مكتبة المجلسي ودارالتراث

?و باز هم نمی توانیم کتاب بخوانیم!

هنگامی که این حرف به میان می آید که چرا ایرانیان کم کتاب می خوانند، پاسخ اغلب افراد به این پرسش یادآور بهانه بچه ای است که می خواهد کاری را انجام ندهد، مثلاً بچه ای که نمی خواهد درس بخواند، صدای رادیو و تلویزیون و صدای حرف افراد خانواده که هیچ، صدای وزش باد و افتادن برگها، ابری و آفتابی شدن هوا نیز مانع تمرکز او می شود و می گوید با این وضع نمی شود درس خواند! دلایل این گونه است. شرایط آزمایشگاهی باید فراهم باشد تا ما بتوانیم کتاب بخوانیم. یعنی همۀ جنبه های زندگی باید متعادل و مطلوب باشد تا ما کتاب بخوانیم. فضای بستۀ سیاسی افسرده مان می کند و انگیزۀ کتاب خواندن در چنین فضایی را نداریم اصلاً کتاب به دردخور هم که در چنان وضعیتی منتشر نمی شود. فضای باز ما را دچار هیجان و شادمانی می کند و با هم نمی توانیم کتاب بخوانیم! همچنین می گوییم آنقدر کتابهای متنوع منتشر می شود که آدم نمی داند کدام را بخواند و امان از این روزنامه ها، اینها هم مزید بر علت می شوند و وقت محدودی را که برای کتاب خواندن داریم می بلعند.

منبع: امیرفریار، فرخ، «روزنامه های ما و کتاب»، در: جهان کتاب، سال ششم، ش13و14، آبان 1380، ص 12
@Ketabpazhohi

ذوق زدگی پژوهشی
آقایی هست به نام میثاق العسر در فیسبوک که مدام پست هایی می گذارد از نتایج تحقیقاتش در حوزه مطالعات شیعی و فقهی و رجالی. گاهی در برخی بحث های رجالی به او پاسخ داده ام. شاید چند نمونه ای را اینجا بعدا بگذارم. مطالبش خالی از دقت هایی نیست منتهی آنچه قابل انتقاد است شماری از داوری های شتابزده بر اساس پژوهش های ناقص است. تحقیقات تاریخی یک تخصص و یک آموزش و یک سنت علمی است. با گردآوری منابع و صرفا ارجاع دادن فرق می کند. مهم این نیست که چه می دانید. مهم آن است که چه نمی دانید. مهم این نیست که منابع چه گزارش کرده اند. مهم آن است که چه را گزارش نکرده اند. مهم این نیست که سطور را خوب خوانده اید. مهم این است که بین السطور و پیش زمینه ها را هم بخوانید. مهم این نیست که مسئله ها را می شناسید. مهم آن است که سنت علمی مسئله ها را هم بدانید. مهم این نیست....

کتابخانه ملی هم....!

چندی پیش در برخی کانال ها خدمات کتابخانه های مختلف بررسی شده و کتابخانه ملی در صدر کتابخانه ها قرار گذاشته شده بود.ملاک این درجه بندی را نمی دانم اما تجربه شخصی بنده چیز دیگریست. البته جای تعجبی هم نیست می دانیم که در ایران چنین قاعده ای حکفرماست که: هر چه مرکزی دولتی تر خدماتش نازلتر!
برای نمونه چندی پیش نیازمند یک کتاب عادی چاپی و فارسی بودم که مشتمل خاطراتی از تهران قدیم است، ولی نویسنده خارج کشور ساکن بوده و کتاب را در لندن جاپ کرده است.بر اساس جستجویی که انجام دادم متأسفانه کتاب تنها در کتابخانه ملی یافت می شد.طبیعتا تنها راه موجود برای امثال ما که ساکن تهران نیستیم، درخواست اسکنی از کتاب بود.پس از تماس، از پاسخ های مسوول مربوطه اطلاعات شگفت انگیزی نصیبم شد...!
1- کتابهای چاپ شده بعد از سال 60 تنها بیست در صد کتاب اسکن می شود!
2- کتابهای چاپ خارج کشور ممنوعه محسوب شده و حتی یک برگه از آن هم اسکن نمی شود!
3- این کتابها حتی برای مطالعه داخل کتابخانه هم در اختیار قرار داده نمی شود!
طبیعتا علامت سؤال بزرگی در ذهن جای گرفت که اصلا فلسفه وجود این کتاب در کتابخانه چیست، که خوشبختانه به زودی و با پاسخ قاطع مسؤول مربوط از میان رفت: دیگران قبلا تهیه کرده اند و ما مسؤول هستیم حفظشان کنیم...

🔷 شهید مرتضی مطهری: بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید گریست!

🔹 انسان وقتى که در تاریخ نگاه مى ‏کند، مى‏ بیند که به سر این حادثه (کربلا) چه ‏ها آورده ‏اند! به خدا قسم حرف حاجى [نوری] حرف راستى است. مى‏ گوید امروز اگر کسى بخواهد بر امام حسین علیه السلام بگرید، بر این مصیبت هایش باید بگرید، بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید بگرید.

🔹 کتابى است معروف به نام «روضة الشهداء» از ملا حسین کاشفى.
حاجى فرموده بود که این داستان زعفر جنّى و داستان عروسى قاسم، اول بار در کتاب این مرد آمده است.
حقیقت این است که من این کتاب را ندیده بودم. خیال مى ‏کردم در آن یکى دو تا از این حرف هاست، بعد که این کتاب را ( که به فارسى هم هست و تقریباً در پانصد سال پیش تألیف شده است ) خواندم دیدم از این داستان ها زیاد است.
ملا حسین کاشفى مردى است که واعظ هم هست، اتفاقاً این بی انصاف مرد باسوادى هم بوده است، کتاب هایى هم دارد، صاحب انوار سهیلى[است‏] که خیلى عبارت پردازى کرده و می گویند کلیله و دمنه را خراب کرده است.
به هر حال مرد باسوادى بوده است. تاریخش را که انسان می خواند، معلوم نیست که او شیعه بوده یا سنى، و مثل اینکه اساساً یک مرد بوقلمون صفتى هم بوده است، در میان شیعه‏ ها خودش را یک شیعهء صد در صد متعصبي نشان می ‏داده و در میان سنی ها خودش را حنفى نشان می داده است. اصلا اهل بیهق و سبزوار است. سبزوار مرکز تشیع بوده است و مردم آن هم فوق العاده متعصب اند در تشیع.
اینجا که در میان سبزواری ها بود، یک شیعهء صد در صد شیعه بود. بعد می رفت هرات. آنجا که می ‏رفت، به روش اهل تسنن بود.این مرد، واعظ هم بوده است. چون در سبزوار بود، ذکر مصیبت می کرد. کتابى نوشته است به فارسى، اولین کتابى که در مرثیه به فارسى نوشته شده همین کتاب روضة الشهداء است که در پانصد سال پیش نوشته شده است.

🔹 براي مثال شیخ مفید (رضوان اللَّه علیه) کتاب ارشاد را نوشته است و چقدر متقن نوشته است. ما اگر به ارشاد شیخ مفید خودمان مراجعه کنیم، احتیاج به منبع دیگر نداریم. من نمی دانم این بی ‏انصاف چه کرده است! من وقتى این‏ کتاب را خواندم، دیدم حتى اسم ها جعلى است؛ یعنى در میان اصحاب امام حسین اسم هایى را می ‏آورد که اصلا چنین آدم هایى وجود نداشته ‏اند؛ در میان دشمن ها اسم هایى مى ‏برد که همه جعلى است؛ داستان ها را به شکل افسانه در آورده است. چون این کتاب اولین کتابى بود که به زبان فارسى نوشته شد، [مرثیه خوان ها] که اغلب بى سواد بودند و به کتاب هاى عربى مراجعه نمی کردند، همین کتاب را می گرفتند و در مجالس از رو می ‏خواندند.

🔹 این است که امروز مجلس عزادارى امام حسین را ما «روضه خوانى» می گوییم. در زمان امام حسین روضه خوانى نمى ‏گفتند، در زمان حضرت صادق هم روضه خوانى نمى‏ گفتند، در زمان امام حسن عسکرى هم روضه خوانى نمی گفتند، بعد در زمان سید مرتضى هم روضه خوانى نمی گفتند، در زمان خواجه نصیرالدین طوسى هم روضه خوانى نمى ‏گفتند.
از پانصد سال پیش به این طرف اسم این کار شده «روضه خوانى»!
روضه خوانى یعنى خواندن کتاب روضة الشّهداء، همان کتاب دروغ ! از وقتى که این کتاب در دست و بال ها افتاد، دیگر کسى تاریخ واقعى امام حسین را مطالعه نکرد و شد افسانه سازىِ روضة الشهداء خواندن. ما شدیم روضه خوان، یعنى روضة الشهداء خوان!
یعنى افسانه‏ ها را نقل کردن و به تاریخ امام حسین توجه نکردن.
گفت: «وَ زادَتِ التَّنْبورُ نَغْمَةً اخْرى‏»؛ بعد در شصت هفتاد سال پیش، مرحوم ملا آقاى دربندى پیدا شد. تمام حرف هاى روضة الشهداء را به اضافهء یک چیزهاى دیگر، همه را یکجا جمع کرد که دیگر واویلاست! واقعاً به اسلام باید گریست.

(کتاب حماسه حسینی، صفحه 82-84)

🆔 @majmae_eslahtalaban

چه روشی را جایگزین سیاست شکست خورده ترویج کتاب کنیم؟

سیاست شکست خورده ترویج کتاب میان مردم، با هزینه های سنگینی که طی این سالها برای آن صورت گرفت، نشان داد، یک ملت ناآشنای با کتاب را به زور نمی توان کتاب خوان کرد. دلیل آن چیست بماند، مثلا این که ملت نیازی به خواندن کتاب ندارد و اساسا برای چه باید کتاب بخواند! این که عادت به کتاب خواندن نکرده به عکس عادت به نخواندن دارد و ترک عادت موجب مرض است. ملت کتاب نمی خواند، چون کتاب خوب وجود ندارد، یا چون در زبان فارسی، تنها معدودی کتاب تولید می شود که دردی را از ملت دوا نمی کند و تنوع مورد نیاز را ندارد. ملت کتاب نمی خواند، چون نثر خوب کم است، چون سواد نویسندگان اندک است، چون کتابها جذاب و چشم نواز چاپ نمی شودن، چون توزیع خوب نداریم، چون گران است و بسیاری از مسائل دیگر.
حالا که این سیاست یعنی سیاست ترویج کتاب شکست خورده چه باید بکنیم؟ لطفا از ادامه ادا و اطوارهای معرفی کتاب در سیما، راه افتادن در کتابفروشی ها، درست کردن هفته کتاب، و دادن تخفیف های ده تا بیست درصدی دست برداریم و به یک نکته به یک حقیقت به یک واقعیت توجه کنیم، و آن این که درست زمانی که غالب مردم، بخش عمده اطلاعات و دانش خود را از منابع غیر مکتوب می گیرند، ما به فکر ترویج کتاب و مطالعه آن افتاده ایم.
البته کار تولید کتاب، البته ادامه یابد، تا به شکل طبیعی راهی را که باید برود، برود. و اما این بار، به جای ترویج مطالعه کتاب، تلاش کنیم معلومات ارائه شده در کتابها را به علاوه، بخش مهمی از معلومات دیگر که در جای دیگری جز کتاب تدوین شده یا در حال تدوین است، به صورت بسته های دانشی، در قالب هایی که مردم به آن علاقه مند هستند، در آوریم و به آنان ارائه دهیم.
حالا که مردم به تلگرام یا وات ساپ یا موارد مشابه علاقه مند هستند، مراکز علمی ما برنامه ریزی کرده، محتوای علمی کتابها را با شگردهای خاص تبلیغاتی، با استفاده از قالب های مورد علاقه مردم، با تقطیع آنها، با چینش زیبا با ارائه زمان بندی شده، و... به مردم ارائه دهند. تا آنجا که می دانیم کسی برای این بخش فکر نمی کند، یا اگر هست، بسیار اندک و بیشتر دینی و اخلاقی با انگیزه های مذهبی است.
اگر دانشگاه ها بخشی از سرمایه خود را از این طریق منعکس کنند، اگر کتابخانه های بزرگ موظف به ارائه بخشی از معلومات موجود در کتابخانه های خود به مردم از این مسیر شوند، اگر هر مرکز دیگری، تمام شهرداری ها، بیمارستانها، موسسات خیریه، و تمام نهادهای فرهنگی و موسسات آزاد علمی و جز اینها، موظف باشند، از طرف دولت یا روی تعهد خودشان، دانش را از این طریق به مردم ارائه دهند، می دانید چه تحول علمی صورت خواهد گرفت؟
در این سوی ماجرا، جذابیت این ابزارها و وسائل را برای مردم داریم، جذابیتی که سبب شده است تا مردمی که حاضر نبوده و نیستند در شبانه روز، نیم ساعت مطالعه کنند، حالا ساعت ها، گوشی بدست، مشغول مرور کردن معلومات روی آن باشند، اما متاسفانه ما برنامه ای برای آنها نداریم و اطلاعات و دانش در اختیار آنها نمی گذاریم.
من هیچ امیدی به موسسات دولتی ندارم، چون می دانم همه چیز در آنها صوری و شکلی، و بی خاصیت و مرده است. کاری از آنها صورت نمی گیرد، مگر آن که گاهی، با پولی که دارند (که حالا آن هم خشکیده) عده ای را در بیرون از مراکز خود، به کاری وا می دارند، اما در عوض، خواهشم از موسسات مستقل این است که در این زمینه برنامه ریزی بهتری داشته باشند. تلاش کنند. درخواستم از افراد مستقل و دانش دوست این است که حاصل مطالعات خود را در اختیار عموم قرار دهند و از این ابزاری که تقریبا به صورت مجانی در اختیار آنهاست، مخاطبان خود را با دانش و معلومات و سرمایه علمی که در اختیارشان است، آشنا سازند.
ملت ما به کتاب باز نخواهد گشت، اما به راحتی می توان از مسیری تازه و جذاب، چندین برابر کار کتاب را انجام داد.
@jafarian1964

آیا دکتر داوری اردکانی هم در برابر غرب سپر انداخته است؟

بر اساس آنچه در وبسایت استاد دکتر رضا داوری آمده، rezadavari.ir مدتی قبل، خبرگزاری فارس، سه پرسش را از ایشان پرسیده است. آقای دکتر داوری پاسخ آنها را نوشته و فرستاده اند. مدتی بعد، پاسخها، به طور ناقص منتشر شده است! اکنون ایشان، برای رفع آن اشکال، متن جوابیه خود را در وبسایت شان گذاشته اند. در پرسشهای خبرگزاری فارس، این تلقی اساس قرار گرفته که آقای داوری از مواضع گذشته شان در باره غرب و تجدد عقب نشسته اند. حتی در سوال دوم به صراحت آمده است: آیا دکتر داوری اردکانی هم در برابر غرب سپر انداخته است؟ پاسخ های آقای داوری جالب هستند، ایشان با درایت خاص خودشان، مواضع قبلی و توضیحات جدید خود را پاسخ داده اند. اساس پرسش در باره توسعه نیافتگی است و این نکته مورد توجه است که دکتر داوری، راه خلاصی از توسعه نیافتگی و ضررهای فکر نکردن به این مسأله را مطرح کرده اند. بحث در باره جنبشهای ضد استعماری و اشکالات آنها، بویژه بی توجهی به این مفهوم و نداشتن راه حل برای آن، یکی از محور های اصلی است. استاد به خصوص روی یکی از نکاتی که به عنوان خطاهای چهل سال پیش خود دانسته اند، یعنی تفسیر تجدید غربی به نفسانیت، تأکید کرده و اظهار می کنند نگاه ایشان فلسفی و نه سیاسی بوده است. در اینجا بنده انتخابی از آن پاسخها کرده ام، ضمن این که دوستان می توانند متن کامل را ملاحظه کنند.

سوال: شما از پیشگامان نقد مدرنیته و گفتمان توسعه بودید، امروز از آن صحبت‌ها عقب نشستید؟ به بیان دیگر آیا دکتر داوری اردکانی هم در برابر غرب سپر انداخته است؟
راست می گویید که من دیگر توسعه را نفی (و نه نقد) نمی کنم چهل پنجاه سال پیش فکر می کردم اگر قرار است تجدد پایان یابد و راه جدیدی گشوده شود، پیمودن راه دشوار توسعه که نمی دانیم به کجا می رسد وجهی ندارد، اما با این دریافت که پایان ممکن است طولانی باشد و مخصوصاً پس از توجه به ذات توسعه نیافتگی که جای غرب زدگی را در فکر من گرفت، دریافتم که بهتر و بلکه ضروری است که وضع تاریخی خود را بشناسیم و بپرسیم که توسعه نیافتگی چیست و چه وضعی است و برای خروج از آن به تمهید و تهیه چه مقدماتی نیاز داریم.
.... توسعه نیافتگی رشد کم و اندک نیست بلکه ناتوانی از فهم جهان ساخته بشری و سستی در پیمودن راه توسعه در عین بستگی صوری و سطحی به آنست. آن را با وضع پیش از تجدد هم نباید اشتباه کرد. گذشتگان ما تا زمان مشروطه توسعه نیافته نبودند زیرا در تاریخ آنها توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی جایی و معنایی نداشت. اکنون کشورهایی که گرفتار توسعه نیافتگی اند باید برای خروج از آن فکر کنند و اگر اهتمام نکنند این دگرگونی بزرگ خود به خود صورت نمی گیرد.
.... من ماندن در وضع توسعه نیافتگی را عین وابستگی به قدرت های غالب جهانی می دانم. هیچ کشور توسعه نیافته ای نمی تواند مستقل باشد. حرف من اینست که باید از توسعه نیافتگی خارج شد توسعه نیافتگی عین ناتوانی و ندانم کاری و ناهماهنگی و آشوب و فساد در کارهاست و کیست که نمی خواهد کشور از چنین وضعی خارج شود آیا توقع اینست که بگویم مرگ بر توسعه و زنده باد توسعه نیافتگی و فقر و جهل و فساد!
.... من همواره به نسبت توسعه نیافتگی با نیست انگاری فکر می کرده ام و در این سال ها همه وقتم به اندیشیدن درباره توسعه نیافتگی گذشته است. من هرگز داعیه مواجهه با غرب هم نداشته ام که در برابر آن، به قول شما، سپر بیندازم اصلاً سلاحی و سپری در دستم نبوده است. اهل بزم و رزم هم نبوده ام و نیستم. کار من مطالعه و تأمل در باب پدید آمدن غرب و وصف بسیار کلی وضع کنونی جهان در حد بضاعت اندک علمی بوده است. پیداست که نظم حاکم بر جهان نظم استیلا و تجاوز و ستمگری است. گروههایی از مردم جهان و حکومت های ضد استعمار و انقلابی با این نظم مقابله و مبارزه می کنند اما آنها در این مبارزه بیشتر به وظیفه اخلاقی خود در دفاع از شرف و عدالت عمل می کنند و البته گاهی به شاخ و برگ وحتی به تنه درخت ستم نیز آسیب ها می رسانند.👇👇

کارکرد کتابخانه ها در حد سالن مطالعه پایین آمده است
این روزها، کتابهای روز بازار، تنها کتابهایی است که به صورت فیزیکی مشترهای خاص خود را دارد. آثار یاد شده تنها توسط خریداران عادی تهیه می شود و غالب کتابخانه ها در تهیه آنها با مشکل مواجه هستند. در مواردی اگر خرید وزارت ارشاد را حذف کنیم، تقریبا باید فاتحه نشر این کتابها را بخوانیم. در واقع، پایین آمدن تیراژ کتاب، یکی از دلایلش همین است. این در حالی است که به رغم توسعه کتابخانه ها، خرید روزانه کتابهای تازه توسط آنها رونقی ندارد. به علاوه، بسیاری از کتابخانه ها، تنها به خرید کتابهای مرجع بسنده می کنند، و این در حالی است که غالب کتابهای بازار، کتابهای فصلی و زودگذر است. در این میان، کتابهای مرجع، که بخش عمده آنها مکرر چاپ می شود، این روزها، به وفور در وبسایت ها و کانال های تلگرامی وجود دارد. بخش قابل توجهی هم در وبسایت هایی نظیر noorlib یا قائمیه و تبیان و جز اینها هست. اساسا حجم این کتابها، و در حالی که جابجا کردن آنها سخت و از نظر قیمت هم گران است، به هیچ روی زمینه خرید آنها را توسط افراد عادی فراهم نمی کند. جالب است که این روزها، عرضه کننده های کتابخانه های شخصی هم رو به فزونی نهاده، چون احساس می کنند بسیاری از این کتابها را به راحتی از روی وب یا از طریق هاردهایی که دارند می توانند تهیه و استفاده کنند. طبعا اگر نسخه دیجیتالی آن در دسترس نباشد، مراجعین، برای استفاده از آنها سراغ کتابخانه ها می روند که اینها نیز اندکند. روشن است که مراجعه به یک کتاب مرجع، این روزها، از دریچه موبایل یا لپ تاپ تقریبا به آسانی صورت می گیرد و منابع مشابه و جایگزین کار منابع غیر قابل دسترس را هم فراهم می کند. تصور کنید فقط واژه یاب چه مراجعین را از مراجعه به کتابهای لغت بی نیاز می کند.
اکنون باید پرسید کتابخانه ها چه می کنند؟
حقیقت آن است که کارکرد اصلی کتابخانه ها، در حد یک سالن مطالعه است و بیشتر افراد برای مطالعه درسهای مدرسه و کنکور و یا مطالعه روزانه و مورد علاقه به آنها مراجعه می کنند. مراجعین آنها ممکن است از روی تفنن گاهی کتابی هم به امانت بگیرند، یا آن که به دلیل عجز در استفاده از نسخه های دیجیتالی روی وب، به این کار دست یازند. شاید هم مراجعین، افراد با سن و سال، همچنان عشق به کتاب فیزیکی می ورزند و معتقدند که مطلب را تا از روی کتاب نخوانند، حال نمی کنند. در اینجا، باید تا این لحظه، کتابخانه های تخصصی را تا حدی استثناء کرد که سعی می کنند هر منبع و مأخذی که مربوط به موضوع آنهاست، تهیه کنند و البته تهیه همه این موارد از طریق وب و موارد مشابه، قدری دشوار است.
این روزها و در حالی که کانال های تلگرامی روزانه صدها پی دی اف از منابع و مآخذ مهم فارسی می گذراند، روشن است که نوبت به کتابخانه و استفاده از مآخذ موجود در آنها نمی رسد. تنها موارد استثناء همان آثار جدید و یا مأخذ کمتر جدیدی است که ناشران آنها با چنگ و دندان آنها را از دست عرضه کنندگان نسخه های دیجیتالی مفت حفظ کرده اند، هرچند تقریبا تأثیر اقدامات آنها بسیار اندک و ناچیز است. البته در این ماهها، محدود کردن تلگرام، دسترسی به کتابهای دیجیتالی را اندکی محدود کرده، هرچند این محدودیت برای کسانی که به هر حال راهی برای رسیدن به آن دارند، چندان جدی نیست.
باید برای کتاب فکر دیگری کرد.
@jafarian1964

از فساد سياسی تا فساد علمی

در مستی ما چو بوی هشیاری نیست
غافل منشین كه وقت بیكاری نیست‏
بیدار شو از خواب كه داری در پیش
خوابى كه درو امید بیداری نیست
سالهاست با دو مفهوم سروكار داریم و مكرر از آن سخن می گوییم. یكی «توسعه» است كه همه می دانیم این اصطلاح ریشه در بیرون دارد و حالا دو سه دهه است كه میان ما رواج یافته است. این را برای آن نمی گویم كه آن را بی اعتبار كنم كه اساسا این نحوه سنجیدن درست نیست، بلكه آن را عرض می كنم تا به عكس، بدانیم خیلی از امور است كه ما در علوم پیشین خود نداشتم، اما وقتی آمد صد جور ادعایش كردیم. توسعه، را به اقتصادی و سیاسی تقسیم كردند و بحث بر سر این بود و هست كه كدام یك لازم تر است. دعوای حیدری و نعمتی بر سر این اصطلاح نیز آغاز شد و ادامه یافت.
و اما حالا چند سال است كه مفهوم تازه ای با عنوان «فساد» آمده است. اغلب تصور می كنند، این فساد همان فساد سابق است كه مثلا اذا فسد العالم فسد العالم؛ بنده این طور فكر نمی كنم. این فساد هم از نظامات سیاسی جدید دنیاست. ما برای این كه كارمان را در درك مفاهیم ساده كنیم،‌ اینها را به داشت های قبلی بر می گردانیم. مثلا یكی از مهم ترین مصادیق فساد، رانت است. ممكن است بگوییم قدیم هم نوعی رانت بوده، اما بگذارید عرض کنم، دَور این تطبیق ها گذشته و ما از این خلط ها نتیجه ای جز سردرگمی نگرفتیم. بهتر است اجازه دهیم وقتی مثلا از شفافیت مالی سخن می گوییم، وقتی از انحصار در تولید سخن می گوییم، و همین طور وقتی از فساد مالی می گوییم،‌ تأكید كنیم كه اینها ربطی به آن فساد قدیم ندارد. اینها در نظامات اقتصادی امروز دنیا معنا می دهد. بسیاری از قواعد حقوقی هم همین سرنوشت را دارد و ما لاجرم به آنها تن می دهیم و بر حقوق سابق تبصره می زنیم.
امروز در خبرها از فساد سیاسی هم سخن به میان آمد و این كه آن هم باید ریشه كن شود. عزیزانی كه با نگرانی های مختصر بنده آشنا هستند،‌ می دانند كه بیش از همه به توسعه علمی علاقه مند هستم. بقیه هم برای كسانی مهم است،‌ و باشد،‌ من انكار نمی كنم، اما من فكر می كنم این یكی از كلیدهای اصلی نجات ماست، اگر نجاتی در كار باشد. اینجا باید حواسمان جمع باشد كه چه اندازه به اسم علم، شبه علم به خورد ما می دهند. به اسم سنت گرایی و بومی گرایی، ‌اندیشه های پوسیده قدیمی را بزك كرده و راهی كتابهای درسی و متن های دانشگاهی و رشته های جعلی می كنند. عده ای ساده نگر،‌ با همان معلومات سابق،‌ می خواهند پنبه همه علوم نوین را كه قرنهاست بشر برای آن زحمت كشیده، بر باد فنا دهند. فهم علمی، هر روز در برابر گردش روزانه خرافات بی اعتبارتر می شود. انواع تبلیغ ها علیه علم می شود، و نتیجه آن كه ما از توسعه علمی بی بهره مانده ایم و دقیقا در فساد علمی كه شاید بشود نامش را توهمات و خیالات شبه علم نامید، گرفتاریم. فساد علمی همین است كه همه مفاهیم را تحریف شده بفهمیم. فساد علمی این است كه سعی كنیم دین و مظاهر و شعائر آن مانند عاشورا را هر روز با اصطلاحات برگرفته از اندیشه هابی بیرونی تفسیر كنیم. فساد علمی این است كه علوم انسانی جعل كنیم و به نام علم به مردم عرضه كنیم. تاریخ بسازیم و به اسم تاریخ واقعی، تحویل مردم بدهیم. فساد علمی این است كه افرادی با این ویژگی ها هر روز فرصت ظهور در رسانه های عمومی را بیابند و درك علمی مردم را نابود كنند. حیات علمی،‌ به سخت گیری بیشتر علمی و دقت و صبوری در فهم و پرهیز از ساده نگری در علم است. این که فکر کنیم تمام پزشکی معاصر، با همه سوابق، هنوز نمی داند جوش شیرین به کار کرونا می آید یا نه، و ما در مقام مثلا یک پزشک سنتی از وزارت بهداشت بخواهیم لطفا در این باره تحقیق کنید! این مبتنی بر یک نگاه ساده انگارانه است که فکر می کنیم برخی از داشت های سنتی اش، پاسخ تمام مشکلات علمی اولین و آخرین پزشکی را دارد. و اما نکته مهم این که، حیات علم،‌ به حفظ و تربیت نیروهای مستعد در میان دانش آموزان است كه بسیاری از دست می روند. گاه یكی از آنها، فقط یکی از آنها ممكن است با كارهای علمی خود عالمی را تغییر دهد. حیات علم،‌ به جلوگیری از نگارش دهها هزار پایان نامه بی خاصیت در رشته های من درآوردی است كه انبانی از جهل را برابر مردم می گذارد. تا وقتی ما عقلمان را اصلاح نكنیم،‌ تا وقتی به فساد علمی پایان ندهیم،‌ تا وقتی فاتحه شبه علم را نخوانیم، نمی توانیم به توسعه علمی برسیم،‌ توسعه ای كه اساس استقلال ماست. اگر قرار بر خود كفایی است این دانش است كه ما را خودكفا می كند. اگر بناست وابسته به بیگانگان نباشیم این توسعه علمی است كه ما را به آن نقطه خواهد رساند. البته كه توسعه علمی، راههای خاص خود را دارد و یكی همین است كه بتوانیم از علم بشری یعنی از نتایج كارهای علمی سایر ملت ها نیز استفاده كنیم و این قدر خود را عقل کل نپنداریم.

جدیدترین کتاب رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. کتاب «خرد و توسعه» که مانند دیگر آثار چند سال اخیر فیلسوف معاصر ایرانی در انتشارات سخن منتشر شده است، حاوی بیست و پنج مقاله و مصاحبه با موضوعیت های متنوع است که محوریت مشترک همه آنها تامل عقلانی در امور فرهنگی و اجتماعی و سیاسی با نظر کردن در وضعیت توسعه نیافتگی است. وضعیتی که رضا داوری اردکانی در چند سال اخیر تلاش کرده با عینک خرد سیاسی به آن بنگرد. او چنانکه در مقالات متعدد این دفتر اذعان کرده، معتقد است که خودآگاهی به وضعیت توسعه نیافتگی یکی از ضروریاتی است که غفلت از آن موجب خسران و تداوم وضع کنونی است. کتاب «خرد و توسعه» که در واقع جلد دوم کتاب پراهمیت «خرد سیاسی در عصر توسعه نیافتگی» محسوب می شود، یکسره سودای بیان و شرح درد توسعه نیافتگی را در سر دارد. مقاله نخست کتاب با عنوان «خرد پیشرفت و توسعه» حاوی یک نکته مهم است که به صورت ترجیع بند در سرتاسر مقاله تکرار می شود و آن هم اینکه توسعه یک ضرورت اخلاقی است و نه یک انتخاب. سوی دیگر سخن فیلسوف ما این است که توسعه را نمی توان برگزید و مهمتر از آن برنگزید و در برابرش برنامه طراحی کرد. بلکه بر پایه یک ضرورت اخلاقی باید به آن تشبث جست. داوری اردکانی در بیان این ضرورت اخلاقی می گوید: «از آن جهت توسعه ضرورت است که اگر نباشد زمینه برای پریشانی و فقر و بیماری و بیکاری و ناامیدی و عصیان فراهم می شود و گسترش می¬یابد. اگر بازهم بگویند که چون توسعه غربی است، آن را نمی¬خواهیم، کاری نمی¬توان کرد. مردم در اندیشه و خواست خود آزاد و مختارند. کاش بدانند و به همه بگویند که چه می¬خواهد و چگونه می¬تو¬انند به آن برسند.» 🗞

🖍مریم کامیاب
🔖 2200 کلمه
⏰زمان مطالعه: 14 دقيقه

📌 متن کامل را در صفحه 8 و 9 روزنامه سازندگی مورخ دوم مهر 1397 مطالعه کنيد
@UT_Central_Library

ذوق زدگی پژوهشی
آقایی هست به نام میثاق العسر در فیسبوک که مدام پست هایی می گذارد از نتایج تحقیقاتش در حوزه مطالعات شیعی و فقهی و رجالی. گاهی در برخی بحث های رجالی به او پاسخ داده ام. شاید چند نمونه ای را اینجا بعدا بگذارم. مطالبش خالی از دقت هایی نیست منتهی آنچه قابل انتقاد است شماری از داوری های شتابزده بر اساس پژوهش های ناقص است. تحقیقات تاریخی یک تخصص و یک آموزش و یک سنت علمی است. با گردآوری منابع و صرفا ارجاع دادن فرق می کند. مهم این نیست که چه می دانید. مهم آن است که چه نمی دانید. مهم این نیست که منابع چه گزارش کرده اند. مهم آن است که چه را گزارش نکرده اند. مهم این نیست که سطور را خوب خوانده اید. مهم این است که بین السطور و پیش زمینه ها را هم بخوانید. مهم این نیست که مسئله ها را می شناسید. مهم آن است که سنت علمی مسئله ها را هم بدانید. مهم این نیست....

گاه که سخنان برخی "فعالان" و يا "کارشناسان" خودخوانده در رسانه ها و فضاهای مجازی فارسی زبان خارج از کشور را می بينم دو چيز برايم مسلم می شود: نخست اينکه متأسفانه برخی گویا اصلاً تاريخ نمی خوانند. دوم اينکه شماری از اين اشخاص چنين پيداست که مطلقاً عمق جامعه ايرانی را نمی شناسند. به عنوان يک مخاطب معمولی توصيه ام به اين اشخاص اين است که کمی کتاب بخوانند. مثلا با خودشان قرار بگذارند از روزی نيم ساعت مطالعه کتاب شروع کنند و کم کم آن را بيشتر کنند. مطمئنم به تدريج از خيلی حرف های مشعشعشان دست می کشند...

🔺🔺🔺🔺
🔻🔻🔻🔻


سوال شماره 16
1.آیا شبهات سنگین که فلاسفه غرب به دین وارد کرده است را می توان با فلسفه جواب داد؟ 2.آیا این سخن درست است که فلسفه های مشاء و اشراق و صدرا و علی الخصوص فلسفه صدرا به مباحث و مسائل کلام و عقاید کمک شایانی کرده و آن را از رکود و تحجر نجات داده؟ 3.نظر مبارکتان در مورد ورود عرفان ابن عربی به مباحث اخلاق و عرفان چه بوده و آیا این سخن درست است که عرفان ابن عربی به مباحث و مسائل اخلاق و عرفان کمک شایانی کرده و آن را از رکود و تحجر نجات داده؟

🔻
پاسخ به سوال اول
پاسخ :سه سوال کرده اید که باید به تفصیل پاسخ داده شود،سوال اول شما به دو سوال منشعب می شود که ما این دو سوال را از هم جدا کرده و به آن پاسخ می دهیم یعتی به ترتیبی که شما سوال کرددی جواب نمی دهیم بلکه سوال شما را به دو سوال تبدیل می کنیم و جواب آن را می دهیم.
سوال اول شما این است که آیا می توان شبهات سنگینی را که فلاسفه غرب به حرف بعضی از شرقی ها بر دین یا مسایل دینی وارد کرده اند به جز استمداد از فلسفه و کلام، جواب داد یا حتما ناچاریم از فلسفه استفاده کنیم و جواب این شبهات را بدهیم.

🔻
جواب سوال اول این است که شبهات را عقل ما می فهمد و عقل ما باید پاسخ بدهد ،گاهی فلسفه راهی برای پاسخ به شبهه است و گاهی کلام،گاهی روایات و ما یک جواب عقلی به کمک این پشتوانه ها فکر می کنیم و چون جواب ما عقلی است پاسخ شبهه داده می شود.

🔻
فلسفه قوانینی دارد که آن قوانین حاصل عقل ماست یه به بیان بهتر قوانینی دارد که در خارج صادقند و ما آن را کسب کرده ایم یعنی یک قوانینی واقعی هستند و ما به کمک این قوانین واقعی،شبهات را بر طرف می کنیم یا این که ممکن است کسی از قونین فلسفی استفاده نکند و از قوانین واقعی دیگر استفاده کند،آن هم می تواند پاسخ به شبهه بدهد و لزومی ندارد که ما حتماً در پاسخ به شبهه از قوانین فلسفی استفاده کنیم،کسانی بوده اند که مشیشان فلسفی بوده ولی هیچ یک از فلسفه های مرسوم را نخوانده بودند،این ها قدرت بر پاسخ دادن دارند چون از عقلشان در پاسخ به شبهه استفاده کرده اند (البته نمی خواهم بگویم فلسفه لازم نیست بلکه فلسفه کمک می کند و این کمک باعث می شود که راختتر درک کنیم).
البته گاهی مواقع هم ممکن است برخی قوانین خدشه دار باشند و به جای این که پاسخ به شبهه دهند شبهه را تقویت کنند.
🔻
مهم این است که در پاسخی که داده می شود با تمهیداتی که از قواعد عقلی گرفته می شودجواب از عقل ناشی شود و این چنین نیست که حتما باید فلسفه را بخوانیم تا جواب بدهیم زیرا خیلی ها فلسفی فکر می کنند ولی هیچ یک از علوم فلسفی را درس نگرفته اند.

🔻
بله برخی از شبهات که از اصطلاحات استفاده می کنند باید با اصطلاحات جواب داده شود و آن ها نیاز به خواندن فلسفه دارد برای این که ما با فلسفه آشنا بشویم.

🔻
بنا بر این این چنین نیست که در پاسخ به شبهات راه منحصر در فلسفه باشد ولی این چنین هم نیست که ما به طور کامل در پاسخ به شبهات از فلسفه بی نیاز باشیم بنا بر این در جواب ها خوب است که از فلسفه استفاده کنیم و جواب ها را قابل فهم تر قرار دهیم.


🔺🔺🔺🔺🔺
🔻🔻🔻🔻🔻

...ادامه از پست قبلی
🔶 هر چند جهان توسعه یافته بر همان اساس به مقابله با بیماری ها می پردازد و طبعاً در این کار بسیار موفق تر از ماست و هر چند ما هم فعلاً چاره ای برای این مقابله نداریم جز این که تا حدی از همان دستورالعمل های کلی تبعیت کنیم، اما جای این پرسش باقیست که وقتی نه آن دستورالعمل ها (مانند قرنطینه سازی که اساساً توان اجرای آن در ایران ممکن نیست) قابل تحقق هستند و نه آنجا که قابل تحقق هستند، (مانند اجتناب از تماس بدنی)، ما چندان دل به اجرای آن نمی دهیم و آن را به هزل می گیریم و حتی توصیه های اخلاقی و ... را هم در این باره ندید می گیریم، توجه به این که آیا می توان ناکرده ها و نادیده هایی را هم یافت که برآمده از معنای فرهنگی-اجتماعی کشور خود ما باشد و بتوانند به کمک وضع بحرانی ما باشند؟ از یاد نبریم که کشور ما طی دهه های اخیر، در وضع انفعالی نبوده است و بارها موفق شده است با تکیه بر داشته های فرهنگی خود و تشکیل اجتماعات همبسته، بر مشکلات بزرگی فائق آید. تأمل بر این امر می تواند مساعدتی را برای نظام بهداشت و درمان کشور فراهم آورد که در کنار روشهای معمول، بسیجی را برای بهسازی محیط و امدادرسانی به آسیب دیدگان ایجاد کند. این امر، مزیت جامعه ایرانی است که نسبت به همنوعان خود احساس مسؤولیت اخلاقی دارد و البته نسبت به دولت چندان اعتماد ندارد. بنابراین باید تلاش کرد در همفکری فیمابین اصحاب علوم اجتماعی و انسانی با جامعه پزشکی، راههایی را یافت که مردم خود به صورت مستقل به امدادرسانی بپردازند و ایمن سازی را خود بر عهده بگیرند.

شهید آيت الله مرتضی مطهری:

بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید گریست!
انسان وقتى که در تاریخ نگاه مى ‏کند، مى‏ بیند که به سر این حادثه چه ‏ها آورده ‏اند! به خدا قسم حرف حاجى [نوری] حرف راستى است. مى‏ گوید امروز اگر کسى بخواهد بر امام حسین علیه السلام بگرید، بر این مصیبت هایش باید بگرید، بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید بگرید.
کتابى است معروف به نام «روضة الشهداء» از ملا حسین کاشفى.
حاجى فرموده بود که این داستان زعفر جنّى و داستان عروسى قاسم، اول بار در کتاب این مرد آمده است.
حقیقت این است که من این کتاب را ندیده بودم. خیال مى ‏کردم در آن یکى دو تا از این حرف هاست ، بعد که این کتاب را ( که به فارسى هم هست و تقریباً در پانصد سال پیش تألیف شده است ) خواندم دیدم از این داستان ها زیاد است.
ملا حسین کاشفى مردى است که واعظ هم هست، اتفاقاً این بی انصاف مرد باسوادى هم بوده است، کتاب هایى هم دارد، صاحب انوار سهیلى [است‏] که خیلى عبارت پردازى کرده و می گویند کلیله و دمنه را خراب کرده است. به هر حال مرد باسوادى بوده است. تاریخش را که انسان می خواند، معلوم نیست که او شیعه بوده یا سنى، و مثل اینکه اساساً یک مرد بوقلمون صفتى هم بوده است، در میان شیعه‏ ها خودش را یک شیعهء صد در صد متعصبي نشان می ‏داده و در میان سنی ها خودش را حنفى نشان می داده است. اصلًا اهل بیهق و سبزوار است. سبزوار مرکز تشیع بوده است و مردم آن هم فوق العاده متعصب اند در تشیع. اینجا که در میان سبزواری ها بود، یک شیعهء صد در صد شیعه بود. بعد می رفت هرات. آنجا که می ‏رفت، به روش اهل تسنن بود.این مرد، واعظ هم بوده است. چون در سبزوار بود، ذکر مصیبت می کرد.
کتابى نوشته است به فارسى ، اولین کتابى که در مرثیه به فارسى نوشته شده همین کتاب روضة الشهداء است که در پانصد سال پیش نوشته شده است. براي مثال شیخ مفید (رضوان اللَّه علیه) کتاب ارشاد را نوشته است و چقدر متقن نوشته است. ما اگر به ارشاد شیخ مفید خودمان مراجعه کنیم، احتیاج به منبع دیگر نداریم. من نمی دانم این بی ‏انصاف چه کرده است! من وقتى این‏ کتاب را خواندم، دیدم حتى اسم ها جعلپ است؛ یعنى در میان اصحاب امام حسین اسم هایى را می ‏آورد که اصلًا چنین آدم هایى وجود نداشته ‏اند؛ در میان دشمن ها اسم هایى مى ‏برد که همه جعلى است؛ داستان ها را به شکل افسانه در آورده است. چون این کتاب اولین کتابى بود که به زبان فارسى نوشته شد، [مرثیه خوان ها] که اغلب بى سواد بودند و به کتاب هاى عربى مراجعه نمی کردند، همین کتاب را می گرفتند و در مجالس از رو می ‏خواندند. این است که امروز مجلس عزادارى امام حسین را ما «روضه خوانى» می گوییم. در زمان امام حسین روضه خوانى نمى ‏گفتند، در زمان حضرت صادق هم روضه خوانى نمى‏ گفتند، در زمان امام حسن عسکرى هم روضه خوانى نمی گفتند، بعد در زمان سید مرتضى هم روضه خوانى نمی گفتند، در زمان خواجه نصیرالدین طوسى هم روضه خوانى نمى ‏گفتند. از پانصد سال پیش به این طرف اسم این کار شده «روضه خوانى». روضه خوانى یعنى خواندن کتاب روضة الشّهداء، همان کتاب دروغ. از وقتى که این کتاب در دست و بال ها افتاد، دیگر کسى تاریخ واقعى امام حسین را مطالعه نکرد و شد افسانه سازىِ روضة الشهداء خواندن. ما شدیم روضه خوان، یعنى روضة الشهداء خوان، یعنى افسانه‏ ها را نقل کردن و به تاریخ امام حسین توجه نکردن.
گفت: «وَ زادَتِ التَّنْبورُ نَغْمَةً اخْرى‏»؛ بعد در شصت هفتاد سال پیش، مرحوم ملا آقاى دربندى پیدا شد. تمام حرف هاى روضة الشهداء را به اضافهء یک چیزهاى دیگر، همه را یکجا جمع کرد که دیگر واویلاست! واقعاً به اسلام باید گریست.
(کتاب حماسه حسینی، صفحه 82-84).

🌷🌹 شهید مطهری: بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید گریست!

انسان وقتى که در تاریخ نگاه مى ‏کند، مى‏ بیند که به سر این حادثه چه ‏ها آورده ‏اند!
به خدا قسم حرف حاجى [نوری] حرف راستى است. مى‏ گوید امروز اگر کسى بخواهد بر امام حسین علیه السلام بگرید، بر این مصیبت هایش باید بگرید، بر این تحریف ها و مسخ ها و دروغ ها باید بگرید.

کتابى است معروف به نام «روضة الشهداء» از ملا حسین کاشفى.
حاجى فرموده بود که این داستان زعفر جنّى و داستان عروسى قاسم، اول بار در کتاب این مرد آمده است.

حقیقت این است که من این کتاب را ندیده بودم. خیال مى ‏کردم در آن یکى دو تا از این حرف هاست، بعد که این کتاب را (که به فارسى هم هست و تقریباً در پانصد سال پیش تألیف شده است) خواندم دیدم از این داستان ها زیاد است.

ملا حسین کاشفى مردى است که واعظ هم هست، اتفاقاً این بی انصاف مرد باسوادى هم بوده است، کتاب هایى هم دارد، صاحب انوار سهیلى [است‏] که خیلى عبارت پردازى کرده و می گویند کلیله و دمنه را خراب کرده است. به هر حال مرد باسوادى بوده است.

تاریخش را که انسان می خواند، معلوم نیست که او شیعه بوده یا سنى، و مثل اینکه اساساً یک مرد بوقلمون صفتى هم بوده است، در میان شیعه‏ ها خودش را یک شیعهء صد در صد متعصبي نشان می ‏داده و در میان سنی ها خودش را حنفى نشان می داده است. اصلًا اهل بیهق و سبزوار است. سبزوار مرکز تشیع بوده است و مردم آن هم فوق العاده متعصب اند در تشیع. اینجا که در میان سبزواری ها بود، یک شیعهء صد در صد شیعه بود. بعد می رفت هرات. آنجا که می ‏رفت، به روش اهل تسنن بود.این مرد، واعظ هم بوده است. چون در سبزوار بود، ذکر مصیبت می کرد.
کتابى نوشته است به فارسى ، اولین کتابى که در مرثیه به فارسى نوشته شده همین کتاب روضة الشهداء است که در پانصد سال پیش نوشته شده است. براي مثال شیخ مفید (رضوان اللَّه علیه) کتاب ارشاد را نوشته است و چقدر متقن نوشته است.

ما اگر به ارشاد شیخ مفید خودمان مراجعه کنیم، احتیاج به منبع دیگر نداریم. من نمی دانم این بی ‏انصاف چه کرده است!

من وقتى این‏ کتاب را خواندم، دیدم حتى اسم ها جعلى است؛ یعنى در میان اصحاب امام حسین اسم هایى را می ‏آورد که اصلًا چنین آدم هایى وجود نداشته ‏اند؛ در میان دشمن ها اسم هایى مى ‏برد که همه جعلى است؛ داستان ها را به شکل افسانه در آورده است.

چون این کتاب اولین کتابى بود که به زبان فارسى نوشته شد، [مرثیه خوان ها] که اغلب بى سواد بودند و به کتاب هاى عربى مراجعه نمی کردند، همین کتاب را می گرفتند و در مجالس از رو می ‏خواندند. این است که امروز مجلس عزادارى امام حسین را ما «روضه خوانى» می گوییم.
در زمان امام حسین روضه خوانى نمى ‏گفتند، در زمان حضرت صادق هم روضه خوانى نمى‏ گفتند، در زمان امام حسن عسکرى هم روضه خوانى نمی گفتند، بعد در زمان سید مرتضى هم روضه خوانى نمی گفتند، در زمان خواجه نصیرالدین طوسى هم روضه خوانى نمى ‏گفتند. از پانصد سال پیش به این طرف اسم این کار شده «روضه خوانى». روضه خوانى یعنى خواندن کتاب روضة الشّهداء، همان کتاب دروغ.

از وقتى که این کتاب در دست و بال ها افتاد، دیگر کسى تاریخ واقعى امام حسین را مطالعه نکرد و شد افسانه سازىِ روضة الشهداء خواندن. ما شدیم روضه خوان، یعنى روضة الشهداء خوان، یعنى افسانه‏ ها را نقل کردن و به تاریخ امام حسین توجه نکردن.

گفت: «وَ زادَتِ التَّنْبورُ نَغْمَةً اخْرى‏»؛ بعد در شصت هفتاد سال پیش، مرحوم ملا آقاى دربندى پیدا شد. تمام حرف هاى روضة الشهداء را به اضافهء یک چیزهاى دیگر، همه را یکجا جمع کرد که دیگر واویلاست! واقعاً به اسلام باید گریست...

حماسه حسینی مرتضی مطهری

روایت محمود شجاعی و هوشنگ آزادی ور
از تذکره الاولیای استاد شفیعی کدکنی

*روزنامه جام جم / 22 اردیبهشت 98

محمود شجاعی، از شاعران «شعر دیگر» سرنوشت غریبی داشته است؛ او سال 1349 دچار احوالاتی می شود و تا مدتها شعر را رها نمی كند و به خلوت خود می رود. شاعر «از آبی نفسهای كوتاه » می گفت وقتی دچار جذبه شده، یك كتاب او را نجات داده است: «تذكره الاولیا»ی عطار نیشابوری. می گفت كتاب را هوشنگ آزادی ور، شاعرِ هم حلقه اش در «شعر دیگر » به او هدیه داده و همین باعث شده تا او پی ببرد چه بر او نازل شده است.
لابد شاعران و عارفان دیگری نیز چنین مراقبه هایی با این اثر مهم ادبیات عرفانی ما داشته اند و ما نمی دانیم اما همین یك روایت شجاعی و آزادی ور به ما می گوید كه تذكره الاولیا از چه قدرت هایی جدای از ملاحظات ادبی می تواند برخوردار باشد. حالا پس از وجود چند تصحیح از این كتاب ارزشمند در بازار، محمدرضا شفیعی كدكنی، نویسنده مشهور تصحیح خود را از آن منتشر كرده است و می دانید كه این دست از كتاب های شفیعی را عموما انتشارات سخن منتشر می كند؛ ناشری كه نزد اغلب اهالی ادبیات به كار نیك و رعایت اخلاقیات معروف است، اما انتشار یك شایعه در چند كانال و گروه تلگرامی مرتبط با كتاب، تعجب ما را برانگیخته است. آنها نوشته اند: «متاسفانه برخی ناشران، برای این كه سود حاصل از فروش كتاب هایشان مستقیم به جیب خودشان برود، كتابفروشی ها را نادیده می گیرند. نشر سخن بدون توزیع این كتاب در كتابفروشی ها، انحصارا كتاب را در نمایشگاه فروخت و هنوز مشتاقان این كتاب، به خصوص در شهرستان ها به آن دسترسی نداشته اند».
ما برای این كه در حد نقل این شایعه نمانیم با دفتر انتشارات سخن تماس گرفتیم. در تماس نخست، یكی از كاركنان این دفتر گفت كه مسؤول مربوطه در دفتر حضور ندارد و باید فردا تماس بگیریم. ما برای این كه یك طرفه قضاوت نكرده باشیم، پس از ساعتی دوباره تماس گرفتیم و این بار نیز یكی از مسؤولان انتشارات گفت كه سرشان شلوغ است و فردا تماس بگیریم. ما برای این كه نمی خواستیم به شایعه شكل گرفته در شبكه های اجتماعی دامن بزنیم و برای مان مهم بود كه موضع و پاسخ مسؤولان سخن را نیز در گزارش نقل كنیم، گفتیم كه چنین شایعه ای شكل گرفته و پاسخ ندادن مسؤولان سخن و سكوت شان باعث می شود حقانیت آن شایعه ثابت شود. پاسخ دفتر انتشارات سخن به روزنامه جام جم این بود: «اینها شایعه است و ما در حال پیگیری هستیم كه از كجا شكل گرفته. ما كتاب را در انحصار خود نگه نداشته ایم و از امروز كتاب ها به دست دفاتر پخش مختلف رسیده است.»
منتها به نظر می رسد این پاسخ چندان هم ناقض شایعه پی شگفته نیست؛ مسؤولان سخن می گویند از دیروز، یعنی بیست ویكم اردیبهشت كتاب را دربازار توزیع كرد هاند تا به دست دیگر كتابفروشی ها جز خودشان هم برسد، اما نكته ای كه درباره سخن گفته شده این است كه آنها چرا از روزی كه كتاب را منتشر كرده اند (یعنی دستكم از چهارم اردیبهشت كه نمایشگاه كتاب تهران آغاز به كار كرده)آن را به دست كتابفروشی¬ها نرسانده اند. همین كه از دیروز كتاب را به بازار رسانده اند مشخص است كه نیت شان مطلقا انحصارگرایی در فروش این كتاب نبوده است، اما اگر از همان ابتدا كتاب را بین كتابفروشی ها توزیع می كردند، شائبه انحصار فروش كتاب در روزهای برگزاری نمایشگاه هم كاملا مرتفع می شد.
@safinehyetabriz

🌎 کوچ علم از دانشگاه

☘ چرا کانادا، فرانسه، استرالیا، انگلستان، ژاپن و ... همانند ایران آمار تولید علم خود را منتشر نمی کنند؟ محال است آمار تعداد مقالات منتشر شده ژاپن را بیابید. چرا؟ چرا فقط کشورهایی مانند پاکستان، برزیل و هند عطش آمار مقالات دارند؟

☘ جالب است بدانیم که ما تنها کشوری هستیم که رشته علم سنجی در ان دایر است؛ چراکه فقط ما سرگرم علم سنجی خودمان هستیم. ما بالاترین انتشار مقالات در این حوزه را در اختیار داریم.

☘ هدف علم سنجی که از حوزه کتابداری آمده است، در واقع مجله سنجی است نه حقیقت علم. علم سنجی قدرت تحلیل محتوای علم را ندارد. مبدع این اصطلاح اصلاً چنین منظوری نداشته است. علم سنجی صرفاً بیانگر شاخص های کمّی است نه کیفی.

☘ در سنت های اصیل علمی، تولید مقاله هیچ گاه نشان دهنده تولید علم نبوده است. راجرز کتابی نوشته به نام اشاعه نوآوری. تا به حال 2500 مقاله در خصوص این کتاب منتشر شده است. این مقالات تولید علم نیست، یک مناقشه علمی است. این نبردهای علمی زمینه ساز تولید علم است نه الزاما خود علم.

☘ اگر ایین نامه ارتقا تا ده سال دیگر همین باشد، ما علاوه بر سرآمدی در تولید مقاله، بیشترین استاد تمام دنیا را نیز خواهیم داشت!

☘ حدود 400 جایزه علمی در دنیا وجود دارد که هیچ یک از شاخص های ISI استفاده نمی کنند.

☘ در سنت پژوهشی انگلستان اصلاً به شاخص های ISI، ضریب تأثیر و مانند آن توجهی نمی شود. آنها مجدد به ارزیابی مقالات به شیوه خودشان مبادرت می کنند و به پرداخت پژوهانه و مانند آن .. اقدام می کنند.

☘ نظام رتبه بندی دانشگاه های ایران بر اساس نظامی است که خارج از ایران برنامه ریزی می شود و ما بین المللی کار کردن را با اعمال این شاخص ها اشتباه گرفته ایم در حالی که خود آمریکا که واضع ISI است، به طور ناچیز از این نظام استفاده می کند.

☘ ایران از بیانیه سانفرانسیسکو که هشداری به همه بود درس نگرفت. در این بیانیه بیش از چند هزار دانشمند و پژوهشگر و حدود 800 مجله علمی معتبر دنیا اعلام کردند که مبنا را در ارزیابی ها بر اساس مجلات قرار ندهید.

☘ از یکی از اساتیدی که 400 مقاله بین المللی داشتند سوال کردم فقط یکی از مشکلاتی را که در کشور حل کرده اید نام ببرید؟ پاسخ سکوت بود.

☘ از مدیران کشور 97% از مقالات ISI استفاده نمی کنند، 93% نیز مجلات داخلی را نه می شناسند و نه از آنها استفاده می کنند؟! برای چه کسی می نویسیم؟

☘ وقتی شاخص ارزیابی اچ اندیکس شد، پژوهشگر با چه انگیزه ای روی پروژه ملی کار کند!؟ دلیل عمده این اتفاق این است که قاطبه افراد تنها به فکر ارتقای خویش هستند نه کشور!
نویسنده و منبع: ؟
📚@nasiri42