رسول جعفریان

و در این کتاب داخل نموده اند.
دولت ترکیه از سال 1941 م. همت به طبع جدیدی از کشف الظنون که چاپ چهارم آن خواهد بود گماشته و نقشه طابعین این است که پس از طبع اصل کتاب سه ذیلی را هم که دیگران بعد از حاجی خلیفه بر کشف الظنون نوشته اند، بزیور طبع بیارایند.
تا این تاریخ اصل کتاب در دو مجلد بزرگ حاوی 2056 ستون (هر دو ستون یک صفحه) در سال 1941 و 1943 در استانبول در مطبعه وزارت معارف دولت ترکیه در کمال نفاست و دقت و صحت بطبع رسیده و کار چاپ ذیل های آن در جریان است.

درباره مصحف شريف پاريس، نظر دکتر کریمی نیا، استاد مطالعات قرآني را جويا شديم، فرمودند: این اثر قبلا در ایتالیا چاپ شده بود و آلتی قولاچ آن را از روی تصاویز نه چندان مناسبي منتشر کرده است. در اين اثر حرف خاصی نیست و پيش تر درباره این نسخه چندین مقاله انگلیسی و ... چاپ شده است. اصل آن را هم دِروش در سال 1999 میلادی منتشر کرده است. البته نسخه ی خیلی مهمی است. دروش اسم آن را نسخه پاریس ـ پترزبورگ می گذارد. در کتابي از دِروش که امسال برنده جایزه جهاني کتاب سال شد، درباره این نسخه مطالب زیادی آمده است. با سپاس از ايشان🙏🏻💐 @manuscript

این مقاله یکی از بهترین کارهایی بود که در این موضوع نوشته شد. اصل انگلیسی و ترجمه خوب آن (با ویرایش علمی مولف) در این کتاب فراهم آمده است. نشر مورخ. چند نسخه ای به توس خواهیم داد.
@jafarian1964

از کتاب الرد الزاجر علی من زعم ان ابن تیمیة کافر،نسخه ای در المکتبة الاحمدیه در حلب به شماره 1405 موجود است که در سال 835 نوشته شده و 180 برگ است. جالب است که در همان ایام نزدیک به ابن تیمیه کسانی از اهل سنت او را کافر می دانستند. نمی دانم این کتاب منتشر شده است یا خیر. کتابی هم با عنوان الجوهر المنظم فی زیارة القبر المکرم از ابن حجر هیتمی هست که در مطبعه بولاق در سال 1279 منتشر شده و علیه ابن تیمیه است. این کتاب سراسر در باره زیارت قبر پیامبر (ص) است. نسخه ای از این کتاب در کتابخانه شماره دو مجلس (سنا) هم هست که به شماره 1266 ثبت شده است. تاریخ کتابت آن شاید 1007 باشد و البته تالیف آن در 986 است. نمی دانم چاپ انتقادی شده است یا خیر.
@historylibrary

شرح الاسباب و العلامات کتابی در طب، که اصل آن از حکیم سمرقندی و شرح آن از نفیس بن عوض بن حکیم طبیب کرمانی، از دوران الغ بیک تیموری است، از آثار پزشکی رایج ومورد استفاده در ایران بوده و چاپ هم شده است. نسخه ای کهن از آن در سال 1339 ق در شهر بروجرد، توسط علی محمد تقوی لاریجانی [کاتب یادداشت بالا] خریداری می شود. وی شرحی کوتاه در باره این نسخه روی صفحه آخر آن نوشته که توجه او را به اهمیت نسخه نشان می دهد:

این کتاب را این حقیر در بروجرد ابتیاع نمودم، به قیمت خیلی نازل، لاکن جلدش خیلی کهنه، صاحبمنصبان روس جلدش را از حقیر گرفتن و یک مبلغی به عوض دادن. ولی از قرار، خود کتاب معلوم است خیلی قدیم است، چنانچه از شرح شده کتاب که تاریخ نگذاشته، یعنی آن که شرح شده کتاب خودش تاریخ است، محتاج تاریخ نیست. صحافی مکرر در مکرر با وجود آن که معلوم است کتاب را خیلی محافظت کرده اند، لهذا بعضی از ورقها از حاشیه.با وجود صحافی پوسیده است چنان چه اگر دیگری هم رونویسی می کرد محتاج به شرح شده کتاب بودند آن هم به اسم و رسم. به هر جهت تاریخ سلطان امیر الغ بیک تاکنون 488 سال است. وفات الغ بیک در سنه 854 هجری بوده. این جلد تازه را هم حقیر دادم درست نمود.
@jafarian1964

این مقاله یکی از بهترین کارهایی بود که در این موضوع نوشته شد. اصل انگلیسی و ترجمه خوب آن (با ویرایش علمی مولف) در این کتاب فراهم آمده است. نشر مورخ. چند نسخه ای به توس خواهیم داد.
@jafarian1964

تنبیهات المنجمین از ملامظفر بن محمد قاسم جنابذی یا گنابادی، از آثار مهم نجومی دوره عباس اول صفوی است که افزون بر مبانی این دانش، اشارات تاریخی مهمی هم در باره آن دوره دارد. در باره این کتاب مقاله ای با عنوان «چرا باب ششم تنبیهات المنجمین مهم است» توسط حسین علیزاده غریب نوشته شده است. اما آنچه اینجا عرض می کنم در باره یک نسخه از این کتاب است که متعلق به آقای محمد حسن رجایی زفره ای بوده و اکنون در کتابخانه مجلس است. این نسخه در سال 1122 کتابت شده و در سال 1346 توسط آقای زفره ای که امیدوارم به سلامت باشند، به مجلس داده شده است. خانواده رجایی زفره ای از خاندانهای با فضل و فرهنگ منطقه زفره اصفهان هستند و ایشان هم خود نویسنده و اهل قلم و معلم با سابقه اند. اما ویژگی این نسخه این است که صدها مورد حاشیه توسط مرحوم معلم حبیب آبادی بر آن نوشته شده و بسیاری از رجال آن در حاشیه معرفی شده اند. مرحوم معلم صاحب کتاب ارزشمند مکارم الاثار است که نسخه آن در اختیار استاد مرحوم ما علامه روضاتی بود و ایشان هشت مجلد را با حواشی ارزشمند خود منتشر کرد. باقی کجا رفت، خدا داند. آثار دیگر معلم هم کنار همانهاست، از جمله کتابی که در شرح حال رجال پهلوی نوشت. مرحوم معلم نزدیک پنج دهه در کتابخانه شهرداری اصفهان خدمت کرد و مردی زاهد و عالم بود. آقای روضاتی می فرمود سالیان سال که در بالای خانه ایشان همراه همسرش زندگی می کرد، هیچ شبی نبود که ساعتی قبل از اذان چراغ اتاقش روشن نباشد. مرحوم معلم مردی دقیق، دانشمند و رجال شناس درجه یک بود که امیدوارم باقی آثارش هم منتشر شود. باید آرزو کنم کاش یادداشت های مرحوم روضاتی هم بر صدها کتاب منتشر می شد که فعلا جز حسرت خوردن چیزی نمی توان گفت.
@jafarian1964

اطلاعیه آخوند خراسانی در سال 1308 ق که به چاپ محرف کتاب «مکارم الاخلاق» در قاهره اعتراض کرده، و از «شاهنشاه جهان پناه» [آن وقت ناصرالدین شاه] خواسته است بانی و باعث آن را مواخذه کند. مانند این اطلاعیه، از سوی مراجع و علمای بزرگ دیگر نجف هم صادر شد. در همان سال ملامحمد باقر بهاری اغلاط و اشکالات آن را در کتابچه ای با نام تسدید المکارم نوشت که نسخه ای در کتابخانه فیضیه است، هم آقای استادی مقاله ای در باره آن نوشته و هم متن تسدید المکارم توسط آقای جدیدی نژآد تصحیح شده است. نفس عمل که کتابی شیعی در قاهره، با این وضع منتشر شود و مراجع در باره آن بیانیه بدهند، کار شگفتی است.

کتاب جریان ها و سازمان های مذهبی-سیاسی ایران نوشته دوست قدیم جناب رسول جعفریان کتابی است خواندنی و بسیار مفید. من چاپ اول کتاب را در ایران خواندم. یک چاپ را هم که بسی پربرگ تر بود در پاریس خواندم. الآن چاپ چهارم آن در دست من است و آن را به مناسبتی می خوانم. بسیار کتاب مفیدی است. از آن کارهایی است که تألیف آن از عهده او فقط بر می آید. کاش آقای جعفریان همت کند و چاپ تازه ای از آن با اطلاعات جدید این سال ها به دست دهد. اگر چاپ تازه ای از آن شده بعد از چاپ چهارم دوستان اطلاع دهند.

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

غیبت نعمانی و نسخه کهنسال آن

حدود دو سال پیش از دوستی درخواست کردم نسخه ای از کتاب غیبت نعمانی که در آستان قدس نگهداری می شود را برای من تهیه کند. این نسخه کهنه ترین نسخه موجود از کتاب غیبت نعمانی است و با نسخه های دیگر کتاب تفاوت های مهم دارد. تاکنون جز به شکل ناقص از این نسخه در تصحیح کتاب بهره گرفته نشده است. حدود یک سال و نیم پیش قرار بر تصحیح کتاب گذاشته شد و بنا شد که من مقدمه ای تفصیلی درباره غیبت نعمانی و منابع آن که از قبل تهیه کرده بودم همراه با تحلیل این نسخه از کتاب را در مقدمه آن قرار دهم. این چند روز خبری دریافت کردم که تصحیح کتاب به جایی نرسیده و از طرف دیگر به همت فاضل محترم آقای رحیمی ریسه چاپ عکسی این نسخه در شمارگان محدودی منتشر شده و در اختیار علاقمندان است. بنابراین همینک انتشار آن تحقیق پیشگفته با توجه به دسترسی مخاطبان به نسخه کتاب مبرر است و نیازی به چاپ متن مصحح نسخه برای ارائه آن تحقیق وجود ندارد. در کاتبان تحقیق خود درباره این نسخه و اصل متن کتاب غیبت نعمانی را در شکل حلقاتی قرار خواهم داد. بخشی از این تحقیق قبلا به زبان فرانسه از سوی نویسنده این سطور منتشر شده است.

👆تعلیق شرح اصول الخمسه چنانکه می دانیم به غلط با عنوان شرح اصول الخمسه و با انتساب به قاضی عبد الجبار خیلی سال پیش در قاهره منتشر شد. این کتاب نه از خود قاضی عبد الجبار بلکه تنها شرح و گزارشی است از متن کتاب شرح اصول الخمسه عبد الجبار. متن اصول الخمسه را آقای ژیماره سال ها پیش منتشر کرد و نسخه ناقصی از شرح عبد الجبار هم در سنت پترزبورگ هست که هنوز منتشر نشده و از میراث قرائیم است (من آن را در سفر به سنت پترزبورگ چند سال پیش دیدم. باید وقتی درباره آن بنویسم). به هرحال کتاب مانکدیم تنها بر اساس چند نسخه محدود تصحیح شده و مصحح هم تخصصی در دانش کلام معتزلی نداشته. از این کتاب شاید بالغ بر چهل نسخه در کتابخانه های مختلف یمن و بیرون یمن موجود است. در ایران هم یک نسخه کهنه ای چند سال پیش محقق محترم جناب آقای عطایی به من معرفی کرد که گویا در تملک یک کتابخانه شخصی است. به هر حال باید صاحب همتی این کتاب را از نو و بر اساس تمامی نسخه های کهنه آن منتشر کند. نویسنده ایرانی و از سادات ساکن ری بوده است در سده پنجم. کتاب هم از بهترین کتاب های کلام قدیم است که برای تدریس و تدرس به کار می رفته و سبب آن هم سادگی متن آن برای طالب علمان جوان است. بر این کتاب چندین شرح و گزارش و حاشیه نوشته شده است که هیچ کدام تاکنون منتشر نشده.

مقاله بالا را قبلا در باره محمدرضا خلیلی عراقی نوشته بودم. ظاهرا اصل او از خاندان خلیلی عراقی نیست، بلکه پدرش داماد این خانواده شده و نام فامیل آنها را گرفته است. آن وقت از وی کتابی با عنوان خاطرات آذربایجان و کردستان را در فهرست ها دیدم، اما عجالتا نیافتم. امروز نسخه ای از آن را در میان عکسهای کتابخانه مجلس و مجموعه ای که از مرحوم گلبن خریدیم، یافتم. نزدیک پانصد صفحه، با صد ها عکس و اطلاعات. مقاله بالا را هم نگاه کنید، درخواهید یافت آدم عجیبی بوده است. قبر او هم در باغ طوطی / توتی بوده که حالا به یک رواق تبدیل شده است اما نمی دانم سنگ قبر او مشخص است یا نه ـ به پست های پایین نگاه کنید ـ مردی نظامی، البته شاه دوست، رفیق نزدیک رزم آراء، بسیار مذهبی، با یک کتاب مفصل در باره حج و آداب آن، که علامه طباطبایی بر آن تقریظ نوشته است. حیف که جوانمرگ شده است. اسنادی از رزم آراء هم نزد وی بوده که نمی دانیم کجاست. 👇👇👇

درباره کتاب ملانصرالدین در تبریز
خاطرات حمیده خانم جوانشیر؛ همسر جلیل محمد قلی زاده

یادداشتی از:
کاظم آذری سیسی


این کتاب بخشی از خاطرات حمیده خانم جوانشیر دختر احمد بیگ جوانشیر آخرین خان قره باغ و همسر جلیل محمد قلی زاده صاحب روزنامه ملانصرالدین است.
تمام دست نوشته های حمیده خانم در انستیتوی نسخه های خطی فضولی به زبان روسی است و بنا به نوشته خانم مهربان وزیر، خاطرات حمیده خانم قسمتی از کل دست نوشته های حمیده خانم است.
این خاطرات را حمیده خانم به درخواست میرجعفر باقراف در سال 1930 نوشته است.
حمیده خانم از نسل خان های قره باغ و خاندان او از نظر حکومت شوراها جزو روشنفکران ضد خلق و مرتجعین ضد مردمی به حساب می آمد. به خاطر همین بود که دست نوشته های حمیده خانم مدت 70 سال به تیر غیب گرفتار شد و در محاق توقیف بود و این مدت نوشته های حمیده خانم در بایگانی ها خاک می خورد. کسی جرأت نداشت که این نوشته ها را منتشر کند.
خاطرات حمیده خانم در اصل به زبان روسی است.
خانم مهربان وزیر مترجم زبان ترکی این خاطرات در پاره ای مواضع کلمات روسی را ترجمه نکرده و همان لغت روسی را در ترجمه آورده و دیگر این که چاپ کتاب به زبان ترکی در سال 2011 با الفبای فارسی در باکو منتشر شده است.
از آنجایی که نوشته های ترکی با الفبای فارسی از یک رسم الخط استاندارد همگانی پیروی نمی کند و هر نویسنده با سلیقه های خود از زسم الخط فارسی استفاده می کند، از آن جهت مشکلاتی هم در این ترجمه به وجود آمده است که کمی و کاستی آن را خواننده خواهد بخشید.

t.me/Safinehyetabriz

یک نسخه از کتاب بالا در یمن است که خیلی سال پیش آن را دیدم و نسخه ای هم در کتابخانه برلین است که سال ۲۰۱۲ آن را در آنجا یافتم و از آن عکسی گرفتم. نسخه مهم و اقدم آن در آمبروزیاناست که عکس آن را هم دارم. این کتاب باید تصحیح و منتشر شود. مدتی پیش به فاضل محترم آقای موسوی بروجردی پیشنهاد کردم کتاب را منتشر کنند. یک تحقیقی از این متن سال ها پیش به عنوان رساله دکتری در غرب صورت گرفت اما هنوز چاپ نشده است. دو نسخه یمن و برلین همدیگر را تکمیل می کنند. نسخه آمبروزیانا بسیار کهن است و البته کامل نیست. نسخه ریشه های مشترک با اخبار صفین نصر بن مزاحم دارد اما به نظر می رسد که تحریری است که در آن از روایات نسخه های دیگر هم استفاده شده. باید کسی جدی روی این متن مهم و ارزشمند شیعی کار کند. در کانال نسخه های خطی عکس یک برگ آن را گذاشتم که می بینید.

با سلام و احترام و تسلیت تاسوعای حسینی، عرض شود، بر پایه تحقیقات میدانی که موسسه الفرقان لندن، با حمایت دهها تراث پژوه محلی در کشورها، در کتاب چهار جلدی المخطوطات الاسلامیه فی العالم (چاپ ۲۰۰۰م، اصل آن به انگلیسی ۱۹۹۲)، انجام داده، نسخه‌های خطی اسلامی (کتابت شده با خط عربی) موجود در کتابخانه‌ها و‌مجموعه‌های شخصی در جای جای این کره خاکی، حدود "۵ میلیون" نسخه (نَه عنوان) برآورده شده است که از این میان طی دویست سال گذشته، یک سوم آنها در حدود ۲۰ هزار جلد فهرست (کتاب، مقاله، رساله و پایان نامه و بانک داده و ...) در حدود ۱۷ زبان، فهرست‌نگاری و‌معرفی شده‌اند، اما اینکه فقط در هندوستان ۱۰ میلیون نسخه وجود داشته باشد که یک میلیون آن "ایرانی" بوده باشد! بر اساس شاخص‌ها، به تحقیق سخنی کاملاً غیرکارشناسانه و‌غیر واقعی است، مگر اینکه ایشان بفرمایند، این تعداد نسخه به‌ همه زبان‌ها، از جمله سانسکریت است که ۱۰ میلیون نسخه آن فقط در هند
است، باز هم سخنی منطقی و‌معقول به نظر نمی‌رسد، امید که عزیزان‌ در این باره بیشتر توضیح دهند با سپاس🙏

اطلاعیه آخوند خراسانی در سال 1308 ق که به چاپ محرف کتاب «مکارم الاخلاق» در قاهره اعتراض کرده، و از «شاهنشاه جهان پناه» [آن وقت ناصرالدین شاه] خواسته است بانی و باعث آن را مواخذه کند. مانند این اطلاعیه، از سوی مراجع و علمای بزرگ دیگر نجف هم صادر شد. در همان سال ملامحمد باقر بهاری اغلاط و اشکالات آن را در کتابچه ای با نام تسدید المکارم نوشت که نسخه ای در کتابخانه فیضیه است، هم آقای استادی مقاله ای در باره آن نوشته و هم متن تسدید المکارم توسط آقای جدیدی نژآد تصحیح شده است. نفس عمل که کتابی شیعی در قاهره، با این وضع منتشر شود و مراجع در باره آن بیانیه بدهند، کار شگفتی است.