🇩🇪🇮🇷
به نقل از رايزني فرهنگي سفارت ج اا در آلمان:
گزارش نشست «بررسی محتوا و ساختار رسالهای چند دانشی از دورۀ صفوی»
مرکز پژوهشی نسخههای خطی فرهنگها- دانشگاه هامبورگ
در مجموعۀ سکلر موزۀ هاروارد، نسخۀ خطی از دورۀ صفوی به شمارۀ 463. 1984 منسوب به ظهیرالدین محمد ابراهیم وزیر آذربایجان نگهداری میشود که به لحاظ محتوا و ساختار هنری و شیوۀ نگارش از جنبههای مختلف کمنظیر است. در این مجموعه مطالب مختلف از دانشهای گوناگون با رسمالخطهای متفاوت نوشته شده است و با استفاده از تزئینات هنری و سطربندیهای چشمنواز جلوهای متفاوت از هنر کتابآرایی در دورۀ صفوی را به تصویر کشیده است. علاوه براین، شیوۀ خاص ترتیب مطالب در این رساله از منظرهای مختلف مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. از این رو با همکاری مؤسسۀ ماکس پلانک و دانشگاه هامبورگ همایشی با عنوان
The Safavid Multiple-text-manuscript 1984.463 (Harvard University, Sackler Museum) - its Content and Context
در تاریخ 25 و 26 ژوئن در مرکز پژوهشی نسخههای خطی فرهنگها در دانشگاه هامبورگ برگزار شد. در ادامه اجمالاً به سخنرانیهای این همایش اشاره میشود:
خانم پروفسور سونیا برنتیس از مؤسسۀ ماکس پلانک در اولین سخنرانیشان به بررسی ساختار و اهداف احتمالی تألیف این رساله و مقایسۀ محتوای آن با دو نسخۀ دیگر این رساله که در کتابخانۀ ملک و کتابخانۀ بریتانیا نگهداری میشود، پرداختند و در سخنرانی دوم محتوای علمی جدولها، نقشۀ جهان و تصاویر صورتهای فلکی را تحلیل کردند. خانم دکتر کاترین ارمین (از موزۀ هاروارد) روش صحافی و کراسهبندی نسخه را بررسی کردند و رنگهای به کار رفته در تذهیبها و کاغذ نسخه را از نظر شیمیایی به وسیلۀ تصویر برداریهای UV، IR و اشعۀ X بررسی کردند. خانم دکتر کریستین گروبر از دانشگاه میشیگان دربارۀ نمودارهای تصویری و ارتباط آن با محتوای متن سخن گفتند و از خلاقیتهای بصری به کار رفته در آنها و ارتباط آن با شیوههای آموزش علوم گفتند. آقای دکتر حسین کمالی از دانشگاه کلمبیا دربارۀ حکایتها و اشعار این نسخه و منابع آن سخن گفتند و دربارۀ شکل و کارکرد نصیحت به محصلان در این گونه آثار بحث کردند. آقای پروفسور رودی متی از دانشگاه دِلاور به تحولات سیاسی، فکری و هنری دورۀ حکومت شاه سلیمان صفوی بر مبنای سه اثر اعترافنامه، تاریخ کشیکخانۀ همایون و توفیق رفییق پرداختند. خانم دکتر مری مکویلیامز از دانشگاه هاروارد دربارۀ جنبههای فنی و تحلیل ساختار جلد این نسخۀ خطی سخنرانی کردند. به نظر ایشان چون تزئینات پشت و روی جلد در نوع خود بینظیر و شعری که بر روی آن ذکر شده است حاوی نکات درخور توجه میباشد، میتوان در ردیابی انتقال نسخه از تبریز به اصفهان از این اطلاعات کمک گرفت. سخنران بعدی همایش دکتر رضا پورجوادی از دانشگاه فرانفورت و آقای احمدرضا رحیمی ریسه بودند. سخنرانی ایشان دربارۀ یکی از شخصیتهای سیاسی مهم دورۀ صفوی بود که در این رساله به آن اشاره شده است. سید علاءالدین حسین عاملی معروف به خلیفه سلطان وزیر اعظم دوران شاه عباس اول و دوم بود که آثار ادبی و علمی متعددی به او منسوب است که در این سخنرانی مورد توجه قرار گرفتند. برخی از جنبههای ریاضیاتی موجود در این رسالۀ صفوی عنوان سخنرانی خانم راضیهسادات موسوی از مؤسسۀ ماکس پلانک برلین بود که در آن به شیوۀ نگرش خاص مؤلف رساله در پرداختن به نظریات عددی نوفیثاغوری اشاره شد. از آنجا که بخشهای مختلفی از این رساله به آثاری از فیثاغورث، اخوان الصفا و حروفیۀ دورۀ تیموری اختصاص یافته است، میتوان رد پای عقاید خاص مؤلف در این حوزهها را دنبال کرد.
خانم دکتر پترا اشمیدل از دانشگاه فرانکفورت بخشهای نجومی و اختربینی رساله را در سخنرانی خود مورد بررسی قرار داد. وجود یک جدول ویژه برای تعیین جهت قبله در شهرهای مختلف به همراه شیوۀ تصویری برای نشان دادن آن و نیز تصویر صورتهای فلکی و برجهای دایرةالبروج در این رساله از بخشهای مهم مطرح شده در سخنرانی ایشان بودند.
دوین استورات از دانشگاه اِموری با بررسی برنامۀ درسی در دورۀ صفوی به جنبههای آموزشی این رساله از آن دوران پرداخت. در این سخنرانی با تمرکز بر دانشهای مختلف پرداخته شده در این رساله و اقتباس آن از آثار مختلف جایگاه آن از منظر شیوۀ آموزش و برنامۀ درسی در دورۀ صفوی بررسی شد.
@kultur
https://bit.ly/2KtysmU