مكتبة المجلسي ودارالتراث

در کشکول شیخ بهایی هست که ایشون می فرماید:
او در یکی از سفرهای خود، با یکی از علمای اهل تسنن ملاقات نمود، و خود را در مقابل او، در ظاهر شافعی وانمود کرد.

آن دانشمند اهل سنت که از علمای شافعی بود، وقتی که دانست شیخ بهایی، شافعی است، و از مرکز تشیع (ایران) آمده، به او گفت: «آیا شیعه برای اثبات مطلوب و ادعای خود، شاهد و دلیل دارد؟».

شیخ بهایی: من گاهی در ایران با آنها روبرو شده‏ام می‏بینم آنها برای ادعای خود شواهد محکمی دارند.

دانشمند شافعی: اگر ممکن است یکی از آنها را نقل کنید.

شیخ بهایی: مثلا می‏گویند: در صحیح بخاری (که از کتب معتبر اهل سنت است) آمده، پیامبر صلی اللَّه علیه و آله فرمود:

فاطمه بضعه منی من آذاها فقد آذانی و من اغضبها فقد اغضبنی:

«فاطمه علیهاالسلام پاره‏ی تن من است، کسی که او را آزار دهد، مرا

آزار داده، و کسی که او را خشمگین نماید مرا خشمگین نموده است»

و در چهار ورق دیگر در همان کتاب است:

و خرجت فاطمه من الدنیا و هی غاضبه علیهما:

«و فاطمه وفات کرد در حالی که نسبت به ابوبکر و عمر، خشمگین بود»

جمع این دو روایت و پاسخ به این سؤال طبق مبنای اهل سنت چگونه است؟

دانشمند شافعی در فکر فرورفت (که با توجه به این دو روایت، نتیجه این است که آن دو نفر، عادل نبودند پس لایق مقام رهبری نیستند) پس از ساعتی تأمل گفت: گاهی شیعیان دروغ می‏گویند، ممکن است این هم از دروغهای آنها باشد، به من مهلت بده امشب به کتاب «صحیح بخاری» مراجع کنم، و صدق و کذب دو روایت فوق را دریابم، و در صورت صدق، پاسخی برای سؤال فوق پیدا کنم.

شیخ بهایی می‏گوید: فردای آن روز، آن دانشمند شافعی را دیدم و گفتم: «مطالعه و بررسی تو به کجا رسید؟!».

او گفت: همانگونه که گفتم؛ شیعه‏ها دروغ می‏گویند، زیرا من صحیح بخاری را دیدم هر دو روایت فوق در آن مذکور است، ولی

بین نقل این دو روایت، بیش از پنج ورق فاصله است، در حالی که شیعه می‏گفت: چهار ورق فاصله است!!

Mehdi Sahafian:
ادامه دریافتهای دفتر پنجم مثنوی13
حکایت شیخ محمد سرزری عارف غزنوی

در شهر غزنین عارفی بود که هفت سال متوالی روزه داشت و هر روز با برگهای درخت انگور افطار می کرد.

او در این دوران پر از ریاضت عجایب شگرفی از حضرت حق دید ولی به آن قانع نبود و شوق شهود جمال الهی را داشت.
از بقای مادی خود سیر گشت و بر بالای کوهی رفت و به خداوند گفت یا جمال بی مانند خود را به من نشان بده و یا خود را از بالای کوه خواهم انداخت.

حضرت حق به او الهام کرد که هنوز هنگام دیدار فرا نرسیده است و اگر خود را هم پایین بیندازی نخواهی مرد.

شیخ از شدت غلبه شوق و عشق و جذبه خود را پایین افکند اما در میان آبی افتاد و نمرد.دوباره از فراق شیون و زاری کرد.
به او الهام شد به شهر برو .شیخ گفت :
برای چه خدمتی به شهر روم؟
جواب آمد که خود را به صورت گدایی بیچاره در آور و در شهر پرسه بزن و آنچه دریافت می کتی،میان یینوایان تقسیم کن .

شیخ به شهر غزنین رفت و ثروتمندان شهر که او را می شناختند برایش خانه های مجلل برگزیدند،اما او اعتنایی نکرد و گفت می خواهم از طریق دریوزگی و گدایی نفسم را بشکنم.

روزی شیخ چهار بار با کشکول گدایی به سرای امیری رفت.امیر از سماجت او خشمگین شد و او را وقیح و بی آبرو دانست.

شیخ گفت من مطیع فرمان حقم و به نان تو احتیاجی ندارم .در حالب که اشک از چشمانش می آمد گفت:
کمی بیندیش و عارفان عاشق را دست کم نگیر .
صفای روحانی شیخ ،امیر را تحت تاثیر قرار داد و به گفت هر چه می خواهی از خزانه ام بردار.
شیخ گفت اجازه این کار را ندارم و عطای او را قبول نکرد.

پس از دو سال دریوزگی ،از جانب حق فرمان رسید که دیگر از کسی چیزی نخواه و فقط ببخش.
شیخ بر اثر الطاف الهی به مرتبه ای رسید که باطن انسانها را می دید و خواسته آنها را می دانست و هر کس به او رجوع می کرد بدون درخواست نیازش را برطرف می کرد.
مولانا دل انسان را آیینه ای تمام نما می داند که می تواند باطن انسانها و بلکه باطن جهان را در آن ببیند؛ اما برای این کار باید از گرد و غبار عالم مادی پاک و واسطه فیض خداوند شود .
@arameshsahafian

مقدمه کتاب مناقب اهل بیت در شعر کهن فارسی

زبان فارسی دری از نظر عاطفی در میان پارسی زبانانی شکل گرفت که در میانه فرهنگ اسلامی و ایرانی، باید راه خود را به صورت ترکیبی از این دو فرهنگ، انتخاب کرده و در آن گام بر می داشتند. زبان، یعنی همین الفاظ و اسامی و ترکیب ها، دنیایی است ویژه، دنیایی که فلسفه و دانش و اخلاق و احساس و همه چیز را در خود یکجا دارد. این دنیا، با دنیای خارجی آدمهایی که در آن زبان با یکدیگر مشترکند، ارتباط نزدیک دارد و با آن در حال نوعی داد و ستد و تعامل است. رابطه ای سازنده، فعال، و جهت ده که با همین الفاظ و ترکیب ها، ساختار جدید یم سازد و راه را نشان می دهد.
زبان فارسی تحت تأثير علائق ایرانی و اسلامی، باید عالم خود را شکل می داد، شخصیت های خود را بر می گزید، اخلاق ویژه خود را انتخاب می کرد و راه خود را در تاریخ انسانی می گشود. در این صورت بود که می توانست به راه خود ادامه دهد، از رفتنش راضی باشد و پیروانش را توجیه کند.
این زبان، زبان دین و آیین و اخلاق و احساس ایرانی شد، زبانی که تحت تأثیر نوعی عرفان و عشق بود. زبان ستایش حقیقت، زبان وصف حالات عارفانه و عاشقانه که گاه یک بیتش، دنیایی را در خود جای داده است. بخشی از این زبان، در ستایش و منقبت شخصیت هایی بوده که محبوب دل شاعران پارسی زبان بوده است، شخصیت رسول خدا (ص) با آن هم ستایش نامه های بی حد و مرز، شخصیت چهرگانی از اهل بیت (ع) که رسول (ص) دوستی آنان را توصیه کرده بود، کسانی که مصداق «اللهمّ وال من والاه» بودند.
این زبان فارسی از شعر کمال الدين عبدالرزاق در وصف رسول (ص) گرفته، تا اشعار شیخ حسن کاشی در منقبت امام علی (ع) و تا محتشم در باره عاشورا، زبان عشق و فرهنگ فارسی اسلامی بود. در این زبان، اسلام و تاریخ آن، آنچنان که پارسی زبان دوست دارد، انعکاس داشته و دارد. حرکت مفاهیم منقبت و مدحت اهل بیت در زبان فارسی، یک حرکت عادی نبوده، بلکه موجی خروشان بود که از دل شاعران بر می آمد و در دل این مردم می نشست و آنان را به وجد می آورد.
صدها شاعر، طی قرنهای ششم تا دوره جدید، با برجستگی تمام، خودشان را وقف منقبت خوانی کردند و عشق و محبت و ولاء و دوستی خود را نثار امامان(ع) کردند و به پای آن بزرگان ریختند. بسیاری از اینان، سنی بودند، اما سنیانی که حب اهل بیت رسول برای ایشان یک اصل بود. بسیاری هم از شیعیان امامی مذهب بودند. میراثی که از این شاعران در منقبت سرایی مانده، بخشی چاپ شده و بخشی همچنان زیر گرد و خاک کتاب های خطی و دست نخورده است. همّت در نشر آنها، نشانی از احترام به علاقه و عشق شاعران بزرگی است که عمری را صرف سرایش این اشعار کرده اند. دوست ما جناب رستاخیز، که خدای او را حفظ كناد، سال هاست که در این مسیر گام بر می دارد. از منتخب الاشعار او که قریب پانزده سال قبل منتشر شد، و صاحب این قلم بر آن مقدمه نوشت، تا دواوینی از شاعران شیعی که ایشان تصحیح کرد و توسط انتشارات کتابخانه مجلس منتشر شد، یکسره در این عرصه فعال است. این هم مجموعه ای دیگر از شعر منقبت است که پشت سر آن سالها جستجو و همت جناب رستاخیز قرار دارد. سعی اش مشکور باد و خداوند ان شاء الله بر توفیقات ایشان بیفزاید. و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین .
رسول جعفریان

فهرست نسخه های فقه و حدیث آستان قدس رضوی

مرحوم محقق طباطبایی در طی چند سفر مجموعه نسخه های خطی حدیث و فقه آستان قدس را فهرست کرد که متأسفانه تاکنون منتشر نشده. به خاطر دارم آن مرحوم می فرمود که صورتی از آن فهارس ندارد و هرچه هست در اختیار خود کتابخانه آستان مقدس است. امیدوارم با همت آستان قدس و مدیریت آنجا این فهرست ها منتشر شوند. تردید ندارم که نکات و یافته های تازه ای باید در آن باشد. خود آن مرحوم وقتی ابراز می کرد که در دفتری بزرگ فوائد این نسخه ها را از سماعات و اجازات و نکات تاریخی گردآورده بود که در اتوبوسی در راه قم و مشهد جا ماند و متأسفانه از میان رفت. کتابخانه آستان قدس از مهمترین کتابخانه های جهان اسلام است.

مقدمه کتاب مناقب اهل بیت در شعر کهن فارسی

زبان فارسی دری از نظر عاطفی در میان پارسی زبانانی شکل گرفت که در میانه فرهنگ اسلامی و ایرانی، باید راه خود را به صورت ترکیبی از این دو فرهنگ، انتخاب کرده و در آن گام بر می داشتند. زبان، یعنی همین الفاظ و اسامی و ترکیب ها، دنیایی است ویژه، دنیایی که فلسفه و دانش و اخلاق و احساس و همه چیز را در خود یکجا دارد. این دنیا، با دنیای خارجی آدمهایی که در آن زبان با یکدیگر مشترکند، ارتباط نزدیک دارد و با آن در حال نوعی داد و ستد و تعامل است. رابطه ای سازنده، فعال، و جهت ده که با همین الفاظ و ترکیب ها، ساختار جدید یم سازد و راه را نشان می دهد.
زبان فارسی تحت تأثير علائق ایرانی و اسلامی، باید عالم خود را شکل می داد، شخصیت های خود را بر می گزید، اخلاق ویژه خود را انتخاب می کرد و راه خود را در تاریخ انسانی می گشود. در این صورت بود که می توانست به راه خود ادامه دهد، از رفتنش راضی باشد و پیروانش را توجیه کند.
این زبان، زبان دین و آیین و اخلاق و احساس ایرانی شد، زبانی که تحت تأثیر نوعی عرفان و عشق بود. زبان ستایش حقیقت، زبان وصف حالات عارفانه و عاشقانه که گاه یک بیتش، دنیایی را در خود جای داده است. بخشی از این زبان، در ستایش و منقبت شخصیت هایی بوده که محبوب دل شاعران پارسی زبان بوده است، شخصیت رسول خدا (ص) با آن هم ستایش نامه های بی حد و مرز، شخصیت چهرگانی از اهل بیت (ع) که رسول (ص) دوستی آنان را توصیه کرده بود، کسانی که مصداق «اللهمّ وال من والاه» بودند.
این زبان فارسی از شعر کمال الدين عبدالرزاق در وصف رسول (ص) گرفته، تا اشعار شیخ حسن کاشی در منقبت امام علی (ع) و تا محتشم در باره عاشورا، زبان عشق و فرهنگ فارسی اسلامی بود. در این زبان، اسلام و تاریخ آن، آنچنان که پارسی زبان دوست دارد، انعکاس داشته و دارد. حرکت مفاهیم منقبت و مدحت اهل بیت در زبان فارسی، یک حرکت عادی نبوده، بلکه موجی خروشان بود که از دل شاعران بر می آمد و در دل این مردم می نشست و آنان را به وجد می آورد.
صدها شاعر، طی قرنهای ششم تا دوره جدید، با برجستگی تمام، خودشان را وقف منقبت خوانی کردند و عشق و محبت و ولاء و دوستی خود را نثار امامان(ع) کردند و به پای آن بزرگان ریختند. بسیاری از اینان، سنی بودند، اما سنیانی که حب اهل بیت رسول برای ایشان یک اصل بود. بسیاری هم از شیعیان امامی مذهب بودند. میراثی که از این شاعران در منقبت سرایی مانده، بخشی چاپ شده و بخشی همچنان زیر گرد و خاک کتاب های خطی و دست نخورده است. همّت در نشر آنها، نشانی از احترام به علاقه و عشق شاعران بزرگی است که عمری را صرف سرایش این اشعار کرده اند. دوست ما جناب رستاخیز، که خدای او را حفظ كناد، سال هاست که در این مسیر گام بر می دارد. از منتخب الاشعار او که قریب پانزده سال قبل منتشر شد، و صاحب این قلم بر آن مقدمه نوشت، تا دواوینی از شاعران شیعی که ایشان تصحیح کرد و توسط انتشارات کتابخانه مجلس منتشر شد، یکسره در این عرصه فعال است. این هم مجموعه ای دیگر از شعر منقبت است که پشت سر آن سالها جستجو و همت جناب رستاخیز قرار دارد. سعی اش مشکور باد و خداوند ان شاء الله بر توفیقات ایشان بیفزاید. و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین .
رسول جعفریان

مقدمه کتاب مناقب اهل بیت در شعر کهن فارسی

زبان فارسی دری از نظر عاطفی در میان پارسی زبانانی شکل گرفت که در میانه فرهنگ اسلامی و ایرانی، باید راه خود را به صورت ترکیبی از این دو فرهنگ، انتخاب کرده و در آن گام بر می داشتند. زبان، یعنی همین الفاظ و اسامی و ترکیب ها، دنیایی است ویژه، دنیایی که فلسفه و دانش و اخلاق و احساس و همه چیز را در خود یکجا دارد. این دنیا، با دنیای خارجی آدمهایی که در آن زبان با یکدیگر مشترکند، ارتباط نزدیک دارد و با آن در حال نوعی داد و ستد و تعامل است. رابطه ای سازنده، فعال، و جهت ده که با همین الفاظ و ترکیب ها، ساختار جدید یم سازد و راه را نشان می دهد.
زبان فارسی تحت تأثير علائق ایرانی و اسلامی، باید عالم خود را شکل می داد، شخصیت های خود را بر می گزید، اخلاق ویژه خود را انتخاب می کرد و راه خود را در تاریخ انسانی می گشود. در این صورت بود که می توانست به راه خود ادامه دهد، از رفتنش راضی باشد و پیروانش را توجیه کند.
این زبان، زبان دین و آیین و اخلاق و احساس ایرانی شد، زبانی که تحت تأثیر نوعی عرفان و عشق بود. زبان ستایش حقیقت، زبان وصف حالات عارفانه و عاشقانه که گاه یک بیتش، دنیایی را در خود جای داده است. بخشی از این زبان، در ستایش و منقبت شخصیت هایی بوده که محبوب دل شاعران پارسی زبان بوده است، شخصیت رسول خدا (ص) با آن هم ستایش نامه های بی حد و مرز، شخصیت چهرگانی از اهل بیت (ع) که رسول (ص) دوستی آنان را توصیه کرده بود، کسانی که مصداق «اللهمّ وال من والاه» بودند.
این زبان فارسی از شعر کمال الدين عبدالرزاق در وصف رسول (ص) گرفته، تا اشعار شیخ حسن کاشی در منقبت امام علی (ع) و تا محتشم در باره عاشورا، زبان عشق و فرهنگ فارسی اسلامی بود. در این زبان، اسلام و تاریخ آن، آنچنان که پارسی زبان دوست دارد، انعکاس داشته و دارد. حرکت مفاهیم منقبت و مدحت اهل بیت در زبان فارسی، یک حرکت عادی نبوده، بلکه موجی خروشان بود که از دل شاعران بر می آمد و در دل این مردم می نشست و آنان را به وجد می آورد.
صدها شاعر، طی قرنهای ششم تا دوره جدید، با برجستگی تمام، خودشان را وقف منقبت خوانی کردند و عشق و محبت و ولاء و دوستی خود را نثار امامان(ع) کردند و به پای آن بزرگان ریختند. بسیاری از اینان، سنی بودند، اما سنیانی که حب اهل بیت رسول برای ایشان یک اصل بود. بسیاری هم از شیعیان امامی مذهب بودند. میراثی که از این شاعران در منقبت سرایی مانده، بخشی چاپ شده و بخشی همچنان زیر گرد و خاک کتاب های خطی و دست نخورده است. همّت در نشر آنها، نشانی از احترام به علاقه و عشق شاعران بزرگی است که عمری را صرف سرایش این اشعار کرده اند. دوست ما جناب رستاخیز، که خدای او را حفظ كناد، سال هاست که در این مسیر گام بر می دارد. از منتخب الاشعار او که قریب پانزده سال قبل منتشر شد، و صاحب این قلم بر آن مقدمه نوشت، تا دواوینی از شاعران شیعی که ایشان تصحیح کرد و توسط انتشارات کتابخانه مجلس منتشر شد، یکسره در این عرصه فعال است. این هم مجموعه ای دیگر از شعر منقبت است که پشت سر آن سالها جستجو و همت جناب رستاخیز قرار دارد. سعی اش مشکور باد و خداوند ان شاء الله بر توفیقات ایشان بیفزاید. و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین .
رسول جعفریان

اعتراف به اشتباه ملامهدی نراقی به صورت علنی در میان مردم

شنیدم از مرد عالم موثقی که در زمان حیات مرحوم مغفور ملا مهدی نراقی صاحب محرق [القلوب] ـ اعلی الله مقامه ـ از نراق از راه نجف اشرف عازم بیت الله الحرام شده بودند. از آن جمله، یوم ورود به کرمان شاهان، در عهد مرحوم جنّت مکان شیخ علی خان بزرگ بوده است، و جناب آقای آمحمدعلی مرحوم که آقای مطلق مشهور است، چون از ورود جناب ملا مهدی اطلاع بهم می رسانند، به واسطه استقبالی آن جناب آنچه از اعزّه و اشراف از همه اصناف از شهر بیرون می آیند، و ایشان را در نهایت عزّت و حرمت داخل به شهر می نمایند.
و در شب آخر که بنای حرکت ایشان از کرمان شاهان بوده است، در آن شب، در خانه مرحوم خلد آشیان شیخ علی خان با کلّ از علما و بزرگان موعود بوده اند؛ و در آن شب در مجلس بعد از صرف غذا مرحومین مغفورین ـ اعلی الله مقامهما ـ در طرح مسئله با یک دیگر بنای مباحثه و بعد بنای کنایه و بعد بنای منازعه در مجلس در می پیوندد، و ثالثی که قوّه جواب حق و بطلان آن بزرگوار را بگوید، از کجا میسّر بوده؛ لهذا ایشان فصل مُشبعی با یک دیگر می پیچند، به نحوی که مجلس موصوف، به نزدیک به انقلاب می رسد، و مرحوم شیخ علی خان از جای بر می خیزد و خود را در میانه آن ها می اندازد، و کار را به جایی می رساند که دست آن دو نفر را می بوسد که امشب در خانه من این غائله را نگذارید، و بروید که فردا در تمام شهر و ولایات بگویند که شیخ علی خان این مجلس ضیافت را برپا کرده بود که این دو نفر بزرگواران را بر هم انداخته باشد، و ثالثی هم در میانه این ناحیه بلکه در این عصر نیست که امتیاز صدق و کذب کلام و طرح و عنوان مقام شما را بدهد.
لهذا به حسب ظاهر آن دو نفر آقایان را ساکت می سازند ولکن کدورت جزئی قلبی باز در میانه بوده است، و آن مجلس را بر هم زده، هر کس روانه منزل خود می شوند.
و در فردای آن روز مرحوم نراقی عازم و روانه راه بوده اند، و آن خبر شب گذشته از طرح و بحث مجلس خانه مرحوم شیخ علی خان هم در تمامی آن شهر، وضیع و شریف اطلاع بهم رسانیده بودند، و تمام بزرگان و سادات و علما مگر مرحوم آقا آمحمدعلی با دسته خود به واسطه غایله شب گذشته حضور نداشته اند، لکن آن باقی، تماما در حین حرکت و سواری جناب فاضل عالم نراقی به قصد مشایعت حضور داشته اند، و در این هنگامه که تمامی اراده رفتن در همراه جناب ملامهدی [نراقی] داشته اند، بعد از آن که آن بزرگوار سوار می شوند، و تمام خلق ایستاده بودند به آواز بلند ندا می کنند که ایّها الناس در شب گذشته در خانه شیخ علی خان، حاضر با جناب آقای آمحمدعلی بنای طرح مسئله گردید، و مجلس به طول انجامید، و آخر هیچ یک اذعان به حقیقت یکدیگر نکردیم، لهذا بعد از اتمام مجلس به منزل خود آمدم، و در خصوص همان مسئله در کتاب های علمای فقهیه مطالعه نمودم، حق مطلب به جانب جناب آقا آمحمدعلی بوده است، و من خلاف فهمیده بودم. آگاه باشید که ایشان صحیح فرموده بودند، و بر من لازم بود که در میان این ولایت مردم را از اشتباه این کلام و حقیقت فرموده ایشان و بطلان گفته خود را در این ملاء عام و خاص بگویم که دیگر در هر مجلسی از اقوال یکدیگر خلافی و اشتباهی احدی را نباشد، و بعد روانه راه می شوند.
در آن حال تمام خلق کرمان شاهان از آن حرکت با انصاف بی ریای آن بزرگوار خوش آمده که خواستند صورت خود را در رکاب آن بزرگوار سوده کنند و خاک پای او را طوطیای چشم خود سازند.
@jafarian1964

ماریانا که پس از مرگ عمویش ثروتمند شده در روستای سررا با جوانی به نام سیمونه آشنا می شود. سیمونه که قبلا خدمتکار ماریانا بود اینک راهزنی مشهور شده است. آن دو به هم علاقه مند می شوند اما ماریانا شرط می گذارد که اول سیمونه خود را به دادگاه معرفی کند. در برخورد بعد آنها تصمیم می گیرند که قبل از معرفی سیمونه ازدواج کنند اما...
« گراتزیا دلددا » اولین نویسنده‌ زنی که جایزه نوبل ادبی را از آن خود کرد در چشم‌های سیمونه تصویرگر تنهایی‌های زنی است که رباینده تنها گنجینه‌ای که مالک مطلق آن است را انتظار می‌کشد .
@litera9

فهرست نسخه های فقه و حدیث آستان قدس رضوی

مرحوم محقق طباطبایی در طی چند سفر مجموعه نسخه های خطی حدیث و فقه آستان قدس را فهرست کرد که متأسفانه تاکنون منتشر نشده. به خاطر دارم آن مرحوم می فرمود که صورتی از آن فهارس ندارد و هرچه هست در اختیار خود کتابخانه آستان مقدس است. امیدوارم با همت آستان قدس و مدیریت آنجا این فهرست ها منتشر شوند. تردید ندارم که نکات و یافته های تازه ای باید در آن باشد. خود آن مرحوم وقتی ابراز می کرد که در دفتری بزرگ فوائد این نسخه ها را از سماعات و اجازات و نکات تاریخی گردآورده بود که در اتوبوسی در راه قم و مشهد جا ماند و متأسفانه از میان رفت. کتابخانه آستان قدس از مهمترین کتابخانه های جهان اسلام است.

يک پرسش: شيخ صدوق کتاب های حديثی خود را چگونه می نوشت؟ (1)

من ان شاء الله در طی چند يادداشت به اين پرسش پاسخ خواهم داد. پرسش ما اين است: می دانيم که شيخ صدوق سفرهای زيادی رفته و تعدادی از کتاب های خود را در همين سفرها و خاصه در سفرهايش به خراسان بزرگ نوشته. آيا او در اين سفرها کتاب ها و اصول و مصنفاتی که منابع اصلی کتاب هايش بوده را همراه خود می برده؟ يا اينکه از حافظه خود احاديث را در تأليفاتش نقل می کرده؟ احتمال ديگر اين است که در سفرهای خود در شهرهایی مانند نيشابور از کتابخانه های محدثان امامی و غير امامی آن شهرها برای کتاب هايش استفاده می کرده. مسلم است که در آن روزگاران و با مشکلات سفر حمل تعداد زيادی کتاب کار آسانی نبوده؛ وانگهی اين کار با احتياط توأم نبوده و مخاطراتی را در پی داشته؛ چرا که مهمترين سرمايه ي محدث اصول و مصنفات و منابع روايی اش است که حاصل سال ها تحصيل و سماع و قرائت حديث و تحصيل نسخه های گواهی شده و پاکيزه از نسخه ها بود. بنابراين کاملا دور از ذهن است که شيخ صدوق در سفرهای خود اين نسخه ها را با خود همراه کرده باشد. صدوق حافظ حديث بود. اما باز معقول نيست که برای تدوين آثارش دائما از حافظه خود ياری بگيرد. پس تنها راه اين می ماند که او در تأليف کتابهايش که در سفرهايش می نوشته به نسخه های کتابخانه های عمومی و خصوصی شهرهای میان راه اعتماد می کرده. اما این هم از محدثی منضبط و متبحر مانند صدوق بسیار بعید است چرا که محدثان تنها به اصول روایی خود اعتماد داشتند و نقل وجاده از کتاب های خطی دیگران را شایسته نمی دانستند. پس منابع حديثی اين کتاب ها چه بوده؟ پاسخ بدين پرسش درک ما را از ساختار وسنت تدوين حديث در عصر قدمای شيعه بهتر می کند. در يادداشتی ديگر به اين پرسش پاسخ خواهيم داد؛ ان شاء الله

در پایان، بخش هایی از ترجمه فصل مربوط به واقعه همدان را ذیلا تقدیم می کنیم. عنوان اصلی فصل چنین است: فصل دوم

خشونت‌ها (نبردها) بین بالاسریه و شیخیه در همدان در سال ۱۳۱۵ / ۱۸۹۸

آغاز شورش‌های همدان در روزهای اول ماه شوال ۱۳۱۵ بود که برابر با ماه فوریه ۱۸۹۸ میلادی بود، کمتر از دو سال پس از مرگ ناصرالدین شاه. مرگ شاهان استانداران را ایمن نمی‌گذارد، و برعکس پریشان می‌شوند. برخی استانداران از آن سوء استفاده می‌کردند تا نفوذ خود را گسترش دهند، بلکه خود شاه را سرنگون کنند. گاه گاه هم شورش‌های مردمی به دست افرادی آغاز می‌شد که از عوام مردم باشند و امیدِ این داشتند که حکومت مرکزی توانایی خود را در کمک استانداری‌ها از دست بدهد و دیگر نتواند به مردم ستم برساند.

ما تنها به یک منبع آگاه هستیم که سرگذشت بالاسری‌ها و شیخی‌ها در همدان را پیش از واقعه و در آن هنگام شرح داده است. این اثر را محمد کریم کرمانی گردآوری کرده است که او هم با سر شیخیه محمد کریم خان کرمانی باید اشتباه نشود.

اطلاعاتی اندك پیرامون محمد کریم کرمانی در دست داریم همان که خود در آغاز این اثر خود را در اختیار ما می‌گذارد. با خواندن آن درمی‌یابیم که وی در تمام مدت آن واقعه در همدان بوده، و اینکه وی تنها یک واعظ بوده است. پس از تحصیل در عتبات به مشهد کوچ کرد و بعد از آن در شهرستان همدان در سال ۱۳۱۵ / ۱۸۹۷ سکونت گزید. وی درباره دلیل انتخاب شهر همدان و نه تاریخ ورود او به آن شهر چیزی ننوشته است… .»

مقدمه کتاب مناقب اهل بیت در شعر کهن فارسی

زبان فارسی دری از نظر عاطفی در میان پارسی زبانانی شکل گرفت که در میانه فرهنگ اسلامی و ایرانی، باید راه خود را به صورت ترکیبی از این دو فرهنگ، انتخاب کرده و در آن گام بر می داشتند. زبان، یعنی همین الفاظ و اسامی و ترکیب ها، دنیایی است ویژه، دنیایی که فلسفه و دانش و اخلاق و احساس و همه چیز را در خود یکجا دارد. این دنیا، با دنیای خارجی آدمهایی که در آن زبان با یکدیگر مشترکند، ارتباط نزدیک دارد و با آن در حال نوعی داد و ستد و تعامل است. رابطه ای سازنده، فعال، و جهت ده که با همین الفاظ و ترکیب ها، ساختار جدید یم سازد و راه را نشان می دهد.
زبان فارسی تحت تأثير علائق ایرانی و اسلامی، باید عالم خود را شکل می داد، شخصیت های خود را بر می گزید، اخلاق ویژه خود را انتخاب می کرد و راه خود را در تاریخ انسانی می گشود. در این صورت بود که می توانست به راه خود ادامه دهد، از رفتنش راضی باشد و پیروانش را توجیه کند.
این زبان، زبان دین و آیین و اخلاق و احساس ایرانی شد، زبانی که تحت تأثیر نوعی عرفان و عشق بود. زبان ستایش حقیقت، زبان وصف حالات عارفانه و عاشقانه که گاه یک بیتش، دنیایی را در خود جای داده است. بخشی از این زبان، در ستایش و منقبت شخصیت هایی بوده که محبوب دل شاعران پارسی زبان بوده است، شخصیت رسول خدا (ص) با آن هم ستایش نامه های بی حد و مرز، شخصیت چهرگانی از اهل بیت (ع) که رسول (ص) دوستی آنان را توصیه کرده بود، کسانی که مصداق «اللهمّ وال من والاه» بودند.
این زبان فارسی از شعر کمال الدين عبدالرزاق در وصف رسول (ص) گرفته، تا اشعار شیخ حسن کاشی در منقبت امام علی (ع) و تا محتشم در باره عاشورا، زبان عشق و فرهنگ فارسی اسلامی بود. در این زبان، اسلام و تاریخ آن، آنچنان که پارسی زبان دوست دارد، انعکاس داشته و دارد. حرکت مفاهیم منقبت و مدحت اهل بیت در زبان فارسی، یک حرکت عادی نبوده، بلکه موجی خروشان بود که از دل شاعران بر می آمد و در دل این مردم می نشست و آنان را به وجد می آورد.
صدها شاعر، طی قرنهای ششم تا دوره جدید، با برجستگی تمام، خودشان را وقف منقبت خوانی کردند و عشق و محبت و ولاء و دوستی خود را نثار امامان(ع) کردند و به پای آن بزرگان ریختند. بسیاری از اینان، سنی بودند، اما سنیانی که حب اهل بیت رسول برای ایشان یک اصل بود. بسیاری هم از شیعیان امامی مذهب بودند. میراثی که از این شاعران در منقبت سرایی مانده، بخشی چاپ شده و بخشی همچنان زیر گرد و خاک کتاب های خطی و دست نخورده است. همّت در نشر آنها، نشانی از احترام به علاقه و عشق شاعران بزرگی است که عمری را صرف سرایش این اشعار کرده اند. دوست ما جناب رستاخیز، که خدای او را حفظ كناد، سال هاست که در این مسیر گام بر می دارد. از منتخب الاشعار او که قریب پانزده سال قبل منتشر شد، و صاحب این قلم بر آن مقدمه نوشت، تا دواوینی از شاعران شیعی که ایشان تصحیح کرد و توسط انتشارات کتابخانه مجلس منتشر شد، یکسره در این عرصه فعال است. این هم مجموعه ای دیگر از شعر منقبت است که پشت سر آن سالها جستجو و همت جناب رستاخیز قرار دارد. سعی اش مشکور باد و خداوند ان شاء الله بر توفیقات ایشان بیفزاید. و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین .
رسول جعفریان

📌 از مرگ نه بخاطر موت جسم که به دلیل آنچه که خود بوده و هستم می‌هراسم.
📍این هراس از مواجهه با زندگیِ سپری شده‌ای‌ست که در آن روزها، شب‌ها، ساعت‌ها، ثانیه‌ها و دم‌به‌دم و سراسر به غفلت گذشته است. هراس از روبرو شدن با همان خودِ واقعی که در پس شعارها و اطوارها و ماسک‌ها حتی از خودت نیز پنهانش کرده‌ای. هراس از سیاهچاله‌های درون، پرتگاه‌های پستو به پستوی نهان و همان تصویر برهنه و زشتی که تو را ساخته است؛ و تو، هیچ کاری برای آبادانی‌ات نکرده‌ای.
هراس از حسرت و افسوسی که در آن ناتوانی‌ات از اصلاح خویش نمایان می‌شود و ذلالت و حقارتت یقه‌ات را می‌چسبد.
🧷 هراس از مرگ، نه از خود مرگ است، نه از خود نبودن در دنیاست که از روبرو شدن با خود است.
✔️ اندیشیدن به مرگ، یعنی توجه به خود، یعنی پیش از مرگ با خود روبرو شدن و خویش را رصد کردن.
📎 هرچه زمان بیشتر می‌گذرد، این مواجهه سخت‌تر است. هرچه سن بالاتر می‌رود، ژرفناها مهیب‌تر است. چنین است که وقتی برای این مواجهه عزم می‌کنی، گم می‌شوی در مجاز خود که مسیر صعب است و نفس‌گیر. هرچه این سختی بیشتر باشد، روبرو شدن با خود پس از مرگ ثقیل‌تر است. پس پی این سختی را اگر پیش از بزنگاه مرگ به تن بمالی، بهتر است تا آن زمان که در دهانت پنبه می‌گذارند و در ملحفه سفید به‌سوی گودال می‌روی.
🧷 «فمالی لا ابکی لخروجی نفسی ابکی لظلمه قبری ابکی لضیق لحدی*» اگر شوی، «ابکی لخروجی من قبری عریانا دلیلا حاملا ثقلی علی ظهوری انظر مره عن یمینی و اخری عن شمالی اذ الخلایق فی شان غیر شان*» اگر باشی، اگر خود بر مزار خود گریه کنی، اگر خودت را خود به تشییع بنشینی، اگر خودت دهانت را پنبه و گوش و بینی‌ات را بپوشانی، قبل از یخ کردن بر سنگ غسالخانه، «مرگ شیرین می‌شود». تلخی و زخم‌های تنانه‌ی دنیا را ترک گفتن و کندن این لباس راحت‌تر است و رهایی بخش؛ که دنیای شما جز ملال چه داشت؟
📍 ازین‌روست که وقتی قنبر از امیرالمونین حضرت علی علیه‌السلام پرسید نشان شیعه چیست؟ مولا فرمود: «چسبيدن شكم‌ها به پشت از گرسنگى، خشكيدن لب‌ها از تشنگى، كم نور شدن چشم‌ها از گريه».
👈🏼 از مرگ نه بخاطر مرگ که از لحظه لحظه سپری شدن زندگی در غفلت و سربه‌هوایی می‌ترسم. اگر چنین نبود، ترسی نبود که مسافر، روزی به خانه‌اش باز می‌گردد.

*چرا گریه نکنم، گریه می کنم برای خروج روح من، گریه می کنم برای تاریکی قبرم، گریه می کنم برای تنگی لحد... گریه می کنم برای آن روزی که از قبر بیرون می آیم در حالی که برهنه و خار و ذلیل و بار سنگین اعمالم را بر پشت گرفته ام گاهی به جانب راست خود می نگرم و گاهی به جانب چپ خود در آن‌حال که خلایق همه به کاری غیر کار من مشغولند.

صفحه سه

در مورد آنچه در پی می آید ، پس بدانید ، خداوند به شما این توانایی را می دهد که راز آن را فاش کنید و شما را به مراتب نهی و فرمان آن شهادت دهد که با توجه به عزم خود و فرود آمدن به سطوح مختلف واقعیت ها ، دانش خود را بیان می کند. با حروف در درک فالگیران ، زیرا آنها کمالاتی هستند که با نزول به سطوح محدود می شوند و ما ادامه می دهیم و این حقایق بر دو قسمت آنها استوار است. این دانشی است که آن را احاطه کرده است و دارای شاخه های جزئی است. آن را در بر نگیرید ، و این حقایق تحت اللفظی نمونه ای از بینایی کاشفان است که با شباهت حروف اولیه بیان می شود. ذهن نیز این حروف شفاهی را به عنوان نمونه ای از حس می بیند، شنوایی برای هر کسی است که از آن آگاه است. این آیات بر او است ، بنابراین آنچه از طریق شنوایی درک می شود با آنچه در ذهن است ، و آنچه که ذهن درک می کند ، و آنچه که عقل درک می کند مطابقت دارد با آنچه در بینش قلب مشاهده می شود. این مطابقت فوق الذکر است معتقد به ایمان به غیب با ویژگی های مومنان ، و بین آن با تحقیق و استقراء ، کسانی که آن را درک می کنند ، بینندگان هستند و برخی بینندگان با مکاشفه به آنها پاسخ داده می شود.

با سلام و ارادت خدمت دوستان تراث پژوه

به نظر می رسد در مفهوم این دو کلمه «عرض و دیده شد» توجه کافی نشده است. این کلمه ارتباطی به نوشته بالا ندارد و مربوط به نسخه می شود. و علت آن این است کتابخانه ها چون تحت نظارت حاکم و دولت وقت بوده اند و نوعا متولی وقف نیز بر آنها نظارت داشت. هر از چند وقتی، متولی از اموال کتابخانه بازدید و اموال آن را از جمله نسخ خطی را کنترل می کرد. و عبارت «عرص» در این موارد نوشته می شد. یعوی این نسخه به محضر من که متولی هستم توسط مسوول کتابخانه عرض شد و بنده هم آن را دیدم. همین. یعنی نوعی بازدید و بارزسی اموال بود.

ضمنا نسخه مورد بحث ظاهرا از کتابخانه آستان قدس رضوی باشد چون این نسخه ها را شاه عباس صفوی در سفری که در معیت شیخ بهایی به آستان بوسی امام رضا (ع) رسیده اند، وقت کرده اند. و عبارت شیخ بهایی که (نسخه های تصحیح شده از دیوان امام) موجود است می تواند دلیلی بر آن باشد.

با درود و سپاس فراوان

🔸عالمی که همچون ابر بهار بر همه می بارید

از جمله مقابر صحن اقدس [نجف اشرف] مقبره شیخ محمد حسین کاظمینی است. و این مرد از فحول علمای اعصار بوده اند و از اهل بلده مبارکه کاظمين بوده... بعد از وفات شیخ انصاری تمام عرب رجوع کردند در تقلید خود به شیخ محمد حسين..

و این مرد از اعجوبه های روزگار بود. در تقوی عدیل و نظری نداشت. در اعمال او انسان حیران می شود.

مؤلف گوید: در اواخر عمرش او را درک كردم. اعمال شب و روزش را سیر کردم؛

صبح بعد از تشرف به حرم اقدس مشغول نماز جماعت می شد، و این دو رکعت نماز صبح قريب به يک ساعت طول می کشید. طول قنوت و ركوع آن پیر مرد با نهایت ضعف ضرب المثل بود.

بعد از آن به خانه خود می رفت و چند جزو قرآن قرائت می نمود، و مقداری امورات مردم را اصلاح می کرد، و مشغول درس می شدند. دو درس پی در پی می گفتند.

پس از آن ساعتی با مردم مخالطه و جواب مسائل مقلدین را می دادند. بعد از آن نهار میل می کردند و تطهیر می نمودند به حرم مشرّف می شدند، نماز ظهر و عصر به همان تفصیل ادا مي فرمودند.

بعد از فراغ از تعقیب و زیارت به منزل رجوع کرده، مشغول نوشتن و مطالعه می شد. چون چشم های ایشان هر دو معیوب شده بود محتاج به آن بودند كه يک نفر به جهت ایشان کتاب بخواند ولكن نوشتن را خود بنفسه با قلم درشتی مرقوم می داشت. از اول فقه تا کتاب قضاء را به همين قسم نوشته.

این حال مستمری او بود تا مغرب که مشرف به حرم محترم می شدند و نماز شام و خفتن را به همان طور ادا می کردند و به منزل خود می رفت.

و در ضمن هر که روضه خانی می کرد شیخ در آنجا حاضر بود. هر زواّری که وارد شود شیخ به دیدن او می شتافت، و هرکه می آمد استقبال و هرکه می رفت مشایعت، و هرکه می مرد تشییع و صلوة بر او را می نمود.

و عمل يوم و ليله را که دعاهای دوازده گانه ساعات روز باشد مواظب بودند، و ملتزم به تمام مستحبات بود. مع ذلك بسیاری از روزها روزه داشت.

و لباس او مانند افقر فقرا بود. و عطایش اختصاص به احدی دون احدی نداشت. مانند ابر بهار بر عرب و عجم و ترک و تاری و سندی و هندی می بارید، به خصوص سادات را حرمت بی نهایت می گذاشت.

در مرض موتش مردم در خارج می گفتند که شیخ نقدینه خوبی دارد و يک صندوق آهن ليره عثمانی دارا است! دو روز قبل از وفاتش در حالی که محضرش مملو از خاص و عام بود پس در حضور تمام آنها یکی از تلامذه خود را که شیخ علی شهیر به رفیش نام داشت و در تقوی یگانه بود به وصایت تعیین کرد. و گفت تمام مردم بدانند که در نزد من چیزی نیست مگر دو امانت که از فلان و فلان است.
بعد از فوت او تمام مايملك او قریب بیست تومان شد، و اولاد آن مرحوم بعد از او در نهایت فقر و پریشانی زندگانی می کنند.

مصنفات ایشان کتاب هدایة [الأنام] در فقه. تا قضا نوشته شده، و کتاب بغية الخواص والعوام، و کتاب مناسك است. و در شب دوازدهم شهر محرم الحرام سنه 1308 وفات کرده، در روز پنجشنبه سیزدهم در حجره نزديک چاه و سقاخانه طرف قبلی نجف دفن نمودند. و در همین حجره سید جواد عاملی صاحب مفتاح الكرامة که یکی از بزرگان علماء بوده مدفون است.

لؤلؤ الصدف فی تاریخ النجف ص 112 - 110.

@bazmeghodsian