مكتبة المجلسي ودارالتراث

یکی از روشهای بی اعتبار کردن علم در همه روزگاران
راغب اصفهانی، عالم فاضل قرن چهارم ـ پنجم، بیست و سه شرط را برای موفقیت یک دانش آموز بر می شمرد نکاتی که همه آنها نکات مهم اند. هستند. در میان این 23 نکته، یک توصیه از نظر بنده، بسیار مهم است، و اهمیت آن هم به خاطر نگاه دقیق و عالمانه ای است که در آن وجود دارد.
برای شرح آن لازم است یک مقدمه کوتاه عرض کنم و آن این که از ابتدای تغییر روشهای علمی در عصر جدید، به ویژه در دانش هایی مانند طب، افرادی که معارض و مخالف بودند، انگشت روی اشتباهات پزشکان می گذاشتند و آن را دلیل بر بطلان آن علم می دانستند. این روش، هنوز هم ادامه دارد، و مورد استفاده کسانی است که اعتماد به این دانش ندارند، و این بی اعتمادی را با زدن همین مثالها ترویج می کنند.
مدل دیگر این نوع برخورد منفی گرایانه، طرح این نکته هست که متخصصان این دانش هر روز نظرشان را عوض می کنند، یا پزشکان مختلف، حرفهای مخالف همدیگر می زنند؛ نیز این که تجربه های آنها، روزانه عوض می شود. یک روز این را می گویند و روز دیگر، مطلب دیگری را. بدین ترتیب معلوم می شود که اینها علم نیست.
مدل بالاتری هم هست، و این که در کنار جنبه های مثبت فراوان آن علوم، انگشت روی جنبه های منفی اش گذاشته به برخی از پیامدهای آن که غالبا هم توهمی و تحلیل های ناشی از عوض شدن فضای های جاری از شکل سنتی به مدرن است، می پردازند.
راغب اصفهانی در بیان شرایط موفقیت یک دانشجو، در نکته بیستم، روی همین مساله انگشت نهاده به دانشجوی واقعی توصیه می کند در این زمینه مراقب باشد. وی روش پیشگفته را کار «عوام» می داند، این که وقتی یک طبیب یا منجم در صدور حکمی اشتباهی مرتکب می شود، عوام، اصل دانش را زیر سوال می برند.
راغب می گوید، دانشجویی طالب علم واقعی است که مانند عوام نباشد و اشتباه یک پزشک را به پای اصل علم نگذارد. او باید بداند یک علم، اصول خاص خود را دارد، اصلی که آن علم بر اساس آنها سنجیده می شود نه بر اساس تجربه غلط یک کسی که در حال تمرین و تخصص آموزی در این علم و عمل بر اساس آموخته های جاری است.
راغب می گوید: دانشجو، نباید اشتباه یک شاغل در این علم، او را وادار به فساد آن علم و اعلام بی فایدگی آن کند، کاری که عوام انجام می دهند. اینان چنین اند که وقتی یک طبیب یا منجمی را می بینند که حکم اشتباهی می کند، اصل دانش طب و نجوم را خوار می شمارند. دانشجو باید صحت و سقم هر فنی را با آنچه که ذات آن اقتضاء دارد، بسنجند. بنابر این، حکم اشتباه یک شاغل در آن، دلیل بر ناتوانی آن دانش نیست، چون مناسبتی میان این دو وجود ندارد جز این که او با تمرین و اشتغال خود به آن علم، راست یا ناراست، حکایت از آن کار دارد.
به دیگر سخن، توصیه راغب این است که اصل علم، نباید با خطاهای جاری در گزاره های یک شاغل در این علم، سنجیده و تحقیر شود، بلکه علم باید فی حد نفسه، با اصول خودش، ارزیابی شود.
این تأکید وی که این روش عوام است، نکته بسیار لطیفی است؛ چنان که امروزه ما نیز شاهد این امر هستیم که بسیاری از مخالفان علوم جدید، عوامانه، به همین خطاهای جاری استدلال کرده اصل این دانش ها را زیر سوال می برند و حکم به بطلان این علوم می کنند و بی اعتبارشان می سازند. از قضا در روزگار ما این روش، یکی از پر رونق ترین روشها، برای دشمنان علوم جدید است که قصد دارند با این انتقادها، به دکان بی رنگ خود رونق دهند. این کار یعنی تحقیر این علم، یکی از بدترین کارهایی است که نتیجه مستقیم روی عقب ماندگی علمی ما دارد، زیرا اعتماد را از میان می برد. (رسول جعفریان)
@historylibrary

ابتدای جلسه دکتر میشائیل مارکس به معرفی مرکز تحقیقات کورپوس کورانیکم پرداختند. و فرمایش کردند گورپوس به معنای داده های مکتوب (جامع النصوص) به عربی و کورانیکم هم همان قرآن.
سپس سایتی را معرفی نمودند که تمام نتایج تحقیقات در این سایت به صورت آنلاین در دسترس می باشد.
ایشان فرمودند برای تاریخ گذاری نسخه های خطی قرآن راه های وجود دارد که یکی از آنها خط شناسی است (با مقایسه آن با خط های دیگر که به جای مانده)و دیگر آزمایش کربن 14 است که در واقع روی پوستی که آیات قرآن بر آن نگاشته شده بررسی می گردد و معمولا از بخش شیرازه استفاده می شود چون در آزمایش کربن 14 آن بخش مورد بررسی از بین می رود.
ایشان امیدوار بودند که انشالله با همکاری متولیان نسخه های خطی در ایران، این نسخه ها نیز مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد.

شیعه از ابتدا سعی کرد از تقابل سنت-بدعت فرا تر رود. شیعیان به جای پیروی از سنت به پیروی از امام روی آوردند، امامی که ولی الله یعنی دوست خدا بود و لذا شیعیان اولین کسانی بودند که سعی کردند مفهوم سنت-بدعت را که مفهومی خشونت زا و قبیله ای و عربی و واپس گرا بود بشکنند. این فرا رفتن به خصوص در میان شیعیانی بود که اهل تقیه نبودند و از اهل سنت پیروی نمی کردند (در ابتدا زیدیه و اسماعیلیه). دقیقا به همین جهت است که اهل سنت از شیعه خوشش نمی آمده و او را دشمن خود می دانسته است. اهل سنت امروزه هم با وجود این که بزرگترین بدعت گذاران را غرب و تمدن جدیداروپائی می دانند ولی باز دست از خصومت با دشمن دیرین خود یعنی شیعه بر نداشته اند. علت آنهم برای من قابل درک است. شیعه اساس مذهب ودیانت اهل سنت را به هم می ریزد، البته شیعه اصیل و پیرو ولایت نه شیعه سنی زده و مرید اهل سنت.
تروریستهای مسلمان امروزه نیز بر اساس همان تقابل سنت – بدعت می اندیشند و عمل می کنند. امروز هم کسانی که خود را سلفی می خوانند و « دیگران» را اهل بدعت می انگارند و تکفیر می کنند و دست به نابودی آنان می زنند کم و بیش مطابق سیره پیشوایان مذهبی خود یعنی احمد بن حنبل و ابن جوزی و ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب می اندیشند و عمل می کنند. فرق اساسی ای که میان اهل سنت تروریست امروزی با حنبلیان و به طور کلی اهل حدیث و سنت قدیم وجود دارد این است که اهل سنت جدید امروزه خود را با بدعتی به نام غرب و تمدن غربی مواجه می بیند وسعی می کند کسانی را که ازاین بدعت حمایت می کنند نابود کند. همین روش را شیعیانی هم که از اهل سنت پیروی می کنند در پیش گرفته اند. شیعیانی که امروزه به جای لفظ « بدعت» از لفظ «غربزدگی» استفاده می کنند و دشمن مسلمانان را تمدن مدرن و آئین و رسوم تمدن غربی می دانند در واقع خود در چار چوب تضاد سنت-بدعت می اندیشند.
برگردیم به سخنرانی نخست وزیر جدید انگلیس. به نظر من رجال سیاسی غرب می دانند که مسلمانان سنی غرب ستیز اگر دست به خشونت وقهر و تروریسم می زنند این اعمال را از همان اسلاف خود آموخته اند. ولی این رجال نمی توانند این مطلب را به زبان آورند چون در آن صورت جمعیت زیاد مسلمانان را با خود دشمن خواهند کرد. لذا به جای این که تعالیم مذهب ایشان را که به خصوص در قرن سوم شکل گرفته است نکوهش کنند خود ایشان را خطا کار معرفی می کنند و خطای ایشان را هم دوری از سنتهای اسلامی معرفی می کنند. ولی به نظر من راه حل مسئله تروریسم اهل سنت این نیست. جهان اسلام برای حل مسئله تروریسم و خشونت اهل سنت باید همان کاری را بکند که شیعه سعی کرد در 1200 سال پیش انجام دهد و آن عبارت بود از فراتر رفتن از مفاهیم متضاد سنت-بدعت. شما وقتی خشونت و بربریت را وسیله دفاع از سنت قرار دادید معلوم است که نتیجه آن همین می شود که می بینیم. جهان اسلام برای حل معضل تروریسم سنی باید کاری کند که مسلمانان از تقابل و تضادی که امروزه به شکل تضاد سنت با غربزدگی یا سنت با مدرنیته در آمده است بیرون بیاید. این به معنای کنار گذاشتن دین اسلام و تعالیم رسول الله نیست. تعالیم اسلام عین سنت نیست. ما می توانیم تعالیم حضرت محمد را رو تخم چشم خودمان بگذاریم بی آن که سخن از سنت و سنت گرئی به میان آوریم. سنت معمولا امور جزئی است که به صورت کلی تلقی می شود. پیغمبر در شرایط خاصی عملی کرده که در آن هنگام درست بوده است. ولی ممکن است که در شرایط دیگر این عمل حکم دیگری داشته باشد. سنت گرایان نه تنها می گویند هر عملی که به پیغمبر نسبت داده شده است باید به عنوان حکم کلی در نظر گرفته شود و تا ابد از آن پیروی کرد، بلکه می گویند هیچ عملی را هم که پیغمبر انجام نداده باشد نباید انجام داد. مثلا اگر پیغمبر در خزینه می رفته و دوش نمی گرفته امروزه هم مسلمان اهل سنت باید از دوش استفاده نکند. و این بزرگترین اشکال اهل سنت است. دوش گرفتن و هر کار دیگری که پیغمبر نمی کرده است بدعت است و باید کنار گذاشته شود. حالا هر چه شما بگویند : آقا در آن زمان دوش نبوده و اصلا در مدینه و مکه حمام عمومی نبوده ( بوده؟) به خرج سنت گرایان نمی رود. مخالفت سنت گرایان با تمام مظاهرجدید غربی بر سر همین است. زیر پا گذاشتن حقوق بشر هم به همین بهانه است. می گویند در جامعه مدینه در 1400 سال پیش حقوق بشر نبود. سنت گرایان در قدیم با ایرانیان هم مخالف بودند به دلیل این که تمدن ایرانی چیزهائی داشت که در سنت اهل مدینه نبود. خوب مسلم است که نبوده. جامعه مدینه احتیاجی به حقوق بشر نداشت. حقوق بشر از مقتضیات جامعه جدید است. با همان بهانه ای که اهل سنت با حقوق بشر مخالف است در گذشته با زبان فارسی مخالف بوده است. اهل سنت بزرگترین دشمنان زبان پارسی بوده اند، چرا؟ چون فارسی سخن گفتن بدعت بوده است. پیغمبر به هیچ زبان دیگری غیر از عربی تکلم نمی کرده است.

احسنت جناب آقای الهی. مدت ها بود که دنبال آن می گشتم.
نکته جالب و تأسف بار در ادبيات اديب اول ميرزا عبدالجواد و اديب ثاني شيخ محمدتقی و شاگرد اين اخير، أبومعين حميد الدين حجت هاشمی خراسانی تکبرشان در سخن گفتن و خود تعريف کردن هايشان است. با اینکه آقای حجت از نظر رفتاری، آدمی است متواضع، اما اگر کسی نوشته های ایشان را بخواند و از نزديک ايشان را نشناسد، کاملاً وی را فردی خودبزرگ بین می بيند. بعضاً تجهيل هم دارد. یادم هست در یکی از شروح، ايشان پس از بيان مطالب چندی می گوید: اين قدر گفتم به قدر فهم توست/مُردم اندر حسرت فهم درست.
من آن زمان که اين را ديدم، بسيار ناراحت شدم. خب، اگر يک وقت شاگرد کودنی داشته و برايش چنین چيزی گفته، دليل نمی شود که در کتابش هم آن را بياورد و همه مخاطبان را مشمول اين سخن کند! به علاوه، بيان ثقيل ايشان هم بی تأثير در نفهميدن نيست. به عبارت ديگر، تأثير مؤثر هم علاوه بر قابليت قابل شرط است. من آن زمان که این را خواندم، این قدر ناراحت شدم که در کنار کتاب نوشتم: غلط کردی با اين بيان سنگينت.
و البته از اين کار پشيمان هم نيستم. هر سلامي، «عليک»ی دارد.

معرفي يكي از اثار استاد بزرگوارم اقای دکتر احمد پاکتچی…
این اثر مجموعه برخی مقالات و یادداشت های ایشان در طول دو دهه است که هر کدام به مناسبت خاصی نوشته شده است…
هرکدام از این مقالات و نوشته های کوتاه محصول یک مقطع از زندگی ایشان است که میتوان هم در زمانی و هم همزمانی ارزیابی شود. درزمانی به این معنا که ایشان به مانند دیکران در دوره ای از زندگی بر موضوع خاصی تکیه کردند و سپس وارد حوزه دیگری شدند و در آن حوزه قلم زده اند. همزمانی بدان معنا که اگر با کنار نهادن زمان به این مقالات بنگریم متوجه می شویم هر کدام از این مقالات قطعه ای از یک پازل هستند که خانه ای از ان پازل را پر کرده اند و با نگاهی مجموعه می توان به چنین تصویری دست پیدا کرد.

بحث هایی پیرامون رهبانیت، جنسیت و جنگ با تکیه بر حدیث «الرهبانیه امتی الجهاد»
مولف در این مقاله به بررسی مساله رهبانیت در قرن دوم و سوم هجری بر اساس روایت مشهور نبوی
«انما رهبانیة امتی الجهاد فی سبیل الله» پرداخته است.
وی با نگاهی گسترده تر با توجه به بافت تاریخی آن سعی داشته وضعیت مسیحیان در ان دوره و مباحثی که در این باره مطرح می شده و بررسی وضعیت جنسی در آن دوره را مورد بررسی قرار دهد. وی به وضعیت راهبانی که مسلمان شده و به جنگ رفته اند و به سربازان مسلمانی که مسیحی شده اند نیز پرداخته است.
@ganjinemaktoob

از چند جهت قابل تأمل هست:
1- همانطور که در قرآن اشاره به دین واحدی به نام اسلام شده، از یهودیت و نصرانیت هم نام برده و در واقع با این تعبیر، آن شریعت ها هم به رسمیت شناخته است.
2- در حقیقت بحث ایشان در باب قرائات مختلف از یک دین مشترک است که باید توجه کرد آیا خلط موضوع نمی شود اگر یهودیت و مسیحیت را نیز یک قرائت از اسلام بدانیم؟
3- قرآن خود جلوی شریعت های غیر از اسلام را می گیرد و آن را تفکیک می کند.
و…

رساله در اثبات ولادت امیر المومنین علیه السلام در روز سیزدهم رجب
آقا جمال خوانساری / به کوشش رسول جعفریان

به موقف عرض می رساند که در باب روز تولد حضرت امام المتقین و امیر المومنین ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ آنچه بر کمترین ظاهر شد، همان است که قبل از این عرض نمود که مشهور میان علمای ما این است که در روز سیزدهم ماه مبارک رجب بوده. و شیخ طوسی در کتاب مصباح [ص 852] حدیثی نقل کرده از حضرت امام جعفر صادق ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ که در هفتم ماه مبارک شعبان بود، و سند آن حدیث ظاهر این است که صحیح باشد. نهایت قولی از کسی از علمای ما موافق آن نقل نکرده اند. بنابر این، عمل به آن حدیث مشکل است. بلکه ظاهر این است که نزد ایشان خلاف آن معلوم بوده، و بنابر آن به مضمون آن قایل نشده اند، و آن را بر خطایی از یکی از راویان حمل کرده اند.
و امثال این بسیار است که در حکمی، حدیث صحیحی وارد شده، و چون مذهب کسی از علمای ما نشده، آن را طرح می کنند، و عمل به آنچه مذهب علما بوده می کنند، زیرا که مرتبه ایشان ازین بلندتر بوده [که] همگی اتفاق بر خطا بکنند، و با وجود حدیث صحیح بخلاف آن قایل شوند، و کسی از ایشان مطلع بر آن حدیث نشده باشد.
با وجود این که حدیث را نیز ایشان نقل کرده باشند، بلکه عمل نکردن ایشان به آن، دلیل واضحی است بر این که خلاف آن بر ایشان معلوم بوده، و به این سبب آن را طرح کرده اند یا تأویلی کرده اند، زیرا که معنی حدیث صحیح این نیست که نسبت آن به امام ـ علیه السلام ـ معلوم باشد تا این که طرح آن نتوان کرد، بلکه معنی حدیث صحیح این است که همه راویان آن بر مذهب حق باشند، و به حسب ظاهر عادل باشند، و ظاهر است که این منافات ندارد به آن که گاهی بعضی از ایشان سهوی یا خطایی بکند، و نقلی که کرده باشد، هرگاه خلاف آن به دلیل دیگر مشخص شود، طرح شود.
و مؤیدات دیگر نیز از برای آن حدیث مذکور می شود. یکی از آنها این است که در حدیث دیگر، دعایی نقل شده که خداوندا! سؤال می کنم تو را به حق دو مولود در رجب، محمد بن علی و دویم پسر او علی بن محمد [مصباح المتهجد، ص 805]؛ و می گویند که هرگاه تولد آن حضرت هم در ماه رجب باشد، بایست که آن حضرت هم مذکور باشد، و مقدم مذکور شود.
دلالت این، اگر چه فی الجمله ظهوری دارد، نهایت ممکن است که اکتفای به آن دو امام اشاره باشد، به بلندی مرتبه ایشان به این که سؤال بحق ایشان کردن کافی است در استجابت دعا، و حاجت نیست به ضم کردن دیگری.
یا آن که آن حدیث نیز موافق مذهب مشهور علمای ما نیست، و باید که آن را هم طرح کنند، زیرا که در تولد حضرت امام محمد تقی معروف این است که در ماه مبارک رمضان بوده، و قول نادری [است] که در ماه رجب بوده. و در تولد حضرت امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ مشهورتر میانه ایشان این است که در نیمه ماه مبارک ذی حجه بوده، و بعضی گفته اند که در ماه رجب بوده؛ پس آن حدیث را اکثر ایشان طرح می کنند و بر خطایی از یکی از راویان آن حمل می کنند.
و دیگر این که در حدیث دیگر از ابراهیم بن هاشم که از معتمدین اصحاب حضرت امام محمد تقی و امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیهما ـ بوده، نقل شده که او گفته که تولد حضرت امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ روز سه شنبه سیزدهم ماه رجب بوده، و می گویند که هر گاه تولد حضرت امیر المومنین ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ نیز در سیزدهم ماه رجب باشد، بایست که آن را هم ذکر کند.
و جواب این ظاهر است، زیرا که این وقتی مؤید می شود که مراد ابراهیم بن هاشم ذکر فضیلت روز سیزدهم ماه رجب باشد، و آن معلوم نیست، بلکه ممکن است که مراد او بیان تاریخ تولد آن حضرت باشد، و بنابر آن ذکر تولد امام دیگر نیز در این روز در کار نیست، با [یا] آن که شیخ طوسی در مصباح اشاره به طرح آن حدیث کرده [819]، زیرا گفته روایت نکرده ابراهیم بن هاشم قمی که وفات یافت امام علی نقی علیه السلام روز دوشنبه سیوم ماه رجب، غیر این که گفته متولد شد آن حضرت روز سه شنبه سیزدهم رجب، و مراد او به این که گفته که «غیر این که» اشاره است به این [است] که آنچه او گفته، این تتمه را هم دارد [که گفته امام علی سیزدهم رجب بدنیا آمده. یعنی از روی تعجب و انکار است]، و آن موافق مذهب علمای ما نیست، زیرا که مشهور میانه ایشان این است که در نیمه ماه مبارک ذی حجه بود، چنان که مذکور شد. و بعضی که گفته اند که در ماه رجب بوده، در دویم ماه گفته اند یا پنجم.

امام سجاد ع نماینده وجه معنوی، زهد، و رأفت اسلام

امروز روز شهادت امام سجاد علیه السلام بود و فرصتی شد تا در میان جمعی از عزیزان یک بحث نیم ساعته داشته باشم. عنوان بحث نیاز ما در یک جامعه خشونت گرا، به نوعی عرفان خفیف و معتدل بود. بحث را با آیه 113 سوره آل عمران آغاز کردم که از جریانی در اهل کتاب یاد می کند که اهل عبادت و زهد و قرائت آیات خدا و سجده در شب هستند. مقصود از خواندن کتاب خدا توسط اهل کتاب، لابد قرآن نیست: لَيْسُوا سَواءً مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ أُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتْلُونَ آياتِ اللَّهِ آناءَ اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ. اهل کتاب یکسان نیستند و امتی از آنان در طول شب آیات خدا را می خوانند در حالی که به سجده می روند. بسا این آیت اشاره به این نکته باشد که اصل این معنویت و زهد بسیار با ارزش است، فارغ از این که اهل کتاب باشد یا مسلمان. آیه « ذلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسينَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لا يَسْتَكْبِرُون‏» هم نسبت به کشیشان ستایش آمیز است، این که قسیسین و رهبانان ذاتا تمایل به پرهیز از استکبار دارند و اگر چنین باشند بسیار خوب است. اما کامل ترین نکته در این زمینه در سوره حدید است که خداوند تصویری خاص از تاریخ انبیاء از نوح تا عیسی داده است. در آیه 25 سوره حدید اشاره به ارسال رسل با کتاب و بینات کرده، همراه با میزان و ارسال حدید، که هدف تحقق قسط است. این حدید، بسا مصداق روشنش همین علم است. حکومتی که بر اساس کتاب، میزان، و علم، باید به تحقق قسط بپردازد. اما و از نظر قرآن، این جامعه از حیث معنوی، همواره مورد تهدید به شیوع فسق است. به رغم وجود اینهایی که خدا فرستاده، بخشی از امت هدایت شده و بیشتر آنها فاسق شده اند و این با وجود آن است که خداوند نبوت را در میان ذریه نوح و ابراهیم قرار داده است: «َ فَمِنْهُمْ مُهْتَدٍ وَ كَثيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُون‏». بعد خداوند می گوید که انبیاء دیگری را برای اصلاح فرستاد تا رسید به حضرت عیسی. اینجا قرآن توقف دارد و نکته ای را مطرح می کند و آن این که خداوند انجیل را به پیروان عیسی داد و «رأفت و رحمت و رهبانیت» را که آغازگرش بودند، در قلوب آنها منعقد کرد وَ جَعَلْنا في‏ قُلُوبِ الَّذينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَ رَحْمَةً وَ رَهْبانِيَّةً ابْتَدَعُوها ما كَتَبْناها عَلَيْهِمْ إِلاَّ ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللَّهِ این تعریف از نصارا جالب است، به خصوص که سنت زهد و معنویت گرایی در میان آنا نیرومند بوده است. در باره این رهبانیت، برخی آیه را چنین معنا کرده اند که آنها نوعی از رهبانیت را ابداع کردند یا به معنای دیگر بدعتی برپا کردند، اما برخی دیگر، آن را بدعت ندانسته، و این ابتدعوها را به معنای شروع کردن از یک مرحله می دانند. پیشگامی آنان پس از یک انحراف عام به اصلاح با روش زهد. به این معنا که بعد از آن انحرافهای در میان یهود، خداوند با کاشتن بذر رحمت و رأفت و رهبانیت در قلوبشان، آنها را در مسیر تازه ای قرار داد. در تفسیر دیگر، آمده است که خداوند این رهبانیت را بر آنها نوشت به هدف رضوان الهی. هرچند آنها باز هم آن را رعایت نکردند و به فسق گرویدند. فَما رَعَوْها حَقَّ رِعايَتِها فَآتَيْنَا الَّذينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَ كَثيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُون. جمع بندی این سه گروه آیه نشان می دهد که خداوند، این که جماعتی از اهل کتاب، اهل قرائت کتاب الله در آناء اللیل باشند، و این که قسیسینی باشند که اهل استکبار نباشند، و این که همین نصارا اهل رحمت و رأفت و رهبانیت بوده و آن را رعایت کنند و به فسق نگرایند، همه اینها مورد تایید خداوند است. بحث من در ادامه این بود که ما به وجه معنوی در جامعه، در مجموعه حرکت موحدان، بسیار نیازمندیم. جامعه صدر اسلام هم در اثر رفتن به دام فتوحات بیشتر، هم اهل خشونت شد و هم اهل ثروت. خشونت گرایان و قدرت طلبان و ثروت اندوزان، امام حسین (ع) را شهید کردند و جامعه را به فسق و فجور سوق دادند. در این میانه، امام سجاد (ع) پس از کربلا، نماینده معنویت و زهد در اسلام بود. زیاده از حد سیاسی شدن، آن هم به اسم دین، دکان باز کردن است. کار اصلی دین، زهدورزی در جامعه است. این که ما صحیفه داریم (شامل 54 دعا و البته صحیفه های دوم و ... با دعاهای بیشتر) معنایش این است که امام سجاد در 36 سال، مشغول ترویج زهد در جامعه بود. امام حضوری در جریان های سیاسی نداشت، و به نظر می رسد تمام تلاش را می کرد تا بخش جا مانده صبغة الله در جامعه را که همانا زهد و معنویت است ترویج کند. اسلام، کتاب می خواهد، میزان و حدید، و رأفت و رحمت و رهبانیت معقول که می توان از آن به نوعی عرفان خفیف تعبیر کرد. هیچ کدام اینها بدون یک دیگر امکان تحقق در جامعه را ندارد. ضمن آن که در هر حال، انسان از هر گروه و دسته و مذهب، همواره می تواندخوب یا بد باشد، فاسق یا زاهد و پاک باشد.
@jafarian1964

3. جنابعالی، زندگِي اِيشان را به سه دوره تقسِيم کردِيد: 1. شهِيدِي دوران دهه بِيست 2. بعد از سال 32 3. بعد از انقلاب. در ادامه شهِيدِي دوران اول و سوم را انقلابِي معرفِي کرده و به ذکر برخِي شواهد در اِين زمِينه پرداخته اِيد. در مقابل برخِي مرحوم شهِيدِي را صرفا ِيک چهره آکادمِيک (و به تعبيری ناخوشايند، خنثی) دانسته، که بعد از انقلاب نِيز در هِيچ فعالِيت سِياسِي قابل توجهِي شرکت نکرد. اِين عده نِيز به کناره گِيرِي اِيشان از مجلس خبرگان قانون اساسِي، ِيا دورِي از سِياست، علِيرغم اصرار برخِي از گروه هاِي سِياسِي (مثلا اصلاح طلبان) اشاره مِي کنند.
به نظرم تقسیم من بر اساس نوشته های ایشان امری مطابق واقع است علاوه بر این که شواهد دیگری هم دارد. نوشته های ده بیست ایشان، همان طور که گفتم انقلابی – دینی است. ایشان سخت متأثر از پدر زن خود مرحوم سید غلامرضا سعیدی است که انسان بسیار شایسته ای بود و تا آخر عمر هم به نهضت های اسلامی پاکستان و الجزایر و کشمیر علاقه مند بود. انسانی که به اندیشه احترام می گذاشت و تمام عمرش را به نوشتن صرف کرد. مرحوم سعیدی هم راه دهه بیست را ادامه داد. اما دوره دوم زندگی آقای شهیدی یک دوره کاملا آکادمیک است. نوشته ها و تصحیحات ایشان بر آن دلالت دارد. معنای این حرف این نیست که ایشان خدای ناکرده از تدین فاصله گرفته است، ایشان همان زمان هم انسان بسیار متعبدی بود و اطرافیان ایشان هم می دانستند که اهل ریا نیست. نماز اول وقت یکی از ویژگی های همیشگی آقای شهیدی بود. اما دیگر آن خط نوشته های دهه بیست را ادامه نداد. سومین دوره زندگی ایشان در انقلاب است. فرزند ایشان طلبه می شود و بعد هم به شهادت می رسد. ایشان در این زمان موقعیت اجتماعی چندانی نداشت که بخواهد در مجلس خبرگان شرکت کند. مثل آقای گرجی. اینها سابقه ای در دوره قبل نداشتند و اهل نوشتن آثار فکری – اجتماعی هم نبودند. اما آقای شهیدی تا سالهای اخیر که توانایی داشت در سمینارها، کنفرانس های داخلی و خارجی و شرکت می کرد. چند سال میهمان شخصی بعثه مقام معظم رهبری در حج بود و بدون این که موظف به کاری باشد در آنجا حضور داشت. به نظرم آن لاطائلاتی که آن آقا در باره رابطه ایشان با روحانیت مطرح کرده درست نیست بلکه کذب است. البته یک مطلبی از قول آقای مطهری یکی از دوستان نقل می کرد که ایشان فرموده بود زبان آقای شهیدی تند است اما قلبش مطمئن به ایمان است. لحن آقای شهیدی مخصوصا برخی از شوخی های ایشان قدری تند می نمود. به علاوه انسان هرچیزی که در یک محفل خصوصی می گوید معنایش این نیست که آن را مبنای تمام افکارش قرار می دهد. این مطلب در باره بسیاری از افراد صادق است. معروف است که از کسی پرسیدند: حرف های ضد انقلابی چیست؟‌ گفت:‌ همانها که انقلابی ها در محافل خصوصی مطرح می کنند! اخیرا دیدم یک کسی که قلبش مریض است جز این که زبانش هم مریض است، این قبیل نکات را برای آقای شهیدی نوشته است. به هر حال، در دوره ای که انقلاب اسلامی پیروز شد، آقای شهیدی زنده شد. انقلاب در خدمت آقای شهیدی بود تا کارهایی که شاید قبل از آن هم در ذهن داشت بنویسد و بتواند در برنامه های سیما به تفصیل مطرح کند و آثارش توزیع و منتشر شود و دهها جایزه را نصیب خود کند که البته او با بزرگواری غالب آنها را در اختیار محرومین قرار می داد.

4. در بخشِي از نوشته تان اشاره کردِيد، که با روش نقادِي مرحوم شهِيدِي موافقِيد اما با برخِي از نتاِيج اِين روش، خِير. جهت فهم بِيشتر، مثالِي از اِين اتفاق، ذکر مِي فرماِيِيد؟ (يا چرا کتاب «جناِيات تارِيخ» را در ضمن تاِيِيد، مناسب براِي تدرِيس در دانشگاه نمِي دانِيد؟)
خوب در باره برخی از دیدگاه ها و نقدهای ایشان اشکالاتی وجود دارد و نه بنده بلکه برخی دیگر هم به آنها پاسخ داده اند. مثلا مطالبی که در باره سن حضرت زهرا (س) آورده است. یا مطلبی که در باره اشعار فرزندق در باره امام سجاد (ع) مطرح کرده است. یا برای نمونه نکته ای که در باره مادر امام سجاد (ع) یعنی شهربانو نوشته است. اما در باره کتاب جنایات تاریخ باید عرض کنم که آن اثر دیگر کهنه شده است. هم به لحاظ نثر و هم به لحاظ محتوا. حتی در باره تاریخ تحلیلی اسلام ایشان هم تردید هایی وجود دارد که به درد تدریس می خورد یا نه. این اثری علمی است اما مطابق با شاخصه هایی که برای درس تاریخ اسلام عمومی درنظر گرفته شده نیست. اثر یاد شده، قطعا در تاریخ نگاشته های تاریخ اسلامی بعد از انقلاب جایگاه خاص خود را دارد و معنای این حرف این نیست که از ارزش آن بکاهیم هرچند همان هم نقطه نظراتی دارد که قابل نقد است. (دنباله دارد)
@jafarian1964

آب لوله کشی و تجدید نظر در مسائل طهارت و نجاست
با آمدن آب لوله کشی در خانه ها و حمامها و نصب شیر آب، برای مردم که سابقا از آب کر و به خصوص حوض های بزرگ استفاده می کردند، شبهاتی و سوالاتی مطرح شد که از میانه قرن سیزدهم هجری به تدریج از مراجع تقلید سوال می شده است. آقای توکلی طرقی در این باره نوشته ای دارد که در ایران نامه سال 87 منتشر شده است. وی در آنجا رابطه میان بهداشت فقهی قدیم با تحولات جدید در پزشکی و امر بهداشت و تغییراتی که به تدریج در سطح فقه روی داد، مورد بحث قرار داده است. عجالتا، در میان استفتاءات میرزای شیرازی دو مورد را نقل می کنم:
سوال: تالابی است در بعضی بلاد، تقریبا به فاصله سه فرسخ، و از حیثیت طول و عرض شاید قریب سه و یا چهار فرسخ بوده باشد، و از قراری که می گویند، چشمه هم در آن تالاب هست، و تخمینا به قدر ده فرسنگ آب در یک لوله آهنی آورده اند تا نزدیک شهر، در آنجا منقسم می شود در لوله های آهنی کوچک به قدر لوله آفتابه یا زیادتر، یا کمتبر به تفاوت ... و چون تالاب مشرف و مسلط است بر شهر این آب به اختیار خود می رود به مرتبه های [طبقات ساختمان] چهارم یا پنجم بلکه تا ششم، با وجود این صور، ظرفی را در زیر آب بگذارند و چیز متنجس در آن ظرف بشویند پاک می شود یا نه، و بر فرض آن که پاک بشود، آب هم نجس نشود، خود آب حکم کرّ دارد یا حکم آب جاری، آنچه مسأله است مرقوم فرمایید.
جواب: بسم الله الرحمن الرحیم: متنجس پاک می شود، و آب نجس نمی شود مادام که متصل است و حکمش حکم کرّ است و الله تعالی العالم.
یک سوال دیگر این است:
مسأله: در بلد بعضی حمامها در دهن، شیر دارند. از دهان شیر، آب می ریزد به زمین نجس، ولی به دهان شیر متصل است. آبِ جمع شده، پاکست یا نه؟
جواب: پاک است مادام که متصل است.
چنان که آشکار است، این موارد، در چارچوب همان مبحث فقهی است، اما به تدریج، زمینه بحث بازتر شد تا روزگاری که دو امر بهداشت فقهی با علمی، سعی کردند به هم نزدیک تر شوند. کتاب مطهرات در اسلام بازرگان، یک نمونه از این تلاش ها برای نزدیک کردن اینها بود. آثار متعدد دیگری هم اواخر قاجار و دوران پهلوی نوشته شد.
@jafarian1964

رساله مشکوک از فیض کاشانی در دفاع از تصوف
امشب رساله ای با عنوان «سوال و جواب در باره تصوف»، منسوب به فیض کاشانی را در فهرست نسخ خطی کتابخانه ملی دیدم. از چند جهت برایم جالب بود. اول این که سائل، یک جدید الاسلام به نام آخوندی عبدالهادی است که وقتی مسلمان شده، طلبه شده و به مدرسه رفته اما دیده است که قول و فعل علما با همدیگر سازگار نیست. می گوید خوابی دیده و حضرت رسول ص به او توصیه کرده است که داخل صوفیه شود.
نکته دوم این که می گوید وقتی اخل متصوفه شده، دیده است که صوفیه مورد حمله مجتهدین هستند و عده ای بر بالای منابر آنان را طعن و لعن می کنند. از تصریح او چنین بر می آید که ماجرا در اصفهان بوده است. وی وصفی از برخوردهای آنان و شدت آن دارد، و این که صوفیه از ترس آنها جرأت ظاهر شدن در بیرون را ندارند یا به قول او جرأت سبز شدن را ندارند.
در این باره از کسی که در اول رساله اسمش مولانا محمد محسن است، سوالاتی پرسیده که همگی آنها در باره تصوف و متصوفه و آداب آنهاست که ذیلا خواهد آمد.
عبارت نخست رساله که عنوان آن هم هست و شنگرف نوشته شده چنین است: «سؤال چندی که آخوندی عبدالهادی جدید الاسلام از مولانا محمد محسن نمود و ایشان جواب نوشته اند».
علی الرسم، عنوان «مولانا محمد محسن» برای فیض بکار می رود. تصور این که فیض کاشانی تا این حد به صراحت از تصوف دفاع کرده باشد، دشوار است. فهرست نویس گفته است که احتمالا نسخه از قرن سیزدهم است.
پاسخ به سوال اول که خیلی صریح است، و عبارتی چنین: این جماعت که آزار اهل ذکر و زهد و عبادت می کنند، و مشایخ ایشان را لعن می کنند، بسیار بد می کنند، و لعن بر خودشان بر می گردد، چرا که در حدیث آمده، لعن از لاعن سر زد، اگر جایی که فرستاد، سزاوار آن باشد، والا بر لاعن بر می گرد، اما بباید دانست که آن جماعت از اهل علم نیستند، بلکه خود را به ایشان شبیه ساخته اند، چنان که در «محاکمه» بیان کرده ایم، اهل علم فاضل ترند از اهل عبادت به هفتاد مرتبه و صاحب زهد و عبادت قدری از علم تحصیل کرده باشند، گاه باشد که از راه زهد و عبادت او را معرفتی حاصل شود که بالاتر باشد...».
در بالا، به رساله محاکمه ارجاع داده و می ما رساله محاکمه را از فیض می شناسیم، اما هنوز اطمینان کردن به این که متن جوابها از فیض باشد، تردید دارم. عبارات رساله هم به دوره قاجاریه می ماند، به علاوه که این شدت منازعه بر سر صوفیه و طرد و لعن در اصفهان، با این وصف، حتی از اواخر دوره صفوی، بعید می نماید، هرچند احتمالش هست.
باقی سوالات هم همه در باره اعمال صوفیان است و باز هم تأکید می کنم این قدر صریح در دفاع از رفتارهای صوفیان بعید است که از فیض باشد، و اگر مقصود، مولانا محمد محسن دیگری نباشد، به نظر جعل می آید. والله اعلم.
اما مقدمه که اصلش، به خاطر این تعبیر «عبدالهادی جدید الاسلام» بنده را متوجه خود کرد این است:
.... اما بعد به عرض می رساند عبدالهادی جدید الاسلام که چون حق سبحانه و تعالی عنایت نمود و این بیچاره را به شرف اسلام مشرف گردانید، فقیر به واسطه طلب واجبات و مندوبات، در بعضی مدارس به تحصیل مشغول شدم، و از طالبه علم آداب مومنان و متقیان از فرایض و سنن بسیار مسموع شد، و خدا شاهد است که از ایشان همین قولی مسموع شد و فعل را بسیار کم دیدم. بنابر این که حدیث حضرت رسول صلی الله علیه و آله هست که می باید که شخص که مجالست و موانست نماید که حبّ دنیا و ماسوا بر دل او سرد شود و بغیر از خدا شیء به خاطرش نرسد. از این حدیث اثر تمام در خاطر این کمینه بهم رسدی و بسیار ملول و آزار بودم که صاحب این افعال را کم می دیدم، و طالب و فاعل این افعال بودم.
شبی در واقعه حضرت رسول صلی الله علیه و آله دیدم که این فقیر را حواله به جماعتی نمودند که اهل بقاع و خانقاه موسوم به صوفیه اند و چون فقیر به اشاره آن سید ابرار داخل این جماعت شدم، آنچه از علما و فضلا در باب فرایض و سنن و غیره مسموع این کمترین شده بود، خدا و رسول خدا، شاهد است که از این طایفه دیدم که جزوی از اجزای آن فرو گذاشت نمی نمایند. مثل دوام صوم و صلوة اللیل و غیره، و طریق مومنان و متقیان این جماعت دست به دامن ایشان زدم.
@jafarian1964

کشور پادشاهی سعودی و پمپاژ نفرت پراکنی مذهبی

سالانه در کشور پادشاهی سعودی صدها کتاب از متون قدیم و یا نوشته های جدید در رد بر تشیع و اعتزال و اشعری گری و ماتریدی گری و تصوف و فلسفه و هر چه آن را جماعت وهابی بدعت می خواند منتشر می شود و در آن کتاب ها محور اصلی یک چیز است: هر چه خارج از سنت است بدعت است و بدعت یا اصلا ریشه در کفر دارد و یا به آن منتهی می شود. اگر هم به کفر منتهی نشود گمراهی و ضلالت و خروج از جماعت است. پس باید به حاشیه رانده شود و سرکوب شود. با انواع اتهامات. یکی را قبوری بخوانی و دیگری را رافضی مجوسی و آن دیگری را قدری بخوانی و آن یکی را اشعری بدعی و غیر سنی. خوب اصلا مگر وهابیت و ایدئولوژی دویست ساله اش چقدر می تواند اسلام و تمدن اسلامی را نمایندگی کند که این چنین همه مظاهر فرهنگی و فکری و تمدنی اسلام از معتزله و شیعه گرفته تا اشاعره و ماتریدیه و صوفیه را با انواعی از بدعت ها متهم می کند؟ نه آیا این شیوه رفتاری و این نوع تبلیغات مذهبی و انتشارات نفرت پراکننده به افراطی گری در دنیا دامن می زند و منافی صلح جهانی است؟ اگر پادشاهی سعودی در این ادعا صادق است که می خواهد به اعتدال برگردد باید بساط وهابیت را برچیند و به دویست سال قبل از این بازگردد.

چاپ جدید فهرست منتجب الدین

مرحوم محقق طباطبايي در اواخر عمر طبع دوم فهرست منتجب الدين را به نويسنده اين سطور واگذار کردند و من نيز متن کتاب و تعلیقات را باری ديگر با دست نوشته های اوليه محقق طباطبايی مقابله کردم . هم در مقدمه و هم در متن و حواشی کتاب به موارد زيادی برخوردم که از چاپ نخست افتاده بود. تعليقات و اصلاحاتی هم بود که در حاشیه دو یا سه نسخه چاپی از کتاب بعداً اضافه کرده بودند که به خط آن مرحوم برای مدتی در اختیار من قرار گرفت و نويسنده اين سطور به تزريق آنها در داخل تحقيق جديد مبادرت کرد. بنا به سفارش آن مرحوم، من تمامی اصلاحات و اضافات را بر اساس منابع پيشگفته در ويرايش جديد داخل کردم و علاوه بر آن باز به سفارش ايشان تعدادی از کتابهای مهم در تراجم و رجال را که ايشان بنا داشتند در تکميل تعليقاتشان به آنها نيز ارجاع دهند مورد مراجعه قرار دادم. در مواردی هم لازم بود تا کتابهایی که در سالهای پس از چاپ نخست، منتشر شده بود و آن مرحوم از نسخه های خطی آنها بهره برده بودند، مورد مراجعه و اصلاح و تکمیل قرار گیرند. مواردی هم در تعليقات مرحوم محدث ارموی بر فهرست منتجب الدين وجود داشت که ايشان به احترام کار ايشان در چاپ خود عموما اشاره ای به آن موارد نکرده بودند و البته پس از انتشار تحقيق مرحوم محدث، ديگر نيازی به اين حساسيت ديده نمی شد و لازم بود که آن موارد هم به گونه ای در تعليقات طبع جديد مورد ملاحظه قرار گيرد. با اين وصف با توجه به اجازه ای که از آن مرحوم داشتم، تصميم گرفتم که آنچه در حوزه کار ايشان بوده است و يا به نحوی ايشان توصيه خاص نسبت به اعمال آن موارد داشته اند (مانند شماری از کتابهای تراجم که ايشان تأکيد داشتند که می بايست در چاپ جديد از آنها به طور کامل بهره گرفت) در مجلد اول کتاب فراهم کنم و تعليقات و اضافات دیگر را در مجلد دوم قرار دهم. بخشی از مجلد دوم را البته به نقل قسمتهای مرتبط با فهرست منتجب الدین در سلسله مقالات آن مرحوم در خصوص نهج البلاغة و يا چند نوشته دیگر ایشان اختصاص دادم. اما بخش عمده ای از مجلد دوم در واقع اضافات نويسنده اين سطور بود که شامل تازه يافته هايی درباره متن فهرست منتجب الدين و رجال آن می شد. کار فهرست منتجب الدين، چه مجلد نخست و چه مجلد دوم آن هنوز نهايی نشده است و نويسنده اين سطور هنوز فرصت و امکان لازم را برای آماده سازی نهايی اين کتاب پيدا نکرده. تکمیل این کار نياز به دست کم شش ماه کار فشرده دارد . علاوه بر آن علاقه مندم فهرست زمانی منتشر شود که مستدرک الذريعه محقق طباطبایی و نيز تعليقات ایشان بر کتاب های الذريعة و طبقات اعلام الشيعة پیش از آن منتشر شده باشد تا بتوان از آن کتابها هم در تکميل بخش اصلی تعليقات فهرست منتجب الدين بهره گرفت. علاوه بر اين ايشان در تکميل مقالات شروح نهج البلاغة هم مطالبی درباره برخی از رجال فهرست منتجب الدين نوشته اند که بی نهايت ارزشمند است. متأسفانه تاکنون این بخش الحاقی منتشر نشده و من عکسی هم از آن ندارم. آرزومندم با همت کتابخانه محقق طباطبايی کليه آنچه متعلق به نهج البلاغة است (معرفی نسخه های خطی، شروح و غيره) در کتابی همانند اهل البيت في المکتبة العربية منتشر شود تا از آن هم بتوان در تکميل تحقيق و تعلیقات متن الفهرست منتجب الدین بهره برد. به هر حال تأکيد خاص آن مرحوم بر این بود که همه اين موارد در طبع جديد در کنار مطالب قديم قرار گيرد.

@barrasihayetarikhi

پیام تسلیت حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در پی ارتحال آیت الله علامه حسن زاده آملی

بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُون

▪️ ارتحال غمبار و اسفبار عالم ربانی، حکیم متأله، جامع معقول و منقول، صاحب مآثر سنگین و آثار گرانقدر،حضرت آیت الله حسن زاده آملی را به محضر مبارک حضرت بقیة الله «ارواح من سواه فداه» و جامعه روحانیت و حوزه های علمیه و همه شاگردان و دست پروردگان آن حکیم راحل و عموم مردم بزرگ و بزرگوار آمل و بیت شریف ایشان تسلیت عرض می کنم.

▫️ حکیم و عارف کم نظیر، حضرت آیت الله حسن زاده آملی جامع عقل نظر و عقل عمل بود؛ هم در مسائل علمی از چهار راه استفاده کرد، هم در مسائل عملی از چهار راه بهره برد؛ راه هایی که انسان می تواند از آن راه ها به فیض علمی برسد چهارتاست و راه های عملی که می تواند از آن راه های عملی به فوز الهی بار یابد چهارتاست.

▫️ خدای سبحان از دو راه به بنده اش فیض علمی و فوز عملی می رساند: یکی به وسیله رهبران الهی، یکی بلاواسطه؛ هم به واسطه رهبران الهی کتاب و حکمت را تعلیم می کند و هم بر اساس «هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ»، «وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ» و مانند آن، بلاواسطه فیض علمی را القاء می کند؛ اگر کسی بخواهد با خدا راز و نیاز کند و ارتباطی برقرار کند، آن نیز دو را ه دارد: یا با توسل به انبیا و اولیا و رهبران الهی است یا بلاواسطه است؛ انسان می تواند بدون واسطه بگوید یا الله، با واسطه هم می تواند بگوید یا الله. اگر کسی خواست با خدا رابطه برقرار کند چه فیض علمی و چه فوز عملی، دو راه دارد یکی مع الواسطه، یکی بی واسطه و اگر کسی خواست فیضی از خدا و فوزی از خدا، علماً و عملاً به او برسد، آن هم دو راه دارد، گاهی بلا واسطه فیض الهی می رسد گاهی مع الواسطه. این بلاواسطه، در علوم عقلی اثباتش آسان نیست؛ ولی در عرفان کاملا محقق است و حکیم و عارف گران سنگی مثل آیت الله حسن زاده آملی، هم راه عقل را هم راه شهود را به خوبی پیمود و توانست از این چهار راه، هم حرف خودش را به خدا برساند، هم فیض و فوز خدا را دریافت کند.

▫️ زندگی سراسر فخر این حکیم الهی در آن اربعین گیری های او، در آن روزه های متصل و مرتبط ماه رجب و شعبان و رمضان او، در آن سحرخیزی های ممتد او، در آن ناله ها و گریه های او که گفت: «تا جان به لب نرسید جام به لب نرسید» گذشت. از این کارها زیاد داشت، از این ناله ها زیاد داشت، از این گریه ها زیاد داشت، از این شب زنده داری ها زیاد داشت، از این تعلیم و تربیت های خالصانه زیاد داشت؛ شاگردانی تربیت کرد که هم اکنون به فیض الهی از اساتید سرآمد حوزه ها هستند و موفق اند و کتاب های گراسنگی چه کتاب های درسی، چه کتاب های مرجعی، یا تالیف کرد یا تصنیف کرد یا تحقیق کرد و آثار گذشتگان را احیا کرد. هم در عرفان، هم در فلسفه، هم در نجوم، هم در ریاضیات، هم در تفسیر، هم در حدیث، انسان جامعی شد که توانست انسان هایی تربیت کند، توانست آثاری به یادگار بگذارد، شاگردانی تربیت کند و دوستانی را بپروراند که از محضر او فیض و از مکتب او فوز، از بنان او فیض و از بیان او فوز دریافت کنند؛ لذا ارتحال آن بزرگوار بسیار غمبار است.

▫️ امیدوارم ذات اقدس الهی به عنوان عطیه ای الهی، این سانحه و این سوگ سنگین را بر همگان آسان کند که بتوانند تحمل کنند و این بار سنگین را بکشند، روح پرفتوح آن حکیم الهی، آن منجم، آن ریاضیدان، آن عارف، آن فقیه، آن مفسر و آن محدث را با انبیای الهی محشور کند و صبر جمیل به عموم بازماندگان، شاگردان، کسانی که از کتاب های او فیضی بردند و می برند و از محضر و مکتبشان استفاده کرده اند، خصوصاً مردم بزرگ و بزرگوار آمل که متاسفانه وضع حالم مساعد نیست که در مراسم تشییع و در مراسم بزرگداشت این حکیم در کنار آنها شرکت کنم، عنایت فرماید. به طایفه محترم ایشان به دوستان ایشان به شاگردان ایشان و به بیت شریف ایشان تسلیت عرض می کنم، علوّ منزلت آن حکیم راحل را از خدا مسئلت می کنم و صبر جمیل و اجر جزیل عموم بازماندگان را از ذات اقدس الهی مسئلت می کنم؛ امیدواریم خدای سبحان حشرشان را با انبیا و اولیا قرار بدهد و دل های داغدیده ها را تسلی بخشد.
غفر الله لنا و لکم
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
جوادی آملی ۴ مهر ۱۴۰۰

گل ها نیاز به رسیدگی دارند
برای استفاده از ظاهر زیبا و بوی خوش و ... باید رسیدگی کنیم وگرنه پژمرده میشوند
در چه فاصله زمانی رسیدگی کنیم؟ و آب دهیم؟
شش ماه یکبار یا سالی یکبار مناسب است؟!
طراوت و شادابی وقتی حفظ میشود که به موقع و به جا رسیدگی شود
آب دادن برگ های مرده را جدا کردن خاک را عوض کردن و صرف توجه به گل ها

بذر محبت هم همین طور است در دل ما کاشته میشود و نیاز به رسیدگی دارد
تا سبز شود و شکوفه دهد و ..‌.
در غیر این صورت اگر به آن بی توجهی شود از بین میرود و بی ثمر می ماند

از نعمت های بزرگ خدا به ما این است که محبت برگزیدگانش را در دل ما قرار داده
بذر محبت امام زمان نیز در قلب ماست که باید به آن توجه داشته باشیم...

هر وقت به گلدان ها آب دادیم و رسیدگی کردیم یادمان باشد بذر محبت صاحب الزمان را نیز با ارتباط قلبی با ایشان رشد دهیم...

صفحه سه

در مورد آنچه در پی می آید ، پس بدانید ، خداوند به شما این توانایی را می دهد که راز آن را فاش کنید و شما را به مراتب نهی و فرمان آن شهادت دهد که با توجه به عزم خود و فرود آمدن به سطوح مختلف واقعیت ها ، دانش خود را بیان می کند. با حروف در درک فالگیران ، زیرا آنها کمالاتی هستند که با نزول به سطوح محدود می شوند و ما ادامه می دهیم و این حقایق بر دو قسمت آنها استوار است. این دانشی است که آن را احاطه کرده است و دارای شاخه های جزئی است. آن را در بر نگیرید ، و این حقایق تحت اللفظی نمونه ای از بینایی کاشفان است که با شباهت حروف اولیه بیان می شود. ذهن نیز این حروف شفاهی را به عنوان نمونه ای از حس می بیند، شنوایی برای هر کسی است که از آن آگاه است. این آیات بر او است ، بنابراین آنچه از طریق شنوایی درک می شود با آنچه در ذهن است ، و آنچه که ذهن درک می کند ، و آنچه که عقل درک می کند مطابقت دارد با آنچه در بینش قلب مشاهده می شود. این مطابقت فوق الذکر است معتقد به ایمان به غیب با ویژگی های مومنان ، و بین آن با تحقیق و استقراء ، کسانی که آن را درک می کنند ، بینندگان هستند و برخی بینندگان با مکاشفه به آنها پاسخ داده می شود.

♦️«نور مجرّد» و تنقیص حضرت جعفر آقا مجتهدی با ادعایی دروغین:

🔸«والد قدس سره فرمودند: مردی به نام جعفر آقای مجتهدی هستند که صوت داودی دارند و سابقا از آواز ایشان شیشه پنجره ها می شکست وکراماتی از قبیل شفای مریضان دارند. آقای مصطفوی به بیماری صعب العلاجی مبتلا می شوند و آقای مجتهدی از سر تا پای ایشان را دست می کشند و فی الحال سلامتی به او بر می گردد، اما آقای مجتهدی استقلال دارند!! (بدعت تنقیص اولیاء الهی با حربه عدم قبول ولایت حداد!!)

🔹مؤلف سپس داستانی نقل کرده که حضرت مجتهدی با آیة الله کشمیری در کربلا به حضور آقای حدّاد می رسند و حدّاد به او می گوید: مراتب عالی تری نیز هست آیا حاضر می شوید این کمالاتتان را بگیرم و بهتر از آن را به شما بدهم؟! و او سرباز می زند!

♦️سپس ادّعا کرده که امثال آقای مجتهدی اصلاً قادر بر تصوّر افقی که حدّاد در آن سیر می کرد نبودند!!

(نور مجرد ج 1 ص 741)

🔹این داستان دروغی بیش نیست؛ چراکه آیة الله کشمیری اول بار در ایران با حضرت جعفر آقا آشنا شده و قبل از آن هیچ ملاقاتی با ایشان نداشته، و پس از آمدن به ایران نیز سفری به عراق نداشتند.

🔸آیة الله کشمیری حضرت جعفر آقای مجتهدی را نه تنها بر مرحوم حداد، که بر تمام عارفان و اولیای الهی که در عمر شریفش ملاقات کرده بود ترجیح می داد، و افق او را از همه آنها برتر می دانست.

♦️(این نسبت دروغ را آقای صداقت نیز در «صحبت جانان» نقل کرده، اما پس از آن در کتاب «میناگر دل» آن را تصحیح کرده و نوشته: فرد مذکور یکی از علمای اصفهان بوده، نه جعفر آقای مجتهدی. در کتاب «زمهرافروخته» نیز به نادرستی این داستان تصریح شده است).

والسلام علی من اتبع الهدی

@bazmeghodsian