکل مرفوع از امام صادق (ع) نقل می کند (البته در نقل نعماني هم روايت امام جواد عليه السلام از آبائش ديده می شود: عن أبي جعفر محمد بن علي ( عليه السلام ) ، عن آبائه ( عليهم السلام ). متن روايت در کتاب المحاسن هم کوتاه تر از متن روايت کافي و ديگر ناقلان برقي است و در اينجا به جای نام بردن از تک تک ائمه تنها به اين عبارت بسنده شده ( المحاسن، ج ٢، ص 333): فقال الرجل : " أشهد أن لا إلا الله وحده لا شريك له ، وأشهد أن محمدا عبده ورسوله ، وأشهد أن أباك أمير المؤمنين وصى محمد حقا حقا ، ولم أزل أقوله ، وأشهد أنك وصيه ، وأشهد أن الحسين وصيك ، حتى أتى على آخرهم ". دقيقا ما با يک روايت در المحاسن روبرو هستيم و يا با دو روايت؟ مسئله مهم اينجاست.

6- خوب است برای پاسخ بدين پرسش از شيخ صدوق آغاز کنيم: آيا صدوق اين روايت را واقعا از طرق مختلفی که نقل کرده در آثار مشايخش و مشايخ مشايخش در دست داشته و يا اينکه صرفا وجود روايت در کتاب کافي را به شيوه استخراج نويسی با سندهای ترکيبی و مستخرج ارائه داده؟ اگر مستند او روايت کليني نباشد معلوم می شود که تحرير موجود در کافي قبل از دوره کليني (و ادعای روايت از صفار/ برقي) در دست طبقه قبل از او هم موجود بوده (به ويژه اينکه اين روايت را شلمغاني، معاصر کليني هم نقل کرده بوده؛ گرچه بدون نام بردن از برقي). اگر اين درست باشد مشکل بتوان فرض کرد که عبارت "حتى أتى على آخرهم" در تحرير المحاسن برقي همزمان در چندين روايت مستقل از هم از برقي با عباراتی شامل نام تک تک امامان تا امام آخر جايگزين شده باشد. در اين صورت بايد فرض کرد که برقي در کتاب المحاسن دو بار اين روايت را نقل کرده؛ يکبار همانطوری که الآن در نسخه های موجود آن می بينيم و بار ديگر با تحريری که در کافي کليني موجود است. اما اگر شيخ صدوق (و البته نعماني) آن را تنها بر اساس روايت کليني استخراج کرده در آن صورت احتمالا روايت برقي را تنها صفار نقل کرده بوده و او مسئول اين روايت با همه الفاظ آن است. اگر چنين باشد شايد سبب گفتگوی ياد شده بين صفّار و عطار اين بوده که چون عطار می دانسته اين روايت در المحاسن بدين ترتيب نيست آرزو می کرده راوی چنين روايتی نه او بلکه کسی ديگر باشد. آنگاه صفار در پاسخ به عطار اطمينان داده بوده که خودش اين روايت را ده سال پيش از وقوع "حيرت" از برقي دریافت کرده بوده است.

یکی از نواده های مرحوم سید جمال گلپایگانی می گفت ایشان ابن عربی را لعن می کرده است!


ایشان هم نماز میت اقای قاضی را خوانده اند!


این مطالب تحقیقی، تقلدی نیست. مضافا که تقلید در احکام هم بدون تحقیق و دلیل نیست!

این هم نوشته آقای انصاری

نعمانی در تفسیر وزیر مغربی

وزیر مغربی از ناحیه مادر از خاندان نعمانی، نویسنده کتاب الغیبه است. آقای کریمی نیا در رساله دکتری خود درباره وزیر مغربی گفته اند که او در تفسیرش نقل هایی از نعمانی دارد. در یک مورد که صراحتا وزیر مغربی می نویسد: وروی شیخنا ابو عبد الله رحمه الله. آقای کریمی نیا این مورد را به نعمانی مربوط دانسته اند که درست نیست. نعمانی شیخ وزیر مغربی نبوده و مدتها بعد از نعمانی به دنیا آمده است. وانگهی چرا او از نیایش نباید با تعابیری مانند جد من و یا از این قبیل نام ببرد؟ با همین استدلال سایر مواردی که آقای کریمی نیا آنها را به عنوان مستندات نقل وزیر مغربی در رساله خود ذکر کرده اند محل تردید می نماید. در یک مورد البته در نقل تفسیر تعبیر وروی ابو عبد الله محمد بن ابراهیم دارد و آقای کریمی نیا در توضیح تکمیلی که ظاهرا خود افزوده اند شهرت او را تکمیل کرده و عنوان نعمانی را به عبارت وزیر مغربی افزوده اند اما در این مورد هم پرسش این است چرا وزیر مغربی اشاره ای به اینکه نعمانی نیایش است نمی کند؟

آقای کریمی نیا این نقل ها را مربوط به تفسیری از نعمانی می دانند. اصل اینکه نعمانی صاحب تفسیری باشد محل تردید است.

📝 مشتی به دهانِ فاطمی بکوب تا بداند هیبتِ انگلیس بازی کردنی نیست!

🔸 در خاطرات مرحوم آيت‌الله سيدرضا موسوی زنجانی چاپ شده كه از مراجع به خصوص آيت‌الله بروجردی پيگيری می ‌كنند كه جلوی اعدام دكتر فاطمی را بگيرند! مرحوم آيت‌الله بروجردی به آيت‌الله زنجانی پاسخ می ‌دهند كه «کینه ی انگليس‌ها نسبت به دكتر فاطمی آن قدر عميق است كه هيچ كاری از دست هيچ كس برنمی آيد.»

🔹 سر دنیس رایت سفیر بازگشته انگلیس به تیمور بختیار چنین می‌گوید: « در نخستین فرصت مشتی به دهان فاطمی بکوب تا بداند هیبت امپراطوری انگلیس بازی کردنی نیست!»

🔸 دکتر حسین فاطمی؛ «من برای آن كشته می ‌شوم كه نخستين اقدامم در وزارت خارجه، بستنِ سفارت و قطع رابطه با انگلستان بود. هيچ مايوس نيستم، از هر قطره خون من هزاران نهال می ‌رويد و با تاييد خداوند قهار انتقام اين ملت ستم ديده را از استعمار ناپاك می گيرد»

‏🍃🌸 گذشته چراغ راه آینده...
🆔 @historyguidingfuture

📝 مشتی به دهانِ فاطمی بکوب تا بداند هیبتِ انگلیس بازی کردنی نیست!

🔸 در خاطرات مرحوم آيت‌الله سيدرضا موسوی زنجانی چاپ شده كه از مراجع به خصوص آيت‌الله بروجردی پيگيری می ‌كنند كه جلوی اعدام دكتر فاطمی را بگيرند! مرحوم آيت‌الله بروجردی به آيت‌الله زنجانی پاسخ می ‌دهند كه «کینه ی انگليس‌ها نسبت به دكتر فاطمی آن قدر عميق است كه هيچ كاری از دست هيچ كس برنمی آيد.»

🔹 سر دنیس رایت سفیر بازگشته انگلیس به تیمور بختیار چنین می‌گوید: « در نخستین فرصت مشتی به دهان فاطمی بکوب تا بداند هیبت امپراطوری انگلیس بازی کردنی نیست!»

🔸 دکتر حسین فاطمی؛ «من برای آن كشته می ‌شوم كه نخستين اقدامم در وزارت خارجه، بستنِ سفارت و قطع رابطه با انگلستان بود. هيچ مايوس نيستم، از هر قطره خون من هزاران نهال می ‌رويد و با تاييد خداوند قهار انتقام اين ملت ستم ديده را از استعمار ناپاك می گيرد»

‏🍃🌸 گذشته چراغ راه آینده...
🆔 @historyguidingfuture

🌍 مشتی به دهانِ فاطمی بکوب تا بداند هیبتِ انگلیس بازی کردنی نیست!

🔸 در خاطرات مرحوم آيت‌الله سيدرضا موسوی زنجانی چاپ شده كه از مراجع به خصوص آيت‌الله بروجردی پيگيری می ‌كنند كه جلوی اعدام دكتر فاطمی را بگيرند! مرحوم آيت‌الله بروجردی به آيت‌الله زنجانی پاسخ می ‌دهند كه «کینه ی انگليس‌ها نسبت به دكتر فاطمی آن قدر عميق است كه هيچ كاری از دست هيچ كس برنمی آيد.»

🔹 سر دنیس رایت سفیر بازگشته انگلیس به تیمور بختیار چنین می‌گوید: « در نخستین فرصت مشتی به دهان فاطمی بکوب تا بداند هیبت امپراطوری انگلیس بازی کردنی نیست!»

🔸 دکتر حسین فاطمی؛ «من برای آن كشته می ‌شوم كه نخستين اقدامم در وزارت خارجه، بستنِ سفارت و قطع رابطه با انگلستان بود. هيچ مايوس نيستم، از هر قطره خون من هزاران نهال می ‌رويد و با تاييد خداوند قهار انتقام اين ملت ستم ديده را از استعمار ناپاك می گيرد»

@A_pajhohi