مكتبة المجلسي ودارالتراث

✅انتشار مجموعه رسائل

آنچه پیش رو دارید تصويرى از نسخۀ خطی‌ای است به شمارۀ 11574 که در كتابخانۀ ملى ايران نگهداری می‌شود، و در تاریخ 420 هـ کتابت شده است. این نسخه شامل چند رساله از جمله أدب الصغير ابن المقفّع است، و آنچه در اين نسخه از رسالات متعدد وجود دارد همانى است كه مرحوم شيخ طاهر الجزائرى، از فضلا و دانشمندان و سياستمداران اوائل قرن گذشته، از آن در مقدمۀ خود بر أدب الصغير یاد کرده است و أدب الصغير چهارمين رساله آن است. بدون تردید این نسخه مدتها در تملّك مرحوم سيد محسن امين عاملى بوده است؛ زیرا او در شرح احوال «ابن مسكويه» از نسخه‌ای سخن گفته است که مشخصات آن عيناً منطبق بر همين نسخۀ كتابخانه ملّى است و مسلّم است كه اين مخطوطه همان است كه در تملك آن مرحوم بوده است و ظاهراً پس از فوت فرزند دانشمند و محقِق آن بزرگوار يعنى مرحوم سيد حسن امين در سال 1423 به تملك كتابخانه ملّى ايران درآمده است.
اين مجموعه دارای شش رساله به شرح زير است:
1. كتاب عجائب احكام اميرالمؤمنين على بن ابى‌طالب صلواة اللّه عليه، (از برگ 1 تا برگ 1/38 مجموعاً 76 صفحه).
2. ذكر الخلائف و عنوان المعارف تأليف الصّاحب ابى القاسم اسمعيل بن عبّاد. (از برگ 2/38 تا برگ 2/50 مجموعاً 51 صفحه كه تاريخ كتابت آن ماه رجب سال چهارصد و بيست است).
3. رساله احمد الى احمد بن ابى دؤاد فى فضل العلم (از برگ 1/51 تا برگ 2/54 مجموعاً 7 صفحه كه تاريخ كتابت آن ربيع‌الاول سال چهارصد و بيست است).
4. كتاب ادب الصغير از ابن‌المقفّع (از برگ 2/54 تا برگ 1/68 مجموعاً 29 صفحه).
5. كتاب ذخائر الحكمة تأليف محمد بن الحسن بن دُريد الازدى (از برگ 2/68 تا برگ 2/ 92 مجموعاً 49 صفحه).
6. مختصر من كتاب جاودان خرد فى حكم الفُرس والهند و الرّوم و العرب تأليف مسكويه (از برگ 1/93 تا برگ 2/132 مجموعاً 80 صفحه).
خطّ كاتب نسخه نسخ نسبتاً خوشى است و كاتب فقط در دو رساله تاريخ كتابت را ذكر كرده است ولى ظاهراً هر شش رساله را متدرّجاً در همان سال 420 هـ يا كمى پيش از آن يا كمى پس از آن تاريخ نوشته است و به قرار معلوم در تجليد اين شش رساله در يك مجلّد، رعايت تقدّم و تأخر تاريخ تحرير نشده است؛ زيرا كتاب عجائب احكام اميرالمؤمنين كه اولين رسالۀ اين مجموعه است در رجب سال 420 هـ نوشته شده و سومين رساله در ربيع‌الاول همان سال نوشته شده است.
ناسخ رسالات اين مجموعه شيعه اثناعشرى بوده است و ناگفته نماند در حواشی برخی از صفحات آغازین و پایانی نسخه یادداشتهایی به چشم می‌خورد که از سوی مالکان نسخه در طی قرون متمادی نوشته شده است.
مجموعه رسائل (عجائب احکام امیرالمؤمنین (ع)، ذکر الخلائف و عنوان المعارف، فضل العلم، ادب الصغیر، ذخائر الحکمة، مختصر جاودان خرد) (نسخه برگردان دستنویس شمارۀ 16574 کتابخانۀ ملی ایران – کتابت 420 ه) ، مقدمه: احمد مهدوی دامغانی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب و سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران،هفده، 260، 6 ص، قطع: وزیری، بها با جلد شومیز: 190000 ریال با جلد سخت: 290000 ریال، 1395. http://yon.ir/v7Wp4
@manuscript