مكتبة المجلسي ودارالتراث

عرض شد که نسخه بخشهایی از آن در مجلس موجود است و بقیه نسخ را باید در دیگر کتابخانه ها سراغ گرفت .
یک نسخه هم به خط علی اکبر لاریجانی _ که از تلامیذ آن بزرگ بوده _ در کتابخانه آیت الله مرعشی ره وجود دارد .

این نسخه مزایا و فروق بسیار زیادی بر دیگر نسخه های رجال شیخ طوسی دارد؛ خصوصا از نظر متنی که فرق های بسیار زیادی با دیگر نسخ دارد. در چاپ جامعه مدرسین از این نسخه استفاده شده ولی دقت و اهتمام لازم به آن نشده است. بنابر گزارشات بعضی از منابع تا اواخر قرن سیزده هجری قمری این نسخه در نجف بوده است. ولی در حال حاضر در کتابخانۀ موزۀ بریتانیا نگهداری می شود.
@h_m_Borujerdi

این کتاب را چهار گروه تحقیق کردند که یکی از آنها به چاپ رسید و آن هم ناقص در ۳ جلد که این نسخه خطی کامل ان ظاهرا از کتابخانه آیت الله مرعشی
و با بررسی که نمودم فهمیدم که تا ص ۳۰۰خ۵ان به چاپ رسیده

این کتاب همان حکمت و سیاست «مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر» است. کاری که آقای حسین دهباشی انجام داد. چهار جلد آن منتشر شد و وعده کردند که شش جلد هم به زودی منتشر می شود. اما دیگر خبری نشد. متوجه نشدم چرا از چاپ در نیامده است!

می دانیم که خاندان نصیری ها هم که می گفتند از نسل خواجه نصیر هستند وظاهرا درست هم هست در اردوباد بودند و زمان شاه عباس به اصفهان آمدند و بعد پراکنده در شهرهای دیگر شدند.

عبدالحسین حائری هم ضمن معرفی این مجموعه که شماره 1918 مجلس است، عنوان نسب نامه صفویه را به این متن داده و نوشته است: این متن جزء قدیمی ترین اسناد سیادت صفویه است. فهرست مجلس: جلد نهم، بخش دوم، ص 602 کسی که در این اواخر در این موضوعات کار کرد، آقای موری موتو بود که متن تازه ای از سیادت صفویه از اوائل نیمه دوم قرن نهم یافت و آن را طی مقاله ای منتشر کرد. الان خاطرم نیست به این متن بالا هم استناد کرده است یا خیر. جالب است که کتیبه ای که نام شاه اسماعیل را در صحن عتیق قم به صورت یک کمربند در بالای در ورودی حرم معصومه (س) دارد چیزی از سیادت در آن دیده نمی شود که هرچند غریب است اما شاید قابل توجیه باشد. آن کتیبه از 927 است. ولی به هر حال این متن مهمی است. آقای دکتر وثوقی می فرمودند که در آثار پرتغالی ها هم که مربوط به دوره اسماعیل است، از سیادت آنها صحبت شده است. عثمانی ها، همان موقع که با اسماعیل درگیر بودند، روی تکذیب سیادت آن ها در تبلیغاتشان تاکید داشتند.
@jafarian1964

ملاحظه می فرمایید که این دو ماجرا تا چه اندازه بهم نزدیک بلکه داستان شاه عباس جدی تر و تجربی تر است. اما اولی پایه رویکرد جدید در غرب نسبت به علوم تجربی شد و اما حکایت دوم منشأ هیچ تحولی در میان ما نشد.
جالب است كه بدانیم که که شاه عباس در اواخر سال 1628 و فرانسیس بیکن در سال 1629 درگذشتند و این یعنی این که سال درگذشت آنها تا این اندازه به هم نزدیک است، اما اتفاقی که در آن بلاد می افتد هرگز در اینجا نمی افتد که سهل است، تا قرنها بعد هم و حتی تاکنون، همچنان از تفکر تجربی به عنوان تفکر جزوی نگر پرهیز شده و بی اعتبار اعلام می شود. گاه و بیش از گاه، گفته می شود حتی غربی ها دیگر به این حرفها باور ندارند و آنها را کنار گذاشته اند ... آن وقت شما.....
@jafarian1964

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

نسخه های عکسی در کتابخانه های ايران و عراق

دست کم در محدوده کتابخانه های شيعي، دو کتابخانه آية الله حکيم و کتابخانه أمير المؤمنين (ع) در نجف (متعلق به مرحوم علامه امينی) نخستين کتابخانه هایی بودند که به گردآوری ميکروفيلم نسخه های خطی به ويژه از سوريه و ترکيه همت کردند. مرحوم محقق طباطبایی بيشترين تلاش را در اين زمينه انجام داد و بعدها در ايران هم در کتابخانه شخصی خود تعداد قابل ملاحظه ای عکس و ميکروفيلم از نسخه های خطی در اختيار داشت که بخش قابل توجهی از آنها را در اختیار مرکز آقای بجنوردی قرار داد. به واسطه معرفی و يا تلاش آن مرحوم و همچنين با همت آقای سيد محمود مرعشی کتابخانه آية الله مرعشی هم در طول سال ها مجموعه مهمی از نسخه های خطی ترکيه و سوريه و اروپا را گردآورد که بخش عمده آنها به هدف تدوين تعليقات احقاق الحق فراهم آمد. بخش مهمی از اين مجموعه با راهنمایی محقق طباطبایی گرد آمد. مرکز آقای بجنوردی در آن سال های اوليه که هنوز بسياری از کتاب های مهم تراجم و تاريخ منتشر نشده بود از اين مجموعه بهره مند بود. ما در آن سال ها برای تأليف مقالات دائرة المعارف برای ارجاع به تاريخ الاسلام ذهبی و يا وافي صفدي و تاريخ ابن عساکر به اين ميکروفيلم ها مراجعه می کرديم. کتابخانه مجمع اسلامی مرحوم علامه عسکري هم نسخه های عکسی زيادی داشت؛ عمدتا از کتابخانه ظاهريه دمشق. شايد کاملترين مجموعه عکسی از آن کتابخانه در خارج از سوريه آنجا بود. چند باری آنجا از آن مجموعه در اواخر دهه شصت استفاده کردم و یکباری هم از خود علامه عسکری خواهش کردم که آن مجموعه را در دسترس محققان مرکز دائرة المعارف قرار دهد که البته امکانش فراهم نشد. تمامی میکروفیلم ها در آنجا روی کاغذ آمده بود و به صورت جلد شده و مرتب در اتاقی در کتابخانه مجمع نگهداری می شد. مرکز آقای بجنوردی هم مجموعه عکسی خيلی خوبی دارد. در آن سالها که من با کتابخانه آنجا همکاری می کردم نسخه های عکسی زيادی را برای آنجا از اينجا و آنجا فراهم کردم. اشخاص ديگری هم برای آن کتابخانه زحمت کشيدند از جمله محقق محترم آقای علی رفيعی و صد البته آقای مجيدی، رياست کتابخانه.

الآن ارزش اين مجموعه ها کم شده است. بخش قابل توجهی از اين مجموعه ها به صورت آنلاين و یا سی دی و با کيفيت بهتری در دسترس است. این چند کلمه را نوشتم تا به سهم مهم محقق طباطبایی در معرفی مهمترین نسخه های خطی ترکیه و سوریه در زمینه تاریخ و تفسیر و حدیث و تراجم و فضائل اشاره کنم. روحش شاد.

ميراث اسلامی ایران

يکی از بهترين خدمات دوست دانشمند آقای رسول جعفريان انتشار ده جلد ميراث اسلامی ايران بود که با همت کتابخانه آية الله مرعشی منتشر می شد. اين مجموعه که هزار افسوس دنبال نشد مجموعه ای از رساله های کوتاه عربی و فارسی در موضوعات مختلف از تاريخ و رجال گرفته تا کلام و فقه و اصول و تفسير است که به ويژه نسخه های آن در کتابخانه ارزشمند آية الله مرعشی نگهداری می شود. با همت استاد جعفريان بود که اين رساله ها منتشر شد. ده برابر اين این ده جلد هم اگر باز منتشر شود باز يک صدم ذخائر کتابخانه های داخل ايران از ميان رساله های ارزشمند عالمان و دانشمندان گذشته کشور عزيزمان هنوز منتشر نشده. اميدوارم آقای جعفريان اين کار را از نو به دست گيرد و با کمک نسل جديد مجموعه ای ديگر از اين رساله ها را منتشر کند. هيچ کس نمی تواند در رشته هایی که گفتم کاری انجام دهد مگر اينکه به ده جلد ميراث اسلامی ايران نياز نداشته باشد. کاش به جای انتشار اين همه کتاب تکراری بودجه لازم به آقای جعفريان داده شود تا اين کار را از سر گيرد. در زمان رياست ايشان بر کتابخانه مجلس هم مجموعه های مشابهی منتشر شد که متأسفانه آنها بعد از رفتن ايشان گويا پی گرفته نشده و يا آهنگش کند شده است.

تاریخ رستم خان گرجی، از آثار مهم دوره صفوی است. تک نگاری در باره یک سپسهسالار. گرجی ها از دوره شاه عباس، نقش مهمی در دولت صفوی داشتند و این یکی تا دوره شاه صفی و به طور معین تا 1053 سهم مهمی در جنگهای این دوره داشت. در باره این اثر، قبلا کارهایی شده بود. اساس هم تک نسخه آن در موزه بریتانیا بوده است. آقای بهرام نژاد مقدمه مفصلی نوشته و به تحقیقات پیشین هم پرداخته و از اهمیت کتاب در روشنگری نسبت به بخش هایی از تاریخ دوره صفوی سخن گفته است.

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

ميراث اسلامی ایران

يکی از بهترين خدمات دوست دانشمند آقای رسول جعفريان انتشار ده جلد ميراث اسلامی ايران بود که با همت کتابخانه آية الله مرعشی منتشر می شد. اين مجموعه که هزار افسوس دنبال نشد مجموعه ای از رساله های کوتاه عربی و فارسی در موضوعات مختلف از تاريخ و رجال گرفته تا کلام و فقه و اصول و تفسير است که به ويژه نسخه های آن در کتابخانه ارزشمند آية الله مرعشی نگهداری می شود. با همت استاد جعفريان بود که اين رساله ها منتشر شد. ده برابر اين این ده جلد هم اگر باز منتشر شود باز يک صدم ذخائر کتابخانه های داخل ايران از ميان رساله های ارزشمند عالمان و دانشمندان گذشته کشور عزيزمان هنوز منتشر نشده. اميدوارم آقای جعفريان اين کار را از نو به دست گيرد و با کمک نسل جديد مجموعه ای ديگر از اين رساله ها را منتشر کند. هيچ کس نمی تواند در رشته هایی که گفتم کاری انجام دهد مگر اينکه به ده جلد ميراث اسلامی ايران نياز نداشته باشد. کاش به جای انتشار اين همه کتاب های تکراری بودجه لازم به آقای جعفريان داده شود تا اين کار را از سر گيرد. در زمان رياست ايشان بر کتابخانه مجلس هم مجموعه های مشابهی منتشر شد که متأسفانه آنها بعد از رفتن ايشان گويا پی گرفته نشده و يا آهنگش کند شده است.

از وقفیات شاه عباس صفوی بر بقعه شاه صفی که در مجموعه حکیم اغلو در سلیمانیه چندین نسخه از آن وجود دارد.. این وقفیات به این شکل از بین رفته ولی به راحتی (شاه عباس و شیخ صفی) آن خوانده می شود.

این هم نسخه ای دیگر که وقفنامه آن پاک شده ولی امضای شاه اسماعیل و شاه عباس را دارد

عبدالحسین حائری هم ضمن معرفی این مجموعه که شماره 1918 مجلس است، عنوان نسب نامه صفویه را به این متن داده و نوشته است: این متن جزء قدیمی ترین اسناد سیادت صفویه است. فهرست مجلس: جلد نهم، بخش دوم، ص 602 کسی که در این اواخر در این موضوعات کار کرد، آقای موری موتو بود که متن تازه ای از سیادت صفویه از اوائل نیمه دوم قرن نهم یافت و آن را طی مقاله ای منتشر کرد. الان خاطرم نیست به این متن بالا هم استناد کرده است یا خیر. جالب است که کتیبه ای که نام شاه اسماعیل را در صحن عتیق قم به صورت یک کمربند در بالای در ورودی حرم معصومه (س) دارد چیزی از سیادت در آن دیده نمی شود که هرچند غریب است اما شاید قابل توجیه باشد. آن کتیبه از 927 است. ولی به هر حال این متن مهمی است. آقای دکتر وثوقی می فرمودند که در آثار پرتغالی ها هم که مربوط به دوره اسماعیل است، از سیادت آنها صحبت شده است. عثمانی ها، همان موقع که با اسماعیل درگیر بودند، روی تکذیب سیادت آن ها در تبلیغاتشان تاکید داشتند.
@jafarian1964