مكتبة المجلسي ودارالتراث

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

بزرگداشت سیمین دانشور در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
|۹:۲۶,۱۳۹۷/۳/۳۰| بازدید : 19 بار

بزرگداشت مرحومه دکتر سیمین دانشور در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار می‌گردد.‏

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تصمیم دارد مراسم بزرگداشت سیمین دانشور، استاد دانشگاه، ادیب، مترجم و نویسنده برجسته را با حضور علما، استادان، فرهیختگان و دوستداران علم و دانش برگزار کند.

این مراسم روز چهارشنبه 6 تیرماه 1397، از ساعت 17:30 الی 19:30 در تالار اجتماعات شهید مطهری انجمن ‏واقع در خیابان ‏ولی‌عصر(عج)، پل امیر بهادر، خیابان سرلشکر علی‌اکبر بشیری، شماره 71‌‎ ‎برگزار می‌شود.

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

وفات جمال‏ الدین خوانساری (1125ق)
|۸:۲۸,۱۳۹۶/۳/۳۱| بازدید : 96 بار

جمال‏ الدین فرزند محقق خوانساری معروف به آقاجمال «محقق خوانساری» یکی از بزرگ‏ترین علمای شیعه در قرن دوازدهم هجری است. وی در بیت علم و حکمت، نشو و نما نمود و سنوات عمر خود را در اصفهان سپری نمود. آقاجمال از محضر پدر دانشمند خویش و محقق سبزواری و دیگر اساتید اصفهان به کمالات علمی نائل آمد. وی در علم کلام، منطق، فلسفه، حکمت، فقه، اصول، تفسیر و... پس از پدر، یگانه عصر خویش گشت؛ معظم‏له نیز به محقق خوانساری معروف است و با مدقق شیروانی معاصر و در یک ترازو. آقاجمال را برادری عالم و فاضل به‏نام رضی‏ الدین محمد بود که با برادر در دروس علمی شریک بودند؛ هرچند شهرت آقاجمال از آقارضی بیش‏تر گشت. علامه خوانساری صاحب روضات می‏ نویسد: آقاجمال در روزگار خود ریاست تدریس را به عهده داشت و از برکات انفاسش گروهی از فضلا و اعیان به عالی‏ترین مقامات علمی نائل آمدند. او دانشمندی ظریف، خوش‏ طبع، نیکوچهره، جلیل‏ القدر و با اندیشه متنفذ و بزرگوار بود و آنی از اشتغال به علم غافل نبود... محصلین خویش را به درس مدام تشویق می‏نمود و ببه آن‏ها می‏ گفت عزیزان من بدانید در سایه پشتکار و اشتغال به تحصیل، شما از آقاجمال کم‏تر نیستید. معاصرش شیخ حر عاملی در کتاب امل او را به ‏عنوان حکیمی دانشمند و فقیهی فاضل ستوده و محدث نوری و محدث قمی نیز در آثار خود به‏دنبال جمال معنوی‏اش رفته‏اند. آقاجمال شرحی بر "شفا" و "اشارات" ابن سینا نوشت و "شرایع"، "معالم"، "شرح لمعه"، "تهذیب" و "مختصرالاصول" را نیز حاشیه زد و شرحی فارسی بر "مفتاح‏ الفلاح" در ادعیه زد. آقاجمال، قرآن مجید و صحیفه سجادیه را ترجمه نمود و شرحی نیز بر غرر و درر آمدی زد. آقاجمال حاشیه ‏ای بر من لا یحضره الفقیه نیز نوشت و فصول مختار سیدمرتضی را ترجمه نمود و در اصول دین (و امامت نیز) کتابی مفید به رشته تحریر درآورد. آقاجمال دانشمندی خوش ‏ذوق، پرحافظه، خوش ‏محضر و عالمی حاضرجواب بود. در فکاهیات و مطائبه کم‏ نظیر بود. هیچ‏گاه سخن یا مزاح کسی را به خانه نبرد. آقاجمال‏ الدین خوانساری این دانشمند نیکو صورت و نیکو سیرت در بیست و ششم رمضان‏المبارک سال ۱۱۲۵ هجری قمری به حضور مولایش شتافت. قبر او در تکیه خوانساری در تخت فولاد اصفهان واقع گردیده است.

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

تصویر: عفونامه استاد طباطبایی از مردم و اهالی محل

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛
نسخه الکترونیکی کتاب «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» منتشر شد
نسخه الکترونیکی کتاب «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» در قالب کتابخوان همراه پژوهان منتشر شد.

محمد پهلوانی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا با اشاره به آماده سازی نسخه الکترونیکی کتاب «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» اظهار داشت: امروزه که وجدان های بیدار و فطرت های سالم، خسته از کدورت های زندگی مدرن و ماشینی، در پی یافتن حقیقت، بیش از هر زمان دیگر به معارف راستین الهی رو آورده اند، بازکاوی روایات تفسیری و شناخت ویژگی های آن، برای تشخیص سره از ناسره، از هر زمان دیگر ضروری تر است؛ به ویژه آنکه دشمنان قسم خورده، با دست مایه قرار دادن روایات ساختگی، درصدد مشوّه جلوه دادن حقیقت دین برآمده اند تا به پندار خود از پیشرفت روزافزون معارف ناب الهی جلوگیری کنند.

وی گفت: پیشینیان، در مسیر کشف و ابداع ضوابط، ملاک ها و روش های واکاوی روایات تفسیری، پژوهش های تحسین برانگیزی انجام داده اند، ولی تا رسیدن به نقطه مطلوب، به ویژه با نگاه تطبیقی بین روایات شیعه و اهل سنت، راه درازی در پیش است؛ راهی که در گذر آن، ویژگی های روایات تفسیری فریقین، شناسایی شود و با نگاهی آسیب شناسانه، ضعف ها و سستی های هر یک مشخص گردد.

مدیر فناوری اطلاعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: در این راستا، مسئولان «جامعه المصطفی(ص) العالمیه» جهت ترویج معارف الهی در عرصه جهانی، همتی مضاعف از خود نشان داده و از تمام توانِ مجموعه های علمی در این زمینه بهره جسته اند.

وی گفت: این اثر، به سفارش واحد تدوین متون درسی آن مرکز، تحت عنوان «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» با هدف شناخت ویژگی مشترک و اختصاصی روایات تفسیری و آسیب شناسی آن ها، برای دو واحد درسی در مقطع کارشناسی ارشد به نگارش درآمده است؛ به امید آنکه با همه کاستی ها، انگیزه ای برای تحقیقات بیشتر و ژرف تر باشد.

پهلوانی به معرفی کتاب «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» پرداخت و گفت: این کتاب نوشته مهدی رستم نژاد است که در جامعه المصطفی العالمیه تهیه شده و در انتشارات مرکز بين المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص) به چاپ رسیده است.

وی تصریح کرد: کتاب «پژوهشی تطبیقی در روایات تفسیری فریقین» با 327 صفحه به زبان فارسی و به قیمت 50000 ریال در سال 1390 منتشر شده و به تازگی اداره فناوری اطلاعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی این کتاب را به صورت کتاب الکترونیکی و در قالب کتابخوان همراه پژوهان با قابلیت اجرا در سیستم عامل اندروید و ویندوز به قیمت 12000 ریال منتشر کرده است./۸۲۲/ت ۳۰۳/ش

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

فصلنامه معرفت کلامی در گام نوزدهم + چکیده و دانلود
انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره) نوزدهمین شماره فصلنامه معرفت کلامی ویژه پاییز و زمستان ۱۳۹۶ را منتشر کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره،) نوزدهمین فصلنامه کلامی معرفت ویژه پاییز و زمستان 1396 را به سردبیری محمود فتحعلی منتشر کرد.

در این شماره این مقالات پیش‌روی ما قرار گرفته است:

كاوشي در مفهوم تصوري «خدا» در منابع روايي

افضليت انبيا از منظر قرآن

ادله اثبات نظريه تجسم اعمال و تبيين كاركردهاي كلامي آن از ديدگاه علامه طباطبائي

تبيين تكامل برزخي بر اساس مباني فلسفي صدرالمتألهين

نقد عقل خودبنياد ديني

نقد و بررسي نظريه ابن‌سينا، آكوئيناس و صدرالمتألهين در زبان دين

كاوشي در مفهوم تصوري «خدا» در منابع روايي

محمدرسول ايماني

چکیده: موضوع اين نوشتار بررسي مهم‌ترين عناوين به‌کاررفته براي اشاره به خداوند در کلمات معصومان در منابع روايي است. اين عناوين اگر به‌مثابه مفاهيمي پايه کانون بررسي و تأمل قرار گيرند، ما را به تحصيل مفاهيم تصديقي ناب‌تري از احکام ذات، صفات و افعال خداوند رهنمون مي‌شوند و در ترسيم نظام منسجم‌تري از خداباوري اسلام به کار مي‌آيند. در اين نوشتار ابتدا احاديثي که در منابع روايي، صفتي منحصربه‌فرد را به خداوند نسبت داده‌اند، جمع‌آوري شده‌اند و آن‌گاه با تحليل مفاد اين صفات، تلاش شده تا کامل‌ترين مفهوم استخراج شود. بر اساس مهم‌ترين يافته اين پژوهش، سه عنوان «خالِقُ کل شَي‌ءٍ»، «نُورُ السماواتِ وَالْأَرْض» و «الصمَد»، از مهم‌ترين عناوين به‌کاررفته در روايات براي اشاره به خداوند هستند و از ميان آنها عنوان «الصمَد» از قابليت‌هاي مفهومي بيشتري برخوردار است. «صمد» در روايات به نوعي از هستي اشاره دارد که اصل انيت و تحقق است و هيچ حدي را در مرز و متن وجود نمي‌پذيرد و علي‌رغم تنزه از تعين ماهوي، مي‌تواند محور و مقصود عبادات و مناجات بندگان قرار گيرد.

افضليت انبيا از منظر قرآن

سيدابوالقاسم کاظمي شيخ شباني

محمدحسين فارياب

چکیده: گرچه مسئله افضليت امام در کتب کلامي شيعه و اهل‌سنت به طور مفصل تبيين و بررسي شده، به موضوع افضليت انبيا کمتر توجه گشته است. در تحقيق حاضر بر آنيم تا با مراجعه به آيات قرآن به روش استنادي – تحليلي، مسئله لزوم افضليت انبيا به نحو مطلق را تبيين و بررسي کنيم تا دريابيم آيا از آيات، لزوم و ضرورت برتري پيامبران بر افراد زمان خود (امت خود) به نحو مطلق و در همه ابعاد استفاده مي‌شود يا خير؟ خداوند سبحان در برخي آيات قرآن تبعيت از برخي انبيا را به نحو مطلق واجب مي‌داند که بالملازمه دليل بر افضليت مطلق آنان نيز مي‌باشند و برخي ديگر از آيات موهم وجود نقايصي در عده‌اي از انبياي الهي است و برخي آيات ديگر به صورت روشن، بر عدم افضليت آنان به نحو مطلق دلالت دارند و به نظر مي‌رسد مسئله افضليت انبيا و قلمرو آن با هدف و ضرورت بعثت، رابطه تنگاتنگ دارد. ازاين‌رو مطابق آيات قرآن، برتري انبيا در حيطه و قلمرو هدايت، امري بايسته است، ولي نسبت به برتري در ديگر ابعاد و جوانب نه‎تنها دلالتي ندارند، بلکه دليل بر خلاف آنها نيز مي‌باشند.

ادله اثبات نظريه تجسم اعمال و تبيين كاركردهاي كلامي آن از ديدگاه علامه طباطبائي

نصرت نيلساز

ناصر کوليوند

چکیده: يکي از مباحث مهم مربوط به عالم پس از مرگ چگونگي دريافت جزاي اعمال است. در آيات قرآن و روايات معصومان با تعابير مختلف و تصويرپردازي‌هاي متعددي به چگونگي جزاي اعمال در عالم آخرت اشاره شده است. بسياري از عالمان و مفسران، اين آيات و روايات را به انضمام دليل عقلي نظريه بقاي نفس و تأثير متقابل عمل و نفس، ادله‌اي قطعي در اثبات نظريه تجسم اعمال در عالم آخرت قلمداد کرده‌اند. در اين بين، علامه طباطبائي مفسر و حکيم برجسته معاصر، بيشترين عنايت را به اين مسئله مبذول داشته‌ است. وي با استناد به ادله مذکور، ضمن اثبات نظريه تجسم اعمال، به کارکردهاي کلامي مهمي که بر اين نظريه مترتب‌اند، اشاراتي کرده است. اثبات عدالت خداوند در جزاي اعمال و توجيه علت خلود در جهنم، از اهم اين کارکردها به‌شمار مي‌آيد. اين مقاله ضمن بيان ادله اثبات نظريه تجسم اعمال، کارکردهاي کلامي اين نظريه را از ديدگاه علامه تبيين مي‌کند.

تبيين تكامل برزخي بر اساس مباني فلسفي صدرالمتألهين

يحيي نورمحمدي

عبدالرسول عبوديت

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

چکيده: تکامل نفوس انسان‌ها در برزخ از مسائل مورد تأکيد در متون ديني است؛ اما در فلسفه به سبب برخي مباني، با مشکلاتي روبه‌روست. صدرالمتألهين صريحاً آن را نفي مي‌کند، اما به نظر مي‌رسد که بتوان بر اساس برخي مباني فلسفي صدرالمتألهين و با روشي عقلي، تکامل نفوس در برزخ را تبيين و اثبات فلسفي نمود. بر اساس برخي مباني همچون: نفي هيولاي مشائي، نفي کون و فساد در طبيعت، حرکت جوهري، و تعميم حرکت جوهري و سيلان به همه واقعياتي که مشمول دگرگوني و تغيرند، مي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان نتيجه گرفت که نفس، بلکه تمام واقعياتي که به دليل سيلان اشتدادي يا عروض کمالات بر آن واقعيات سيال، داراي تغيير و دگرگوني‌اند، نه براي حدوث و زوال تدريجي‌شان، و نه براي عروض حوادث بر آنها نيازمند حلول در هيولا يا تعلق به آن نيستند. بنابراين نفس در کمال‌پذيري خود نيازي به هيولا ندارد و فقدان ماده و هيولا، سبب نفي تکامل نفس در برزخ نمي‌شود.

نقد عقل خودبنياد ديني

حسن احمدي

چکیده: استاد محمدرضا حکيمي را بايد يکي از ارکان مکتب تفکيک در دوران معاصر به‌شمار آورد؛ شخصيتي که اين مکتب را با آثار جذاب و خواندني خويش بيش از همه و هميشه بر سر زبان‌ها انداخت و برايش اعتبار و آبرويي درخور کسب کرد. طرح ديدگاه «عقل خودبنياد ديني» از سوي تفکيکيان و از جمله استاد حکيمي، تلاشي براي خالص‌فهمي گزاره‌هاي ديني و پيراستن آن از شوائب انديشه‌هاي التقاطي و وارداتي است. در اين ديدگاه، ابتدا عقل در تقسيمي کلي به دو قسم پيشاديني و پساديني تقسيم مي‌شود و سپس با استناد به اينکه عقل پساديني يا همان عقل خودبنياد ديني به دليل اتصال به کانون لايزال وحي الهي از تمامي انحاي احتياج مبراست، بر استقلال و خودبسندگي اين عقل از ديگر حوزه‌هاي معرفتي تأکيد مي‌شود. در پژوهش پيش رو با تمرکز بر آثار استاد حکيمي و با روش توصيفي و تحليلي به نقد و ارزيابي اين ديدگاه پرداختيم. نتيجه آن شد که اعتبار اين ديدگاه به دليل ضعف‌ها و کاستي‌هاي درخور توجهش از کفايت لازم برخوردار نيست؛ ضعف‌هايي نظير ابهام در ماهيت و عناصر هويت‌ساز عقل خودبنياد ديني و تعارضات موجود ميان تبيين استاد حکيمي و مباني مکتب تفکيک که نمي‌توان به‌سادگي از آنها عبور کرد.

نقد و بررسي نظريه ابن‌سينا، آكوئيناس و صدرالمتألهين در زبان دين

حسين مظفري

چکيده: در اين مقاله، نظريه ابن‌سينا، توماس آکوئيناس و صدرالمتألهين در زمينه زبان دين، به طور اجمالي نقد و بررسي مي‌شود. نظر ابن‌سينا در اين زمينه اجمالاً آن است که متون ديني درباب مبدأ و معاد در بسياري از موارد از باب تمثيل و رمز و کنايه است و ازاين‌رو بايد در اين موارد بر خلاف ظاهرشان معنا شوند. توماس آکوئيناس به تمثيل به معناي ديگري روي آورده است. از نظر او «سميع» و «بصير» بودن خداوند يا بدان معناست که خداوند خالق سمع و بصر است و يا بدين معناست که خداوند صفاتي دارد که نسبت آنها به وي، همچون نسبت سمع و بصر به انسان است. در اين مقاله، ضمن نقد اين دو نظريه و نشان دادن اينکه اين نظريات برخلاف ارتکاز زباني‎اند، نظريه صدرالمتألهين تبيين و بر دو نظريه ديگر ترجيح داده شده است. صدرالمتألهين در اين زمينه، به وضع الفاظ براي روح معاني معتقد است. براين‎اساس هم مي‌توان متون ديني را بر اساس ظاهرشان معنا کرد و هم اينکه از تجسيم و تشبيه صرف در امان ماند.

گفتنی است، انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره) نوزدهمین شماره فصلنامه معرفت کلامی را در 112 صفحه منتشر کرده است و علاقه‌مندان می توانند متن کامل این فصلنامه را از فایل ضمیمه دریافت کنند./998/ن602/

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

چکيده: يکي از رخدادهاي به‌ظاهر پيچيدة صدر اسلام، جنگ‌هاي داخلي ميان مسلمانان در دورة خلافت علي‌‌بن ابي‌طالب عليه السلام است، به‌گونه‌اي‌كه حتي برخي از صحابة بزرگ رسول اکرم صلي الله عليه و آله در حقانيت يک جبهه در مقابل جبهة ديگر تا مدتي دچار حيرت بودند.

در خصوص چرايي، چگونگي و پيامدهاي اين نبردها، پژوهش‌هايي هرچند مختصر انجام شده، اما دربارة تحليل مستند و شبهه‌شناسانة رخدادهاي ريز و درشت اين جنگ‌ها، کاري انجام نشده و يا کمتر بدان پرداخته شده است.

يکي از اين رخدادهاي مهم، نبرد «صفين» است كه شهادت عمار ياسر در آن توسط سپاه معاويه رخ داد. رسول خدا صلي الله عليه و آله در حديثي متواتر فرمودند:‌ او (عمار ياسر) را فئة باغيه (گروهي ستمگر) خواهند کشت. حديثي که به سبب حضور عمار در سپاه امام علي عليه السلام به‌وضوح دلالت بر حقانيت مواضع امام علي عليه السلام به طور عام و باطل بودن معاويه و سپاه ياغي او به طور خاص دارد.

ازآنجاکه ابن‌تيميه با طرح شبهاتي در خصوص اين حديث، به دفاع همه‌جانبه از معاويه پرداخته است، نشانه‌شناسي بطلان دلايل و توجيهات او اهميت فراوان مي‌يابد. ترديد در سند حديث و تضعيف دلالت آن، ادعاي اجتهاد معاويه و مثاب دانستن او، حتي در صورت خطاكار بودنش در اجتهاد و نكاتي ديگر ازجمله مسائل و شبهات ابن‌تيميه است که در تحقيق پيش‌رو، با تأکيد بر منابع تاريخي و حديثي اهل‌سنت محل تأمل و نقد قرار گرفته است.

مؤسسه امام خمینی(ره) چهل و دومین شماره فصلنامه تاریخ در آینیه پژوهش را در ۱۴۵ صفحه به قمیت ۷۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن۶۰۳/ش

Forwarded From Hossein Talei

مكتبة المجلسي ودارالتراث

در فصلنامه تاریخ در آینیه پژوهش می‌خوانیم؛
نقد و بررسی كتاب "نگاهي به تاريخ تفكر اماميه"
مؤسسه امام خمینی(ره) چهل و دومین شماره فصلنامه «تاریخ در آینیه پژوهش» ویژه بهار وتابستان ۹۶ را منتشر کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مؤسسه امام خمینی(ره) چهل و دومین شماره فصلنامه تاریخ در آینیه پژوهش ویژه بهار وتابستان 96 را به مدیر مسؤولی حجت‌الاسلام دكتر محمدرضا جباري منتشر کرد.

در این شماره مقالات زیر پیش روی ما قرار گرفته است:

تحليل تاريخي حذف حكومت سادات كيايي توسط صفويان (با تأكيد بر مباني نظري)

نقد و بررسي روايت‌هاي هشام كلبي در تاريخ طبري

علل ابقاي بني‌عباس توسط آل‌بويه

ارزيابي يافته‌هاي سفرنامه‌نويسان خارجي از وضعيت شيعيان ايران عصر قاجار (مطالعة موردي: اوژن اوبن و مادام كارلا سرنا)

نقدي بر كتاب «نگاهي به تاريخ تفكر اماميه از آغاز تا ظهور صفويه» / غلامحسن محرمي

جوابيه نقد

حديث «فئة باغيه» و پاسخ به شبهات ابن‌تيميه در دفاع از معاويه ( بازخواني منابع تاريخي و حديثي اهل‌سنت)

تحليل تاريخي حذف حكومت سادات كيايي توسط صفويان (با تأكيد بر مباني نظري)

حسن الهياري

چکيده: خاندان سادات کيايي، كه قريب يک قرن و نيم قبل از برآمدن صفويان موفق به تشکيل حکومتي محلي و ريشه‌دار در گيلان شده ‌بودند، با پناه دادن به اسماعيل ميرزا، شاه اسماعيل بعدي، نقش مهمي در ممانعت از نابودي قطعي صفويان و احياي آنها براي نيل به هدف سياسي خود در آغازين سال‌هاي قرن دهم هـ..ق داشتند. با وجود اين، سرنوشت حکومت کيايي، حذف و انقراض در ابتداي قرن يازدهم ق توسط صفويان بود. اين پژوهش تلاش مي‌كند تا فرايند و مباني اين پديده، يعني سرکوب سادات کيايي را به روش تحليل تاريخي بررسي نمايد.

نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه با وجود نشانه‌هاي متعدد، صفويان در تعامل با سادات کيايي هرگز موفق نشدند آنها را به طور کامل کنترل كنند. امراي کيايي با سابقه‌اي مبتني بر سيادت‌ ـ طريقت و داعية حکومت بر مبناي شاه آرماني، در مقياس محلي خويش، بنيان نظري صفويان را هدف قرار داده ‌بودند، بدين‌روي، به سخت‌ترين شکل ممکن سرکوب شدند.

نقد و بررسي روايت‌هاي هشام كلبي در تاريخ طبري

زينب اميديان

چکيده: بنيان‌گذاران تاريخ‌نگاري اسلامي همان راويان و اخباريان سده‌هاي دوم و سوم بودند که فهرست مفصلي از آنان را ابن‌نديم به‌ دست داده ‌است. در اين ميان، هشام جايگاه خاصي دارد. روايات او طيف وسيعي از وقايع و حوادث گوناگون از هبوط حضرت آدم عليه السلام تا دورة عباسي را دربردارد که بررسي همة آنها مجال وسيعي مي‌طلبد. مقالة حاضر با روش تحليلي ـ توصيفي درصدد است تا با تکيه‌ بر روايات او در تاريخ ‌طبري، به اهميت و رويکرد اين روايات بپردازد؛ ازجمله اينکه طبري در چه جاهايي بر روايات هشام اعتماد کرده ‌است؟ و اين اعتماد به چه عواملي بازمي‌گردد؟ روايات هشام‌ کلبي و به تعبير ديگر، تاريخ‌نگاري او چه ويژگي‌هايي دارد که طبري به آن اقبال خاصي نشان داده است؟

واکاوي حاضر نشان مي‌دهد كه وسعت دانش تاريخي هشام‌ کلبي در کنار اعتدال، ميانه‌روي و نگاه بي‌غرضانه‌اش، ماية اعتبار اخبار و روايات او نزد طبري شد. ازاين‌رو، طبري به‌طور گسترده از روايات او در دوره‌هاي گوناگون اقتباس كرد.

علل ابقاي بني‌عباس توسط آل‌بويه

محمد جاودان

رحمان عشريه

چکيده: آل‌بويه پس از ورود به بغداد (334ق/945م)، به‌رغم تضاد مذهبي با خليفه و با وجود تسلط و قدرت بر دستگاه خلافت، به عللي مقام خلافت عبّاسيان را ابقا نمودند. بنابراين، پژوهش پيش‌روي درصدد است تا با روش توصيفي ـ تحليلي و ارائة اسناد تاريخي، علل ابقاي عبّاسيان از سوي آل‌بويه را در ذيل سياست و قدرت‌طلبي آنان و شرايط مذهبي و موقعيت آنها نسبت به خلافت و رقبايي که درصدد تصرف مرکز خلافت بودند، بررسي كند. بويهيان، که ميل به حکومت داشتند، براي جلوگيري از شورش همگاني، با توجه به اعتقاد اکثريت مسلمانان نسبت به اصل خلافت عبّاسي و با استفاده از تسامح و مداراي ديني، درصدد حفظ خلافت عبّاسي برآمدند تا بدين‌وسيله، بتوانند با تسلط بر نظام سياسي، به‌ تدريج، مذهب خود را ترويج كنند و در زير چتر خلافت رقباي خويش را دفع کرده، با استفاده از خلفاي بي‌قدرت و نام آنها، حکومت را به کام خويش گيرند.

ارزيابي يافته‌هاي سفرنامه‌نويسان خارجي از وضعيت شيعيان ايران عصر قاجار (مطالعة موردي: اوژن اوبن و مادام كارلا سرنا)

مريم سعيديان جزي

پروين حقي