مكتبة المجلسي ودارالتراث

عرض ادب
بله بدون تردید استاد توفیقی از برجسته ترین و بزرگترین اساتید مطالعات اسلام و مسیحیت است خداوند ایشان را حفظ فرماید .
اما آنچه بنده حقیر از نوشته جات ایشان دیده و خوانده ام چیزی دیگر را می رساند .
ایشان خود به محققین این عرصه کمک هم کرده و می کند و از بعضی
شنیدم که برای کاری در این حوزه شخصی را تشویق هم کرده بودند .
ایشان درباره فخر الاسلام و نوشته های او مقاله ای تدوین نموده و آن را در مجله هفت آسمان به طبع رساندند .
به فرض اینکه برخی از این آثار ضعیف باشد اما اینطور نیست که همه آن نگاشته ها ضعیف باشد و این در هر پهنه ای اجتناب ناپذیر است .
اما براستی چرا مستشرقین این گونه آثار را به چاپ می رسانند ؟؟
اگر نگوییم که دلیل چاپ این آثار توسط مستشرقین مغرضانه است .
در مقابل نظر جناب استاد توفیقی عزیز نظرات دیگری از محققان این حوزه هم هست .
با توجه به روحیه ای که از شما می شناسیم خواهشی از حضرتتان دارم و آن این است که آن فهرست را منتشر فرمایید که برای محققان این حوزه بسی سودمند است .
با کمال احترام ??

🔴 اسلام نص گرا
- رابرت گلیو (اسلام و استشراق)
" این کتاب از آخرین پژوهش های مستشرقین در مورد جریان اخباری شیعه است. رابرت گلیو یکی از مطرح ترین چهره های حاضر در زمینه مطالعات شیعی است.

مجلد دهم، باز به تاریخ معاویه اختصاص یافته و ضمن تاریخ او، تخلفات وی از شریعت و روایاتی که در فضائل او ساخته شده، ادامه یافته است. اهمیت این مباحث، با توجه به نقلهای فراوان تاریخی در رفتارهای معاویه با مخالفان، و تلاشی که او در جهت تثبیت دیدگاه های خود در تاریخ مذهبی جامعه داشته، روشن می شود.
بحث از فضائل معاویه و تاریخ وی در مجلد یازدهم الغدیر هم ادامه می یابد. در این مجلد به بیان شرح حال شاعران غدیر در قرن های دهم و یازدهم هجری هم پرداخته شده است. در این مجلد، ادب شیعی در قرن یازدهم مورد توجه قرار گرفته و بخشی به ادبیات شیعی امامی جنوب عراق و ایران و شاعران عرب زبان شیعی از خاندان مشعشعی، جزائری و غیره پرداخته شده است. تا آنجا که می دانیم، الغدیر ادامه داشته اما این که چه مقدار تدوین شده و در حال حاضر آن مقدار نزد چه کسی است، بنده بی خبرم.
این مرور برای آن بود تا نشان دهیم، کتاب الغدیر جز این که در امتداد ادب مناظره ای شیعه در حوزه امامت است، اثری است حاوی تاریخ اسلام، تاریخ شیعه در اسلام، تاریخ ادب شیعی و به صورت نامنظم بحث های فراوانی در باره رویدادها و رجال شیعه و آثار آنها. متاسفانه آنچنان که باید و شاید این جنبه های الغدیر مورد توجه قرار نگرفته است.
این یادداشت گزارش درسی بود که در جلسه دوم و سوم درس تاریخ تشیع این ترم دارم.
@jafarian1964

انتشار مجلدی از تاریخ کلام پروفسور فان اس. این اثر مهم ترین کتابی است که طی یکی دو دهه اخیر در تاریخ کلام نوشته شده است.
@UT_Central_Library

همچنين تاريخ تشيع گواهي مي دهد كه در تشيع به دليل وجود دو عنصر اجتهاد و تأويل ، زمينه براي تفسيرهاي متفاوت از دين همواره وجود داشته است. به همين دليل دگر انديشي در تشيع زمينه طبيعي تري داشته است و بر خلاف اسلام سني برخورد با دگر انديشي همواره در چارچوبهاي تنگ حقوقي و بر اساس آموزه سنت/بدعت محدود نمی شده است. در امتداد طرز فكر اسلام سلفي كه ميراث ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب است، دشواره اصلي اسلام احياء گرايانه سني ، اصالت و حفظ هويت اصيل اسلامي است و همين طرز نگاه ، بر منظومه ديني و سياسي اسلام احيايي سني تاثير گزارده و پذيرش پلوراليزم ديني و سياسي را غير ممكن مي كند. اما در تشيع و مكتبهاي مختلف آن، اختلافات تفسيري و اجتهادي از اين نقطه نظر كه فهم و تفسير دين و قرآن تنها به "سلف صالحِ" نخستين واگذار نشده ، امكان پذيرتر بوده و هست. با مطالعه تاريخ باورها و انديشه ها درمي يابيم كه بسياري از كساني كه در طول تاريخ اسلامي از سوي حكومتها و قدرتهاي مذهبي مسلط اسلام رسمی سني متهم به كفر ، زندقه و الحاد بوده اند ، به دليل تمايلات شيعي و اجتهادها و گرايشات فلسفي و عرفاني كه در حوزه تشيع مجاز بوده است، با اين اتهامات روبرو بوده اند. بدين ترتيب به سبب وجود عنصر تأويل و گرايش به معنويت باطني و صوفيانه در اسلام شيعي ، بسياري از دگر انديشي ها در زمينه اي شيعي مجال ظهور و بروز پيدا مي كرده اند . تصوف گرچه در اسلام سني باليد ولي به ويژه با محي الدين ابن عربي و مكتب او زمينه براي نزديكي تشيع و تسنن چندان پيدا شد كه حتی برخي از محققين، تصوف را از زمينه هاي گسترش تشيع در ايران در دوره پيش از صفوي مي دانند . ارتباط نزديك زبان و شعر فارسي با مضامين صوفيانه نيز در پيوند تشيع ايران با تصوف موثر بوده و در حقيقت زبان فارسی به عنوان واسطه ای ميان تشيع و تصوف عمل می کرده است. همين امر نوعي تسامح مذهبي را كه در جهان بيني صوفيانه نظريه پردازی می شود، به طور مضاعفی به تشيع عرضه كرده است. معنويت باطني كه به ياري عنصر تأويل در انديشه شيعي ريشه گرفته است، دين را در انديشه شيعي به ساحت ربط وجودي انسان با امر قدسي كه در مفهوم "ولايت" خلاصه شده، ارتقا داده است و همين امر ضمن حفظ هويت دينی و معنوی مذهب، مي تواند هرگونه ظاهر بيني و قشري گري در تلقی از دين را طرد و نفي كند . "اسلام ايراني" (به تعبير هانري كربن) ، آفاق تفكر معنوي را با بن مايه هاي شيعي پيوند داده است و بنابراين مضامين اصلي اسلام ايراني كه در عشق صوفيانه و ولايت و معرفت عرفاني به امر متعالي / حقيقت وجود ، خلاصه شده است، عمدتا در لباس واژگان ديني و بر مبناي مفاهيم و اصطلاحات شيعی خود را به ظهور رسانده است. در عين حال همين امر مي تواند از پيوندهاي نزديك تشيع و بن مايه هاي معنوي اي كه سنتهای فکری مختلف ديانت مسيحی سرشار از آنها هستند، آشكارا حكايت كند.
اين هماهنگي ميان تشيع و بن مايه هاي اسلام ايراني در گرايشات خردگرايانه و فلسفي كه در ايران برخلاف كشورهاي عربي همچنان تداوم دارد ، نيز قابل اشاره است. حوزه هاي رسمي تشيع، برخلاف اسلام سني سلفي، فلسفه و انديشه فلسفي را بخشي از نظام آموزشي خود قرار داده اند و در ايران تا زمان حال نيز اين نهضت فلسفي همچنان ادامه دارد و همين امر بی ترديد خرد ورزي و گفتگوي منطقي و خرد گرايانه را دامن می زند و بايد از آن برای شکوفايی فرهنگی و ترويج فرهنگ رواداری و ديالوگ بهره برد.

همچنين تاريخ تشيع گواهي مي دهد كه در تشيع به دليل وجود دو عنصر اجتهاد و تأويل ، زمينه براي تفسيرهاي متفاوت از دين همواره وجود داشته است. به همين دليل دگر انديشي در تشيع زمينه طبيعي تري داشته است و بر خلاف اسلام سني برخورد با دگر انديشي همواره در چارچوبهاي تنگ حقوقي و بر اساس آموزه سنت/بدعت محدود نمی شده است. در امتداد طرز فكر اسلام سلفي كه ميراث ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب است، دشواره اصلي اسلام احياء گرايانه سني ، اصالت و حفظ هويت اصيل اسلامي است و همين طرز نگاه ، بر منظومه ديني و سياسي اسلام احيايي سني تاثير گزارده و پذيرش پلوراليزم ديني و سياسي را غير ممكن مي كند. اما در تشيع و مكتبهاي مختلف آن، اختلافات تفسيري و اجتهادي از اين نقطه نظر كه فهم و تفسير دين و قرآن تنها به "سلف صالحِ" نخستين واگذار نشده ، امكان پذيرتر بوده و هست. با مطالعه تاريخ باورها و انديشه ها درمي يابيم كه بسياري از كساني كه در طول تاريخ اسلامي از سوي حكومتها و قدرتهاي مذهبي مسلط اسلام رسمی سني متهم به كفر ، زندقه و الحاد بوده اند ، به دليل تمايلات شيعي و اجتهادها و گرايشات فلسفي و عرفاني كه در حوزه تشيع مجاز بوده است، با اين اتهامات روبرو بوده اند. بدين ترتيب به سبب وجود عنصر تأويل و گرايش به معنويت باطني و صوفيانه در اسلام شيعي ، بسياري از دگر انديشي ها در زمينه اي شيعي مجال ظهور و بروز پيدا مي كرده اند . تصوف گرچه در اسلام سني باليد ولي به ويژه با محي الدين ابن عربي و مكتب او زمينه براي نزديكي تشيع و تسنن چندان پيدا شد كه حتی برخي از محققين، تصوف را از زمينه هاي گسترش تشيع در ايران در دوره پيش از صفوي مي دانند . ارتباط نزديك زبان و شعر فارسي با مضامين صوفيانه نيز در پيوند تشيع ايران با تصوف موثر بوده و در حقيقت زبان فارسی به عنوان واسطه ای ميان تشيع و تصوف عمل می کرده است. همين امر نوعي تسامح مذهبي را كه در جهان بيني صوفيانه نظريه پردازی می شود، به طور مضاعفی به تشيع عرضه كرده است. معنويت باطني كه به ياري عنصر تأويل در انديشه شيعي ريشه گرفته است، دين را در انديشه شيعي به ساحت ربط وجودي انسان با امر قدسي كه در مفهوم "ولايت" خلاصه شده، ارتقا داده است و همين امر ضمن حفظ هويت دينی و معنوی مذهب، مي تواند هرگونه ظاهر بيني و قشري گري در تلقی از دين را طرد و نفي كند . "اسلام ايراني" (به تعبير هانري كربن) ، آفاق تفكر معنوي را با بن مايه هاي شيعي پيوند داده است و بنابراين مضامين اصلي اسلام ايراني كه در عشق صوفيانه و ولايت و معرفت عرفاني به امر متعالي / حقيقت وجود ، خلاصه شده است، عمدتا در لباس واژگان ديني و بر مبناي مفاهيم و اصطلاحات شيعی خود را به ظهور رسانده است. در عين حال همين امر مي تواند از پيوندهاي نزديك تشيع و بن مايه هاي معنوي اي كه سنتهای فکری مختلف ديانت مسيحی سرشار از آنها هستند، آشكارا حكايت كند.
اين هماهنگي ميان تشيع و بن مايه هاي اسلام ايراني در گرايشات خردگرايانه و فلسفي كه در ايران برخلاف كشورهاي عربي همچنان تداوم دارد ، نيز قابل اشاره است. حوزه هاي رسمي تشيع، برخلاف اسلام سني سلفي، فلسفه و انديشه فلسفي را بخشي از نظام آموزشي خود قرار داده اند و در ايران تا زمان حال نيز اين نهضت فلسفي همچنان ادامه دارد و همين امر بی ترديد خرد ورزي و گفتگوي منطقي و خرد گرايانه را دامن می زند و بايد از آن برای شکوفايی فرهنگی و ترويج فرهنگ رواداری و ديالوگ بهره برد.

بسياري از طلاب مي پرسند كه براي شروع كار مطالعاتي و تحقيق در تاريخ اسلام از كجا و چه كتابي شروع كنيم؟!
مكرر عرض كرده و مي كنم بهترين كتاب براي شروع در تاريخ
كتاب حيوة القلوب علامه مجلسي ره
است .

حضرت استاد به یقین تحولی بزرگ در تاریخ پژوهی شیعی ایجاد کرده است از خدواند به حق مقربین درگاهش می خواهیم که این استوانه علمی شیعه را طول عمر و سلامتی دهد و همچنان از فیوضات علمی آن جناب بهره مند باشیم

حواشی اوراق: نسخه در حاشیه تصحیح شده است. حواشی مرتبط با متن با نشان های «منه عفی عنه، منه، هـ»
‏معرفی نسخه : نویسنده در این وقف نامه ابتدا به اهمیت ساخت مدرسه و سابقه تاسیس آن در اسلام و وقف مدارس پرداخته و شواهدی در این مورد از تفسیر شیخ صدوق، «المواعظ و الاعتبار» مقریزی و «شرح مآثر» شمس الدین احمد بن خلکان بیان کرده سپس در ادامه القاب ناصرالدین شاه، ذکر عمران تهران، تخلص و القاب حاج میرزا حسین خان سپهسالار، تاسیس مدرسه ناصریه، وقف نامه مدرسه ناصری، تولیت حل و عقد امور آن که بر عهده میرزا حسین خان سپهسالار بوده و جمع و تفریق محصولات آن که بر عهده سلطان عصر و نظارت تمام تکالیف موقوفات که بر عهده اعتضاد السلطنه علیقلی میرزا بوده را ذکر کرده است. کاتب این نسخه را از روی مسوداتی که به خط آقا شیخ محمدمهدی عبدالرب آبادی بوده، استنساخ کرده است. بعد از انجام کتاب، صورت متن وقف نامه مدرسه سپهسالار توسط محمدمهدی عبدالرب آبادی در تاریخ ۱۳۰۰ ق. نوشته شده و وظایف جمهور موقوف علیهم، صورت اوقاف و کیفیت تقسیم،‌ تسهیم محاصیل و غلات اوقاف و اختلافاتی که در این نسخه با وقف نامه ای که به حضور علما رسیده بوده، را بیان کرده است. در گ ۱۸ب: ادامه وقف نامه که در آن نظارت اوقاف را بر عهده یحیی خان معتمد الممالک و بعد از آن بر عهده نصرالله خان نصرالملک و حاج میرزا عبدالله خان علاءالملک نهاده، آمده و در گ ۱۹ب: صورت املاک موقوفه اعم از املاکی که واقع در دارالخلافه و در توابع دارالخلافه بوده، بیان شده است.