مكتبة المجلسي ودارالتراث

الإعجاز العلمي في القرآن والسّنّه


نویسنده : فارس، نايف منير
تاریخ انتشار : 1386-06-11
زبان: عربي
ناشر : مكتبة ابن كثير ـ دار ابن حزم
شابک : 1-367-81-9953

: چكيده کتاب

پژوهشي است درباره مباحث علمي قرآن كريم در زمينه‌هاي مختلف و بررسي اعجاز علمي قرآن كريم. در اين نوشتار از جنبه‌هاي مختلف به مباحث علمي مندرج در آيات قرآني پرداخت شده و سعي شده است تا اعجاز علمي قرآن از جهات مختلف علمي به تصوير كشيده شود. نويسنده به قوانين مختلف علمي از قبيل: علم ستاره‌شناسي و افلاك، علم زمين‌شناسي، علم طب، علم فيزيك و علوم عددي و رياضي پرداخته و با استفاده از ديدگاههاي مهم كارشناسان اين علوم آيات ياز قرآن كريم را كه حاكي از قوانين مربوط به اين علوم مي‌باشد را مورد تجزيه و تحليل علمي قرار داده و اين قبيل از آيات قرآني را كه حاكي از علوم بشري و علوم طبيعي است را تفسير مي‌نمايد و بر اعجاز علمي قرآن كريم تأكيد مي‌كند.



: موضوعات
اعجاز علمي زمين، طبيعت، طب، فيزيك، نجوم، افلاك : کلید واژه

مشکل اساسی ما این است که برخی علوم بازنشسته را دوباره به صحنه بیاوریم. آیا علم موجود در رسالتش کوتاهی کرده که انسان به دنبال احیای روشهای غیر علمی مثل طب سنتی و طب سوزنی و هیپنوتیزم و غیره است؟
انسان امروزه قدر قداست علم را نمی داند که متوسل به چنین روشهایی می شود. باید باور کنیم که خیلی از علوم (!) نه تنها باید احیا نشوند، بلکه باید در بازنشسته کردن آنها تسریع کرد.

الف: مراکز علمي ميان‌رشته‌اي قرآن و علوم
1ـ رابطة العالم الاسلامي (الهيئة العالمية للاعجاز العلمي في القرآن والسنة) www.nooran.org
اين مرکز زير نظر سازمان کنفرانس اسلامي در شهر مکه مستقر است هر چند که الآن تحت نفوذ علما و حکومت عربستان سعودي اداره مي‌شود. در اين مرکز بخشي به عنوان هيئت جهاني اعجاز علمي در قرآن و سنت فعال است که رسالت خود را پژوهش در اعجاز علمي قرآن و سنت‌نبوي و بازگو کردن براي مردم مي‌داند.
اين هيئت داراي مجله‌اي تحت عنوان «الاعجاز العلمي» دارد که تاکنون بيش از 30 شماره آن منتشر شده است و غالباً به مباحث قرآن و علوم طبيعي مي‌پردازد و گاهي به مباحث علوم انساني مي‌پردازد. سايت اين مرکز به 9 زبان (عربي، فارسي، انگليسي، ترکي و ...) فعال است. اين مرکز شعبه‌هايي در کشورهاي ديگر مثل مصر دارد و همايش ساليانه‌اي در مورد اعجاز علمي قرآن هر سال در يک کشور برگزار مي‌کند. مسئول رابطة العالم الاسلامي دکتر ترکي و مسئول فعلي هيئة الاعجاز العلمي دکتر عبدالله بن عبدالعزیز المصلح و مسئول هیئت تحریریه مجله آن‌ها دکتر بن عبد العزیز الکریم است. و تا سال 1429ق، 31 شماره آن منتشر شده است. البته پايه‌گذار اصلي هيئت الاعجاز العلمي شيخ مجيد زنداني (از فعالان علمي و سياسي يمن) بوده است.
2ـ المعهد العالمي للفکر الاسلامي: www.eiiit.org
هدف اين مرکز آموزش دانش‌آموزان علوم اسلامي در سراسر جهان است و در حقيقت يک دانشگاه مجازي به شمار مي‌آيد. رياست اين مرکز با دکتر عبدالحميد ابوسليمان ساکن آمريکا است.
به نظر مي‌رسد بخشي از اين مرکز در بيروت ولي رياست آن در آمريکاست. و در رشته‌هاي اقتصاد، سياست، تربيت، روان‌شناسي، علوم و معارف قرآني، مباني تفسيري، علوم حديث، فقه، اصول، ادبيات عرب فعاليت مي‌کند. اين مرکز داراي مجله‌اي به نام «اسلامية المعرفة» است که به پژوهش در زمينه علوم انساني بر اساس قرآن اختصاص دارد که تا کنون 60 شماره آن منتشر شده است. اين مرکز در کشورهاي مختلف مثل مصر، اردن، لبنان، عربستان و مغرب کرسي‌هاي نظريه‌پردازي بر پا کرده است. اين مرکز تاکنون حدود 180 کتاب منتشر کرده است. که بسياري از کتاب‌هاي آن‌ها در زمينه مباحث ميان‌رشته‌اي قرآن و علوم يا اسلام و علوم جديد (مثل اقتصاد، سياست و ...) است.
3ـ مرکز تحقيقات قرآن کريم المهدي: www.quransc.com
اين مرکز علمي که محل آن در قم است نهادي علمي و مستقل است که در زمينه پژوهش‌هاي نظري در حوزه ميان‌رشته‌اي قرآن و علوم و نيز حوزه قرآن و مستشرقان فعاليت مي‌کند.
اين مرکز در خرداد 1384ش توسط هيئت مؤسس (حجت اسلام دکتر محمد علي رضايي اصفهاني، دکتر محمد حسن زماني، دکتر محمد جواد اسکندرلو، استاد عبدالکريم بهجت‌پور، دکتر سيد عبدالکريم حيدري، دکتر سيد رضا مؤدب، استاد محمد فاکر ميبدي، دکتر علي نصيري، استاد حسين علوي‌مهر) تشکيل شد و مسئوليت آن با دکتر محمد علي رضايي اصفهاني است و داراي دو گروه علمي «قرآن و علم» و «قرآن و مستشرقان» است.
از اين مرکز تاکنون بيش از 70 اثر منتشر شده است که بسياري از آن‌ها در زميه مباحث ميان‌رشته‌اي قرآن و علوم طبيعي و انساني است. و 12 نرم‌افزار قرآني منتشر کرده که برخي آن‌ها در مباحث ميان‌رشته‌اي قرآن و علوم است.
از اين مرکز دو مجله تخصصي قرآن و علم (1 ـ 8 ش) و قرآن‌پژوهي خاورشناسان (1ـ10 ش) منتشر شده است که داراي پايگاه خاص (www.quran-journal.com) فعال است. و سايت آن تحت عنوان (www.quransc.com) فعال است.
4ـ جامعة المصطفي العالمية: www.muo.com
اين مرکز علمي مهم که محل اصل آن در قم است در حدود 70 کشور دنيا نمايندگي آموزش يا پژوهشي دارد، و در زمينه علوم اسلامي و انساني فعاليت مي‌کند. و انتشارات آن صدها کتاب و ده‌ها مجله منتشر کرده است. اين مرکز علمي داراي آموزش‌هاي تخصصي ميان‌رشته‌اي در زمينه فقه و حقوق، فقه پزشکي، فقه و تربيت، معارف اسلامي و اقتصاد، جامعه‌شناسي و ... است و در سال 1386 رشته دکتري قرآن و علوم را با ده گرايش به تصويب وزارت علوم ايران رساند و به اجرا درآورد، عناوين اين رشته‌ها عبارتند از:
1ـ قرآن و علوم با گرايش اقتصاد
2ـ قرآن و علوم با گرايش علوم تربيتي
3ـ قرآن و علوم با گرايش مديريت
4ـ قرآن و علوم با گرايش حقوق
5 ـ قرآن و علوم با گرايش جامعه‌شناسي
6ـ قرآن و علوم با گرايش سياست
7ـ قرآن و علوم با گرايش روان‌شناسي
8 ـ قرآن و علوم با گرايش تاريخ
9ـ قرآن و علوم با گرايش نجوم
10ـ قرآن و علوم با گرايش بهداشت و سلامت
ايجاد اين رشته‌ها تحولي شگرفت و گامي بلند در راستاي تخصصي کردن حوزه‌هاي علميه و رشته قرآن و ايجاد شاخه‌هاي دکتري ميان‌رشته‌اي در جهت توليد علم است که ثمرات عالي آن در رساله‌هاي دکتری و فارغ التحصيلان روشن خواهد شد.

سخنرانی امروز در مراسم جشن کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان
1. سرعت تحولات علمی بیشتر شده است: تحولات علمی در دوره اخیر در بیشتر رشته ها، سریع تر از گذشته شده و به نظر می رسد، به رغم ظواهر، باز هم در اصل دانش، فاصله ما با غرب بیشتر و بیشتر می شود. البته دنیای علم، صحنه بسیار وسیعی دارد، و وارد شدن به رمز و راز عالم طبیعت، ممکن است از راههای ناشناخته ای باشد که تاکنون کسی بدان راهها پی نبرده است، اما رسیدن به آن راهها، نیازمند داشتن روحیه علمی است، روحیه ای که خود مقدماتی را می خواهد که ما ظاهرا فاقد آن هستیم. عجالتا زیر مجموعه علمی که در دنیا رایج است، و دایما در پیشرفت، داریم حرکت می کنیم و با کمال شرمندگی باید بگویم که در این یک صد و پنجاه سال که این هم کوس تمدن خواهی سر داده ایم، هیچ قدم جدی برای دانشی شدن بر نداشته ایم و همواره به یادگرفتن فوت و فن استفاده از تکنولوژی غرب بسنده کرده ایم.
1. علم در میان ما نهادینه نشده و فقط مظاهر و محصولات آن را می شناسیم: مسلما یکی از دلایل ماندگاری ما در شرایط گذشته و بروز نشدن، دیر فهمیدن ماهیت علم و تحولات علمی است که دلایل زیادی می تواند داشته باشد. ما با پیشرفت های علمی به طور اساسی آشنا نمی شویم، و جز از طریق برخی از مظاهر آن، پی به آن نمی بریم. این امر جز این که سبب می شود دانش در میان ما نهادینه نشود، ما را به سمتی می برد که همیشه تابع دیگران و ذیل آنها باشیم، و در این شرایط است که ما «علمی» نمی شویم، و فقط استفاده از دستاوردهای دیگران را برای کاربرد عملی یاد می گیریم. ما شرایط تولید علم را نداریم. علم در شرایط خاصی تولید می شود. این علم، که البته علم است نه فلسفه، در جای دیگری و با شرایط خاص خودش تولید می شود و بعدا به صورت یک محصول که نه، محصولات و خروجی اش برای اداره امور جاری زندگی به میان ما می آید؛ در این شرایط ما از مزایای آن استفاده می کنیم، اما ماهیت آن را تقریبا هیچ وقت درک نمی کنیم. به همین دلیل نمی توانیم خود را ر اتوبان علم و تولید علم وارد کنیم.
2. ما سخت تغییر می کنیم: راهکار چیست؟ در این باره زیاد سخن گفته شده و هنوز هم گفته می شود. ما باید اشکالاتی را که در درون خودمان هست، کشف کنیم. مثلا یکی از آنها همین غرور نابجاست که ما آن را با مفاهیم دیگری خلط کرده و مقدسش کرده ایم. نکات زیادی در این باره وجود دارد که بیشتر احساسی با آنها برخورده کرده ایم و شفاف به بررسی آنها نپرداخته ایم.
3. ما باید ذهن خود را تغییر دهیم: در باره این وضعیت دست کم یک نکته مهم این است که ما باید اول ذهن خود را تغییر دهیم تا بتوانیم با علم جدید همراه شویم. مهم ترین مقاومت از ناحیه ذهن صورت می گیرد، این ذهن جمعی جامعه که متاسفانه خیلی هم قدرت خرق و التیام ندارد، و هسته اصلی تفکر را تشکیل می دهد، معمولا در میان هر قومی شکل خاصی دارد. نمی خواهیم تحلیل قومی کنیم، بحث مان بر سر ذهن و زبان، نطق و تفکر است. ذهن و زبان، همان تفکر ما هستند. دانش جدید، زبان خاص خود را دارد. ما شرایط درک این زبان را به سختی داریم. علم پدیده ای انسانی است، اما به هر حال، وقتی در محیطی شکل می گیرد، با زبان آن محیط رشد می کند و بر می آید.
4. همزبانی با علم را نداریم: آیا ما می توانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم؟ البته، اگر بتوانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم، و نشانی از پیشرفت علمی و خلاقیت مفهومی و ذهنی در آن دیده شود، اشکالی ندارد، اما در این شرایط، و با این تجربه، طبیعی است که اگر ما بخواهیم وارد مداردانش جدید شویم، نیاز به همزبانی با دانش جدید هست که اغلب با کندی صورت می گیرد. فکر کنید ما در دوره قاجار، وقتی که علم جدید آمد، چه قدر از زبانی فاصله داشتیم. بخشی از این مشکل را حل کرده ایم، اما حواسمان باشد که حل مشکل فقط در ساختن چند اصطلاح نیست. مشکل این است که در این مرحله، نه این همزبانی را داریم نه دانشی سنتی که زبان خودی تمام و کمالی داشته باشد به طور ی که نیازی به تولید زبان یا به عبارتی اصطلاحات و ... نداشته باشیم. در این سی سال، یک مکتب فلسفی رایج در ایران بود، که روی این زبان مستقل تأکید داشت. متاسفانه در حال حاضر، غالب رهبران آن اعلام کرده اند که باید جبران مافات کنیم و علم را کسب کنیم. اکنون دیگر کلمه «توسعه» مثل گذشته، در این مکتب منفور نیست.
@jafarian1964

دکتر پاکتچی در کتاب (فقه الحدیث با تکیه بر مباحث لفظ) در بخش مربوط به غریب الحدیث لغویانی را که در حوزه ‏غریب الحدیث منقولات شفاهی یا آثار کتبی شان به دست ما رسیده به ترتیب زمانی معرفی و دیدگاهشان را در مسائل ‏مختلف علم لغت مثل اشتقاق کبیر و... بررسی کرده است. (در واقع بازسازی)‏
از ایشان پرسیدم آیا اثری هست که این چنین تاریخی تحلیلی بر کلیت علم لغت عربی خصوصا با معرفی افرادی که فقط ‏منقولات شفاهی شان به دست ما رسیده است به ترتیب زمانی ارائه دهد؟
ایشان کتاب الهادی للشادی را معرفی کردند که در ویرایشی توسط دکتر حریرچی استاد پیشکسوت ادبیات عرب مقدمه ‏ای دارد و آن مقدمه تنها اثری است که ایشان در ذهن داشتند.‏
بنده این کتاب را در کتابخانه های دم دستم نیافتم اگر کسی به نسخه ای از آن دسترسی دارد اطلاعی بدهد ممنون می شم

✍🏻 بحران نهادها و دانشمندان ایران در نسبت با علم 
✅با شیوه‌ای که پیش می‌رویم تا پنجاه سال آینده نیز دستاوردی در علم نخواهیم داشت.
✅عدم کامیابی ما در تحول بخشیدن به علوم انسانی در این بیست سال اخیر، ناشی از عدم فهم دقیق ما از «ماهیت علم»  بود.
✅بسیاری از مراکز و نهادهای ما به این توجه نکردند که آیا دیدگاه تغییر مبادی، خاستگاه و غایت یک علم به سادگی به دست می آید یا نه، واصلا آیا این کار در مرحله ثبوت و حقیقت یک علم امکان پذیر است؟
✅مشکل ما این بود که سرشت ظهور علم را کنکاش نکردیم بسیاری از امور را مفروض گرفتیم.
✅اشکال اصلی این است که ما فکر کردیم اگر علم غربی را بگیریم و آیه و روایتی را کنارش بگذاریم، می‌شود علم اسلامی.
✅دوگانگی علم غربی و اسلامی مربوط به انقلاب اسلامی نیست. قبل از انقلاب هم ما مراکز مهمی در مالزی، در اندونزی، در ریاض و در جده داریم که روی این مسئله کارکرده‌اند.
✅علم مانند موم نیست و به راحتی نمی توان علم را از بسترهایش، حیث تاریخی‌اش و خاستگاه معرفتی‌اش جدا کرد.
✅علم یک حیثیت صلبی در باب حقیقت دارد. از حیث موضوع، از حیث روش، از حیث افراز.
🔰@ghpourhasan_ir

سخنرانی امروز در مراسم جشن کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان
1. سرعت تحولات علمی بیشتر شده است: تحولات علمی در دوره اخیر در بیشتر رشته ها، سریع تر از گذشته شده و به نظر می رسد، به رغم ظواهر، باز هم در اصل دانش، فاصله ما با غرب بیشتر و بیشتر می شود. البته دنیای علم، صحنه بسیار وسیعی دارد، و وارد شدن به رمز و راز عالم طبیعت، ممکن است از راههای ناشناخته ای باشد که تاکنون کسی بدان راهها پی نبرده است، اما رسیدن به آن راهها، نیازمند داشتن روحیه علمی است، روحیه ای که خود مقدماتی را می خواهد که ما ظاهرا فاقد آن هستیم. عجالتا زیر مجموعه علمی که در دنیا رایج است، و دایما در پیشرفت، داریم حرکت می کنیم و با کمال شرمندگی باید بگویم که در این یک صد و پنجاه سال که این هم کوس تمدن خواهی سر داده ایم، هیچ قدم جدی برای دانشی شدن بر نداشته ایم و همواره به یادگرفتن فوت و فن استفاده از تکنولوژی غرب بسنده کرده ایم.
1. علم در میان ما نهادینه نشده و فقط مظاهر و محصولات آن را می شناسیم: مسلما یکی از دلایل ماندگاری ما در شرایط گذشته و بروز نشدن، دیر فهمیدن ماهیت علم و تحولات علمی است که دلایل زیادی می تواند داشته باشد. ما با پیشرفت های علمی به طور اساسی آشنا نمی شویم، و جز از طریق برخی از مظاهر آن، پی به آن نمی بریم. این امر جز این که سبب می شود دانش در میان ما نهادینه نشود، ما را به سمتی می برد که همیشه تابع دیگران و ذیل آنها باشیم، و در این شرایط است که ما «علمی» نمی شویم، و فقط استفاده از دستاوردهای دیگران را برای کاربرد عملی یاد می گیریم. ما شرایط تولید علم را نداریم. علم در شرایط خاصی تولید می شود. این علم، که البته علم است نه فلسفه، در جای دیگری و با شرایط خاص خودش تولید می شود و بعدا به صورت یک محصول که نه، محصولات و خروجی اش برای اداره امور جاری زندگی به میان ما می آید؛ در این شرایط ما از مزایای آن استفاده می کنیم، اما ماهیت آن را تقریبا هیچ وقت درک نمی کنیم. به همین دلیل نمی توانیم خود را ر اتوبان علم و تولید علم وارد کنیم.
2. ما سخت تغییر می کنیم: راهکار چیست؟ در این باره زیاد سخن گفته شده و هنوز هم گفته می شود. ما باید اشکالاتی را که در درون خودمان هست، کشف کنیم. مثلا یکی از آنها همین غرور نابجاست که ما آن را با مفاهیم دیگری خلط کرده و مقدسش کرده ایم. نکات زیادی در این باره وجود دارد که بیشتر احساسی با آنها برخورده کرده ایم و شفاف به بررسی آنها نپرداخته ایم.
3. ما باید ذهن خود را تغییر دهیم: در باره این وضعیت دست کم یک نکته مهم این است که ما باید اول ذهن خود را تغییر دهیم تا بتوانیم با علم جدید همراه شویم. مهم ترین مقاومت از ناحیه ذهن صورت می گیرد، این ذهن جمعی جامعه که متاسفانه خیلی هم قدرت خرق و التیام ندارد، و هسته اصلی تفکر را تشکیل می دهد، معمولا در میان هر قومی شکل خاصی دارد. نمی خواهیم تحلیل قومی کنیم، بحث مان بر سر ذهن و زبان، نطق و تفکر است. ذهن و زبان، همان تفکر ما هستند. دانش جدید، زبان خاص خود را دارد. ما شرایط درک این زبان را به سختی داریم. علم پدیده ای انسانی است، اما به هر حال، وقتی در محیطی شکل می گیرد، با زبان آن محیط رشد می کند و بر می آید.
4. همزبانی با علم را نداریم: آیا ما می توانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم؟ البته، اگر بتوانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم، و نشانی از پیشرفت علمی و خلاقیت مفهومی و ذهنی در آن دیده شود، اشکالی ندارد، اما در این شرایط، و با این تجربه، طبیعی است که اگر ما بخواهیم وارد مداردانش جدید شویم، نیاز به همزبانی با دانش جدید هست که اغلب با کندی صورت می گیرد. فکر کنید ما در دوره قاجار، وقتی که علم جدید آمد، چه قدر از زبانی فاصله داشتیم. بخشی از این مشکل را حل کرده ایم، اما حواسمان باشد که حل مشکل فقط در ساختن چند اصطلاح نیست. مشکل این است که در این مرحله، نه این همزبانی را داریم نه دانشی سنتی که زبان خودی تمام و کمالی داشته باشد به طور ی که نیازی به تولید زبان یا به عبارتی اصطلاحات و ... نداشته باشیم. در این سی سال، یک مکتب فلسفی رایج در ایران بود، که روی این زبان مستقل تأکید داشت. متاسفانه در حال حاضر، غالب رهبران آن اعلام کرده اند که باید جبران مافات کنیم و علم را کسب کنیم. اکنون دیگر کلمه «توسعه» مثل گذشته، در این مکتب منفور نیست.
@jafarian1964

صرف افتخار به گذشته، مشکلات ما را حل نمی کند
سالهای سال است که ما تمدن اسلامی را به بزرگانی چون کندی، فارابی، بیرونی، ابن سینا، فخر رازی، خواجه نصیر و تنی چند از بزرگان علم و دانش در دنیای اسلام می شناسیم؛ روی نوآوری ها و تکاپوی های علمی آنها تأکید می کنیم و بویژه این که افکار آنان هزار سال است که تمدن اسلامی را سیراب کرده و شکوه و عظمتی ویژه به ما بخشیده، تأکید می کنیم. در اینجا، و ضمن تأکید این که اینان بهترین های دوره های میانی تاریخ تفکر و تاریخ علم در میان ما هستند، دو نکته دیگر را هم باید مد نظر قرار دهیم.
نخست آن که بدانیم حاصل تکاپوی علمی و آثار آن در تمدن اسلامی، طی قرون مختلف، چه مقدار بوده، و مهم تر آن که، آیا این میراث علمی، میراثی پویا و متحول متناسب با مفهوم علم و فرضیه و تغییر و پیشرفت علمی بوده، یا آن که بیشتر در فضایی جامد و بی تحرک امتداد یافته است. به نظرم روشن است که با همه عظمتی که این میراث دارد، ما نتیجه روشنی از آن دانش برای ایجاد تحول و انقلاب علمی نگرفته ایم و درجا زده ایم، حالا لازم است بار دیگر تأمل کنیم که اشکال کار در کجا بوده است.
نکته دیگر این است که در تمدن اسلامی، روشن کنیم اساس این تمدن، روی علم و دانش برگرفته از آثار این بزرگان بوده، یا نوعی دانش توده ای و مردمی سطح پایین در سراسر این تمدن جریان داشته، و هزاران نسخه و اثر از آن شبه علم باقی مانده؛ افکار پوسیده ای که در قالب کتاب و رساله، دست طبیبان و منجمان و قصه گویان بوده و مردم را از آنها سیراب می کرده اند. در این مورد هم ناچاریم اعتراف کنیم تنها بخش اندکی متعلق به خروجی آن اندیشوران نامی در تمدن اسلامی، و اما بخش عمده، مربوط به همان علم توده ای و مردمی است که حاصل و برکشیده هزاران سال اندیشه های علمی عامیانه میان بشر بوده، و بطن اندر بطن در جوامع مختلف امتداد یافته است.
نکته مهم این است که آن عالمان، می بایست، دانش علمی را به گونه ای سامان می دادند که بتواند این اسکلت فلزی و سخت را که دانش توده ای را حفظ و حراست کرده، بشکنند و تحول و تحرک را در علم پدید آورند، اما چنین اتفاقی نیفتاد و در واقع، پاردایم حاکم بر دانش یونانی هزار سال دیگر هم دوام آورد.
این که چرا آنها نتوانستند به این نقطه برسند، نکته بسیار مهمی است. در یک کلام، به رغم بزرگی آن افراد، دانش علمی و به طور خاص علوم تجربی ما همان چیزی بود که که بخش مهمش از یونان، و بخش های اندکش از ایران و هند و تجربه های مردمی عرب بهم تنیده شده و محصولی را به عنوان «علوم تجربی» در میان ما شکل داد. بدنه این دانش، و ارکان آن، سبب انقلاب علمی در میان ما نشد، و ما نتوانستیم پارادایم یونانی علوم تجربی و علومی مانند جغرافی و نظیر اینها را تغییر داده و مسیر تازه ای را آغاز کنیم. اگر این انقلاب علمی شده بود که ما باید آثار آن را می دیدیم. چشم که داریم.
بدتر از همه آن که از قرن ششم هجری به بعد، همین تحرک علمی مختصر نیز از بین رفت و با برآمدن اندیشه های شبه عرفانی و تسلط همه جانبه جهان بینی عرفانی بر تمام معرفت بشری، راه علوم تجربی را کاملا سد کرد. ما یک سره به بزرگانی چون فارابی و ابن سینا می نازیم، اما نه تنها آثار خوب آنها برای زمانشان، در دوره بعد نتوانست چارچوب تازه ای برای علوم تجربی بگشایند ـ به مانند آنچه در قرن پانزدهم و شانزدهم و بعد از آن در غرب پدید آمد ـ بلکه چنان جمودی و سکونی بر دانش تجربی ما حاکم شد، که تا هزار سال بعد که حالا باشد، فقط توانستیم به آن افتخار کنیم و به آن ببالیم، اما نتوانستیم هیچ در بسته ای را بگشاییم. زمانی که چراغ علم این بار و دوباره از غرب به این سوی آمد، تسلط و هیمنه آن، چنان ما را به تعجب واداشت که طالب علمان ما، همه مدارس قدیم را کنار گذاشتیم و سراغ علوم جدید رفتند. این آثار همان انقلاب علمی است که این بار و مثل دوره ای که یونان میان ما آمد، در میان ما پدید آمد و ما را از گذشته برید. البته مقاومت های بیهوده ای کردیم، و هنوز هم می کنیم و این را به اسم دینی کردن و سنتی کردن علم جدید دنبال می کنیم، اما بیشتر آنچه نوشته می شود، راه به جایی نمی برد. متاسفانه برخی از ما، مقاومت مان بیشتر است، و با ادبیات عوام پسند، مرتب یاد از عظمت گذشته علمی می کنیم، این که نسخه های این آثار فراوان است، این که در قرن چهاردهم و بعد از آن آثار ما در اروپا چاپ می شده و ...، اما حقیقت آن است که دنیا راه خود را می رود و علم به سمت گشودن افق های تازه حرکت می کند، بدون این که ملاحظات ما را در نظر بگیرد.
@jafarian1964

(ادامه از پست بالا) 👆👆👆👆
البته که در این سالها ایران رشد علمی داشته، و این هم مدیون وجود دانشگاههاست که بنیادشان بر علم گذاشته شد، و با همه ظلمی که به آنها شده، آنان راه خودشان را رفتند و به حرف دیگران گوش ندادند. دیدید که صدها شعبه از دانشگاههای مزخرف به اسم آزاد و پیام نور درست کردند و ریشه علم را خشکاندند. صد البته من حرف دکتر منصوری را قبول دارم که در دانشگاه های ما هم علم نیست، اینها یک کالج است. برای همین کشف علمی نداریم، کشف های علمی دیگران را خوب می فهمیم. بخش اعظم کار، مهندسی است و یاد گرفته ایم. یک وقتی من به پزشکانی که از دانشگاه علوم پزشکی جمع شده بودند تا در باره کتابم تاریخ تشیع صحبت کنم، نیم ساعتی حرف زدم اما گفتم، شما کارتان چیز دیگری است. این همه در این چند دهه زحمت کشیده اید، آن راه را ادامه دهید و ایران را در این زمینه سرافراز کنید.
اگر ما استقلال می خواهیم، اگر عزت می خواهیم، راهش دانش است. راهی است بسیار سخت و دشوار، نه این که یک شیخ بیاید در حوزه پزشکی، برای ویروسی با این مشکل جهانی، یک روغن بنفشه بدهد و کار را تمام کند. مشکل این طب به اصطلاح سنتی همین است که فکر می کند، علم یک امر سهل و آسان و فوری با چهار روایت و دو سه جمله از قدماست. ای کاش، این سیما، به جای خیلی از مزخرفاتی که پخش می کرد، مستندهای علمی می گذاشت و مرتب واقعیت علم را روشن می کرد. آن وقت، این کارها بیش از همه کارهایش ارزش داشت.
ما راهی جز راه علم نداریم، در کنار آن دین، اخلاق و معنویت را می خواهیم، آدمی به همه اینها نیاز دارد و ما سرمایه های مهمی داریم. اما مهم این است که در همه اینها هم عقل و خرد حاکم باشد، نه افکار عوام گرایانه و راه و رسم عوام فریبی. دیده اید که این را مرتب می گویند، که علم پزشکی هم حرفهایش عوض می شود، بله که عوض می شود، علم یعنی تغییر، علم در راه ترقی است، لابد باید مثل شما روغن بنفشه را از دویست سال قبل تا حالا نگاه دارد، و حالا هم این افتضاح را برای ما درست می کند.

وقت نجات علم و توسعه مدیریت علمی در کشور است
هیچ کس نمی تواند مدعی باشد که علم، یعنی همین علوم تجربی، حلال همه مشکلات عالم است، اما کسی نباید به خاطر اهمیت انکار ناپذیر دین و اخلاق، به بهانه های واهی و با انگیزه ها و بیانهای مختلف، به دشمنی با علم بپردازد. مسلما یکی از ویژگی های دنیای قدیم این است که انگیزه های زیادی برای دشمنی با علم در آن بوده و به همین دلیل، تمدن بشری طی چندین هزار سال، با ساده ترین اطلاعات علمی، زندگی خود را یک نواخت ادامه داده است. آیا کسی می تواند بگوید تغییری در سه چهار قرن اخیر رخ نداده و همه چیز مثل جهان سابق است؟ اگر تغییری رخ داده، آیا این نتیجه علم است یا ابزاری دیگر... این یک واقعیت است و بازی و بازیگری نیست. هر روز، همه آدمیان این واقعیت را در می یابند، با این حال، می بینیم دشمنی با علم همچنان وجود دارد. این دشمنی زمینه های جدی در میان همه مردم دنیا دارد. ناجوانمردانه است اگر کسی فکر کند این امر فقط به تصورات منبعث از دین باز می گردد. اصلا چنین نیست. آدم های زیادی در این جهان هستند که تفکر علمی ندارند، و به عکس، علم را دشمن بشر می شمرند. همین الان ببینید چه قدر نظریه پرداز در دنیا هستند که معتقدند علم عاقبت ریشه بشر را خواهد خشکاند. همین الان هم ترامپ دیوانه ای هست که با نتیجه تحقیقات علمی در باره وضع آب و هوایی کره زمین مخالف است و راه دیگری می رود. همین الان هم در دنیا، بسیاری با واکسیناسیون مخالفند. بسیاری از سیاستمداران دنیا، همچنان گرفتار تصورات واهی هستند. بسیاری از آنها مشاوران اهل طلسم و پیشگویی دارند. بسیاری از آنها، وقتی حرف می زنند، نود درصد حرفهایشان بدون استناد، اما به گونه ای است که هواخواهی عوام را در پی دارد. عالمان از قدیم و جدید، زیر فشار عوام زدگی های وحشتناک بوده و هستند. آنها همواره گرفتار آدم هایی اند که زود به یقین می رسند، آن هم از راه های غیر علمی. زمینه این نوع از تولید یقین، در جوامع بدوی بسیار زیاد و کاری ساده است، و البته در جوامع پیشرفته هم گاه چندان دشوار نیست. هیچ وقت عقل و علم به معنای دقیق کلمه، صددرصد حکمرانی بر بشر نداشته و همواره امور علمی به صورت نسبی پیش رفته است. در جامعه ما هم، و در جوامع اسلامی دشمنی با علم عمیق است. همین عرفان و تصوف، ضمن آن که آثار اخلاقی مثبت داشته و خیلی ها را به همین جهت تحت تأثیر قرار می داده، از مهم ترین عوامل خشکاندن تفکر علمی در ایران و دنیای اسلام است. همین زبان فارسی، به دلیل فقر لغات علمی، از روز نخست تاکنون مشکل ما بوده، و در عوض، نیرویی که برای غزل و جذبه های عاشقانه و عارفانه در خود دارد، یکی از مشکلات اساسی در فهم علمی ما بوده و هست. اینها را کنار کمبود آموزش و مدرسه و کتاب و چاپ و نیز آموزه هایی که شب روز انواع واقسام یقین های غیر علمی را به اسم تقدس و چیزهای دیگر بار مردم کرده اند، از عوامل دشمنی با علم بدانید. حتی امروز که ما می بینیم علم چه کمکی می تواند به ما کند، و جان هزاران نفر را نجات می دهد، باز هم با آن دشمنی می کنیم. شگفت این که تلویحا مشکل را گردن علم هم می گذاریم. البته قشر گسترده ای از جامعه، از ترس جانشان، تن به برخی ازروشهای علمی می دهند اما در حالت عادی مطلقا به آنها باور ندارند. این گرایشهای عوامانه همواره مدافعانی از مردم دارد و این سبب می شود تا این افراد، برای طرح این دشمنی ها، از منافع هواداری هم برخوردار باشند و کم کم خودشان هم مثل ملانصرالدین فکر کنند حرفهایشان درست است. در مقابل اینها یک چیز هست، و آن واقعیت علم است، این که می توانی با دانش «بزیر آوری چرخ نیلوفری را». آنچه در عمل اتفاق افتاده، تغییرات آشکاری که محصول تفکر علمی است. چه از سوی ما چه از سوی دیگر مردمان دنیا. توانایی که علم به ما می دهد، ما را مجبور می کند به آن تن بدهیم. اگر این طور هست، چرا نباید این راه را برویم؟ چه باید مداخله بیجا در کار علم کنیم؟ چرا ایران نباید، یکی از پایگاه های اصلی علم در دنیا باشد. باید بگویم، مقصود از تفکر علمی فقط، علوم تجربی نیست، بلکه در سامانه های اجتماعی و مدیریتی هم هست. دیدیم که برخی از کشورهای شرق آسیا از کشورهای اروپایی هم مدیریت علمی بهتری دارند. شما انواع دانش های سنتی را هم داشته باشید، اما علمی اش کنید و از آن بهره مند شوید. این که آدم بنشیند، فکر کند، راه حلهای جدید عرضه کند، از تمسک به عادات و آدب بی پایه گذشته دوری کند، از تغییر نهراسد، و تابع خرد و عقل باشد، نکته مهمی است. به نظر می رسد تجربه کرونا، از این نظر که به ما بفهماند، علم و مدیریت علمی، حرف اول را می زند، بسیار اهمیت دارد. ما باید از این فرصت استفاده کنیم، و با بخشی از موانع علم، مبارزه کرده از توهم بیرون بیاییم. دست از دشمنی با علم برداریم و تابع عقل و خردی باشیم که خداوند متعال به عنوان بهترین هدیه آن را به ما داده است.

از فساد سياسی تا فساد علمی

در مستی ما چو بوی هشیاری نیست
غافل منشین كه وقت بیكاری نیست‏
بیدار شو از خواب كه داری در پیش
خوابى كه درو امید بیداری نیست
سالهاست با دو مفهوم سروكار داریم و مكرر از آن سخن می گوییم. یكی «توسعه» است كه همه می دانیم این اصطلاح ریشه در بیرون دارد و حالا دو سه دهه است كه میان ما رواج یافته است. این را برای آن نمی گویم كه آن را بی اعتبار كنم كه اساسا این نحوه سنجیدن درست نیست، بلكه آن را عرض می كنم تا به عكس، بدانیم خیلی از امور است كه ما در علوم پیشین خود نداشتم، اما وقتی آمد صد جور ادعایش كردیم. توسعه، را به اقتصادی و سیاسی تقسیم كردند و بحث بر سر این بود و هست كه كدام یك لازم تر است. دعوای حیدری و نعمتی بر سر این اصطلاح نیز آغاز شد و ادامه یافت.
و اما حالا چند سال است كه مفهوم تازه ای با عنوان «فساد» آمده است. اغلب تصور می كنند، این فساد همان فساد سابق است كه مثلا اذا فسد العالم فسد العالم؛ بنده این طور فكر نمی كنم. این فساد هم از نظامات سیاسی جدید دنیاست. ما برای این كه كارمان را در درك مفاهیم ساده كنیم،‌ اینها را به داشت های قبلی بر می گردانیم. مثلا یكی از مهم ترین مصادیق فساد، رانت است. ممكن است بگوییم قدیم هم نوعی رانت بوده، اما بگذارید عرض کنم، دَور این تطبیق ها گذشته و ما از این خلط ها نتیجه ای جز سردرگمی نگرفتیم. بهتر است اجازه دهیم وقتی مثلا از شفافیت مالی سخن می گوییم، وقتی از انحصار در تولید سخن می گوییم، و همین طور وقتی از فساد مالی می گوییم،‌ تأكید كنیم كه اینها ربطی به آن فساد قدیم ندارد. اینها در نظامات اقتصادی امروز دنیا معنا می دهد. بسیاری از قواعد حقوقی هم همین سرنوشت را دارد و ما لاجرم به آنها تن می دهیم و بر حقوق سابق تبصره می زنیم.
امروز در خبرها از فساد سیاسی هم سخن به میان آمد و این كه آن هم باید ریشه كن شود. عزیزانی كه با نگرانی های مختصر بنده آشنا هستند،‌ می دانند كه بیش از همه به توسعه علمی علاقه مند هستم. بقیه هم برای كسانی مهم است،‌ و باشد،‌ من انكار نمی كنم، اما من فكر می كنم این یكی از كلیدهای اصلی نجات ماست، اگر نجاتی در كار باشد. اینجا باید حواسمان جمع باشد كه چه اندازه به اسم علم، شبه علم به خورد ما می دهند. به اسم سنت گرایی و بومی گرایی، ‌اندیشه های پوسیده قدیمی را بزك كرده و راهی كتابهای درسی و متن های دانشگاهی و رشته های جعلی می كنند. عده ای ساده نگر،‌ با همان معلومات سابق،‌ می خواهند پنبه همه علوم نوین را كه قرنهاست بشر برای آن زحمت كشیده، بر باد فنا دهند. فهم علمی، هر روز در برابر گردش روزانه خرافات بی اعتبارتر می شود. انواع تبلیغ ها علیه علم می شود، و نتیجه آن كه ما از توسعه علمی بی بهره مانده ایم و دقیقا در فساد علمی كه شاید بشود نامش را توهمات و خیالات شبه علم نامید، گرفتاریم. فساد علمی همین است كه همه مفاهیم را تحریف شده بفهمیم. فساد علمی این است كه سعی كنیم دین و مظاهر و شعائر آن مانند عاشورا را هر روز با اصطلاحات برگرفته از اندیشه هابی بیرونی تفسیر كنیم. فساد علمی این است كه علوم انسانی جعل كنیم و به نام علم به مردم عرضه كنیم. تاریخ بسازیم و به اسم تاریخ واقعی، تحویل مردم بدهیم. فساد علمی این است كه افرادی با این ویژگی ها هر روز فرصت ظهور در رسانه های عمومی را بیابند و درك علمی مردم را نابود كنند. حیات علمی،‌ به سخت گیری بیشتر علمی و دقت و صبوری در فهم و پرهیز از ساده نگری در علم است. این که فکر کنیم تمام پزشکی معاصر، با همه سوابق، هنوز نمی داند جوش شیرین به کار کرونا می آید یا نه، و ما در مقام مثلا یک پزشک سنتی از وزارت بهداشت بخواهیم لطفا در این باره تحقیق کنید! این مبتنی بر یک نگاه ساده انگارانه است که فکر می کنیم برخی از داشت های سنتی اش، پاسخ تمام مشکلات علمی اولین و آخرین پزشکی را دارد. و اما نکته مهم این که، حیات علم،‌ به حفظ و تربیت نیروهای مستعد در میان دانش آموزان است كه بسیاری از دست می روند. گاه یكی از آنها، فقط یکی از آنها ممكن است با كارهای علمی خود عالمی را تغییر دهد. حیات علم،‌ به جلوگیری از نگارش دهها هزار پایان نامه بی خاصیت در رشته های من درآوردی است كه انبانی از جهل را برابر مردم می گذارد. تا وقتی ما عقلمان را اصلاح نكنیم،‌ تا وقتی به فساد علمی پایان ندهیم،‌ تا وقتی فاتحه شبه علم را نخوانیم، نمی توانیم به توسعه علمی برسیم،‌ توسعه ای كه اساس استقلال ماست. اگر قرار بر خود كفایی است این دانش است كه ما را خودكفا می كند. اگر بناست وابسته به بیگانگان نباشیم این توسعه علمی است كه ما را به آن نقطه خواهد رساند. البته كه توسعه علمی، راههای خاص خود را دارد و یكی همین است كه بتوانیم از علم بشری یعنی از نتایج كارهای علمی سایر ملت ها نیز استفاده كنیم و این قدر خود را عقل کل نپنداریم.

دکتر رضا داوری استاد فلسفه و رئیس فرهنگستان علوم:
چرا سی سال است به علوم انسانی نرسیده ایم؟

«باسمه تعالی؛ دبیرخانه محترم هم اندیشی اسلامی، باسلام و درود، از دعوتی که فرموده اید، تشکر می کنم. متأسفانه من توفیق شرکت در نشست علم دینی و علوم انسانی اسلامی ندارم. کسی را هم نمی توانم به عنوان نماینده معرفی کنم. این بحث چنانکه توجه دارید سی سال است که به نتیجه نرسیده است و به نظر نمی رسد که در آینده نیز به نتیجه ای برسد. وقتی مطلب سیاسی با مسئله علمی خلط می شود، هر چه بکوشند به نتیجه نمی رسند. علم ماهیتی متفاوت با دین دارد و به این جهت آن را به صفت دینی نمی توان متصف کرد. به عبارت دیگر وصف دینی نمی¬تواند صفت ذاتی علم باشد. البته وجود علوم دینی محرز است و این علوم در همه جا و بخصوص در کشور ما جایگاه ممتاز دارند اما آنها علومی هستند که مسائلشان مسائل دینی است. علوم فقه و اصول فقه و حدیث و تفسیر و کلام و حتی فلسفه اسلامی در زمره علوم اسلامیند. علم¬های دیگر هر یک مسائل خاص خود دارند و با روش خاص به تحقیق و پژوهش در مسائل می پردازند و ملاک درستی و نادرستیشان رعایت روش است. هیچ علمی را با ملاک بیرون از آن نمی توان سنجید. چنانکه حکم در باب فقه و حدیث با ملاک و میزان متدولوژی علم جدید اعتبار و وجهی ندارد. البته دین و دینداران می توانند نسبت به مسائل همه علوم و بخصوص علوم معروف به علوم انسانی و اجتماعی نظر انتقادی داشته باشند و پس از مطالعه و آشنایی کافی که البته به آسانی حاصل نمی شود، در مباحث آن علوم چون و چرا کنند اما این چون و چرا در نقد علم است نه اینکه علم تازه باشد. ما هنوز به این مرحله نرسیده ایم. توجه داشته باشید که علم اجتماعی علم نظم جامعه مدرن است. در سیصد سال اخیر در غرب علوم اقتصاد و تاریخ و حقوق و جامعه شناسی و مردم شناسی و ... به وجود آمده و تحقیقات عظیمی در مسائل آن علوم صورت گرفته است که بی اطلاع وسیع و دقیق از آنها و بدون نقد و تحقیق نمی توان درباره آنها حکم کرد و مثلاً تصمیم گرفت که علم دیگری جانشین آنها شود. علم اجتماعی جدید با نظم تجدد تناسب دارد. ما اگر نظم دیگری جز نظم تجدد در نظر داریم و به چگونگی قوام و به راه تحقق آن می-اندیشیم و برای رسیدن به آن می کوشیم شاید در راه علمی متناسب با نظم تازه قرار بگیریم. در این مورد هم توجه داشته باشیم که علم و جامعه با هم قوام می یابند. جامعه کنونی ما جامعه توسعه نیافته است. این جامعه همه نیازهای جامعه مدرن را دارد، بی آنکه از توانایی های آن برخوردار باشد. اگر می توانستیم خود را از این وابستگی نجات دهیم و راه رسیدن به جامعه ای را بیابیم که در آن روح دینی یعنی اعتقاد به توحید و عالم غیب و معاد حاکم باشد و مردمانش از سودای مصرف آخرین تکنولوژی های ساخته جهان توسعه یافته آزاد باشند و با همدلی و هماهنگی برای معاش توأم با اخلاق بکوشند، شاید افقی پیش رویمان گشوده می شد. توجه داشته باشیم که علم یک طرح مهندسی ساختنی نیست، یافتنی است. من حرف دیگری ندارم و چیز دیگری نمی توانم بگویم، جز اینکه خوبست که اگر می توانیم به جای بحث درباره علوم اجتماعی اسلامی، در باب شرایط امکان تجدید عهد دینی و بنای یک جامعه اسلامی بیندیشیم و در این راه به لطف پروردگار علیم امیدوار باشیم. رضا داوری اردکانی».

@UT_Central_Library

سخنرانی امروز در مراسم جشن کتاب در کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان
1. سرعت تحولات علمی بیشتر شده است: تحولات علمی در دوره اخیر در بیشتر رشته ها، سریع تر از گذشته شده و به نظر می رسد، به رغم ظواهر، باز هم در اصل دانش، فاصله ما با غرب بیشتر و بیشتر می شود. البته دنیای علم، صحنه بسیار وسیعی دارد، و وارد شدن به رمز و راز عالم طبیعت، ممکن است از راههای ناشناخته ای باشد که تاکنون کسی بدان راهها پی نبرده است، اما رسیدن به آن راهها، نیازمند داشتن روحیه علمی است، روحیه ای که خود مقدماتی را می خواهد که ما ظاهرا فاقد آن هستیم. عجالتا زیر مجموعه علمی که در دنیا رایج است، و دایما در پیشرفت، داریم حرکت می کنیم و با کمال شرمندگی باید بگویم که در این یک صد و پنجاه سال که این هم کوس تمدن خواهی سر داده ایم، هیچ قدم جدی برای دانشی شدن بر نداشته ایم و همواره به یادگرفتن فوت و فن استفاده از تکنولوژی غرب بسنده کرده ایم.
1. علم در میان ما نهادینه نشده و فقط مظاهر و محصولات آن را می شناسیم: مسلما یکی از دلایل ماندگاری ما در شرایط گذشته و بروز نشدن، دیر فهمیدن ماهیت علم و تحولات علمی است که دلایل زیادی می تواند داشته باشد. ما با پیشرفت های علمی به طور اساسی آشنا نمی شویم، و جز از طریق برخی از مظاهر آن، پی به آن نمی بریم. این امر جز این که سبب می شود دانش در میان ما نهادینه نشود، ما را به سمتی می برد که همیشه تابع دیگران و ذیل آنها باشیم، و در این شرایط است که ما «علمی» نمی شویم، و فقط استفاده از دستاوردهای دیگران را برای کاربرد عملی یاد می گیریم. ما شرایط تولید علم را نداریم. علم در شرایط خاصی تولید می شود. این علم، که البته علم است نه فلسفه، در جای دیگری و با شرایط خاص خودش تولید می شود و بعدا به صورت یک محصول که نه، محصولات و خروجی اش برای اداره امور جاری زندگی به میان ما می آید؛ در این شرایط ما از مزایای آن استفاده می کنیم، اما ماهیت آن را تقریبا هیچ وقت درک نمی کنیم. به همین دلیل نمی توانیم خود را ر اتوبان علم و تولید علم وارد کنیم.
2. ما سخت تغییر می کنیم: راهکار چیست؟ در این باره زیاد سخن گفته شده و هنوز هم گفته می شود. ما باید اشکالاتی را که در درون خودمان هست، کشف کنیم. مثلا یکی از آنها همین غرور نابجاست که ما آن را با مفاهیم دیگری خلط کرده و مقدسش کرده ایم. نکات زیادی در این باره وجود دارد که بیشتر احساسی با آنها برخورده کرده ایم و شفاف به بررسی آنها نپرداخته ایم.
3. ما باید ذهن خود را تغییر دهیم: در باره این وضعیت دست کم یک نکته مهم این است که ما باید اول ذهن خود را تغییر دهیم تا بتوانیم با علم جدید همراه شویم. مهم ترین مقاومت از ناحیه ذهن صورت می گیرد، این ذهن جمعی جامعه که متاسفانه خیلی هم قدرت خرق و التیام ندارد، و هسته اصلی تفکر را تشکیل می دهد، معمولا در میان هر قومی شکل خاصی دارد. نمی خواهیم تحلیل قومی کنیم، بحث مان بر سر ذهن و زبان، نطق و تفکر است. ذهن و زبان، همان تفکر ما هستند. دانش جدید، زبان خاص خود را دارد. ما شرایط درک این زبان را به سختی داریم. علم پدیده ای انسانی است، اما به هر حال، وقتی در محیطی شکل می گیرد، با زبان آن محیط رشد می کند و بر می آید.
4. همزبانی با علم را نداریم: آیا ما می توانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم؟ البته، اگر بتوانیم زبان علمی خاص خود را داشته باشیم، و نشانی از پیشرفت علمی و خلاقیت مفهومی و ذهنی در آن دیده شود، اشکالی ندارد، اما در این شرایط، و با این تجربه، طبیعی است که اگر ما بخواهیم وارد مداردانش جدید شویم، نیاز به همزبانی با دانش جدید هست که اغلب با کندی صورت می گیرد. فکر کنید ما در دوره قاجار، وقتی که علم جدید آمد، چه قدر از زبانی فاصله داشتیم. بخشی از این مشکل را حل کرده ایم، اما حواسمان باشد که حل مشکل فقط در ساختن چند اصطلاح نیست. مشکل این است که در این مرحله، نه این همزبانی را داریم نه دانشی سنتی که زبان خودی تمام و کمالی داشته باشد به طور ی که نیازی به تولید زبان یا به عبارتی اصطلاحات و ... نداشته باشیم. در این سی سال، یک مکتب فلسفی رایج در ایران بود، که روی این زبان مستقل تأکید داشت. متاسفانه در حال حاضر، غالب رهبران آن اعلام کرده اند که باید جبران مافات کنیم و علم را کسب کنیم. اکنون دیگر کلمه «توسعه» مثل گذشته، در این مکتب منفور نیست.
@jafarian1964

قطع ید اقبح است یا قتل نفس؟!

کسانی که این قضیه را انکار میکنند در صدد چه هستند؟
به دور از شما و دوستان شیعه و محب امیرالمومنین، آیا این انکار به دلیل تطهیر چهره متوکل است؟!

دکتر محمّد باقری از پیشکسوتان و پژوهشگران بنام حوزه تاریخ علم، نخستین‌بار کتاب پرالاد سینگ را به ما معرفی کردند. کتاب جالبی است و جای بسی مباهات و خوش‌سعادتی است که استاد بزرگوار دکتر حنیف قلندری از پژوهشگران فعال پژوهشکده تاریخ علم معرفی این کتاب را به همراه توضیحاتی سودمند در مجله میراث علمی اسلام و ایران عهده‌دار گشته‌اند.
پیشنهادم به تمام کسانی که درباره هیئت یا نجوم و مخصوصا تاریخ این دو علم در دوره اسلامی به پژوهش می‌پردازند این خواهد بود که از راهنمایی‌های عالمانه این اساتید ارجمند حتماً بهره‌مند گردند🌺

9. برگردم به یادداشت دردمندانة شما، با عنوان «ستیز ما با علم»، با طرح چند سوال: آیا اصولاً مراکز و نهادهای علمی و پژوهشی ما با موازین علمی اداره می شوند؟ آیا دستورالعمل و شرح وظایفی که برای این موسسات نوشته شده است، با موازین علمی همخوانی دارند؟ آیا این شرح وظایف با روند شتابان علمی تجدیدنظر شده و به روز شده اند؟ آیا در این مراکز و نهادها تشکیلاتی برای ارزیابی عملکرد کارکنان آنها وجود دارد؟ و سرانجام اینکه آیا برخی از این مراکز و نهادها به طور کلی تعطیل شوند، آب از آب تکان می خورد؟

پایدار باشید
با احترام
نصرالله صالحی
24/4/95