مكتبة المجلسي ودارالتراث

🔺قرائنی گسترده در شناخت مؤلف کتاب «حدیقة الشیعة»

کتاب حدیقة الشيعة بنا بر شواهد متعدد، نسخه ای پرداخته شده از کاشف الحق اردستانی است، و مقایسه متن دو کتاب به روشنی نشان از پردازش ها، افتادگی ها، تغییر لحن ها و… نسبت به اثر دیگر دارد. قرائن بسیار زیادی نشان می دهد که کتاب حدیقة الشيعة، از نظر زمان، سبک بیان، ادبیات و زبان، نحوه اسناد دهی، مصادر کتاب، عقاید مذکور در آن، رویکرد های فقهی، قضاوت های تاریخی و… تناسبی با آثار ملا احمد اردبیلی، معروف به مقدس ندارد. (library.tebyan.net/a/Viewer/Text/70204/1) بلکه به درستی آیینه عقاید، روش، و منش شخصیت جنجالی عصر صفوی، محمد میرلوحی و فرزند اوست؛ (yon.ir/01HB8) که به دشمنی با علامه مجلسی و تندی در مواجهه با معضلات عصر خود شهره بوده است. میرلوحی خود نخستین کسی بوده که مدعی نسبت حدیقة الشيعة به مقدس اردبیلی شده است. و با وجود نزدیکی زمان به مقدس و اختلافات علما نسبت به انتساب کتاب به مقدس هیچ کدام طریقی به مقدس برای کتاب ارائه نکرده اند! بلکه در همان دوره عده ای مدعی جعل کتاب توسط میرلوحی و یا پرداختگی آن نسبت به کاشف الحق شده اند. بنظر می آید فرهیختگی و خطابه تبلیغات قوی میرلوحی، و تضمن کتاب بر عقاید موافق حق، و محدودیت های دسترسی عالمان آن عصر به آثار مرتبط در شناخت کتاب، در کنار تسامح ورزی آن دوره موجب شده است عده ای از عالمان آن عصر اخبار غریب کتاب حدیقة الشيعة را تلقی به قبول کنند. (هرچند که موضع بزرگانی چون علامه مجلسی و شیخ حر در آثارشان نسبت به حدیقة الشيعة یکسان نیست.) هم چنان که در دوران حاضر عالمان متعددی سال ها از آثار مجعول ذبیح الله منصوری متاثر شدند، و با تحقیقات جدید واقع امر تبیین شد، امروز هم با گسترش ارتباطات هیچ تردیدی در جعل بسیار حرفه ای اسناد کتاب حدیقة الشيعة وجود ندارد.
گفتنی است ورود گسترده مجعولات مشکوک در آثار میرلوحی با سبک و سیاقی مشابه، در کنار قرائن متعدد میرلوحی و یا اطرافیانش را شدیداً در مظان اتهام جعل این موارد قرار داده است. در کتاب کفایة المهتدی او که برای تخریب مجلسیین نوشته، روایات متعددی آورده که بخشی از آن را به کتاب فضل بن شاذان نسبت داده است؛ اما با توجه به تاریخ وفات فضل و متن برخی روایات، بی شک نسبتی نادرست است. و یا تنها راوی مکاتبات مشهور مجلسی پدر در دفاع از صوفیه همین میرلوحی است! و با وجود گرایش دوره ای مجلسی پدر به عرفان، قرائني خلاف صحت این انتساب است. نقل گسترده از آثار قدیم مفید و ابن بابویه و… که در دست هیچ یک از علمای آن دوره نبوده، و یا از آثار مجهول متعددی در رد بر ابو مسلم نیز از این دست است.
گوشه ای از مستندات مطلب در ادامه به کوشش فاضل گرامی، مدیر کانال ذکری ارائه خواهد شد.
لازم به تذکر است که عرفان و فلسفه مصطلح، بدون شکّ باطل و مخالف عقاید اسلامی است و برای ردّ آن نیازی به اسنادی مانند بعضی از آن چه در حدیقه الشیعه آمده نیست.

- بررسی تاریخ مرگ میرزا مخدوم شریفی
یکی از این شواهد قطعی در رد انتساب حدیقه الشیعه به مقدّس اردبیلی، ذکر مرگ میرزا مخدوم شریفی در این کتاب است؛ زیرا مقدس اردبیلی پیش از میرزا مخدوم از دنیا رفته است! پاسخ به تشکیک مدافعان حدیقه الشیعه در این زمینه:
alasar.blog.ir/1396/12/23/Hadiqah-makhdum

- از قرائن دیگر مطالب فقهی عجیب آن است. مثلاََ درباره جزیه و میراث بی وارث، چیزی را به عنوان مذهب شیعه و سنی ادعا کرده است که نه تنها مخالف فتوای خود مقدّس می باشد؛ بلکه به تصریح او و دیگران، مخالف مشهور شیعه و سنّی است! روشن است که صدور چنین مطالبی از آن فقیه بزرگ، آن هم پس از تالیف شرح ارشاد پذیرفتنی نیست.
alasar.blog.ir/1396/12/27/hadiqah_fiqh

- درباره قبر ابوالفتوح عجلی و ابوالفتوح رازی و ابونعیم اصفهانی که به ابن حمزه نسبت داده. و از قضا این مطالب ارتباط خاصی با میرلوحی دارد:
alasar.blog.ir/1397/01/04/abolfotuh

- ابوهاشم کوفی در حدیقه الشیعه:
alasar.blog.ir/1397/01/04/abuhashem

- بابیت محمد بن فرات در حدیقه الشیعه:
alasar.blog.ir/1397/01/04/forat

- مقایسه جعلیات حدیقه الشیعه و دو کتاب میرلوحی (سلوه الشیعه و کفایه المهتدی) درباره رشوه
- تحریف نام نفس زکیه در کفایه المهتدی
alasar.blog.ir/1397/01/07/reshwe

- نکته ای درباره سبک جعل میرلوحی
alasar.blog.ir/1397/01/07/sabk

- پیکار میرلوحی با عبدالله متجنّن و نمود آن در حدیقه الشیعه و روایاتی که به نام قرب الاسناد ابن بابویه جعل شده است.
alasar.blog.ir/1397/01/08/jonun

قرائنی دیگر از جعل حدیقه الشیعه توسط میرلوحی:

- غناء
- محمود پسیخانی
- قصه خوانی، مختار و ابومسلم خراسانی
alasar.blog.ir/1397/01/13/pasikhani
- زراقیه، خداعیه، مبتدعه و…
alasar.blog.ir/1397/01/10/zarraqiyah

ان شاء الله ادامه دارد…

🔻غلوپژوهی
@gholow2

تقریرات مرحوم شیخ محمود حلبی از دروس معارف میرزا مهدی اصفهانی


از میان شاگردان میرزا مهدی اصفهانی دقیقترین تقریرات و نوشته ها از آن مرحوم آقای حلبی است. هم تقریراتی که از میرزا مهدی دارد و هم درس های معارفی که به زبان فارسی از او باقی است و هم چند نوشته ای که در تبیین و توضیح سخنان میرزا خود نوشته است. ظاهرا هیچ کدام از اینها در این سال ها که من خارج ایران هستم تاکنون منتشر نشده اما خوشبختانه نسخه های آن را دارم و پیشنهاد می دهم کسانی همت کنند و این آثار را منتشر کنند. آثار خود میرزا مهدی اصفهانی معمولا بخش عمده ای از آنها تکرار مباحث و یا نقل احادیث و آیات است اما در تقریرات و نوشته ها و دروس آقای حلبی می توان خلاصه نظرات میرزا مهدی را دید. گزارش های آقای حلبی از میرزا دقیق است و دقت و روشنی نوشته هایش قابل مقایسه با نوشته های دیگر از شاگردان میرزا مهدی همانند شیخ مجتبی قزوینی و مرحوم ملکی و مرحوم مروارید و مابقی نیست و به مراتب بهتر است. همو هم هست که به روشنی عقیده میرزا درباره مقام لا فکری و نفی هرگونه استدال منطقی و نظری و همچنین موضوع انخلاع و استناد سخنان میرزا علاوه بر آیات و احادیث به سخنان صاحب علم جمعی که همان مرحوم سید علی شوشتری است و مآلا ادعای تأیید آن معارف از سوی امام عصر (عج) را در نوشته ها و درس های خود توضیح داده و البته جای انکار ندارد. گفتگویی اخیرا خواندم با یکی از فرزندان میرزا مهدی که در آنجا بر تفوق آقای حلبی بر سایر شاگردان تأکید می کند.

ادعائی از سوی مکتب تفکیک مطرح است مبنی بر اینکه آقای سیستانی از شاگردان میرزای اصفهانی بوده است ، ابتداء ادعا را نقل کرده تا بعد راجع به چگونگی و مقدار آن مطالبی عرضه شود :
1 - امروز چه کسانی از دو آیت بزرگ ، حاج سید علی سیستانی و وحید خراسانی - که میرزا را درک کرده و از معارف ایشان بهره برده اند - سزاوارترند به نظر دادن درباره مبانی و معارف میرزا ؟ ( احیاگر حوزه خراسان ، 79 ، به نقل از محمد رضا حکیمی)
2 - ( دروس عمومی اخلاق و معارف میرزای اصفهانی ) میرزای اصفهانی در سالهای پایانی حیات ، درسی عمومی در موضوع معارف برپا کرده بود که حتی مردمان عادی نیز در آن حضور می یافتند ( در پاورقی از حجه الاسلام سید جعفر طباطبائی بعنوان یکی از شاهدان آن سالها نقل شده که : با پدرم در سنین هفت و هشت سالگی به درس ایشان می رفتم و کاسب ها هم سر درس می آمدند ) . این درس ، درسی اخلاقی بود . بسیاری از عالمانی که در حال حاضر در قید حیات هستند و محضر میرزا را درک کرده اند ، درس آموختگان این درس هستند . در میان مراجع تقلید نامدار کنونی ، آیه الله حاج سید علی حسینی سیستانی و آیه الله حاج شیخ حسین وحید خراسانی سال های پایانی مجالس درسی میرزای اصفهانی را درک کرده اند . آیه الله سیستانی درس های اخلاق و معارف و آیه الله وحید خراسانی گذشته از آن درس ها ، در دروس خارج اصول و فقه میرزا نیز شرکت داشته اند . ( احیاگر حوزه خراسان ، 331 )
3 - الشیخ مهدی الاصفهانی قدس سره من مشایخ سیدنا الاستاد دام علاه ( یعنی آقای سیستانی ) و قال سیدنا : ان له آراء متینه فی الفقه و الاصول و انها موثره فی مبانینا . ( تقریرات درس آقای سیستانی ، پاورقی ، ظاهرا باید تقریرات آقای مهری باشد )
قبل از بررسی ادعا برای واضح تر شدن مطلب ابتدا زندگی نامه آقای سیستانی را از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی نقل می کنیم .
" ایشان در نهم ربیع الاول 1349 هجری قمری ( 1309 شمسی ) به دنیا آمد . در پنج سالگی به فراگیری قرآن پرداخت و پس از آن به یادگیری خواندن و نوشتن و دروس ابتدائی به مدرسه دارالتعلیم دینی رفت . در نخستین ماه های سال 1360 هجری قمری ( حدود 1320 شمسی ) به فراگیری علوم حوزوی پرداخت و شماری از کتابهای ادبی مانند شرح الفیه سیوطی ، مغنی ابن هشام ، مطول تفتازانی ، مقامات حریری و شرح نظام را نزد مرحوم ادیب نیشابوری و دیگر استادان فن خواند ؛ شرح لمعه و قوانین را از مرحوم سید احمد مدرس یزدی معروف به " نهنگ " فرا گرفت . تعدادی از کتب سطوح عالیه همچون مکاسب و رسائل و کفایه را از آیه الله میرزا هاشم قزوینی آموخت ؛ و چند کتاب فلسفی مانند شرح منظومه سبزواری و شرح حکمه الاشراق و اسفار را در محضر مرحوم ایسی خواند . شوارق الالهام را از شیخ مجتبی قزوینی فرا گرفت و برای تحصیل معارف وحیانی در حوزه درس مرحوم آیه الله میرزای اصفهانی - متوفای اواخر سال 1365 هجری قمری - حاضر شد " .
درباره این ادعا نکاتی عرض می شود : میرزای اصفهانی متوفای 1325 شمسی و آقای سیستانی متولد 1309 شمسی است ، یعنی آقای سیستانی زمان فوت میرزا 16 سال داشتند ، با توجه به اینکه آقای سیستانی در 11 سالگی وارد حوزه شدند ( 1360 - 1349 = 11 ) قبل از فوت میرزا 5 سال سابقه حوزه داشتند ، لذا خیلی بعید است آقای سیستانی در مدت کمتر از پنج سال آنهمه دروس را گذرانده باشند و به دروس میرزا رسیده باشند فلذا نمی توان شاگردی ای که در اذهان هست و در حوزه متعارف هست را در مورد ایشان بکار برد . مگر اینکه مراد از شرکت در دروس همان درس معارفی و اخلاقی عمومی باشد ، ولکن مع ذلک ادعای شاگردی با شرکت در اینگونه دروس ( که عادتا نباید مدت زیاد بوده باشد چرا که کل سابقه طلبگی آقای سیستانی 5 سال بوده و قاعدتا می بایست بیشتر آن مدت را مشغول دروس ابتدائی بوده باشند ، و علی الخصوص که آقای سیستانی در سنین کمتر از 16 سال بوده اند و آقای سیستانی الآن نبوده اند ) که مردم عادی هم در آن شرکت می کردند ، را نباید خیلی جدی گرفت . البته برای تفکیکیانی که می خواهند با یارگیری از هر شخصیتی به دفاع از مکتبشان بپردازند مطلبی پر اهمیت می نماید .
با توجه به آنچه عرض شد نمی توان ادعا نمود که آقای سیستانی سزاوارترند به نظر دادن درباره مبانی و معارف میرزا ، و همچنین نمی توان آقای سیستانی را شاگرد میرزا معرفی کرد که مبانیش تحت تاثیر میرزا بوده است . بله ، می شود مبانی کسی تحت تاثیر شخصیتی با مطالعه آثارش قرار گیرد ولی این غیر از تحت تاثیر قرار گرفتن از راه تتلمذ است .

صرفا جهت اطلاع.ایت الله سیستانی شرح منظومه .حکمه الاشراق و اسفار را نزد ایت الله شیخ سیف الله ایسی و شوارق و...دروس معارف را نزد ایت الله شیخ مجتبی قزوینی خوانده اند.حدود یکی دوسال نزد ایت الله میرزا مهدی اصفهانی در مدرسه علمیه نواب درس معارف را فرا گرفته اند.ظاهرا درس فلسفه میرزا مهدی اشتیانی را نیز درک کرده اند.درس خارج فقه و اصول را نزد ایت الله شیخ هاشم قزوینی و ایت الله شیخ مجتبی قزوینی فرا گرفته اند.موقعی که ایت الله میرزا مهدی اصفهانی در مشهد درس خارج اصول شروع می کنند اولین دوره درسی مفصل تدریس می کنند و تقریرات میرزای نایینی را بیان می کنند.که 12 سال طول می کشد.در این دوره شیخ هاشم قزوینی و شیخ مجتبی قزوینی شرکت می کنند و حاج شیخ هاشم قزوینی تقریرات درس را نیز می نویسد و درس خارج اصول خود را برهمان اساس تدریس می نماید.ایت الله شیخ مجتبی قزوینی نیز ظاهرا تقریراتی داشته از درس میرزا که بر همان اساس تدریس می کرده است.استاد واعظ زاده خراسانی فرمودند.من حدود یک سال درس معارف میرزا مهدی اصفهانی شرکت کردم و یکی دو جلسه نیز درس خارج فقه میرزا مهدی اصفهانی شرکت کردم که بحث حج بود و استلام حجر و دیگر ادامه ندادم .می فرمودند موقعی که درس میرزا مهدی اصفهانی می رفتم اقای سیستانی نیز شرکت می کردند.و ان زمان فلسفه می خواندند و به این مبانی واقف بودند.درس خارج اصول حاج شیخ هاشم قزوینی همان مبانی میرزای نایینی بود که از درس میرزا مهدی اصفهانی نوشته بودند و مفصل هم بود.یک دوره درس خارج اصول نیز در درس حاج شیخ مجتبی قزوینی شرکت کردم .همان مبانی مفصل میرزا مهدی اصفهانی را به صورت مختصر و سریع برای ما تدریس می کرد.غیر از من.اقای سیستانی .اقا شیخ کاظم شانه چی و یکی دو نفر دیگر نیز می امدند.استاد واعظزاده می فرمودند درس حاج شیخ هاشم قزوینی را با ایت الله سیستانی با هم مباحثه می کردیم.در سال1328 هش برای تحصیل به قم رفتیم و دیدم همزمان ایت الله سیستانی نیز به همین منظور به قم امدند.من درس خارج ایت الله بروجردی شرکت می کردم.درس خارج فقه بحث مکاسب ایت الله سید محمدحجت و درس خارج اصول امام خمینی نیز حاضر می شدم.ایت الله سیستانی نیز شرکت می کردند. و درس خارج فقه بحث مکاسب ایت الله سید محمد حجت را با اقای سیستانی مباحثه می کردم.این احتمال نیز وجود دارد که ایت الله سیستانی نیز مانند استاد واعظ زاده درس خارج ایت الله میرزا مهدی اصفهانی نیز شرکت کرده باشند مانند استاد واعظ زاده.در ضمن ایت الله سیستانی فرمودند من 16 سالگی شوارق را نزد حاج شیخ مجتبی قزوینی خواندم.بنابراین ایت الله سیستانی علاوه بر انکه خود مستقیم شاگرد درس معارف ایت الله میرزا مهدی اصفهانی بودند و به نظرم فرموده بودند نوشته نیز از درس ایشان دارم .مبانی اصولی میرزا مهدی اصفهانی را نیز از دو شاگرد مبرز ایشان یعنی حاج شیخ هاشم قزوینی و حاج شیخ مجتبی قزوینی نیز فرا گرفتند. نمی دانم کجا دیدم که تقریرات ایت الله شیخ هاشم قزوینی یا تقریرات حاج شیخ مجتبی قزوینی از درس میرزا در نجف در اختیار ایت الله سیستانی است.علی ای حال.چنان که برخی افراد معمولی به جزوات درسی میرزا مهدی اصفهانی و شاگردان ایشان دسترسی دارند .احتمال بدهید که ایت الله سیستانی نیز به این مبانی اشراف داشته باشند.همچنانکه ذکر شده است.علاوه بر مطالب ذکر شده شنیدم که جزوات درسی ایت الله میرزا مهدی اصفهانی توسط ایت الله میرزا محمد علمی اردبیلی از فقهای عظام و شاگردان میرزا مهدی اصفهانی نیز به رویت ایت الله سیستانی رسیده و در این مبانی تحقیق نموده و متاثر از ان هستند.ایت الله حاج شیخ مهدی مروارید نیز فرمودند مبانی ایت الله میرزا مهدی اصفهانی را دیده و روی انها تحقیقات بیشتری نموده و متاثر از ان هستند.در ضمن همچنانکه در زندکی نامه منتشر شده در سایت ایت الله سیستانی امده .اجتهاد ایت الله سیستانی در 22 سالگی توسط ایت الله سید علی بهبهانی تصریح شده است که عین دست خط ایشان نیز در سایت منتشر است.ظاهرا با تعبیر نخبه الفقها. ایت الله وحید خراسانی نیز فرمودند چند سال درس خارج فقه و اصول و معارف ایت الله میرزا مهدی اصفهانی شرکت کردم حدود سه سال .و همزمان با شرکت در درس خارج میرزا یا پس از ان در درس خارج ایت الله شیخ هاشم قزوینی نیز شرکت می کردند که محور درس ایشان تقریرات میرزا مهدی اصفهانی از درس میرزای نایینی بوده است.ایت الله وحید خراسانی نیز به هنگام فوت میرزا 25 ساله بوده و دو سال بعد از ایت الله سید محمد حجت اجازه اجتهاد مطلق دریافت نمودند.یعنی این احتمال وجود دارد که در زمان خود میرزا نیز به درجه اجتهاد رسیده بوده باشند.

🔺 پرداخته کتاب اردستانی به نام مقدس اردبیلی!

[برگرفته از پژوهش های مدیر محترم کانال ذکری]

🔸تاریخ کتابت هیچ یک از نسخ حدیقه الشیعه پیش از تالیف کاشف الحق نیست.

گاهی ادّعا می شود نسخه هایی از حدیقه الشیعه وجود دارد که پیش از تالیف کاشف الحق (سال ۱۰۵۸)کتابت شده است. این ادعا صحیح نیست و همه نسخ شناخته شده حدیقه پس از تالیف کاشف الحق کتابت شده اند.
تنها درباره دو نسخه کتابخانه مجلس به شماره ۵۷۳۰ و نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره ۱۶۷۰ گفته شده که در قرن دهم کتابت شده است. (به فنخا رجوع شود.)
در توضیحات مربوط به نسخه کتابخانه مجلس آمده: "امتیازی که در نسخه حاضر است آن است که هم از قرن ۱۰ق. است و هم حمله بر متصوفه دارد و هم نسبت صریح به محقق اردبیلی و ارجاع به دیگر تالیفات او به تکرار در آن هست." (رک. : سایت کتابخانه مجلس dlib.ical.ir )
اما این توضیحات غلط است؛ زیرا با دریافت تصویر کامل نسخه از سایت بالا معلوم می شود که ابتدا و انتهای نسخه افتاده و نه تاریخ کتابت و نه کاتب آن معلوم نیست. پس چگونه ادعا شده که در قرن دهم کتابت شده است؟! ظاهراََ بین تاریخ کتابت و تاریخ تالیف (با فرض انتساب به مقدس اردبیلی) خلط شده است.
همچنین ادعای کتابت نسخه رضوی در قرن دهم بی اساس است. مشخصات و تصویر کامل این نسخه را در آدرس زیر ببینید:
digital.aqr.ir/newindex.aspx?pid=13&GID=1096423&ID=634970

مورد دیگر که مدافعان حدیقه الشیعه به آن دل بسته اند، تلخیص حدیقه الشیعه است که ادعا می شود در زمان حیات مولی احمد مقدس نوشته شده است. (درباره این رساله و عدم اعتبارش ان شاء الله در آینده توضیح داده می شود.)
جناب آقای صادق حسن زاده مصحح و از مهمترین مدافعان حدیقه در عصر ما نیز در مقالات خود به تقدم نسخ کاشف الحق اذعان نموده است.

🔸روش سهل انگارانه حدیقة هیچ همخوانی با روش مقدس اردبیلی ندارد.

نویسنده حدیقه روایاتی را صحیح السند شمرده که اصلاََ سندی ندارد یا ضعف اسنادش کاملاََ روشن است. این گونه اظهارات، از ناآشنایی کامل نویسنده با علم رجال پرده بر می دارد و با شیوه شدیدلً سختگیرانه مقدّس اردبیلی در این زمینه کاملاََ ناسازگار است. نمونه هایی از شیوه مقدس اردبیلی و روش نویسنده حدیقه الشیعه:
alasar.blog.ir/1397/02/06/Sahih

🔸 چرا خیل گسترده کتب نادری که در حدیقه از آن نقل می کند، در دیگر آثار مقدس یافت نمی شود؟ چرا آثار به این مهمی با وجود حکومت قدرتمند شیعی صفوی پس از اندک زمانی در آثار هیچ عالمی یافت نمی شود، مگر در آثار میرلوحی، نویسنده متهم عصر علامه مجلسی؟!

نمونه دیگری از این آثار:
کتاب الضیاء سعد بن عبدالله اشعری
alasar.blog.ir/1397/01/25/zia

تهافت الفلاسفه راوندی
t.me/zecra/168

@gholow2

🔺حدیقة الشيعة یا کاشف الحق؟ کدام اصیل است؟

چنانکه گذشت بخش معظم دو کتاب حدیقة الشيعة منسوب به مقدس اردبیلی، و کاشف الحق اردستانی مشترک است. و لذا بی شک یکی از این دو اثر از دیگری اقتباس کرده است.
در پی مباحث پیشین در مورد کتاب بعضی از کاربران پرسیده اند:
با وجود اقوال جمعی از علما در دفاع از حدیقه و نیز اذعان برخی به فضل میرلوحی چرا شما حدیقة الشيعة را نسخه ای تحریف شده از کاشف الحق توسط میرلوحی می دانید؟ (و نه بر عکس)

پاسخ:
چنانکه گذشت نظرات در این زمینه مختلف است، و طرفین بحث اسناد متصلی برای مدعای خود نیاورده اند و ابحاث طرفین بر اساس اجتهاد بوده است، و لذا در مرحله نخست بررسی قرائن درونی این دو اثر در اصالت سنجی آن ها بسیار راهگشاست. قرائن داخلی بسیاری در مقایسه دو کتاب نشان می دهد که حدیقة الشيعة دچار کاستی و زیاده شده، و نه کاشف الحق؛ مثلاً:

1- اخبار کاسته شده از حدیقه؛
در کاشف الحق و حدیقة الشیعة نمونه های متعددی وجود دارد که هردو مجموعه اخباری را با یک ترتیب از مصدری روایت کرده اند، اما در حدیقة در میان روایات مورد خاصی نیامده است. (و روایت حذف شده در مصدر هم موجود است.) حال دو فرض متصوّر است:
الف. معزّ الدّین اردستانی، معجزات مختلفی را (مثلاً از خرائج راوندی، شواهد النبوّة جامی و...) در کاشف الحقّ آورده. جاعل حدیقة الشیعة در هنگام مطالعه و تحریف کاشف الحقّ به روایات خاصی (مانند تأیید قیام ابو مسلم، مدح مختار، غنا و قصه خوانی) رسیده و چون با عقاید و اهداف او کاملاً در تضادّ بوده، آن را حذف کرده است.
ب. مقدّس اردبیلی در حدیقة الشیعة روایاتی را از شواهد النبوّة جامی نقل کرده است؛ اما این حدیث را نیاورده است. اردستانی در هنگام مطالعه و تحریف حدیقة الشیعة به این بخش که رسیده است، به مصادر اصلی رجوع می کرده و از قضا همین روایات را غیر مذکور در حدیقه را انتخاب می نموده و از مصدر اصلی به کاشف الحق (متن تحریف شده ی حدیقة الشیعة) منتقل می نموده است.
روشن است که فرض نخست کاملاً عادی و معقول و به دور از بُعد و تکلّف است بر خلاف فرض دوم. نمونه شواهد:
alasar.blog.ir/1397/01/13/pasikhani

2- اقتباس ‌گسترده حدیقه الشیعه از احقاق الحق؛
بخش زیادی از حدیقه الشیعه در واقع ترجمه در هم ریخته از احقاق الحق است.
قاضی نورالله شوشتری احقاق الحق را در سالهای ۱۰۱۳ و ۱۰۱۴ _یعنی ۲۰ سال پس از مرگ‌ مقدّس اردبیلی_ تالیف کرده است.
این نیز دلیل قطعی دیگری است که نشان می دهد انتساب حدیقه به مقدس اردبیلی نادرست است.
اردستانی در کاشف الحقّ گاهی به نام قاضی نورالله و کتاب احقاق الحق تصریح نموده؛ ولی جاعل حدیقه آن را حذف کرده است.
در یادداشت زیر نویسنده محترم به تفصیل ثابت کرده بخش زیادی از حدیقه الشیعه برگردان احقاق الحق است: alasar.blog.ir/1397/03/22/Ehqaq

3- سیاق ناهمگون حدیقة الشيعة در برابر کاشف الحق. (که نمونه آن حجم عظیم بخش صوفیه است که در میان مطالب مربوط به امام صادق آمده و تناسب بخش های کتاب را در هم ریخته است. و یا نک:
alasar.blog.ir/1397/03/16/Khademan)
و...

البته گذشته از این قرائن داخلی گذشت که بنا قرائن خارجی نیز تالیف حدیقة الشیعة با زمان مقدس اردبیلی، آثار و روش او تناسب ندارد؛ و بلکه افزوده های حدیقة الشیعه مملو از مضامین و نام مصادر نادری است که تنها در آثار میرلوحی و نگاشته های مجهول در دفاع از او یافت می شود. (نک: t.me/gholow2/1183 و t.me/gholow2/1207)

به عنوان نمونه ای دیگر از این نگاشته ها، ببینید:
پیرامون کتاب "انیس المومنین" (1- نکاتی درباره میرلوحی، حدیقه الشیعه و ...)
alasar.blog.ir/1397/03/26/anis1

درباره انیس المومنین (بررسی مرویات کفایه البرایا منسوب به کیدری: ۱. داستان نبرد امیرالمومنین در تبوک؛ حکایت محبوب غلات "یا ابا الغوث ادرکنی" ...)
alasar.blog.ir/1397/04/20/Kefayah

غلوپژوهی:
@gholow2

🔸چهل دروغ... (2)

🔹در مثل گفته اند که دروغگو حافظه ندارد و فراموشکار است.

🔸و این حکایت حال تحریفگران شخصیت مجلسی و توهین کنندگان به اساطین مذهب است.

🔹تحریف گر مدعی تحقیق، میرلوحی را به جعل و کذب متهم کرده و ادعا کرد دفاعیات مجلسی اول از عرفا را میرلوحی جعل و به او نسبت داده است.

🔸و پس از چند دروغ دیگر مدعی شد که دقیقا میرلوحی بخاطر این جعل مورد هجمه مردم اصفهان قرار گرفته و منزوی شده است.

🔹اما این محقق دروغزن فراموش کرده که انتساب دفاعیات به مجلسی، اول بار در کتاب سلوة الشیعة و ده سال قبل از وفات مجلسی اول بیان شده است.

🔸مؤلف سلوة الشیعة از دید مردم آن زمان، مطهر مقدادی بوده نه میرلوحی!! چرا که میرلوحی بخاطر هجمه مردم به او (در اثر انکار ابومسلم) مجبور بوده آثار خود را با نام مستعار چاپ کند.

🔹ما اکنون پس از چند قرن می دانیم که مطهر مقدادی همان میرلوحی است اما مردم آن زمان هیچگاه نمی دانستند مطهر مقدادی نام مستعار میرلوحی است؛

🔸پس ادعای این که مردم بخاطر انتساب دروغین دفاعیات به مجلسی با میرلوحی دشمن بوده اند سالبه به انتفاء موضوع است و اصلا مردم میرلوحی را به این عنوان نمی شناخته اند که بخواهند با او بخاطر این موضوع دشمنی کنند.

🔹از آنچه گذشت بی پایگی دو ادعای دروغین تحریفگران به خوبی آشکار گردید؛

🔸ادعای دروغ اول: دفاعیات از عرفا اثر مجلسی اول نیست و میرلوحی به دروغ آن را جعل و به مجلسی نسبت داده است.

🔹جواب: این انتساب ده سال قبل از وفات مجلسی اول و 50 سال قبل از وفات علامه مجلسی در کتاب سلوة الشیعة ذکر شده، و هیچ یک از مجلسیین یا شاگردان مجلسی اول آن را انکار نکرده اند؛ لذا دلیلی بر کذب آن وجود ندارد. (خصوصا که مطالب دفاعیات با مطالب سایر کتب مجلسی اول کاملا هماهنگ است که شرح آن را در کتاب عرفان مجلسی بیان کرده ایم).

🔸ادعای دروغ دوم: مردم به خاطر این انتساب کذب دفاعیات به مجلسی با میرلوحی دشمن بوده اند.

🔹ابطال این دروغ: این قضیه سالبه به انتفاء موضوع است و اصلا مردم در این انتساب میرلوحی را مقصر نمی دانسته اند که با او دشمنی کنند؛ چرا که میرلوحی با نام مستعار مطهر مقدادی کتاب سلوة الشیعة را نوشته و تا چند قرن پس از او کسی نمی دانست که مطهر مقداری همان میرلوحی است.

🔸تحریفگران مدعی شده اند که بخاطر این اکاذیب از طرف دانشگاه مک گیل تشویق شده اند. البته به خاطر بی اهمیت بودن این مطلب ما آن را جدی تلقی نکرده و جزو چهل دروغ محسوب نمی کنیم؛

🔹اما پنجمین دروغ تحریفگران این است که نوشته اند: «خود آقای رحیم قاسمی چند ماه پیش که شبهات ایشان را جواب دادیم اعتراف کرده و گفتند خداوند این توفیق را به تو داده که توانسته‌ای این مطلب را متوجه شوی».

🔸در مثل گفته اند: از کوزه همان برون تراود که در اوست» از کسی به معاصرین خود نسبت کذب بدهد انتظاری جز تحریف شخصیت بزرگان متقدم و توهین به اساطین مذهب نیست.
نه ایشان تاکنون یک کلمه جواب علمی داده اند نه چنان اتهامی صحیح است. محقق! مورد تشویق دانشگاه مک گیل، جمله شرطیه را که: «اگر شما بتوانید اثبات کنید که میرلوحی انتساب دروغ داده خدمت بزرگی کرده اید» به صورت جمله خبری تحریف کرده و چنان دروغی را به طرف مقابل نسبت داده است.

🔸و امیدواریم دروغ ها به چهل نرسد...

🔹بی صداقتی دیگر تحریفگر مک گیلی این است که نوشته است: «ایشان کمترین اطلاعاتی درباره میرلوحی ندارند و با این وضع سخنان محدث سماهیجی را که از نزدیک‌ترین افراد به زمان میرلوحی بوده و مرگ میرلوحی را درک کرده سخنان غیر دقیق و حدس و گمان می‌خوانند».

🔸اولا سماهیجی شاگرد مجلسی دوم است؛ ولذا نه معاصر مجلسی اول محسوب می شود نه معاصر میرلوحی!

🔹ثانیا ای کاش این محقق! یک بار کلمات سماهیجی را با دقت می خواند و می دید که سماهیجی ابتدا از قول ثقات مطلب را نقل می کند، اما بدون این که دفاعیات را دیده باشد و بدون توجه به این که خودش ناقلین را ثقات نامیده، قضاوتی نادیده کرده و بدون ارائه دلیل، مطلب را بعید! دانسته است. اگر این کار سماهیجی حدس و گمان نیست، نام آن را هرچه می خواهید بگذارید و از طرف مک گیل هم تشویق شوید! اما:

«إن الظنّ لا یغنی من الحق شیئا».

🔸تغییر ذائقه!

♦️نگار مکتب نرفته ای که خیالبافی های خود را تحت عنوان معارف الشیعه و به نام تفکیک عرضه می کند، در اظهار نظری تخصصی! متذکر شده: «امام معصوم بصراحت می فرمایند که ما با اسماء الهی اشتراک معنوی نداریم و خداوند درون چیزی فرو نرفته است... دقیقا رد همان مطالبی که امروز بزرگان فلسفه از آن دم می زنند.. بعد می گویند مبانی فلسفه تغییر کرده و فلسفه اسلامی شده است»!.

🔹ای کاش این برادر ساده دل درس ناخوانده توضیح می داد که: کدام یک از بزرگان فلسفه امروز معتقدند خدا درون چیزی فرورفته است؟!

و ای کاش به تکرار مکرر همان رؤیای میرزا مهدی اصفهانی و اشکال سیگار کشیدن حکما!! اکتفا می کرد و چنین رسوایی هایی را بنام معارف الشیعة به بار نمی آورد!

🔸بایکوت مکتب معارفی میرزای اصفهانی به وسیله شاگردانش؛

🔹مرحوم آیةالله واعظ زاده خراسانی از شاگردان میرزا مهدی اصفهانی و شیخ مجتبی قزوینی در مصاحبه خود به مطلب بسیار مهمی اشاره کرده اند که ما نیز قبلا آن را مورد تاکید قرار دادیم و آن پنهان کردن مطالب میرزای اصفهانی و روتوش چهره اصلی او به وسیله شاگردان و ارائه مکتبی دلخواه به نام اوست. این پنهان کاری به دو دلیل انجام شده است؛ یکی عدم ظرفیت اکثر شاگردان جهت سلوک معنوی به سبک میرزا و انخلاع روح و اتصال به روح صاحب علم جمعی (فقیه عارف سید علی شوشتری)، که محصول سالها ریاضت او در نجف اشرف بوده. و دیگر عدم اعتقاد شاگردان میرزا به مطالب عرفانی محصول ریاضات و انخلاع روح استادشان. در واقع شاگردان از میرزا فقط دشمنی با فلسفه را فراگرفتند و به حدیث و علم کلام رسمی مشغول شدند؛ حال آن که معارف میرزا بسیار فراتر از کلام خشک مرسوم بود. و خوش مزه این که برخی شاگردان میرزا او را متهم کرده و می گویند او از آن مطالب (که حدود 16 سال تدریس کرده و شاگردش حلبی تقریر کرده و به امضای استاد رسانده بود) برگشت!! بیچاره میرزا!

🔸مرحوم آیة الله واعظ زاده در مصاحبه با مجله اندیشه حوزه (ویژه مکتب تفکیک) بیان داشته اند:

🔹بنده نزدیک به یک سال به درس معارف آیةالله میرزا مهدی اصفهانی در مدسه نواب می رفتم. مبانی مفصلی که در معارف داشت را تقریبا خیلی سریع آنها را در همان درس مطرح می کرد.

🔸لکن بسیاری از آن مطالب را مرحوم حاج شیخ مجتبی در درس خود مطرح نکرد، بلکه چیزهایی را مطرح کرد که شبیه به علم کلام متخذ از آیات و روایات بود..

🔹مبانی خاصی که مرحوم آقا میرزا مهدی در زمینه روح و عقل و علم... دنبال می کرد و به مساله عالم ذر خیلی اهمیت می داد.. در حالی که در این مسائل مرحوم حاج شیخ مجتبی در درسش وارد نمی شد.

🔸مرحوم میرزا جواد آقا تهرانی که یکی از شاگردان بزرگ مرحوم میرزا بود درس معارفی می گفت. ایشان هم خیلی شبیه یک کلامی که متخذ از آیات و روایت است بحث می کرده اند.

🔹و گویا اینها مصلحت نمی دانسته اند بحث های مرحوم میرزا مهدی اصفهانی را مطرح کنند.

🔸خیلی بحث های دقیقی بود و گاهی هم به نظر من یک نوع شباهتی با حرفهای شیخ احمد احسائی و سخنان شیخیه می یافت.

🔹لذا باید گفت مکتب معارف عالی مرحوم میرزا مهدی همانها بود که این آقایان اینها را مطرح نمی کردند، ولی بر اساس فکری که او القا کرد که فلسفه غیر از قرآن و روایات است و در مبانی با هم اختلاف دارند، آنان اصل این فکر را گرفته بر همین اساس مشی می کردند.

(اندیشه حوزه ص 133 - 132).

@bazmeghodsian

🔸بایکوت مکتب معارفی میرزای اصفهانی به وسیله شاگردانش؛

🔹مرحوم آیةالله واعظ زاده خراسانی از شاگردان میرزا مهدی اصفهانی و شیخ مجتبی قزوینی در مصاحبه خود به مطلب بسیار مهمی اشاره کرده اند که ما نیز قبلا آن را مورد تاکید قرار دادیم و آن پنهان کردن مطالب میرزای اصفهانی و روتوش چهره اصلی او به وسیله شاگردان و ارائه مکتبی دلخواه به نام اوست. این پنهان کاری به دو دلیل انجام شده است؛ یکی عدم ظرفیت اکثر شاگردان جهت سلوک معنوی به سبک میرزا و انخلاع روح و اتصال به روح صاحب علم جمعی (فقیه عارف سید علی شوشتری)، که محصول سالها ریاضت او در نجف اشرف بوده. و دیگر عدم اعتقاد شاگردان میرزا به مطالب عرفانی محصول ریاضات و انخلاع روح استادشان. در واقع شاگردان از میرزا فقط دشمنی با فلسفه را فراگرفتند و به حدیث و علم کلام رسمی مشغول شدند؛ حال آن که معارف میرزا بسیار فراتر از کلام خشک مرسوم بود. و خوش مزه این که برخی شاگردان میرزا او را متهم کرده و می گویند او از آن مطالب (که حدود 16 سال تدریس کرده و شاگردش حلبی تقریر کرده و به امضای استاد رسانده بود) برگشت!! بیچاره میرزا!

🔸مرحوم آیة الله واعظ زاده در مصاحبه با مجله اندیشه حوزه (ویژه مکتب تفکیک) بیان داشته اند:

🔹بنده نزدیک به یک سال به درس معارف آیةالله میرزا مهدی اصفهانی در مدسه نواب می رفتم. مبانی مفصلی که در معارف داشت را تقریبا خیلی سریع آنها را در همان درس مطرح می کرد.

🔸لکن بسیاری از آن مطالب را مرحوم حاج شیخ مجتبی در درس خود مطرح نکرد، بلکه چیزهایی را مطرح کرد که شبیه به علم کلام متخذ از آیات و روایات بود..

🔹مبانی خاصی که مرحوم آقا میرزا مهدی در زمینه روح و عقل و علم... دنبال می کرد و به مساله عالم ذر خیلی اهمیت می داد.. در حالی که در این مسائل مرحوم حاج شیخ مجتبی در درسش وارد نمی شد.

🔸مرحوم میرزا جواد آقا تهرانی که یکی از شاگردان بزرگ مرحوم میرزا بود درس معارفی می گفت. ایشان هم خیلی شبیه یک کلامی که متخذ از آیات و روایت است بحث می کرده اند.

🔹و گویا اینها مصلحت نمی دانسته اند بحث های مرحوم میرزا مهدی اصفهانی را مطرح کنند.

🔸خیلی بحث های دقیقی بود و گاهی هم به نظر من یک نوع شباهتی با حرفهای شیخ احمد احسائی و سخنان شیخیه می یافت.

🔹لذا باید گفت مکتب معارف عالی مرحوم میرزا مهدی همانها بود که این آقایان اینها را مطرح نمی کردند، ولی بر اساس فکری که او القا کرد که فلسفه غیر از قرآن و روایات است و در مبانی با هم اختلاف دارند، آنان اصل این فکر را گرفته بر همین اساس مشی می کردند.

(اندیشه حوزه ص 133 - 132).

@bazmeghodsian