مكتبة المجلسي ودارالتراث

فهرست شیخ و تصحیح محقق طباطبایی

چند ماهی قبل از درگذشت استادم محقق طباطبایی بود که در سفری به قم در خدمت استاد دیگرم مرحوم محقق جعفری دو سه روزی خدمت مرحوم آقای طباطبایی بودم. مرحوم آقای طباطبایی نظرش این بود که فهرست شیخ را که سال ها روی آن کار کرده بود باید هر چه زودتر برای چاپ و نشر ساماندهی کند. نظر ایشان این بود که کتاب یک سال هنوز کار دارد. آنچه تا آن زمان انجام شده بود تنها مقابله حدود ده دوازده نسخه بسیار خوب فهرست شیخ بود که برخی از آنها دست کم آن زمان در دسترس نبود اما مرحوم آقای طباطبایی در زمان اقامت در عراق کتاب را با آن نسخه ها مقابله فرموده بودند. مقابله نسخه ها بر روی دو چاپ مختلف مطبعه حیدریه انجام شده بود منتهی متأسفانه در ایران حواشی ایشان بر هر دو نسخه چاپی بر اثر برش نادرستی که صحافی به پیشنهاد ایشان انجام داده بود مقداری آسیب دیده بود و همین موجب شده بود که آن مرحوم متن را دست كم با برخی نسخه های ایرانی بار دیگر مقابله کنند. به هر حال مقداری از مقابله ها که از روی نسخه های نجف و کربلا بود و عکس آنها را ایشان در اختیار نداشت تا اندازه ای از میان رفته بود. کاری که ایشان علاوه در مدت اقامت در مشهد انجام داده بود این بود که یک نسخه به خط زیبای خود از کتاب و بر اساس نسخه مهمی از فهرست فراهم کرده بود و آن حاشیه ها را به پاورقی آن متن افزوده بود. مواردی هم بود که آنچه در متن بود مصحح نبود و نسخه بدل ها اصلح بود و ایشان بدین امر وقوف داشت اما قصدش این بود که نخست نسخه اصل خود را تدوین و بعد اصلاحات را از پاره ای پانوشت ها به متن اصلی بیافزاید. از روی آن متنی که خود ایشان نوشته بود هم نسخه ای تایپی فراهم شده بود که البته اغلاط تایپی خود را داشت. مرحوم آقای طباطبایی به دلیل کسالتی که در سال آخر عمر شریف خود داشت و به دلیل علاقه به اين کار و زحمات زیادی که بر روی متن کشیده بود مجموعه کارهای خود روي متن فهرست شيخ را برای تهدیب و اصلاح نهایی به شخصی از محققین نام آور قم داده بود تا کتاب با همت او نهایی و منتشر شود. اما بعد از مدتی معلوم شد که کار پیش نمی رود. در آن جلسه که مرحوم آقای جعفری هم تشریف داشتند و به توصيه ايشان كه به من لطف داشتند، مرحوم آقای طباطبایی به من پیشنهاد کردند که کار را به دست بگیرم. منتهی آن زمان من تازه کار فهرست منتجب را از ایشان برای تکمیل گرفته بودم و به همین دليل بنا شد بعد از انجام و تحویل آن، کار را روی فهرست شیخ آغاز کنم. متأسفانه بعد از درگذشت استادمان مرحوم آقای طباطبایی فهرست شیخ صرفاً بر اساس همان نسخه نیمه نهایی منتشر شد، کتابی که به تعبیر خود ایشان هنوز یک سال کار داشت تا تصحیحات متنی و قیاسی و اجتهادی آن تکمیل شود. گاه دیده ام برخی به ضبط های این نسخه ایراد می گیرند. این تذکر را دادم تا خوانندگان احتمالی این یادداشت بدانند داستان چاپ این کتاب از چه قرار بوده است. با این وصف به دلیل تعدد و اهمیت نسخه های مقابله شده و دقت در مقابله ها، این چاپ هنوز به نظر من بهترین چاپ کتاب است، به ویژه اگر نسخه بدل ها در هنگام نقل مورد عنایت قرار گیرد. اگر عمری باشد دوست دارم زمانی آن توصیه استاد را درباره این کتاب عملی کنم. رحمه الله رحمة واسعة.

@barrasihayetarikhi

???
2019_20-30_Augustus_LUCIS_Summer_School:
Philology and Manuscripts from the Muslim World
(تشکر از کرم فرمایی که ما را از برگزاری این مدرسه تابستانی مطلع فرمودند)

نظریه شیخ بهایی در باره کفاری که راه حق را نیافته اند
شیخ یوسف بحرانی (م 1089 و نویسنده حدائق الناضره) در شرح حال شیخ بهایی (م 1030) گوید: یکی از ایراداتی که یکی از مشایخ متأخر ما به شیخ گرفته، این است که شیخ بهایی گفته است: اگر مکلف، تلاش خود را برای تحصیل دلیل بکند، اما همچنان بر راه خطا در باورهایش بماند و راهش مخالف اهل حق باشد، به هیچ وجه، به طور دایمی در آتش جهنم نخواهد ماند [و در نهایت به بهشت خواهد رفت]. شیخ یوسف گوید: شیخ ما گفته است: این نظر، قطعا نادرست است، زیرا لازمه آن این است که علمای اهل ضلال و رؤسای کفار، به دلیل داشتن شبهات و افکار فاسده که آنان را به راهی جز راه حق برده، گرفتار خلود در آتش نباشند. شیخ یوسف، سپس به دفاع از شیخ بهایی پرداخته می گوید، لازمه حرف شیخ این نیست که روسای اهل ضلال، خلود دایمی در آتش نخواهند داشت، چون اینان همه، یا به دلیل عصبیت، یا حب جاه و مقام، به راه باطل می روند و بنابرین چون عمدا در راه باطل می مانند، گرفتار خلود در آتش خواهند بود. شیخ یوسف که گویا مبناءاً با سخن شیخ موافق است، می افزاید: من المعلوم، إن من بذل وسعه فی تحصیل الدلیل، و لم یهتد الیه، و لم یقف علیه، فهو معذور عقلا و نقلا. روشن است که اگر کسی تلاش خود را برای بدست آوردن دلیل بکند، اما راه آن را نیابد و بر آن واقف نشود، عقلا و شرعا معذور است. به گفته وی، رؤسای ضلال، این طور نیستند. آنها مخالفتشان با حق، از روی عصبیت و حب جاه و مقام است. (لؤلؤة البحرین، ص 19ـ 20)
بدین ترتیب، شیخ یوسف که اساسا با مبنای شیخ بهایی موافق است راهی برای دفاع از شیخ بهایی عرضه کرده است. با این حال، در این صورت، باید دید اولا توده های وابستگان به ادیان دیگر که همچنان در راه باطل خویش باقی مانده اند، بر اساس نظر و مبنیای شیخ بهایی، یا شیخ یوسف بحرانی و یا دیگر علما چیست و ثانیا این که اگر ثابت شد رؤسای آنها هم حب جاه و مقام ندارند و عصبیت هم، و همچنان در راه باطل خویش می روند، تکلیفشان چه خواهد بود.
@jafarian1964

آقا علی مدرس زنوزی
فرزند آخوند ملاعبدالله مدرس زنوزی
از عالمان قرن 13 و 14 قمری و درزمان شاهان قاجار بخصوص محمد خان قاجار می زیستند.
پدر که در حوزه علمیه اصفهان مشغول تدریس و تربیت بود به امر شاه و درخواست استاد والا مقامش، ملا علی نوری – بزرگ فیلسوف قرن 13- به تهران پایتخت حکومت قاجار سفر و اقامت کرد. حوزه های علمیه در تهران مخصوصا حوزه درسی فلسفه در تهران آن زمان تا به امروز به یمن وجود این دو فیلسوف و عالم بزرگ شکل گرفت.
ایشان با اینکه به فلسفه ملاصدرا علاقه فراوان داشت اما نقدهای مهمی و تاسیساتی محکم در فلسفه ملاصدرا مخصوصا در باب معاد جسمانی بوجود آورد.
این فیلسوف علاوه بر تدریس دروس حوزوی، زعامت و رهبری مردم در مسائل دینی و اجتماعی بعهده داشت و یکی از مخالفان سرسخت بابیت و بهائیت بود.
علاوه بر اینها شاید اولین عالم دینی بود که در رد سخنان کانت فیلسوف معروف غربی نظراتی را ایراد کرده است!
.‌‌

Translation: fa-en
Mr. Ali Modarres Zanozi
Son of Mullah Abdullah Modarres Zanozi
They lived from the scholars of the 13th and 14th lunar centuries and during the reign of the Qajar kings, especially Mohammad Khan Qajar.
The father, who was teaching in the seminary of Isfahan, traveled to Tehran, the capital of the Qajar government, at the request of the Shah and at the request of his supreme teacher, Mullah Ali Nouri, the great philosopher of the 13th century. The seminaries in Tehran, especially the philosophy seminary in Tehran at that time, were formed to this day thanks to the existence of these two great philosophers and scholars.
Although he was very interested in Mulla Sadra's philosophy, he made important and solid criticisms of Mulla Sadra's philosophy, especially regarding the bodily resurrection.
In addition to teaching seminary courses, this philosopher was in charge of leading and leading the people in religious and social issues and was one of the staunch opponents of the Bab and the Baha'is.
In addition, he was perhaps the first religious scholar to comment on the rejection of the famous Western philosopher Kant!
.‌‌

نظر عرفا در فاعل و مفعول جماع
" در نشئه عنصری وصلتی اعظم از نکاح نیست ( نکاح به معنی لغوی آن که جماع است ) لهذا شهوت همه اجزای مرد را فرا می گیرد و لذا مامور به اغتسال از نکاح شد ... چه اینکه حق تعالی بر عبد خود غیور است ( این سخن شیخ تمهید است برای اغتسال زوجین ) یعنی غیور است بر بنده خود که اعتقاد کند که به غیر او سبحانه لذت می برد . پس او را به غسل کردن تطهیر نمود تا از این تطهیر عبد برگردد و به حق بنگرد . پس حق را در آن کسی ( یعنی در مراه ) که عبد در او فانی شده بود مشاهده کند . چه اینکه در واقع و نفس الامر التذاذ به حق است نه به غیر حق ... پس شهود رجل ، حق تعالی را در مراه ( یعنی در حین مواقعه ) اتم و اکمل است . زیرا رجل ، حق را در مراه مشاهده می کند از آن حیث که حق فاعل و منفعل است .
این سخن شیخ مثل دیگر مطالب این کتاب مبتنی بر وحدت شخصیه وجود منظور در مظاهر و مرایاست .
از این بیانات شیخ یکی از اسرار حدیث تثلیث ، حب نساء و طیب و صلات که گفته آمد معلوم شده است . پس از این جهت رسول الله (ص) محب نساء بود که کمال شهود حق در نساء است . چه اینکه حق تعالی هیچ گاه مجرد از مواد ( یعنی مظاهر و مجالی ) مشاهده نمی شود زیرا حق تعالی به حسب ذات غنی از عالمیان است ( و شهود او مجرد از آنها یعنی مواد و عالمین امکان ندارد ) پس چون امر از این وجه ممتنع است و شهادت ( یعنی شهود ) نمی باشد مگر در ماده پس شهود حق در نساء عند المواقعه اعظم شهود و اکمل آن است " . ( ممد الهمم در شرح فصوص الحکم ، حسن زاده آملی ، 607 )

Henry Corbin a Lost Professor

“Henry Corbin told me that his philosophical turning point in life was that day when he was at the University of Sorbonne (also known as Univ. of Paris) sitting in (Louis) Massignon’s class. Massignon was aware of Corbin’s interest in philosophy and in (personalities such as) Heidegger and others like him, and he truly understood Corbin’s interest in philosophy.

At the end of class, he pulled out an old (antique) book from his pocket and while handing it to Corbin, said: ‘this is your lost book.’ This book was in lithograph format, named “Wisdom of Illumination” by Shaykh Shahaboddin Suhrawardi. During that time, Corbin had learned Arabic and knew it well.

He said: ‘I began to read this book and it transformed my life, and I understood that my lost self was (attuned) not with Heidegger, but with this book.’

While he was a heavy critic of existentialism, Corbin said: ‘Existence in existentialism is guided toward death, while in the philosophy of Mulla Sadra and Islamic, Iranian philosophy the path opens up to the Exalted (and eternal reality known as God) and the destination is always set facing higher ranks.’”
📚Goftegūh Rāmin Jahānbaglu ba Sayyed Hosein Nasr, page 164



✳️ گمشده پروفسور هانری کربن
@studiesofshia
هانری کربن به من گفت که نقطه‌ی عطف فلسفی زندگی او آن روزی بود که در دانشگاه سوربن سر کلاس ماسینیون نشسته بود. ماسینیون از علاقه‌ی کربن هم به فلسفه و هم به هایدگر و کسانی مانند او آگاه بود و علاقه‌ی معنوی کربن را به فلسفه خوب می شناخت.

او در پایان کلاس ، کتاب کهنه‌ای را از جیب بیرون آورد و در حالی که آن را به کربن می داد، گفت: این کتاب گمشده‌ی توست. این کتاب چاپ سنگی بود از حکمة الاشراق شیخ شهاب الدین سهروردی . در آن زمان کربن زبان عربی را قبلا آموخته بود و آن را به خوبی می دانست.

او گفت: من شروع به خواندن این کتاب کردم و کل زندگی ام دگرگون شد و دریافتم که گمشده‌ی حقیقی من نه هایدگر بلکه این کتاب بود.

او منتقد سرسخت اگزیستانسیالیسم بود زمانی کربن گفت: وجود برای اگزیستانسیالیست ها به مرگ رهنمون می شود، در حالی که در فلسفه‌ی ملاصدرا و فلسفه ایرانی اسلامی راه به تعالی می گشاید و همواره رو به سوی مراتب_بالاتر دارد.
📚گفتگوی رامین جهانبگلو با سید حسین نصر، صفحه۱۵۴

Join here👇
@AbodeofWisdom

🔸سالک وارسته آقا شیخ عبدالله «پیاده» بی اندازه حاج اسماعیل دولابی را قبول داشت و برای ایشان عظمت قائل بود. می فرمود: اگر شما او را می شناختید خاک پای او را بر می داشتید.

🔹حاج اسماعیل از اولیایی بود که دوست نداشت مکاشفات و حالاتش را نقل کند. من در این مدت سی سال که خدمت ایشان بودم می دیدم که ایشان زیاد نمی خواستند از این باب شاگردانشان را تربیت و نصیحت کنند. فقط گاهی یک نکته ای برای تشویق شاگردان می فرمودند.

🔸حاج شیخ عبدالله پیاده در تابستانها می رفتند مشهد، یک اتاق کوچکی بود که حدود دو متر در دو متر که نصف آن حصیری پهن بود و نصف دیگر آن خالی بود و آقا شیخ عبدالله آنجا سکونت داشتند. ایشان می گفتند: کلید دربها به دست من است اما وقتی حاج اسماعیل به مشهد می آید هر جا میرویم قبل از اینکه ما کلید بیندازیم قفل باز می شود.

🔹در این سی سالی که با مرحوم دولابی بودم محور کلامشان توحید بود. تمام تلاشش این بود که دلتان را حرم و حریم حق قرار دهید و نگذارید غیر حق به آن وارد شود.

🔸بشارتش بر انذارش غلبه داشت. نه می رنجید و نه رنج می داد. شاید در این سی سال کسی از او نرنجید.

(حجة الاسلام اصلانی)

@bazmeghodsian

🔸سالک وارسته آقا شیخ عبدالله «پیاده» بی اندازه حاج اسماعیل دولابی را قبول داشت و برای ایشان عظمت قائل بود. می فرمود: اگر شما او را می شناختید خاک پای او را بر می داشتید.

🔹حاج اسماعیل از اولیایی بود که دوست نداشت مکاشفات و حالاتش را نقل کند. من در این مدت سی سال که خدمت ایشان بودم می دیدم که ایشان زیاد نمی خواستند از این باب شاگردانشان را تربیت و نصیحت کنند. فقط گاهی یک نکته ای برای تشویق شاگردان می فرمودند.

🔸حاج شیخ عبدالله پیاده در تابستانها می رفتند مشهد، یک اتاق کوچکی بود که حدود دو متر در دو متر که نصف آن حصیری پهن بود و نصف دیگر آن خالی بود و آقا شیخ عبدالله آنجا سکونت داشتند. ایشان می گفتند: کلید دربها به دست من است اما وقتی حاج اسماعیل به مشهد می آید هر جا میرویم قبل از اینکه ما کلید بیندازیم قفل باز می شود.

🔹در این سی سالی که با مرحوم دولابی بودم محور کلامشان توحید بود. تمام تلاشش این بود که دلتان را حرم و حریم حق قرار دهید و نگذارید غیر حق به آن وارد شود.

🔸بشارتش بر انذارش غلبه داشت. نه می رنجید و نه رنج می داد. شاید در این سی سال کسی از او نرنجید.

(حجة الاسلام اصلانی)

@bazmeghodsian