👤سید حسن تقی زاده (۱۲۵۷-۱۳۴۸) از رهبران مشروطیت، وزیر، سفیر نماینده مجلس و رئیس مجلس سنا و از شخصیت های برجسته فرهنگی ایران که سابقا معمم بود و بعد از سران روشنفکری , در مورد بودجه کشور و وضع مالیه دولت و فرهنگ کشور می گوید:
✅""اگر شخص واقعا احساسات ترقی مملکت و وطن پرستی داشته باشد ولو آنکه آن احساسات به حد اعتدال بوده و تند نباشد از ملاحظه اسراف در وجوه ملی و صرف عایداتی که از این مملکت گدا و فقیر و لخت و گرسنه با کندن پوست آنها دریافت و جمع خزانه طهران می شود در امور بی معنی یا کم اهمیت قطعا ناخوش می شود. حتی دل هر انسان صحیح غیرایرانی هم خون می شود.
این مملکت که فعلا فقیرترین ممالک دنیاست و مردم آن در ولایات نان ندارند بخورند و مبتلای امراض گوناگون هستند و بدبخت ترین اقوام روی زمین شده اند، نه تنها باید برای زرق و برق و سور و سرورهای بی لزوم...صدهزارها تومان بدهد بلکه برای اینکه اهل طهران و حتی متمولین آنجا نان را از قیمتی که تمام می شود ارزان تر بخورند باید در یک سال دو میلیون تومان باج بدهد یعنی کسر قیمت نان را خزانه بپردازد.
در ظرف همین یک سال علاوه بر اسرافات بی معنی و بی جائی که در مخارج منظمه دولت همیشه می شود و دست کم یک ثلث کل بودجه بی جا صرف می شود از مخارج فوق العاده بی لزوم که دولت کرده و بالغ بر سه میلیون تومان است، از ضرر نان طهران و ۴۷۰ هزارتومان اضافی آخر سال و سایر زرق و برق ها به آسانی می شود درجه معرفت این ملت را یک پله بالا برد.
با این پول ممکن بود صدنفر محصل به اروپا فرستاد که نصف آن ها علم تربیت و معلمی و نصف دیگر علوم صنعتی و فنی بیاموزند و در هرکدام از مراکز ولایات عمده یک دارلمعلمین ساده تری تاسیس کرد و هزار باب مدرسه ابتدائی در دهات بنا کرد.""
****
📚منبع: سید حسن تقی زاده، مجله تعلیم و تربیت، فروردین ۱۳۰۵، صفحه ۴ (منتشر شده در مجله ی بخارا شماره ۱۲۱)
https://t.me/ali_rezagholi