مكتبة المجلسي ودارالتراث

احسنت جناب آقای الهی. مدت ها بود که دنبال آن می گشتم.
نکته جالب و تأسف بار در ادبيات اديب اول ميرزا عبدالجواد و اديب ثاني شيخ محمدتقی و شاگرد اين اخير، أبومعين حميد الدين حجت هاشمی خراسانی تکبرشان در سخن گفتن و خود تعريف کردن هايشان است. با اینکه آقای حجت از نظر رفتاری، آدمی است متواضع، اما اگر کسی نوشته های ایشان را بخواند و از نزديک ايشان را نشناسد، کاملاً وی را فردی خودبزرگ بین می بيند. بعضاً تجهيل هم دارد. یادم هست در یکی از شروح، ايشان پس از بيان مطالب چندی می گوید: اين قدر گفتم به قدر فهم توست/مُردم اندر حسرت فهم درست.
من آن زمان که اين را ديدم، بسيار ناراحت شدم. خب، اگر يک وقت شاگرد کودنی داشته و برايش چنین چيزی گفته، دليل نمی شود که در کتابش هم آن را بياورد و همه مخاطبان را مشمول اين سخن کند! به علاوه، بيان ثقيل ايشان هم بی تأثير در نفهميدن نيست. به عبارت ديگر، تأثير مؤثر هم علاوه بر قابليت قابل شرط است. من آن زمان که این را خواندم، این قدر ناراحت شدم که در کنار کتاب نوشتم: غلط کردی با اين بيان سنگينت.
و البته از اين کار پشيمان هم نيستم. هر سلامي، «عليک»ی دارد.

استاد یک دنیا از ادیب دوم ستایش کرد و گفت من بیشتر متون ادبی را نزد ایشان خواندم. سیوطی، مغنی، جامع الشواهد، مطول، مقامات حریری و... جامع المقدمات را، بخشی پیش پدرم خواندم. بخشی مثل انموذج و صمدیه مانده بود. یک روز روبروی مدرسه خیرات خان که یک ایوانی بود، طلبه ای ترک را دیدم که به چند نفر صمدیه درس می دهد. سوالی از یکی از شاگردانش کرد. من هم بچه بودم و ایستاده بودم. آن بچه نتوانست جواب بدهد. من جواب دادم و بعدش نزد او درس را خواندم. بعد از مدتی به شهرشان رفت و دو سه سال بعد آمد سر درس شرح لمعه من نشست! استاد گفتند روش حوزه همینش خوب است و این را در آکسفورد و کمبریج متوجه نمی شوند. داستان «لا رجل للسیوطی» ایشان هم جالب بود. گفتند یک روز درس یکی از استادان رفتم ولی از بس بچه بودم، برگشت خطاب به بقیه گفت: لا رجل للسیوطی؟ یعنی این مرد سیوطی خواندن نیست! من متوجه شدم در حالی که گویا بقیه درنیافتند! استاد در این موارد و موارد دیگر که نام شخصی در میان بود که زنده بود، به هیچ روی حاضر به گفتن نام آن ها نشدند.
آقای شفیعی گفتند که مادرشان در سال 1330 درگذشت و مدتی شخصی به نام طلیعه خانم کارهای زندگی آنها را می کرد که دختر عمه پدرم و خواهر رضاعی ایشان بود. این شخص مادر زنی به نام طیبه بود که او همسر مرحوم ادیب دوم بود. بنابرین ما یک نسبتی هم با ایشان به این ترتیب داشتیم. دوستان پرسیدند آیا صدای مرحوم ادیب در درس ضبط شده است؟ ایشان گفتند تا آنجا که می دانم خیر، اما مصاحبه ای در سال 1354 با ایشان در باره ادیب اول شده که نوارش را باید من هم داشته باشم. این مصاحبه درویژه نامه ای که مجله دانشکده ادبیات مشهد برای پنجاهمین سال درگذشت ادیب اول منتشر کرد و من هم چون خارج بودم و کتابی نداشتم، مطلبی از حفظ و با تکیه بر حافظه نوشتم، چاپ شده است. استاد گفت من روزی نیست که به فکر استادم ادیب نباشم. ایشان و فروزانفر و شیخ هاشم قزوینی روی من خیلی تاثیر گذاشتند. مرحوم ادیب کتاب درسی را همراه نمی آورد. خطاب به جمع می گفت: کتاب. یک نفر کتاب را با محلی که باید از آنجا درس ادامه یابد نشان می داد. ایشان کتاب را می بست و متن را از حفظ می خواند و توضیح می داد. این روش همیشگی وی بود.
آقای مهدوی به ایشان گفتند چرا مجموعه مقالات را چاپ نمی کنید؟ ایشان گفتند اتفاقا آقای افشین وفایی آنها را در سه جلد گردآوری کرده و باز هم گویا هست. اینها را بعد از من دیگران هم می توانند چاپ کنند. من باید کارها و طرح هایی که در ذهن دارم به انجام برسانم.

ایشان چندین بار به خوراسگان به خانه ما آمد و همان زمان با این که سن کمی داشت، مداحی هم می کرد. در تمام این دوره، شهریه مختصری به ما داده می شد. رقم آن بخاطرم نمانده ولی فکر می کنم ماهانه ده پانزده تومانی می شد که تقریبا همه اش با علاوه آنچه از خانه می گرفتیم، به جز مخارج ناهار و اتوبوس خط واحد خوراسگان، صرف کتاب می شد. سر بازار، از ورودی عبدالرزاق به سمت مدرسه ذوالفقار، یک کتابفروشی کوچکی بود که روی بلندی بود و وقتی ما می ایستادیدیم، تا سینه ما دیوار بود. در اینجا نخستین کتابهای مذهبی را خریداری کردیم و به تدریج که بیست سی کتاب شد، از همان آثار مذهبی آن وقت قم، یک کتابخانه شخصی درست کردم و روی هر یک نوشتم: کتابخانه شخصی ....! خاطرم هست یک جلد تفسیر نمونه را هم همان وقت خریدم. همین طور یک سال مکتب اسلام را که صحافی شده بود. آن وقت دکتر شریعتی را نمی شناختم و خاطرم هست یک روز که از مدرسه نوریه به سمت ذوالفقار می رفتم، یکی از همان طلاب بزرگ سال، با تندی نسبت به وی، خبر از مرگ او داد. معلوم می شود آن روزها اوائل تیرماه 56 بوده است. در میان اقوام ما، پسر خاله ما هم انقلابی و کتاب خر بود و کتابهای شریعتی و بازرگان را داشت که برای مطالعه ما می گرفتیم. همان سال شبانه نیز ثبت نام کردم تا درس مدرسه را هم ادامه دهم. به تدریج مدرسه ذوالفقار را رها کرده و تصمیم گرفتم آزاد درس بخوانم. یکی از دوستان طلبه ای که از اوائل با هم امثله را خواندیم، آقای الهی طالخونچه ای بود که حالا هم در طالخونچه مشغول ارشاد مردم و از علمای آنجا هستند. خاطرم هست چندین بار از اصفهان به طالخونچه رفته و چند روزی می ماندم. پدر ایشان روحانی محل بود و محلی برای اقامت مهمانان به صورت جدا داشت. در این وقت، آقای الهی حجره ای کوچک در مدرسه صدر داشت که من هم آنجا رفتم. درس سیوطی را نزد آقای امامی به مدرسه نیم آورد می آمدم. به تدریج مغنی (باب رابع آن) را هم نزد جناب آقای پارسا که همان مدرسه صدر حجره داشت می خواندم. سال 56، ماه رمضان، برای یک ماه، شبها آقای مقتدایی تفسیر سوره یوسف می گفت که اغلب آن را شرکت کردم. آن وقت ها، مسجدی در محل ما به اسم مسجد نوربلند بود که شامل دو بخش بود. یک بخش قدیمی که مسجد بود و قسمت دیگر که فقط یک حیاط بود. راه باریکی آنها را به هم وصل می کرد، ضمن آن که آن حیاط، دری هم به کوچه داشت. منبر در آنجا بود. بعدها همه آنها را خراب کرده و یک مسجد کرده به نام مسجد الائمه نامیدند. این زمان، با مطالعه، به تدریج حس می کردم اطلاعات بیشتری از مسائل دینی دارم. طبعا روی همین وضعیت، دیگر به جلسات قرآن که شب های جمعه در محل بود نمی رفتم! اما این زمان، جلسات جشن های نیمه شعبان و برخی از ایام دیگر بود که کما بیش شرکت می کردم. گاهی هم به جلسات سخنرانی که در اطراف برگزار می شد می رفتم. در ماه رمضان، ظهرها آقای سید احمد امامی در مسجد باغچه عباسی واقع در خیابان عبدالرزاق منبر می رفت که یک سال را شرکت کردم گرچه خاطرم هست که گاه ظهرها خوابم می گرفت و هنوز حس آن خواب را که شیرین بود دارم. آن سال ایشان در باره بهشت و جهنم در قرآن سخنرانی می کرد. جلساتی هم آقای مصباح در مدرسه احمدیه از مدارس ملی و اسلامی در خیابان مسجد سید داشت، که در آن هم شرکت کردم. به تدریج، با طلبه ای از طلاب مدرسه به نام آقای شعربافچی آشنا شدم. دو برادر بودند که اول با برادر بزرگتر آشنا شدم، ولی ایشان به تدریج به بازار رفت. برادر کوچکتر هم طلبه بود و با هم حجره ای در مدرسه میرزا حسین واقع در بازار پشت مسجد سید گرفتیم. یکی از مهمانان من در آنجا، دوستی به نام آقای سالاروند بود که از سال 55 با برادرم آشنا شده و دانشجوی دانشسرایی بود که در خیابان جی بود. او انقلابی بود و گاهی نزد ما می آمد. آن زمان یک طلبه متفاوت هم در آن مدرسه از هم محلی های ما با نام آقای پزوه ای بود که حالا خبری از او ندارم. ایشان هم ما را در جریان برخی از مسائل انقلاب قرار می داد. اوائل سال 57 بود که جزواتی از سازمان انقلابی بدر در باره ساختن مواد منفجره به دست ما رسید. طی دو سال طلبگی از 55 تا 57 دو بار به قم آمدم و هر بار مهمان یکی از طلاب همشهری خودم در یکی مدارس آیت الله گلپایگانی بودم. در این سفرها اطلاعاتی در باره وضع تحصیل در قم کسب کردم. اوائل تابستان سال 57 یک سفری هم به یزد رفتم. وقتی رسیدم هیچ کس در مدرسه علمیه ای که رفته بودم نبود. گفتند طلبه ها به مدرسه ای در تزرجان رفته اند. من هم آنجا رفتم و برای اولین بار بود که آیت الله صدوقی را دیدم. یک هفته ای بودم. بعد از برگشت از منزل آقای صدوقی، اطلاعیه هایی گرفته و به اصفهان آوردم. همان زمان در نماز مسجدی شرکت کردم و آقای صلواتی را که در آنجا تبعید بود دیدم.
@jafarian1964

مصاحبه ای در باره مرحوم شهیدی
در میان مطالب مختصری که در باره مرحوم شهیدی نوشتم، همان تاریخیات را بهتر از همه می پسندم و به دوستان علاقه مند هم خواندن همان را توصیه می کنم. اما در میان یادداشت ها، مصاحبه ای هم یافتم که زمانی در باره مرحوم شهیدی داشته ام. متنش زیاد مفصل نیست. همین جا می گذارم. این مصاحبه با روزنامه اعتماد بوده است.

1. جنابعالِي در ِيادداشتِي پس از فوت سِيد جعفر شهِيدِي، روش اِيشان را انکارِي و تردِيدزا توصِيف نمودِيد، در حالِي که مرحوم شهِيدِي، در مواردِي اعتقاد داشتند که، تارِيخِي که با اعتقادات ما نمِي خواند، ارزشِي ندارد. (مثلا در باره تارِيخ طبرِي معتقد بودند «پدر ما را در آورده است» و مواردِي از اِين دست) اِين دو توصِيف، ناقض ِيکدِيگر محسوب نمِي شوند؟
مقصود من اين است كه وي در بررسی نقلهای تاریخی شک می کند. این تردید و شک کردن مطابق روال تاریخ نویسی ما ایرانی ها در گذشته نیست. این که این روش خوب است یا نه مهم نیست مهم آن است که ایشان در نقلهای تاریخی ایجاد تردید کرده و پس از آن اگر به موضوع اصلی کار وی مربوط باشد به بررسی می نشیند. در این زمینه آقای سید جعفر مرتضی هم که از دیگر محققان تاریخ اسلام در دهه های اخیر هستند با ایشان مشترکند. البته مبانی تردید و شک اینها و نیز باورهای تاریخی شان تا اندازه ای با هم تفاوت دارد. من معتقدم روش های تردیدی ایشان بیشتر نشأت گرفته از طه حسین است. و هم مرد شکاکی بود. می دانید نخستین کسی در عبدالله بن سبا تردید کرد و آن را ساختگی خواند طه حسین بود. تقریبا همان زمان آقای عسکری هم تحقیقی در این زمینه کرد. طه حسین در بسیاری از مسائل تردید می کرد که این البته برای ما خوب است.

2. طبق اظهارات شما، روش نقد مرحوم شهِيدِي، شبِيه طه حسِين است. رو آوردن مرحوم شهِيدِي به آثار طه حسِين (يا بنت الشاطِي)، از روِي انتخاب بود ِيا اتفاق، چرا که برخِي منتقدِين آثار طه حسِين را متوسط (يا ضعِيف) شمرده و استقبال اندِيشمندان اِيرانِي از وِي را ناشِي از فضاِي آن روزها دانسته اند. اساسا ترجمه آثار طه حسِين چه تاثِيرِي در نوع تفکرات اِيشان داشت؟

آن زمان به تدریج آثار نویسندگان مصری به خصوص در بخش تاریخی به فارسی در می آمد. طه حسین شهرت زیادی داشت. بنت الشاطی و عقاد هم از آن جمله بودند. این آثار که به فارسی در می آمد به این دلیل بود که مشابه نداشت. اما علاوه بر آن یک روحیه نقادی و آزادی خواهی و بی تعصبی هم در آنها بود. این برای ایرانیان شیعه مذهب جالب بود. چون برخی از مطالب آنها کمکی برای نظریات شیعه در باره برخی از مسائل تاریخی بود. یکی از آخرین نمونه ها کتاب عبدالفتاح عبدالمقصود بود که آیت الله طالقانی و محمد مهدی جعفری آن را به فارسی ترجمه کردند. اما طه حسین علاوه بر اینها یک محقق هم بود و شهرتی جهانی داشت. این تأثیر همان طور که گفتم به لحاظ روشی، روی نقادی های آقای شهیدی تأثیر داشت. من البته با برخی از نتیجه گیری های ایشان موافق نیستم اما روحیه نقادی ایشان در تاریخ نویسی اسلامی جالب بود. البته آقای شهیدی تحت تأثیر دیگر نویسندگان مصری هم بود. آن زمان نوشته های مصری ها به لحاظ تفکر اخوانی و انقلابی هم پرمایه بود و آقای شهیدی هم در دهه بیست به آن افکار علاقه مند بود. مصری ها نقاد امویان و حتی خلیفه سوم بودند و به این نقادی ها با نگاه اصلاحی می نگریستند و این برای آقای شهیدی و دیگران مطلوب بود. (دنباله دارد)
@jafarian1964

امروز کتاب بالا را دوستی که اولین بار بود ایشان را می دیدم آورد. گفتند کتابی است که آیت الله روشنی در سال 1351 در نقد شریعتی نوشته و نامش را بررسی و نقد گذاشته است. دکتر شریعتی در دوم آبان 51 در شیعه حزب تمام، از آن یاد کرد و توضیحی در باره آن داد. بعدها در «پاسخ به سوالات و انتقادات» ص 139 ـ 153 به آن جواب داد. مرحوم آقای روشنی که امام جماعت مسجد الحسین ع در خیابان صفا بوده دوباره به آن جواب داده که سال 56 منتشر شده اما توزیع نشده است. جوابی دیگر هم در سال 57 نوشته است. آنچه بالا ملاحظه می کنید همان کتاب نقد و بررسی و ضمائم است که در انباری بوده و ایشان با جلد جدید به این صورت درستش کرده اند. مرحوم روشنی (متولد 1303) در هشتم آذر 1395 به رحمت خدا رفته اند.
همراه این کتاب، کتابی با عنوان فقیه عامل هم در شرح حال مرحوم روشنی و شامل رساله ای از وی با عنوان بررسی چند مساله تاریخی و حدیثی در باره پیشنمازی ابوبکر در بیماری منتهی به رحلت پیامبر اکرم ص آوردند که آن هم قابل استفاده بود. به هر حال این همه صفحه ای از مسائل مربوط به دکتر شریعتی است.
شریعتی در نامه ای که به آقای آیت الله روشنی نوشته می گوید:
من شماره اول ازسلسله انتشاراتی را که علیه اینجانب منتشر فرموده اید خواندم، با دقت هم خواندم، چون این تنها نوشته های بود که نویسنده اش به جای فحاشی و جعل و تهمت و دروغ و حتی مسخ و تحریف آشکار عبارتی که از من نقل می شود، کوشیده است تا عین سخن و نظر مرا نقل کند، و سپس رد نماید، و اگر نوع تبلیغاتی که در مطبوعات برای آنتشار شد نمی بود، و از دشنام پشت جلد و یا برخی تعبیرات اهانت آمیز در متن کتاب خودداری می شد، فکر کنم، برای آن هدفی که سرکار در انتشار آن داشتید موفقیت آمیز تر بود.
@jafarian1964

خاطرات محجوب از کتابخانه مجلس سنا، زریاب خویی و تقی زاده؛ و این که تقی زاده پولی که بابت دیرکرد سناتورها به عنوان جریمه می گرفت، برای کتابخانه سنا، کتاب می خرید.....

مجلس سنا آن زمان در خود ساختمان مجلس شورای ملی تشکیل شد و آقای تقی زاده رئیس مجلس شد. ایشان و آقای دکتر زریاب کارمند کتابخانۀ مجلس شورای ملی بودند و وقتی مجلس سنا تشکیل شد، آقای تقی زاده دکتر زریاب را به عنوان رئیس کتابخانۀ سنا معرفی کرد. ایشان برای خرید کتاب به کتابفروشیهای مختلف مراجعه می کرد و از جمله کتابفروشی بارانی که این کتابفروشی هم کتابهای خطی داشت و هم کتابهای قدیمی فقه و تاریخ با چاپ سنگی. خلاصه آقای زریاب میآمد تا کتاب بخرد و از همین رو با من آشنا شده بود. عموی آقای دکتر اسلامی که آن زمان در مجلس سنا رئیس تندنویسی بود به آقای دکتر زریاب گفته بود که من یک کسی را سراغ دارم که بیاید و به شما کمک کند. شما تنها هستید و ایشان کارمند کتابفروشی بوده و با کتاب آشنایی دارد. یک روزی قرار شد بروم و خدمت ایشان رفتم. خیلی استقبال کردند و به من گفتند: «عجب!! تویی!!؟»
بعد از آن روزی خدمتشان رفتیم و وارد کتابخانه شدیم، اتفاقاً سعید نفیسی هم آنجا بود و او هم مرا از طریق آقای اقبال میشناخت. و گفت که به! به! عجب! خیلی مبارک است.
شدیم عضو کتابخانۀ مرکزی سنا. از زمان مرحوم دکتر مصدق که سنا منحل شده بود، این بار در دورۀ دوم کاخ علیرضا پهلوی را خریده بودند که سنا در آنجا تأسیس شد. در ساختمان اول در مجلس شورای ملی بود که کتابها قفسه بندی شده بود و خود دکتر زریاب خیلی از اینها را فیش نویسی کرده بود؛ ما آنجا این کتابها را جمع و جور کرده؛ و کتابهای تازهای خریداری کردیم و برای همین من با کتابها خیلی آشنا شده بودم و محل قرارگیری و اسمشان در حافظه ام بود. و بعدها که ساختمان جدید مجلس سنا ساخته شد، دوباره به کاخ علیرضا پهلوی کتابها را حمل کردند و گذاشتند وسط اتاق و من باید این کتابها را دانه دانه در قفسه می گذاشتم و تمام اینها در حافظۀ من جا گرفت؛ چندی بعد از این استخدام شدم.
آن زمان یک بورسی برای آقای دکتر زریاب پیش آمده بود که برود آلمان و آقای تقی زاده هم که به قول خودش آقای دکتر زریاب را کشف کرده و خیلی علاقه مند بود که دکتر زریاب تحصیلات خارجی داشته باشد، موافقت کرد که ایشان به آن بورس برود و دو سالی مرخصی با حقوق هم برای ایشان گرفت. و خب من را هم که استخدام کرده بود و آقای کیکاووس جهانداری هم که در کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات بود، به کتابخانۀ مجلس آمد.
رسم آقای تقی زاده این بود که روزهای چهارشنبه میآمد و در آن مخزن کتابخانۀ سنا کارهای شخصی خود را انجام میداد. وقتی آقای زریاب رفت، آقای دکتر زرینکوب به عنوان مشاور کتابخانه حضور داشتند. اما بعد رفتن دکتر زریاب، آمدن آقای تقی زاده به مخزن قطع شد و یک حال ناراحتی داشت که حالا دیگر کسی نیست که آنطور که زریاب با این کار آشنا بود، آشنا به کار باشد. اینها که چیزی سرشان نمیشود! چند روزی به عید مانده بود که دیدم آقای زرین کوب آمدند و صورت مفصلی از اسامی کتابها را هم آوردند و گفتند که آقای تقی زاده گفته اند این کتابها را خریداری کنیم. آن زمان آقای تقیزاده رسمش این بود که از سناتورهایی که دیر میآمدند، جریمۀ غیبت می گرفت؛ ولی آن پول را قاطی پولهای دیگر نمی کرد و از آن پول برای کتابخانه کتاب میخرید. خب آخر سال هم بود و بودجۀ سنا زیاد آمده بود و او نمی خواست این بودجه به سال بعد منتقل شود و قصد داشت که کتاب بخرد و صورت مفصلی آورد که این کتابها را می خواهیم بخریم. من نگاه کردم به لیست و گفتم آقا این کتابها را داریم! آقای زرین کوب رفت پیش آقای تقی زاده و حرف من را به ایشان گفته بود و آقای تقی زاده گفته بودند که آقا! این اصلاً نتوانسته لیست را بخواند! برو بگو یکی را بیاورد! آقای زرین کوب دوباره برگشت و گفت آقای تقی زاده گفتند که یکی از این کتابها را بیاور! من سر قفسه رفتم و بلافاصله کتاب را برداشتم و به او دادم. ایشان هم رفته بود به تقی زاده گفته بود و تقی زاده خوشحال شده بود و از آن روز به بعد دوباره چهارشنبه ها برقرار شد و ایشان به مخزن می آمد. هر بار می خواست من را معرفی کند، میگفت که این آقای محجوب عالم به کتاب و ما فی الکتاب است!
(چاپ شده در بخارا. با تشکر از دوستم علی دهباشی)

نکته ای و خاطره ای

متأسفانه اگر ذکر خواب و ارتباطات غیبی و اتصال و از این قبیل مطالب جای استدلال را گرفت و تربیت دینی بر آن اساس بالا آمد خرافه گرایی هیچ حد یقفی نخواهد داشت. از نسلی به نسلی منتقل می شود. نمونه اش می شود این همه نوشته ها و کتاب های بی پایه ای که درباره عرفا و ارتباطات و ملاقات و از این قبیل در سال های گذشته منتشر شده است. من چند سال با مرحوم عارف بزرگوار آقای سید عبد الکریم کشمیری مرتبط و مأنوس بودم. یک وقتی یکی از آقایانی که معتقد به مباحث معارفی مشهدی با قرائت درس های فارسی آن بود و خود آن را برای عده ای هم تدریس می کرد از من خواست ایشان را ببرم قم محضر آقای کشمیری. آن آقا البته اهل علم نیست اما از فضلی خالی نیست. صبح نسبتا زودی شاید حوالی ساعت نه صبح در معیت آن آقا خدمت آقای کشمیری رسیدیم. اتفاقا آن روز از آن روزهایی بود که مرحوم آقای کشمیری کسالت داشت و توان سخن گفتن و یا پاسخ پرسشی را نداشت. دوست ما احترام کرد و در طول ملاقات که شاید پانزده دقیقه هم طول نکشید هیچ نگفت و در واقع جز یک سلام و یک خدا حافظی رد و بدل نشد. وقتی که از منزل آقای کشمیری بیرون آمدیم من از ایشان عذرخواهی کردم و تبریر کردم که آقای کشمیری امروز حال خوشی نداشت و اشتباه از من بود که با خانواده ایشان قبلا هماهنگ نکرده بودم. ایشان ابراز داشت اتفاقا برعکس در همان پانزده دقیقه که شما حواست پرت بود و در و دیوار اتاق را با نگاهت وجب می کردی در عالم معنوی میان من و آقای کشمیری پرسش ها و پاسخ هایی رد و بل شد و من چیزهایی پرسیدم و ایشان هم به من پاسخ هایی داد. بعد از گذشت بیست و اندی سال هنوز نتوانسته ام این همه استعداد را هضم کنم...

پ. ن: مرحوم آقای کشمیری اهل هیچ گونه ادعایی نبود. آدم درس خوانده و ملایی بود و اسیر این حرف ها نمی شد.

نکته ای و خاطره ای

متأسفانه اگر ذکر خواب و ارتباطات غیبی و اتصال و از این قبیل مطالب جای استدلال را گرفت و تربیت دینی بر آن اساس بالا آمد خرافه گرایی هیچ حد یقفی نخواهد داشت. از نسلی به نسلی منتقل می شود. نمونه اش می شود این همه نوشته ها و کتاب های بی پایه ای که درباره عرفا و ارتباطات و ملاقات و از این قبیل در سال های گذشته منتشر شده است. من چند سال با مرحوم عارف بزرگوار آقای سید عبد الکریم کشمیری مرتبط و مأنوس بودم. یک وقتی یکی از آقایانی که معتقد به مباحث معارفی مشهدی با قرائت درس های فارسی آن بود و خود آن را برای عده ای هم تدریس می کرد از من خواست ایشان را ببرم قم محضر آقای کشمیری. آن آقا البته اهل علم نیست اما از فضلی خالی نیست. صبح نسبتا زودی شاید حوالی ساعت نه صبح در معیت آن آقا خدمت آقای کشمیری رسیدیم. اتفاقا آن روز از آن روزهایی بود که مرحوم آقای کشمیری کسالت داشت و توان سخن گفتن و یا پاسخ پرسشی را نداشت. دوست ما احترام کرد و در طول ملاقات که شاید پانزده دقیقه هم طول نکشید هیچ نگفت و در واقع جز یک سلام و یک خدا حافظی رد و بدل نشد. وقتی که از منزل آقای کشمیری بیرون آمدیم من از ایشان عذرخواهی کردم و تبریر کردم که آقای کشمیری امروز حال خوشی نداشت و اشتباه از من بود که با خانواده ایشان قبلا هماهنگ نکرده بودم. ایشان ابراز داشت اتفاقا برعکس در همان پانزده دقیقه که شما حواست پرت بود و در و دیوار اتاق را با نگاهت وجب می کردی در عالم معنوی میان من و آقای کشمیری پرسش ها و پاسخ هایی رد و بل شد و من چیزهایی پرسیدم و ایشان هم به من پاسخ هایی داد. بعد از گذشت بیست و اندی سال هنوز نتوانسته ام این همه استعداد را هضم کنم...

پ. ن: مرحوم آقای کشمیری اهل هیچ گونه ادعایی نبود. آدم درس خوانده و ملایی بود و اسیر این حرف ها نمی شد.

....ده سال حرم را ندیده ام

🔸استاد شیخ حسین انصاریان نقل می کند:
خدمت آيت الله العظمی سيستانی در نجف رفتم. دلم می خواست ببينم زندگی ايشان که پول شيعه برايش می آيد، چگونه است؟!
.
🔸شيعيان هند، خواجه های هندی در آفريقای جنوبی که ثروتمندترين مردم کره زمين هستند، و بخشی از شيعيان پاکستان، هند، ايران و عراق، پول خمس خود را به ايشان می دهند.
.
🔸اولين بار بود که ايشان را می ديدم. کوچه ای که منزل ايشان در آن بود، کوچه ای برای ۴۰۰ ـ۵۰۰ سال پيش نجف بود. خانه ايشان هم چند پله داشت كه از کوچه پايين تر می رفت!
.
🔸خانه ای بود با چهار گليم و فرش کهنه در اتاق. سران کشورها همان جا خدمت ايشان می آمدند و يک صندلی هم نبود که يک رئيس جمهور يا نخست وزير بنشيند، همه بايد روی گليم پاره ها بنشينند.
.
🔸ما هم روی گليمی نشستيم. به ايشان عرض کردم: من هيچ نياز مالی ندارم.
.
🔸گفتم: بنده هم اهل خمس دادن هستم. اول خيال ايشان را راحت کردم که هديه ای به من ندهند. گفتم: من از شما يک درخواست دارم. فرمود: بگو، گفتم:
.
🔸درخواستم اين است که اجازه دهيد برای شما روضه بخوانم، گفتند: دلم خيلی گرفته است. ده سال حرم امام علی (علیه السلام) را نديده ام، روضه بخوانيد!
.
🔸من هم روضه را شروع كردم، ايشان چنان ضجّه می زد و گريه می كرد كه جلوی لباس ايشان از گريه زياد، خيس شد. بعد گفتند ۴۰ سال است در اين خانه هستم؛ مثل چنين روزی برايم پيش نيامد.
.
🔸بعد صحبت ما شد، نگاهی به من کردند و فرمودند: می دانی از تمام کره زمين برای من پول می آيد. گفتم: می دانم. گفتند: به اين اميرالمؤمنين يک ريال آن در خانه من نمی آيد!
.
🔸من از اين پول يک دانه نان نمی خرم؛ چون در قيامت، طاقت جوابش را ندارم. اما هزينه زندگی من و زن و بچه ام از نذورات مردم است.
.
🔸آنان مشکلی دارند، می گويند: خدايا ۱۰۰ هزار تومان نذر می كنيم به ايشان بدهيم، مشکل ما حل بشود. نذرهايی که برای من می آورند از زندگی ماهيانه اضافه می آيد.
.
🔸لباس که هر چهار يا پنج سال يک بار می خرم. خوراک ما هم که خوراک معمولی است؛ به اندازه ای که در قيامت به من نگويند در دنيای تشيع کسانی بودند از اين غذا نداشتند!
.
🔸من به اندازه ای که فقرا می خورند، می خورم. پول های اضافه را هم جمع می کنم، ماه به ماه چهار پنج نفر را استخدام کرده ام:
.
🔸پول های نذری را می دهم به آن ها که برای همه فقهای شيعه که از دنيا رفته اند در حرم اميرالمؤمنين علی(علیه السلام) قرآن بخوانند.

کانال سیره علما @sireolama

....ده سال حرم را ندیده ام

🔸استاد شیخ حسین انصاریان نقل می کند:
خدمت آيت الله العظمی سيستانی در نجف رفتم. دلم می خواست ببينم زندگی ايشان که پول شيعه برايش می آيد، چگونه است؟!
.
🔸شيعيان هند، خواجه های هندی در آفريقای جنوبی که ثروتمندترين مردم کره زمين هستند، و بخشی از شيعيان پاکستان، هند، ايران و عراق، پول خمس خود را به ايشان می دهند.
.
🔸اولين بار بود که ايشان را می ديدم. کوچه ای که منزل ايشان در آن بود، کوچه ای برای ۴۰۰ ـ۵۰۰ سال پيش نجف بود. خانه ايشان هم چند پله داشت كه از کوچه پايين تر می رفت!
.
🔸خانه ای بود با چهار گليم و فرش کهنه در اتاق. سران کشورها همان جا خدمت ايشان می آمدند و يک صندلی هم نبود که يک رئيس جمهور يا نخست وزير بنشيند، همه بايد روی گليم پاره ها بنشينند.
.
🔸ما هم روی گليمی نشستيم. به ايشان عرض کردم: من هيچ نياز مالی ندارم.
.
🔸گفتم: بنده هم اهل خمس دادن هستم. اول خيال ايشان را راحت کردم که هديه ای به من ندهند. گفتم: من از شما يک درخواست دارم. فرمود: بگو، گفتم:
.
🔸درخواستم اين است که اجازه دهيد برای شما روضه بخوانم، گفتند: دلم خيلی گرفته است. ده سال حرم امام علی (علیه السلام) را نديده ام، روضه بخوانيد!
.
🔸من هم روضه را شروع كردم، ايشان چنان ضجّه می زد و گريه می كرد كه جلوی لباس ايشان از گريه زياد، خيس شد. بعد گفتند ۴۰ سال است در اين خانه هستم؛ مثل چنين روزی برايم پيش نيامد.
.
🔸بعد صحبت ما شد، نگاهی به من کردند و فرمودند: می دانی از تمام کره زمين برای من پول می آيد. گفتم: می دانم. گفتند: به اين اميرالمؤمنين يک ريال آن در خانه من نمی آيد!
.
🔸من از اين پول يک دانه نان نمی خرم؛ چون در قيامت، طاقت جوابش را ندارم. اما هزينه زندگی من و زن و بچه ام از نذورات مردم است.
.
🔸آنان مشکلی دارند، می گويند: خدايا ۱۰۰ هزار تومان نذر می كنيم به ايشان بدهيم، مشکل ما حل بشود. نذرهايی که برای من می آورند از زندگی ماهيانه اضافه می آيد.
.
🔸لباس که هر چهار يا پنج سال يک بار می خرم. خوراک ما هم که خوراک معمولی است؛ به اندازه ای که در قيامت به من نگويند در دنيای تشيع کسانی بودند از اين غذا نداشتند!
.
🔸من به اندازه ای که فقرا می خورند، می خورم. پول های اضافه را هم جمع می کنم، ماه به ماه چهار پنج نفر را استخدام کرده ام:
.
🔸پول های نذری را می دهم به آن ها که برای همه فقهای شيعه که از دنيا رفته اند در حرم اميرالمؤمنين علی(علیه السلام) قرآن بخوانند.

کانال سیره علما @sireolama

🔴ناگفته‌هایی در مورد استاد بزرگ نجیب مایل هروی

🔷بخش نخست:

🔹استاد هروی نه روانی است و نه توهمی!

در ۱۳۹۴ یک زمستان تمام هم‌صحبت استاد مایل هروی بودم. آن زمان اوضاعش خیلی بهتر از حالا بود. استاد نگفته‌هایی را برایم گفت که فاش کردن آن نه به نفع من است و نه هم به نفع استاد. ولی اکنون که می‌بینم برای استاد بدتر ازین نمی‌شود که کارش از تهران از خانه‌ی شخصی خودش و سروکار داشتن با کتاب و کتابت به کنج شفاخانه‌ای در مشهد کشیده شده باشد. با این حال برای من هم فرقی ندارد که این نبشته چه زیانی را حواله‌ام می‌کند.

انگیزه‌ی نوشتن این سطور، خزعبلاتی‌ست که آقای ابراهیم شریعتی به خورد رسانه‌ها داده و با آه و واویلا سر دادن خواسته خودش را دایه‌ی مهربان‌تر از مادر نشان بدهد.
نگاره‌ای را که می‌بینید برای نخستین بار توسط آقای شریعتی به گروه‌های تلگرامی فارورد شده بود. من در کانال وطن فارسی پایین آن به گونه‌ی اشاره نوشتم: «دوسه سال پیش که یک زمستان تمام با استاد هم‌صحبت بودم، استاد می‌گفت: هرچه می‌کشم از دست فلانی‌هاست، که در این جمع فلانی‌ها متاسفانه برخی از فرهگیان افغانستانی مقیم ایران هم شامل بودند. وقتی استاد به نام آنان می‌رسید با ترحم از ایشان یاد می‌کرد و می‌گفت: دست خودشان نیست مجبورند، طابع امرند.
خداوند استاد را نگهدارد و سلامتی عنایت کند.»

اکنون باید گوشه‌ی ازین معما را باز کرده و بگویم که یکی ازین فلانی‌ها خود جناب محمدابراهیم شریعتی مسوول محترم نشر عرفان است. یک‌بار با استاد مایل گرم صحبت بودیم که با مناسبت یا بی‌مناسبت نامی از شریعتی رفت. استاد سکوت کرد و رفتارش دگرگونه شد. گفت اگر درآغاز می‌دانستم که از دوستان شریعتی هستی در را به رویت باز نمی‌کردم. به زحمت توانستم استاد را قانع کنم که بنده هیچ دوستی‌ای با آقای شریعتی ندارم، ایشان را صرف به عنوان یک فرهنگی می‌شناسم و چندباری این‌جا و آن‌جا دیده‌ام. استاد با درد می‌گفت: آن‌چه شریعتی با من کرده است کمتر از مسوولین جمهوری اسلامی نیست.
حالا این کرده و نکرده‌ها که چه بوده است و نبوده است بماند برای بعد. فقط همین اندازه کافی‌ست که دانستیم که استاد و شریعتی با هم چگونه بوده‌اند.

از جملات قصار، این جمله را بسیار شنیده‌ام و خوانده‌ام: «خائن خائف است».
و حالا دارم می‌بینم. آقای شریعتی برای هراس از آینده و فاش نشدن چگونگی رابطه‌ی وی با استاد به دست و پای خویش افتاده و در صدد پیش‌گیری ازین واقعه است. او با تهمت‌های «روانی بودن» و «توهمی شدن استاد هروی» خواسته از نوشته‌های شبیه این سطور و فاش شدن یک‌سری موضوعات پیش‌گیری کند. طبیعی‌ست که هیچ‌گاه سخنان یک آدم روانی و توهم‌زا نمی‌تواند سند شود. و شریعتی با چنین جلوه‌دادن استاد هروی به خیال خود تیرش را به هدف زده است.
شریعتی پیش از غرق‌شدن دارد دست‌وپا می‌زند و این دست‌وپا زدن در خشکه طبیعی‌ست که توجه دیگران را جلب می‌کند. آن‌چه در مورد شریعتی نوشتم صرف گوشه‌ای از مطالبی بود که باید گفته می‌شد. می‌دانم کسانی به درستی این گفته‌ها خواهند تاخت. ولی شکر خدا هنوز استاد زنده است و با افسردگی‌هایی که دارد توانایی صحبت و پاسخ‌دادن را دارد.

@T_Khorasani

آنچه بیشتر از اطلاع رسانی لازم است رعایت اصول اخلاقی است. دو نمونه را خدمتتان عرض کنم، شما حدیث مفصل بخوانید از این مجمل.
1. دو سال پیش از طرف مؤسسه ای برای تصحیح یکی از آثار مرحوم سید نعمت الله جزائری با من تماس گرفتند. من آن ایام مشغول کاری بودم و گفتم تا شش ماه آینده وقت انجام این کار را ندارم. در این مدت اگر کسی را پیدا کردید که هیچ و الا شش هفت ماه دیگر در خدمتم. هنوز دو هفته نگذشته بود که دیدم آن کتاب چاپ شده (با تصحیح و تحقیق نه چندان قابل قبول). وقتی به مسؤولان آن مؤسسه گفتم که ماجرای این کتاب چیست، گفتند: همان وقت که با شما تماس گرفتیم با این آقا (که حالا این کتاب را چاپ کرده) هم تماس گرفتیم و به ایشان گفتیم گویا شما مشغول تصحیح این کتاب هستید؟ ایشان در جواب گفتند نه، من کاری نکرده ام، شما با هر کسی که می خواهید قرارداد ببندید!
2. شش سال پیش قصد داشتم کتاب نسبتا مفصلی را تصحیح کنم. مقدمات کار را فراهم کردم. حدود دویست صفحه از متن تایپ شده را هم با نسخه اول مقابله کردم. همان ایام، باد خبر کار مرا به گوش کسی رساند. ایشان پیام دادند که من این کتاب را تصحیح کرده ام و مشغول تهیه مقدمات چاپم، شما کار تکراری نکنید. من هم از ایشان تشکر کردم که جلوی ضرر معتنا به مرا گرفتند. غافل از این که ایشان هیچ کاری برای تصحیح این کتاب انجام نداده اند، بلکه قصد دارند در آینده شروع به تصحیح این کتاب کنند، اما برای این که کس دیگری سراغ این کتاب نرود همه جا شایع کرده اند که من تصحیح این کتاب را تمام کرده ام. پس از گذشت شش سال، هنوز یک صفحه از این کتاب چاپ نشده است!

حضرت آقای متقی، با این جماعت بی اخلاق چه می شود کرد؟ بی اخلاقی درد بی درمان است، با اطلاع رسانی هم مشکلی حل نمی شود، بلکه چه بسا (مانند مورد دومی که گفتم) مشکل دیگری درست کند.

من در مهر ماه سال ۶۹ با معرفی آقای دکتر آذرنوش در مرکز دایره مشغول کار شدم و از خوشبختی های بنده بود که خیلی زود با آقای انصاری آشنایی حاصل کردم. با وجود سن و سال اندک، وسعت مطالعات و اطلاعات ایشان در زمینه های مختلف بخصوص فلسفه و کلام و حدیث و رجال بی اغراق حیرت آور بود. بارها دیده بودم که رجال حدیث و سلاسل حدیثی را از شیعه و سنی خوب می شناسند و اصلا در حفظ دارند. در مباحث فلسفی و کلامی هم بسیار خوانده بود و بر جزئیات تسلط داشت. از آثار چاپی گذشته حتی از انواع آثار خطی هم خوب مطلع بود. چند باری هم توفیق داشتم و در خدمت ایشان در قم مهمان علامه متقی آقاعزیز طباطبائی شدیم. در یکی از این دیدارها مرحوم آقای محمدباقر محمودی هم بود و از آقای انصاری پرسید در تهران چه می کنی و چه می خوانی؟ ایشان‌گفت در مرکز دایره هستم و در دانشگاه در رشته فلسفه تحصیل می کنم. آقای محمودی گفت: وقتت را تلف نکن! فلسفه می خواهی السماء و العالم بحار را بخوان!
همانطور که در یادداشت خودشان مرقوم کرده اند، یکی از خوشی های ما در روزهای سه شنبه حضور مرحوم استاد زریاب در بخش تاریخ بود. آن روز بخصوص آن بخش که بنده هم یکی از اعضاء آن بودم به خاطر حضور استاد بسیار پر رفت و آمد می شد. آقای انصاری هم خود را می رساندند و همه از محضر پرفیض استاد زریاب برخوردار می شدیم. نه فقط مطالب علمی بلکه خاطراتی که استاد با بیان شیرین خود بیان می کرد. یکبار که من در اتاق نبودم، ایشان خاطره بامزه ای از سفر خود به قم در دهه ۴۰ و بعد از بازگشت از اروپا و آمریکا تعریف کرده بودند. بعدا من دوباره از ایشان‌پرسیدم و آن خاطره مدت ها مایه خنده و شوخی بین ما بود. یکبار هم در خدمت آقای دکتر انصاری و به دعوت شیخیه به کرمان رفتیم و آنجا هم بنده دیدم که تا چه حد و بسیار بیش از خود آن آقایان از افکار و اندیشه ها و آثار شیخ احمد و شیخیه اطلاع دارند.
بنده در تمام عمر خودم تا حالا بی هیچ اغراق از هیچکس به اندازه ایشان نیاموخته ام. نه فقط در بسیاری از مقالاتی که برای دایره المعارف نوشته ام از راهنمایی و مشورت ایشان برخوردار بوده ام، بلکه در روش تحقیق و تتبع هم از آقای دکتر انصاری بسیار بسیار آموخته ام.
گذشته از موارد علمی در دوستی و رفاقت هم از لطف و محبت بی دریغ ایشان برخوردار بوده ام. با اینکه دوری ایشان در این سال ها برای بنده آزاردهنده بوده ولی بی تعارف به نظرم مهاجرت به نفع خود ایشان بود و موجب شد بر عمق و وسعت دانش خود بیفزایند و جامعه علمی از وجود علمی و تحقیقی ایشان بیشتر بهره مند شود.

آنچه بیشتر از اطلاع رسانی لازم است رعایت اصول اخلاقی است. دو نمونه را خدمتتان عرض کنم، شما حدیث مفصل بخوانید از این مجمل.
1. دو سال پیش از طرف مؤسسه ای برای تصحیح یکی از آثار مرحوم سید نعمت الله جزائری با من تماس گرفتند. من آن ایام مشغول کاری بودم و گفتم تا شش ماه آینده وقت انجام این کار را ندارم. در این مدت اگر کسی را پیدا کردید که هیچ و الا شش هفت ماه دیگر در خدمتم. هنوز دو هفته نگذشته بود که دیدم آن کتاب چاپ شده (با تصحیح و تحقیق نه چندان قابل قبول). وقتی به مسؤولان آن مؤسسه گفتم که ماجرای این کتاب چیست، گفتند: همان وقت که با شما تماس گرفتیم با این آقا (که حالا این کتاب را چاپ کرده) هم تماس گرفتیم و به ایشان گفتیم گویا شما مشغول تصحیح این کتاب هستید؟ ایشان در جواب گفتند نه، من کاری نکرده ام، شما با هر کسی که می خواهید قرارداد ببندید!
2. شش سال پیش قصد داشتم کتاب نسبتا مفصلی را تصحیح کنم. مقدمات کار را فراهم کردم. حدود دویست صفحه از متن تایپ شده را هم با نسخه اول مقابله کردم. همان ایام، باد خبر کار مرا به گوش کسی رساند. ایشان پیام دادند که من این کتاب را تصحیح کرده ام و مشغول تهیه مقدمات چاپم، شما کار تکراری نکنید. من هم از ایشان تشکر کردم که جلوی ضرر معتنا به مرا گرفتند. غافل از این که ایشان هیچ کاری برای تصحیح این کتاب انجام نداده اند، بلکه قصد دارند در آینده شروع به تصحیح این کتاب کنند، اما برای این که کس دیگری سراغ این کتاب نرود همه جا شایع کرده اند که من تصحیح این کتاب را تمام کرده ام. پس از گذشت شش سال، هنوز یک صفحه از این کتاب چاپ نشده است!

حضرت آقای متقی، با این جماعت بی اخلاق چه می شود کرد؟ بی اخلاقی درد بی درمان است، با اطلاع رسانی هم مشکلی حل نمی شود، بلکه چه بسا (مانند مورد دومی که گفتم) مشکل دیگری درست کند.

خاطرات محجوب از کتابخانه مجلس سنا، زریاب خویی و تقی زاده؛ و این که تقی زاده پولی که بابت دیرکرد سناتورها به عنوان جریمه می گرفت، برای کتابخانه سنا، کتاب می خرید.....

مجلس سنا آن زمان در خود ساختمان مجلس شورای ملی تشکیل شد و آقای تقی زاده رئیس مجلس شد. ایشان و آقای دکتر زریاب کارمند کتابخانۀ مجلس شورای ملی بودند و وقتی مجلس سنا تشکیل شد، آقای تقی زاده دکتر زریاب را به عنوان رئیس کتابخانۀ سنا معرفی کرد. ایشان برای خرید کتاب به کتابفروشیهای مختلف مراجعه می کرد و از جمله کتابفروشی بارانی که این کتابفروشی هم کتابهای خطی داشت و هم کتابهای قدیمی فقه و تاریخ با چاپ سنگی. خلاصه آقای زریاب میآمد تا کتاب بخرد و از همین رو با من آشنا شده بود. عموی آقای دکتر اسلامی که آن زمان در مجلس سنا رئیس تندنویسی بود به آقای دکتر زریاب گفته بود که من یک کسی را سراغ دارم که بیاید و به شما کمک کند. شما تنها هستید و ایشان کارمند کتابفروشی بوده و با کتاب آشنایی دارد. یک روزی قرار شد بروم و خدمت ایشان رفتم. خیلی استقبال کردند و به من گفتند: «عجب!! تویی!!؟»
بعد از آن روزی خدمتشان رفتیم و وارد کتابخانه شدیم، اتفاقاً سعید نفیسی هم آنجا بود و او هم مرا از طریق آقای اقبال میشناخت. و گفت که به! به! عجب! خیلی مبارک است.
شدیم عضو کتابخانۀ مرکزی سنا. از زمان مرحوم دکتر مصدق که سنا منحل شده بود، این بار در دورۀ دوم کاخ علیرضا پهلوی را خریده بودند که سنا در آنجا تأسیس شد. در ساختمان اول در مجلس شورای ملی بود که کتابها قفسه بندی شده بود و خود دکتر زریاب خیلی از اینها را فیش نویسی کرده بود؛ ما آنجا این کتابها را جمع و جور کرده؛ و کتابهای تازهای خریداری کردیم و برای همین من با کتابها خیلی آشنا شده بودم و محل قرارگیری و اسمشان در حافظه ام بود. و بعدها که ساختمان جدید مجلس سنا ساخته شد، دوباره به کاخ علیرضا پهلوی کتابها را حمل کردند و گذاشتند وسط اتاق و من باید این کتابها را دانه دانه در قفسه می گذاشتم و تمام اینها در حافظۀ من جا گرفت؛ چندی بعد از این استخدام شدم.
آن زمان یک بورسی برای آقای دکتر زریاب پیش آمده بود که برود آلمان و آقای تقی زاده هم که به قول خودش آقای دکتر زریاب را کشف کرده و خیلی علاقه مند بود که دکتر زریاب تحصیلات خارجی داشته باشد، موافقت کرد که ایشان به آن بورس برود و دو سالی مرخصی با حقوق هم برای ایشان گرفت. و خب من را هم که استخدام کرده بود و آقای کیکاووس جهانداری هم که در کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات بود، به کتابخانۀ مجلس آمد.
رسم آقای تقی زاده این بود که روزهای چهارشنبه میآمد و در آن مخزن کتابخانۀ سنا کارهای شخصی خود را انجام میداد. وقتی آقای زریاب رفت، آقای دکتر زرینکوب به عنوان مشاور کتابخانه حضور داشتند. اما بعد رفتن دکتر زریاب، آمدن آقای تقی زاده به مخزن قطع شد و یک حال ناراحتی داشت که حالا دیگر کسی نیست که آنطور که زریاب با این کار آشنا بود، آشنا به کار باشد. اینها که چیزی سرشان نمیشود! چند روزی به عید مانده بود که دیدم آقای زرین کوب آمدند و صورت مفصلی از اسامی کتابها را هم آوردند و گفتند که آقای تقی زاده گفته اند این کتابها را خریداری کنیم. آن زمان آقای تقیزاده رسمش این بود که از سناتورهایی که دیر میآمدند، جریمۀ غیبت می گرفت؛ ولی آن پول را قاطی پولهای دیگر نمی کرد و از آن پول برای کتابخانه کتاب میخرید. خب آخر سال هم بود و بودجۀ سنا زیاد آمده بود و او نمی خواست این بودجه به سال بعد منتقل شود و قصد داشت که کتاب بخرد و صورت مفصلی آورد که این کتابها را می خواهیم بخریم. من نگاه کردم به لیست و گفتم آقا این کتابها را داریم! آقای زرین کوب رفت پیش آقای تقی زاده و حرف من را به ایشان گفته بود و آقای تقی زاده گفته بودند که آقا! این اصلاً نتوانسته لیست را بخواند! برو بگو یکی را بیاورد! آقای زرین کوب دوباره برگشت و گفت آقای تقی زاده گفتند که یکی از این کتابها را بیاور! من سر قفسه رفتم و بلافاصله کتاب را برداشتم و به او دادم. ایشان هم رفته بود به تقی زاده گفته بود و تقی زاده خوشحال شده بود و از آن روز به بعد دوباره چهارشنبه ها برقرار شد و ایشان به مخزن می آمد. هر بار می خواست من را معرفی کند، میگفت که این آقای محجوب عالم به کتاب و ما فی الکتاب است!
(چاپ شده در بخارا. با تشکر از دوستم علی دهباشی)

♦️مظلومیت آیةالله العظمی میلانی و خصومت تفکیکیان؛

🔸مرحوم سید جلیل زرآبادی فرمود: من هرگاه به مشهد مشرف می شدم در منزل دایی ام حاج شیخ مجتبی قزوینی ساکن میشدم و طبعا گاه جهت درس و دیدار خدمت آقای میلانی هم می رسیدم. روزی حاج شیخ به من فرمود: آقا جلیل! شما که خانه آقای میلانی میروی باعث میشود ایشان به عنوان بازدید شما به منزل بنده بیاید؛ و چون وی اهل فلسفه و معقول است من از رفت و آمد با جنابشان کنار کشیده ام؛ لذا شما هم باعث نشوید این رفت و آمد برقرار گردد!

🔹مرحوم حجةالاسلام فردوسی پور: وقتی ما به همراه شیخ از قم مراجعت کردیم یکی از شاگردان گفت: آقا! تحلیل حوزه این است که آقای میلانی در مشهد مرجع است آیة الله خمینی هم در قم. شما دیدار آقای خمینی می روید اما مدتی است به دیدن آقای میلانی نرفته اید؛ با این که آقای خمینی از نظر مشرب فلسفی با آقای میلانی یکی است.

🔸شیخ گفت: به آقایان بگویید آقای خمینی فلسفه را وحی منزل نمی داند.

🔹او سؤال کرد: مگر آقای میلانی وحی منزل می داند؟ فرمود: بله آقای میلانی وحی منزل می داند!!

🔸بعدا که این نکته را به آیة الله میلانی گفتم ایشان هم از این سخن شیخ تعجب کرد.

@bazmeghodsian

🔸پیام ارسالی یکی از عزیزان همراه:

بنده با نظریات و برخوردهای مرحوم طهرانی کاری ندارم و خودم هزار و یک انتقاد به جریان ایشان دارم، اما اینکه مرحوم حداد را با چوب طهرانی می زنید این خلاف انصاف است.

بنده خودم از مرحوم حاج ... شنیدم که می فرمود: ما با آقای طهرانی قطع ارتباط کردیم؛ چون شیوه ایشان را جدا از شیوه استادمان مرحوم حداد دیدیم!!!

حاج آقای کمیلی به خود بنده فرمودند که وصیت نامه مرحوم حداد برای آقای طهرانی در یک شرایط خاصی نوشته شد و عمومیت نداشت، و حتی زمان حیات خود آقای طهرانی هم خود ایشان این وصیت نامه را علنی نکرده بود اما بعدا توسط فرزندانشان علنی شد.

آقای حداد ادعای شاگرد پروری داشت، اما ادعای وصایت باطنی! را فقط آقای طهرانی مطرح کرده! بنده این مطالب را نه از حاج محسن شرکت شنیدم ( که از نوجوانی در منزل مرحوم حداد بزرگ شده بود و سی سال شاگرد ایشان بود) و نه از حاج آقای کمیلی که آن ایام نجف بودند و هر هفته خدمت مرحوم حداد می رسیدند.

آقای طهرانی ادعا می کنند که ماه مبارک غذای آقای حداد فقط ترب بود! اما حاج آقای کمیلی به بنده می فرمود: شاید آن ایام معدودی که آقای طهرانی خدمت آقای حداد می رسید حال ایشان این بوده یا اصلا پول تهیه غذای دیگر نداشتند، چون ما خدمت استاد که می رسیدیم می دیدیم که ایشان کباب، آبگوشت و غذاهای دیگر هم میل می کنند.

یا مرحوم طهرانی می گویند که وقتی اواخر در سوریه خدمت حداد می رسیدند بدون خداحافظی از ایشان جدا می شدند به خاطر شدت علاقه ای که به ایشان داشتند! اما مرحوم حاج آقا محسن شرکت به بنده فرمودند: مرحوم آقا آن ایام حالشان نسبت به تمام رفقا اینطور بود، فلذا من هم وقتی می خواستم از ایشان جدا شوم بدون خداحافظی بود.

به مرحوم شرکت عرض شد که چرا شما شاگرد پروری نمی کنید؟ فرمودند: بنده فقط در طریقت کار کرده ام اما در شریعت تخصصی ندارم، فلذا به حاج آقای کمیلی مراجعه کنید که در هر دو جهت کار کرده اند.

🔹با تشکر از این برادر عزیز عرض می شود که ما نیز مرحوم حداد را عارفی وارسته می دانیم، اما با غلو طهرانی درباره او، و ادعای وصایت باطنی! که طهرانی برای او مطرح کرده، و ادعای ولایت و انحصار کمال در او مخالفیم و آن را انحرافی بزرگ در سلسله مرحوم قاضی می دانیم. چرا که شاگردان فقیه ایشان همچون آیات الله: شریفی، بهجت، طباطبائی، الهی، مرندی و شیخ علی محمد بروجردی در مرتبه ای عالی قرار داشته و با وجود تصریح استاد به شایستگی و حتی جانشینی برخی از ایشان، هیچ ادعایی از آنان شنیده نشد.

بنده از برخی شاگردان آیة الله کشمیری (که خود از شاگردان مرحوم حداد بود و او را عارفی برجسته می دانست) شنیدم که آیة الله کشمیری می فرمود: مرحوم حداد در اواخر از این که وصایت نامه برای طهرانی نوشته بود پشیمان شد و گفت آن را پس بفرستند. (تأیید آنچه از آقای کمیلی نقل کردید).

اتفاقا یکی از ایرادات به این جریان تمامیت خواه همین است که قاعدتا باید بعد از طهرانی به آقای کمیلی که از طرف مرحوم حداد ماذون بوده رجوع کنند اما حتی نامی از او بمیان نمی آورند! در حالی که آقای کمیلی می گویند حداد بمن فرمود: لازم نیست با طهرانی مشورت کنی و به نظر خودت عمل کن.

از خدای متعال برای مرحوم حداد طلب علوّ درجات، و برای مرحوم طهرانی که با ادعاهای گزاف درباره او به تنقیص سایر اولیای الهی پرداخت و با تعصبات و اعمال تنگ نظرانه خود، طریقت مرحوم قاضی را بدنام کرد طلب غفران و برای هواداران متعصب او طلب تسدید می نماییم.

@bazmeghodsian

🔺نسبت دروغ به امام خمینی

بعد از رحلت حضرت امام (س) در یکی از بولتنها مطلبی از آقای سید حمید روحانی نقل شد، مبنی بر اینکه ایشان در یک نشست دانشجویی گفته است: آقایان محتشمی و فردوسی پور خدمت امام رسیدند و از معظم له شنیده اند که فرموده: اگر دکتر شریعتی را مسلمان می دانستم از او با عنوان مرحوم نام می بردم!!

در حالی که این مطلب به هیچ وجه صحت نداشت؛ و خود آقای روحانی هم در پاسخ به سؤال من که آیا چنین مطلبی را اظهار کرده، این نقل را تکذیب کرد. واقعیت همان است که اینجانب در خاطراتم آورده ام و آن بحث عنوان شهید بود که امام زیر بار نرفتند.

حجة الاسلام سید علی اکبر محتشمی

@bazmeghodsian