رسول جعفریان

صبح روز سه شنبه، باز عازم نمايشگاه شديم. اين سومين روز است كه تازه متوجه گستردگى نمايشگاه شده ايم و فهميديم كه تا بحال وقت خود را تلف كرده ايم; زيرا سالنهاى اصلى جز آنها بوده است كه ما دو روز اول ديده بوديم. واقعاً غرق شديم. امروز موفق شدم، چند كتاب مهم از انتشارات معهد فرانسى قاهره تهيه كنم. به علاوه غرفه ناشران مهم را پيدا كردم. واقعاً درياى بى پايانى است و بعيد نيست كه نيمى از اين سخن درست باشد كه در اينجا چهار ميليون عنوان كتاب هست. بخشى از وقت را هم صرف ديدن كتابهاى دارالمعارف كرديم كه ناشر برجسته اى است و برخى از سالها با معدودى كتاب در نمايشگاه ايران شركت مى كند. ظهر ساعت دو قرار برگشت داشتيم كه ماشين تور نيامد و پس از سه ربع ساعت معطلى خودمان برگشتيم. از دفتر حفاظت منافع زنگ زدند كه آنجا بروم و چند روز را در آنجا باشم كه قبول نكردم. چون برخلاف رفاقت با دوستان بود.

پيش از رفتن به قلعة اصلي، گشتي در قلعه زديم. در حال حاضر بخش مهمي از آن نظامي است و بخشي هم خانه‌هاي افراد نظامي که محدوده آنها مشخص شده است. از دروازه مکي خارج شديم. به دليل تنگ بودن راه ورود و خروج، چراغ قرمز گذاشته‌اند. چند دقيقه اي ماشين‌ها خارج شده و چند دقيقه اي داخل مي‌شوند.
در واقع قلعة گلکنده پايتخت اميران اين شهر بوده و بناي اصلي قلعه که محل اقامت امير و دفاتر و ديوان‌ها بوده به قرن ششم هجري مي‌رسد. بعدها در اختيار سلسله بهمني قرار گرفته و زماني که سلطان قلي مؤسس دولت قطب شاهي به عنوان امير بهمني‌ها اينجا آمده در قلعه اصلي مستقر شده است. در حوالي سال 1000 که حيدرآباد تأسيس شده بسياري از قصرهاي شاهي و ديوان‌ها به اطراف چهار منار منتقل شده است، اما همچنان از اين قلعه استفاده‌هاي نظامي مي‌شده و مردم هم در درون آن بوده‌اند و زمين‌هاي کشاورزي هم با آب فراوان در آن هست. از سرووضع قلعه معلوم ست که تا اين اواخر به صورت محدود مورد استفاده بوده است.
در اين قلعه بناهاي فراواني هست که شناخته شده است و درست مثل يک شهر کامل با يک ارگ و مساجد متعدد مورد استفاده بوده است. بسياري از قصرها به مرور تخريب شده و ديگر آباد نشده است زيرا محل اصلي زندگي حيدرآباد بوده است. اين قصرهاي ويران از بالاي کوه کاملا مشخص است و توريستها از آنها ديدن کرده و گويا مراسم جشن و سرور هم در برخي از شب‌ها در شماري از آنها برگزار مي‌شود.
براي ورود به قلعه خارجي‌ها 100 روپيه و هندي‌ها 5 روپيه مي‌پردازند. از مسيري که تقريبا مشخص است راه افتاده و ساختمان‌هاي سنگي متعدد و متنوع آن را ملاحظه کرديم. در ميان راه مساجد کوچکي هم مشاهده شد که اصولا در درون قلعه و حتي بيرون در نقاط ديگر مشابه آنها را فراوان ديديم. مسجدي که گاه جاي 30 يا 40 و يا حتي کمتر را دارد. يک محراب و يک منبر پله اي از گچ يا سنگ در کنار آن با سه پله وجود دارد. در محراب کتيبه اي ديده نشد، اما علائم علم‌هايي که در عاشورخانه‌هاي اينجا هست فراوان بود.
گهگاه در گوشه و کنار، کتيبه‌هاي سنگي بود که يکي را عکس گرفتم که مربوط به ساختن يک انبارخانه از طرف شخصي به نام خيراتخان در زمان عبدالله قطب شاهي بود.
در مسيري که به بالاي کوه مي‌رفتيم و بناها را يک يک ملاحظه مي‌کرديم، جايي را زير دو سنگ بزرگ که به شکل طبيعي بسيار زيبايي کنار هم قرار گرفته ، به عنوان معبد هندوها ديديم. آقاي قرائي گفت که چند سال قبل اين نبود و تازه درست شده است. اصولا هندوها تلاش مي‌کنند در حيدرآباد جاي پايي باز کنند و اين طرف و آن طرف دکه‌هاي کوچکي را اول سرپا کرده و آرام آرام بزرگتر مي‌کنند. يکي هم اينجاست که چند بت گذاشته‌اند، با اين که روشن است که قلعه از قطب شاهي‌ها بوده و هيچ اثري از اين معابد در آنجا نبوده است. جالب است که شب همين امروز هم در کنار چهار منار و چسبيده به آن به صورت يک وصله ناجور يک دکه اي را از هندوها ديديم که خيلي هم چهار منار را بدقيافه کرده اما به هر حال هندوها دنبال هويت يابي در اينجا هستند.
به تدريج به بالاترين نقطه در قلعه رسيديم که قصر شاهي است. تا حوالي آنجا پله‌ها خيلي عريض و براي رفتن با اسب طراحي شده است. اما در آنجا پله‌ها باريکتر و نزديکتر است. آخرين نقطه قصري است که بالنبسه زيباست اما تميز نيست و تصاوير و خطوط ذغالي مردم فراوان روي ديوارها ديده مي‌شود.
اکنون از بالاي قلعه مي‌توان محدوده وسيعي از حيدرآباد را ديد و البته چون هوا به هر دليل تار بود امکان ديدن چهار منار از آنجا وجود نداشت در حالي که به صورت معمول بايد قابل رؤيت باشد. گنبدهاي محل دفن سلاطين و شاهزادگان قطب شاهي را که در همان حوالي بود از بالا ديديم.
@jafarian1964

در باره این رساله الایمان که به شهید ثانی منسوب شده و گفتم که برخی تردید کرده اند و این که سوال کرده بودم که آیا این نسخه که مربوط به سال 984 یعنی بیست سال بعد از شهید است دیده شده یا نه از دوستم آقای مختاری سوال کردم. ایشان گفتند که در مجله شیعه، شماره دوم، مقاله ای در انکار نسبت این رساله به شهید نوشته اند. اما این که چرا در این عکس جای تاریخ پاک شده به این دلیل است که مولف این رساله، همنام شهید ثانی و معاصر اوست اما گویا چند سالی بعد از شهید زنده بوده و این را نوشته است. کسانی که بعدها تصور کرده اند که این رساله از شهید است، دیده اند که تاریخ تالیف این کتاب، پس از شهادت شهید است. بنابرین عدد را پاک کرده اند. مثلا زمان تالیف 974 بوده آنها عدد 7 را پاک کرده اند و فکر کرده اند اشتباه شده و حتما شهید که 965 شهید شده قبل از آن را تالیف کرده بوده است. در هر حال عالمی باهمین نام یعنی زین الدین علی آن را تالیف کرده، معاصر شهید و اندکی پس از وی بوده و کاتب هم که از رجال خاندان جباعی است در سال 984 آن را کتابت کرده اما هیچ ارتباطی با شهید ثانی ندارد. امیدوارم درست از تلفن متوجه فرمایشات آقای مختاری شده باشم.
@jafarian1964

رساله در اثبات ولادت امیر المومنین علیه السلام در روز سیزدهم رجب
آقا جمال خوانساری / به کوشش رسول جعفریان

به موقف عرض می رساند که در باب روز تولد حضرت امام المتقین و امیر المومنین ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ آنچه بر کمترین ظاهر شد، همان است که قبل از این عرض نمود که مشهور میان علمای ما این است که در روز سیزدهم ماه مبارک رجب بوده. و شیخ طوسی در کتاب مصباح [ص 852] حدیثی نقل کرده از حضرت امام جعفر صادق ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ که در هفتم ماه مبارک شعبان بود، و سند آن حدیث ظاهر این است که صحیح باشد. نهایت قولی از کسی از علمای ما موافق آن نقل نکرده اند. بنابر این، عمل به آن حدیث مشکل است. بلکه ظاهر این است که نزد ایشان خلاف آن معلوم بوده، و بنابر آن به مضمون آن قایل نشده اند، و آن را بر خطایی از یکی از راویان حمل کرده اند.
و امثال این بسیار است که در حکمی، حدیث صحیحی وارد شده، و چون مذهب کسی از علمای ما نشده، آن را طرح می کنند، و عمل به آنچه مذهب علما بوده می کنند، زیرا که مرتبه ایشان ازین بلندتر بوده [که] همگی اتفاق بر خطا بکنند، و با وجود حدیث صحیح بخلاف آن قایل شوند، و کسی از ایشان مطلع بر آن حدیث نشده باشد.
با وجود این که حدیث را نیز ایشان نقل کرده باشند، بلکه عمل نکردن ایشان به آن، دلیل واضحی است بر این که خلاف آن بر ایشان معلوم بوده، و به این سبب آن را طرح کرده اند یا تأویلی کرده اند، زیرا که معنی حدیث صحیح این نیست که نسبت آن به امام ـ علیه السلام ـ معلوم باشد تا این که طرح آن نتوان کرد، بلکه معنی حدیث صحیح این است که همه راویان آن بر مذهب حق باشند، و به حسب ظاهر عادل باشند، و ظاهر است که این منافات ندارد به آن که گاهی بعضی از ایشان سهوی یا خطایی بکند، و نقلی که کرده باشد، هرگاه خلاف آن به دلیل دیگر مشخص شود، طرح شود.
و مؤیدات دیگر نیز از برای آن حدیث مذکور می شود. یکی از آنها این است که در حدیث دیگر، دعایی نقل شده که خداوندا! سؤال می کنم تو را به حق دو مولود در رجب، محمد بن علی و دویم پسر او علی بن محمد [مصباح المتهجد، ص 805]؛ و می گویند که هرگاه تولد آن حضرت هم در ماه رجب باشد، بایست که آن حضرت هم مذکور باشد، و مقدم مذکور شود.
دلالت این، اگر چه فی الجمله ظهوری دارد، نهایت ممکن است که اکتفای به آن دو امام اشاره باشد، به بلندی مرتبه ایشان به این که سؤال بحق ایشان کردن کافی است در استجابت دعا، و حاجت نیست به ضم کردن دیگری.
یا آن که آن حدیث نیز موافق مذهب مشهور علمای ما نیست، و باید که آن را هم طرح کنند، زیرا که در تولد حضرت امام محمد تقی معروف این است که در ماه مبارک رمضان بوده، و قول نادری [است] که در ماه رجب بوده. و در تولد حضرت امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ مشهورتر میانه ایشان این است که در نیمه ماه مبارک ذی حجه بوده، و بعضی گفته اند که در ماه رجب بوده؛ پس آن حدیث را اکثر ایشان طرح می کنند و بر خطایی از یکی از راویان آن حمل می کنند.
و دیگر این که در حدیث دیگر از ابراهیم بن هاشم که از معتمدین اصحاب حضرت امام محمد تقی و امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیهما ـ بوده، نقل شده که او گفته که تولد حضرت امام علی نقی ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ روز سه شنبه سیزدهم ماه رجب بوده، و می گویند که هر گاه تولد حضرت امیر المومنین ـ صلوات الله و سلامه علیه ـ نیز در سیزدهم ماه رجب باشد، بایست که آن را هم ذکر کند.
و جواب این ظاهر است، زیرا که این وقتی مؤید می شود که مراد ابراهیم بن هاشم ذکر فضیلت روز سیزدهم ماه رجب باشد، و آن معلوم نیست، بلکه ممکن است که مراد او بیان تاریخ تولد آن حضرت باشد، و بنابر آن ذکر تولد امام دیگر نیز در این روز در کار نیست، با [یا] آن که شیخ طوسی در مصباح اشاره به طرح آن حدیث کرده [819]، زیرا گفته روایت نکرده ابراهیم بن هاشم قمی که وفات یافت امام علی نقی علیه السلام روز دوشنبه سیوم ماه رجب، غیر این که گفته متولد شد آن حضرت روز سه شنبه سیزدهم رجب، و مراد او به این که گفته که «غیر این که» اشاره است به این [است] که آنچه او گفته، این تتمه را هم دارد [که گفته امام علی سیزدهم رجب بدنیا آمده. یعنی از روی تعجب و انکار است]، و آن موافق مذهب علمای ما نیست، زیرا که مشهور میانه ایشان این است که در نیمه ماه مبارک ذی حجه بود، چنان که مذکور شد. و بعضی که گفته اند که در ماه رجب بوده، در دویم ماه گفته اند یا پنجم.

مؤید دیگر این که در حدیث دیگر وارد شده که چون فاطمه بنت اسد ـ رضی الله عنها که والده حضرت امیر المومنین ـ صلوات الله علیه ـ بود در میانه خانه کعبه وضع حملش شد، و از آنجا بیرون آمد و آن حضرت را به خانه خود آورد، رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ زبان مبارک خود را در دهان مبارک آن حضرت گذاشت، و دوازده چشمه از زبان مبارک آن حضرت منفجر شد، و آن حضرت از آن چشمه ها سیراب شد. پس آن روز را روز ترویه که به معنی سیراب شدن است، نامیدند. و چون روز دیگر شد، آن حضرت نظر کرد به حضرت رسول ـ صلی الله علیه و آله ـ و بر روی آن حضرت خندید، و به جانب آن حضرت اشاره می کرد و مادر آن حضرت چون این حالت را مشاهده کرد، گفت عَرَفَهُ، یعنی شناخت او را، و از آن راه، آن روز را عرفه نامیدند، و چون روز سیوم شد که آن روز دهم ماه ذی حجه بود، ابوطالب که پدر آن حضرت بود، همگی مردم را به ولیمه فرزند بزرگوار خود طلبید، و سیصد شتر و هزار گاو و گوسفند کشت، و ایشان را اطعام کرد. [امالی الطوسی، 708]
و پوشیده نیست که صریح این حدیث این است که تولد آن حضرت در ماه ذی حجه بوده، نه شوال [؟ شعبان] ، پس مؤید احتمال هفتم شوال [؟ شعبان] نمی شود، و بر تقدیری که توجیه ذی حجه بشود به این که در آن زمان نسیء می کرده اند، یعنی ماهها را از جای خود پس می انداخته اند، پس ممکن است که آن ماه شوال [در حاشیه: شعبان. ظ] باشد و ایشان در آن سال، آن را پس انداخته باشند، و ذی حجه نام کرده باشند، جواب همان است که هر گاه علمای حدیث صحیح صریح را عمل نکرده باشند، به اعتبار دلیلی دیگرِ قوی تر که داشته اند، پس این حدیث را نیز به طریق اولی عمل نخواهند کرد.
و مؤید این است این که علما در وجه تسمیه روز ترویه و عرفه وجه های دیگر گفته و متعرض این وجه نشده اند. چه این نشان این است که آن حدیث موافق طریقه ایشان نبوده؛ یا این که طریقه ایشان در نسیء و آنچه بعضی گفته اند که در سال مبدأ حمل حضرت رسالت پناهی ـ صلی الله علیه و آله ـ نسیء شده بود، از برای دفع اشکالی که در آن باب هست، منطبق نمی شود که در این سال هم نسیء شده باشد، و شوال بجای ذی حجه باشد. چنان که به ملاحظه حساب، طریقه ایشان ظاهر می شود.
مجملا چون قول این که تولد آن حضرت در هفتم شعبان باشد، از کسی از علما ما ظاهر نیست، قایل به آن نمی توان شد.
و اگر آن روز مقرر شود که عید شود، باید که روز سیزدهم شود که مشهور میانه علمای ماست، و اگر نه، شرعا دغدغه زیاد دارد، و باعث تشنیع مخالفین می شود که این طایفه خود نیز به علمای خود اعتقاد ندارند، و علانیه، مخالفت همه ایشان می کنند.
بلی، اگر کسی خود تعظیم روز هفتم هم بکند، و روزه و وضو و اعمال خیر در آن هم به عمل آورد، چنان که قبل از این عرض کرده بود، چه به از آن.
و مؤید قول علما می شود این که در فضیلت خصوص هفتم شوال حدیثی نقل نشده و اگر تولد آن حضرت در آن می بود، نمی شد که چیزی در آن باب واقع نشود، بخلاف سیزدهم ماه رجب که در فضیلت ایام بیض آن بسیار وارد شده، و ممکن است که همه آنها به اعتبار مبدأ آن باشد، چنان که در باب فضیلت ایام بیض شعبان وارد شده به اعتبار آخر آن که تولد حضرت صاحب الزمان و خلیفه الرحمان ـ صلوات الله وسلامه علیه ـ در آن باشد. و الله تعالی یعلم. جم. طاب ثراه و جعل الجنة مثواه.
@jafarian1964

اعتراف به اشتباه ملامهدی نراقی به صورت علنی در میان مردم

شنیدم از مرد عالم موثقی که در زمان حیات مرحوم مغفور ملا مهدی نراقی صاحب محرق [القلوب] ـ اعلی الله مقامه ـ از نراق از راه نجف اشرف عازم بیت الله الحرام شده بودند. از آن جمله، یوم ورود به کرمان شاهان، در عهد مرحوم جنّت مکان شیخ علی خان بزرگ بوده است، و جناب آقای آمحمدعلی مرحوم که آقای مطلق مشهور است، چون از ورود جناب ملا مهدی اطلاع بهم می رسانند، به واسطه استقبالی آن جناب آنچه از اعزّه و اشراف از همه اصناف از شهر بیرون می آیند، و ایشان را در نهایت عزّت و حرمت داخل به شهر می نمایند.
و در شب آخر که بنای حرکت ایشان از کرمان شاهان بوده است، در آن شب، در خانه مرحوم خلد آشیان شیخ علی خان با کلّ از علما و بزرگان موعود بوده اند؛ و در آن شب در مجلس بعد از صرف غذا مرحومین مغفورین ـ اعلی الله مقامهما ـ در طرح مسئله با یک دیگر بنای مباحثه و بعد بنای کنایه و بعد بنای منازعه در مجلس در می پیوندد، و ثالثی که قوّه جواب حق و بطلان آن بزرگوار را بگوید، از کجا میسّر بوده؛ لهذا ایشان فصل مُشبعی با یک دیگر می پیچند، به نحوی که مجلس موصوف، به نزدیک به انقلاب می رسد، و مرحوم شیخ علی خان از جای بر می خیزد و خود را در میانه آن ها می اندازد، و کار را به جایی می رساند که دست آن دو نفر را می بوسد که امشب در خانه من این غائله را نگذارید، و بروید که فردا در تمام شهر و ولایات بگویند که شیخ علی خان این مجلس ضیافت را برپا کرده بود که این دو نفر بزرگواران را بر هم انداخته باشد، و ثالثی هم در میانه این ناحیه بلکه در این عصر نیست که امتیاز صدق و کذب کلام و طرح و عنوان مقام شما را بدهد.
لهذا به حسب ظاهر آن دو نفر آقایان را ساکت می سازند ولکن کدورت جزئی قلبی باز در میانه بوده است، و آن مجلس را بر هم زده، هر کس روانه منزل خود می شوند.
و در فردای آن روز مرحوم نراقی عازم و روانه راه بوده اند، و آن خبر شب گذشته از طرح و بحث مجلس خانه مرحوم شیخ علی خان هم در تمامی آن شهر، وضیع و شریف اطلاع بهم رسانیده بودند، و تمام بزرگان و سادات و علما مگر مرحوم آقا آمحمدعلی با دسته خود به واسطه غایله شب گذشته حضور نداشته اند، لکن آن باقی، تماما در حین حرکت و سواری جناب فاضل عالم نراقی به قصد مشایعت حضور داشته اند، و در این هنگامه که تمامی اراده رفتن در همراه جناب ملامهدی [نراقی] داشته اند، بعد از آن که آن بزرگوار سوار می شوند، و تمام خلق ایستاده بودند به آواز بلند ندا می کنند که ایّها الناس در شب گذشته در خانه شیخ علی خان، حاضر با جناب آقای آمحمدعلی بنای طرح مسئله گردید، و مجلس به طول انجامید، و آخر هیچ یک اذعان به حقیقت یکدیگر نکردیم، لهذا بعد از اتمام مجلس به منزل خود آمدم، و در خصوص همان مسئله در کتاب های علمای فقهیه مطالعه نمودم، حق مطلب به جانب جناب آقا آمحمدعلی بوده است، و من خلاف فهمیده بودم. آگاه باشید که ایشان صحیح فرموده بودند، و بر من لازم بود که در میان این ولایت مردم را از اشتباه این کلام و حقیقت فرموده ایشان و بطلان گفته خود را در این ملاء عام و خاص بگویم که دیگر در هر مجلسی از اقوال یکدیگر خلافی و اشتباهی احدی را نباشد، و بعد روانه راه می شوند.
در آن حال تمام خلق کرمان شاهان از آن حرکت با انصاف بی ریای آن بزرگوار خوش آمده که خواستند صورت خود را در رکاب آن بزرگوار سوده کنند و خاک پای او را طوطیای چشم خود سازند.
@jafarian1964

خاطره ای از علی آباد و حسن آباد راه قم ـ تهران
متن زیر را در یک یادداشت خطی از دوره صدارات میرزا علی اصغر خان اتابک (چه سالی) یافتم. اشاره ای به علی آباد، و آبادی آن در این دوره دارد. یادی هم از حسن آباد و بانی کاروانسرای آن شده است.
ما تقریب سی و پنج سال است که دست کم، در هر هفته، یک یا دو بار تابلوی حسن آباد و علی آباد را می بینیم. البته علی آباد شکوهی را که آن زمان داشته، گویا حالا ندارد و ما اصلا جز یک روستای مخروبه چیزی نمی بینیم.
ای کاش این راه قم تهران، ده برابر این آباد می شد، که امکانش هم هست، اما نمی دانم چرا در این مملکت، حسّ آبادی و میدان دادن به این فعالیت ها، وجود ندارد. تا چند سال پیش فکر می کردیم آیا جایی مثل مهر و ماه یا مهتاب ایجاد شود؟ اما شد و دیدیم چه قدر خوب شد.

این هم متن آن یادداشت:
امروز مهمان شخصی هستیم که از جانب حاجی محمد علی خان، مستأجر علی آباد این جاست که اسمش را فراموش کرده ام. من هم خواب را کنار گذارده، برخاستم چای خوردیم. ناهار هم تدارک خوبی دیده بود. بادنجان سرخ کرده، آبگوش، ماست، کره، یخ هم داشت که در تابستان خیلی مطلوب می شود. خیار، گرمک هم بود. بعد از نهار استراحت کردیم.
عصر هم چایی آوردند، شب هم پلو بسیار خوبی با خورش بادنجان خورده، سوار شدیم. علی آباد از جایی شده که در همه ایران منزلی به این با صفایی وجود ندارد. باغ بسیار خوب دارای هر قسم میوه جات، مهمان خانه، بسیار خوب، خلاصه هر کس آنجا برود، میل به توطن می کند، و با خود می گوید کاش تمام منازل این طور بودند. الحق حضرت صدارت عظمی تاکنون پنجاه شصت هزار تومان مخارج اینجا کرده اند
از علی آباد حرکت کردیم، آمدیم قلعه محمد علی خان پیاده شدیم. چای رو خورده دو ساعتی آنجا مکث کرده، بعد سوار شدیم. روز دیگر یک ساعت از آفتاب گذشته، به کاروانسرای حسن آباد رسیدیم که میرزا حسن خان شوکت تازه ساخته، پیاده شده، رفتیم بالاخانه سردر خوابیدیم. نزدیک ظهر برخاسته، نانی خوردیم. سماوری آتش کردیم. مشغول خوردن چای شدیم. استاد عباسقلی رفت قدری انگور و گرمک برداشت آورد.
@jafarian1964

خروس بی وقت خوان را باید سر برید
برخی از قدمای از معتزله، علم را همان اقناع می دانند، این که شخص باور کند که این مطلب درست است این برای او یعنی «علم». راه های رسیدن به حالت اقناع، مختلف است. عقل، حس، احساس و عاطفه و شرایط خاص و از جمله، تحمیل نوعی ذهنیت از سوی اطرافیان به شخص. شعر و مثَل زدن و حتی انواع بیماری های روحی که تصورات خاصی را برای آدمی پدید می آورد. آنچه محک این علم از نظرگاه عمومی است، مقدار مشارکت دیگران است. اهالی خانه، یا محله، یا روستای آن شخص، یا شهر او هم به این مطلب باور دارند و به این استدلالها قانع اند یا خیر. مردم کشور او چطور. همه عالم؟ به علاوه، در ادوار مختلف، این اقناع نسبت به فکری و علمی خاص، چه اندازه تغییر می کند. یک زمان اکثریت قانع اند و زمانی دیگر نه... اشتراک همه نسلها در یک مطلب و قانع شدن نسبت به آن چگونه است؟... به هر روی، در علمِ نسبت به یک مسأله خاص، رسیدن به حالت اقناع به دنبال استدلالهایی که می شود، بحث مهمی است.
و اکنون این که خواندن خروس در وقت یا بیوقت، یک مسأله بوده، البته بوده است. این که در کدام وقت خوش یُمن است و کدام وقت بدیُمن، مهم است. این که در یک تمدن، در یک جامعه، چه گروهی به آن باور داشته اند، تا چه اندازه؟ و آیا تأثیری برای آن قائل بوده اند یا نه؟ و این که اگر بی وقت خواند، و حکم شده است که خروس بی وقت خوان را باید سر برید، این کار را می کردند یا خیر....
حالا یک رساله کوچک دو صفحه ای یافتم در باره خواندن خروس و مرغ در وقت و بی وقت. خوب خواندن خروس معلوم، خواندن مرغ هم محل بحث بوده است.... قاط قاط قطا...، هدف بنده این است که نشان دهم، ما در درون تمدن خود، این قبیل باورها را که مردم عادی هم آن را قبول داشته و علم و دانایی تلقی می کردند، در باره اش رساله می نوشتند و بر اساس آن زندگی می کردند، داشته ایم، فراوان هم. خبر ندارید که هر شب در همین برنامه دروهمی، متولدین هر ماه خصلت و ویژگی هایشان بحث می شد و صد ها وبسایت و کانال تلگرامی این اباطیل را مرور می کنند. وقتی مردم به این نوع دانایی، ایمان دارند و قانع اند، چرا قدیمی ها به خواندن خروس در وقت و بی وقت و احکام صادره آن بی اعتقاد باشند؟ اکنون از خود سوال کنیم دانش ما و علم ما چه بوده است؟ اگر دیگر خروس برابر ما نیست، یا این قبیل نوشته ها در آثار خطی است، معنایش این نیست که ما خیلی متمدن بوده ایم و اصلا از این حرفها نداشته ایم. به عکس، یک مرور به ما نشان می دهد، داشته ایم، خوبش را هم داشته ایم، و غرق در علوم غریبه و باورهای عامیانه و حکایات بی اساس و ... بوده و اینها را علم تلقی می کرده ایم.

باب در دانستن خواندن خروس و مرغ در بی وقت:
هر گاه خروس در اول شب شنبه تا سه ساعت از شب بخواند، دلیل کند که صاحب او بسفر افتد که برای او سود ندهد، باید به جای سفر، سر او را همان ساعت بریده از خانه بیرون اندازند، و تن او را به مستحق رسانند. و هر گاه مرغ بخواند، فرحی [فرجی] از برای صاحب خانه پدید آید، و کشتن او مذموم است. و بعد از سه ساعت خروس بخواند، تا وقت عادت خروسان، مانعی ندارد. و هر گاه مرغ بعد از سه ساعت بخواند، مذموم است او را بکشند و به مستحق برسانند.
روز شنبه هرگاه خروس یا مرغ بخواند، پیش از ظهر مذموم است. بعد از ظهر بخواند خوبست. دلیل به حرمت است.
شب یکشنبه از اول شب تا پنج ساعت هر گاه خروس بخواند بد است، و هرگاه مرغ بخواند خوب است. بعد از پنج ساعت شب، تا صبح، هر وقتِ از آن بخواند بد است. روز مرغ بخواند خوب است دلیل بر زیادتی عمر صاحب است. بعد از آن تا به مغرب شب دوشنبه بد است.
شب دوشنبه از اول شب تا آخر شب خروس بخواند، سوای وقت خواندن خروسان بد است، و هرگاه مرغ بخواند نیز بدست است دلیل می کند بر کمی عمر صاحب، بزودی سر او را بریده به مستحق برسانند.
روز دوشنبه از اول روز تا الی مغرب مرغ بخواند نیک است. شب سه شنبه هرگاه سه ساعت از اول شب خروس بخواند خوب است، دلیل می کند بر کیسه! صاحب، و هرگاه مرغ بخواند بد است دلیل می کند بر تاراج رفتن مال صاحب؛ به زودی مرغ را بکشند و به مستحق رسانند.
روز سه شنبه هرگاه از طلوع صبح تا الی ظهر مرغ بخواند، دلیل می کند بر طول عمر صاحب. بعد از ظهر بد است. دلیل می کند بر بیماری صاحب، پس جگر او را به صاحب بخورانند، و تن او را به مستحق رسانند.
شب چهارشنبه خروس چهار ساعت از اول شب بخواند بد است، دلیل می کند بر تلف شدن اولاد او؛ بزودی خروس را بکشند به مستحق رسانند. و جگر او را کباب نموده در روز یکشنبه به اولاد بخورانند، و هرگاه مرغ بخواند دلیل بر ظفر یافتن و خوشحالی صاحب است.
روز چهارشنبه بیش از ظهر مرغ بخواند هرگاه روی خود را بر طرف خانه کند، دلیل کند که از آن خانه کسی فوت شود، بزودی ببرند سر او و درست به مستحق برسانند. (دنباله دارد)

زلزله خوی و تبریز در سال 1259 قمری
در ایامی که حقیر این تاریخ را به اتمام می رساند، در دار السلطنه تبریز به سبب زلزله، وحشت عظیمی خصوص بیست و هفتم و بیست و هشتم شهر ربیع الاول.
در روز سه شنبه 17 شهر مزبور که عید مولود بود، سه ساعت و نیم از روز گذشته زلزله مخرب در خوی اتفاق افتاد، که کلا شهر خوی خراب شد. در همان روز، همان ساعت، در تبریز هم زلزله غیر مخرب اتفاق افتاد تا بیست و نهم ماه مزبور چند دفعه شب و روز در تبریز زلزله شد، به قراری که مذکور گردید. هر روز در خوی، قریب به سی دفعه زلزله می شد.
باری از هشتم شهر صفر المظفر سنه 1259 تا پانزدهم ربیع الاول علامتی در پایین جنوب و مغرب در آسمان ظاهر شد. اهل تنجیم آن علامت را حربه و نیزک می گفتند که از اقسام ذوذؤابه می گفتند که به سبب آن علامت، در روم، وحشت و انقلاب عظیم خواهد شد. از قراری که تقریر کردند زیاد از چهار صد پانصد نفر در خوی، آدم تلف شده بود، و در شب دوشنبه 13 شهر جمادی الاولی 1259 یکساعت و نیم از شب مزبور گذشته، باز بشدت زلزله شد.
در اوقاتی که این عاصی تاریخ را نوشت، از سن کمترین پنجاه وسه سال گذشته بود که با عینک به جهت بچه ها نوشته شد.
@jafarian1964

تلفات هفتصد هزار نفری در محاصره اصفهان توسط افاغنه قندهاری در سال 1135

کتاب «زبدة التواریخ» اثر محمد حسن مستوفی که خود در محاصره اصفهان حضور داشته، آمار بالا را به عنوان شماره کشته ها و مرده ها در جریان این محاصره یاد کرده است. وی می گوید خود افغانها این سرشماری را انجام داده و مجموعه کسانی را که مرده و دفن شده و یا هنوز جنازه های آنها در اطراف دهات و قلعه ها و سرسیبه ها بود، شمارش کردند. کشته شدن هفت صد هزار نفر از شهری مانند اصفهان، که بسا آن زمان یک و نیم تا دو میلیون جمعیت داشته، می توانسته اساسا این شهر را از لحاظ تمدنی نابود کرده باشد.

متن یاد شده، در کتاب به این شرح است:
از بابت مقتول و متوفى ايام محاصره كه اين فقير بى‏بضاعت [به موجب اين دفتر] از ابتداء محاصره، خود در اصفهان‏ عامل ديوان بوده كه محمود مردود پسر مير ويس افغان غليجايى در سنه 1134 ق/ 1722 م هزار و يك‏صد و سى و چهار از هجرت از قندهار آمده و اصفهان را محاصره نموده، نه ماه اصفهان محصور بوده. در اصل شهر قحط شده به مرتبه‏اى كه جانوران حلال و حرام آنچه بوده خورده‏اند و بعد از آن گوشت ميته. و چند نفر از زنان را گرفتند كه اطفال را غافل گرفته مى‏كشته‏اند و قورمه و يخنى مى‏ كرده مى‏ فروخته‏ اند.
و در روز سيزدهم محرم سنه 1135 ق/ 1722 م امان الله وزير اعظم محمود طرف عصرى با جمعى از افاغنه داخل اصفهان گرديده، بعد از ورود به شهر كه اصفهان را به تصرف درآورده پادشاه را در عمارت آينه خانه كه هميشه خلوت پادشاه بوده محبوس نموده. كشيكچيان افغان قرار داده‏ و مقررى به جهت پادشاه نمودند و از تالار چهل ستون عمارت پادشاهى مجلس كرده، تمامى سركردگان و رؤساى افاغنه را و امراى قزلباشيه را در مجلس نشانيده و شيلان كشيده، بعد از شيلان سياهه اموات را كه از گرسنگى مرده بودند كه دفن نشده و كشته‏هايى كه در سر سيبه‏ها در دور شهر قلعه‏دارى و شهربندى بوده افغان به قتل رسانيده بود، حسب الفرموده آن مردود شماره و سياهه نموده بودند، به نظر شقاوت اثر آن ملعون مطعون دنيا و عقبى رسانيده، يعنى آنچه در ابتداء محاصره در شش ماه اول كه مردم را جانى بوده و اموات خود را دفن مى‏ نمودند و جمعى كه از شهر فرار كرده در عرض راه دهات به قتل رسيده و برطرف شده بودند: هفتصد هزار نفر. [زبدة التواریخ، ص 185 ـ 186)
متن بالا در نسخه چاپی آمده، اما در نسخه خطی دیگری از این کتاب، عبارت بالا به این شکل خلاصه آمده، اما آمار دقیق تر یاد شده است.
الاضافه: از بابت آنچه در آیام ورود محمود پسر خودسر میرویس افغان که در سنه هزار و صد و سی و چهار اصفهان را محاصره نموده، به سبب محاصره قحط شده که این بی بضاعت خود در اصفهان بوده. بعد از نه ماه که محمود داخل شهر شده و مرده و کشته های سرسیبه ها را شماره، و سیاهه آن را به نظر محمود رسانیده اند. آنچه که در ابتدا که مردم را حالتی بوده و اموات خود را دفن می‌نموده اند و دور دهات و و قلعه ها و عرض راه ها بر طرف شده که به قلم نیامده: 693 هزار نفر. (نسخه مجلس، ش 8020، برگ آخر).
گفتنی است که بخش مهمی از این کتاب، تاریخ قدیم به علاوه تاریخ اسلام و ایران و نیز تاریخ روم و فرنگ است که مصحح، بدلایلی که خود در مقدمه یادآور شده، از تصحیح و چاپ آن خود داری کرده است.
@jafarian1964

این تصویر، خاتمه نسخه ای شرایع الاسلام محقق است که در سال 935 کتابت شده است. کاتب آن «شاه علی بن محمد یزدی شیعی» است. هم اسم جالب است، «شاه علی»، از نام های دوره صوفیانه این شهر، هم تعبیر «شیعی». روزگاری است که به تازگی، اوضاع به سمت تغییر مذهب رفته و عنوان «شیعی» برای خود لقبی است. در دعای آخرش «آله و اصحابه» دارد که هنوز فضا ایجاب می کرده که اصحاب هم اضافه شود. کتابت این متن در کاشان بوده و در این یادداشت گفته که سه روز بعد کتابت متن، کتابت حواشی به انجام رسیده است.
@jafarian1964

امسال باز بحث از روز هفتم صفر به عنوان روز وفات امام حسن مجتبی علیه السلام به میان آمد و برخی از دوستان هم سوال کردند. می دانیم که از نظر ماه، مورخان میان صفر و ربیع الاول و از نظر روز، در ماه صفر، میان 7 و 28 صفر و 5 ربیع اختلاف است (منهای آ«ها که روز را ذکر نمی کنند و گاهی صفر و برخی هم ربیع الاول را می گویند) حتما در این باره تحقیقاتی شده است که متاسفانه الان بنده از آنها بی اطلاعم.
اهمّ آراء به این شرح است:
کلینی و نوبختی، وفات را در آخر ماه صفر سال 49 آورده اند [معمولا این جور روزها، با سال 50 هم که شروع سال جدید است، اشتباه می شود]
مفید و طوسی دو شب مانده به آخر صفر را ذکر کرده اند (در مسار و مصباح المتهجد).
در منابع اهل سنت هم مطالب فراوانی آمده و غالبا اوائل و به طور خاص پنجم ربیع الاول را ذکر کرده اند.
طبقات ابن سعد از حرب بن خالد: پنجم ربیع الاول (سال 50) (طبقات: الخامسه 1/354).
طبری (11/514) روز پنجم ربیع الاول (و همین طور ابن طلحه شافعی که متأخر است)
خلیفه بن خیاط (تاریخ: 128) فقط سال را آورده که همان 49 است.
ابن عساکر (تاریخ مدینه دمشق: 13/300 و...) اقوال مختلف را از مصادر متفاوت آورده است. آنجا از ابن ابی الدنیا آورده که حضرت در ربیع الاول سال 49 درگذشت. (13/301). منابعی که ربیع الاول نقل کرده اند، متعددند.
از نظر سال هم بیشتر 49، برخی سال 50 (از جمله کلبی. در : تاریخ دمشق: 13/302)، و برخی هم سال 51 را نوشته اند (13/304).
آنچه با همه این نقلها متفاوت است، نظر شهید در الدروس الشرعیه است که هفتم صفر سال 49 یا 50 را نقل کرده است.
جمع آراء بالا ـ بجز آنچه شهید اول در دروس آورده (هفتم صفر) ـ متمرکز روی تاریخی بین دو روز مانده به آخر صفر تا 5 روز اول ماه ربیع الاول است. [علی القاعده آنها که صفر را می گویند، باید مقصودشان سال 49 باشد، و آنها که ربیع الاول را می گویند، باید مقصودشان سال 50 باشد. این یک حدس است].
جالب است که همین اختلاف در باره زمان رحلت پیامبر خدا (ص) عینا هست، چون آنجا هم اختلاف بین اواخر صفر و اوائل ربیع الاول است.
اما این که شهید، در قرن هشتم، تاریخ را هفتم صفر دانسته، تاریخی که هیچ یک از منابع کهن نیاورده اند، احتمال زیاد دارد که در عبارت اشتباهی شده باشد. عبارت شهید این است: قبض مسموما یوم الخمیس سابع صفر سنة تسع و اربعین او سنة خمسین من الهجرة. (دروس: 2/8).
می توان احتمال داد، که بعد از «سابع» یک «و عشرین من» هم بوده که افتاده است، یعنی روز 27 صفر، احتمالی است که شاهدی ندارد اما چون به تواریخ دیگر نزدیک است، امکان آن هست. این اتفاق در ایراد عبارتی، ممکن است در منبع شهید بوده، او از آن نقل کرده است. هرچه هست، بعد از شهید، و حتی در نسخه های کهن دروس، همین «سابع صفر» آمده است.
یک نکته دیگر هم کمک می کند و آن این که بر اساس تقویم وستنفلد، اول ربیع الاول سال 50 روز جمعه است، و روز 29 صفر (ماه صفر را 29 روز فرض کرده) می تواند پنج شنبه یعنی همین «خمیس» باشد که شهید گفته است. از سوی دیگر، اول ماه ربیع، در سال 49 روز دوشنبه است، و بدین ترتیب روز 27 صفر، می تواند پنج شنبه باشد که این با نظر شهید بسیار نزدیک است، به شرط آن که بگوییم عبارت «سابع و عشرین من صفر» بوده که البته برایش شاهدی نداریم.
در هر حال، تواریخی از سنی و شیعه که روز وفات را از دو روز مانده به آخر صفر تا پنج ربیع الاول هستند، بسیار زیادند و از نظر تاریخی، بسیار دشوار است که بتوان یک نظر تاریخی متفاوت را پذیرفت.
و اما جدولی که در پایان رساله ابراهیم بن قاسم رسی در باره تواریخ ائمه آمده و در آن از هفتم صفر یاد شده، طبق آنچه اخیرا آقای موسوی نژآد نشان دادند، ربطی به اصل رساله رسی ندارد و مصحح آن را در پایان آن رساله افزوده است.
@jafarian1964

نامه فرهاد میرزا در باره کشتی کهنه ای که به حج رفته بوده و باقی ماجرا

نامه زیر در منشآت فرهاد میرزا آمده و مربوط به سفر او به حج در سال 1292 ق است. کشتی یا به اصطلاح واپوری که بنا بوده آنها را به جده برساند، بسیار پوسیده بوده و نزدیک به غرق بوده که آنها به اجبار درر بندر ینبع پیاده شده اند تا از طریق زمینی و لابد با شتر به مکه بروند. کشتی پوسیده جان و مالشان را تهدید می کرده در حالی که راه زمینی، فقط مالشان را. در شرح آن، متنی ادیبانه برای مجد الملک نوشته و شرح این واپور پوسیده و خطری که آنان را تهدید می کرده به او نوشته است. گویا هدف گلایه از احمد افندی بوده که آنها را با علم به این که این واپور پوسیده بوده، سوار آن کرده است.
به هر روی، این نامه، سندی از اسناد حج است و بنده هم از روی این علاقه آن را از یک نسخه خطی از منشآت خواندم. شاید در جای خود دقیق تر از این چاپ شده باشد: عنوانش این است:
کاغذی است که به وزیر مختار از ینبع نوشته شده
جناب معین الملک ـ دام مجده العالی ـ از سستی اسباب جهاز به سختی اعراب حجاز راضی شدیم.
ناصر خسرو می گوید:
از شاه، زی فقیه چنان بود رفتنم / کز ترس [بیم] مار در دهن اژدها شدم
گلخن واپور نمسه [اطریش] و روس دو هزار مرتبه بر این سالون کشتی منحوس مزیّت دارد، و مرارت آبار شور و حرارت قفار پر مار و مور، با قلایص عریان و رؤیت شیخ طلهان، بر این واپور ترجیح خواهد داشت. حیف است که کسی کشتی محروسه داشته باشد، این منحوسه را هم در عداد واپور آب بشمارد؛ فضل الهی بود «و جَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ» شامل حال ما شد، و اگر خدا نخواسته «وَجاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ » بل من کل مکان واحد می شد، چه خاکی بر سر می کردیم. موج طمطام به اوج می رفت، و فوج اجسام به موج آن امید نبود که کسی شهادتین بخواند. «رسیده بود بلائی ولی بخیر گذشت».
شیخ ابراهیم، رئیس ینبع، به کشتی آمد، اطمینان سخت و قول و بخت داد که ما را ان شاءالله از شرّ سفینه مکسره برهاند، و به حیّز مدینه منوره برساند. متوکّلا علی الله رفتیم در بحر احمر، دهشت غرق است که جان و مال در اسف است، و در برّ اغبر، وحشت شرقست که مال قرین تلف. هرچه هست:
صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را / که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را
صدمه شقدوف که عصعص و غضروف را باقی نخواهد گذاشت، بهتر از چقچق تخته های فرسوده و آهن سوده است که یک ساعت راحت و سکینه قلوب ساکنین این سفینه نیست. جسم این واپور به یک نسیم خفیف، سقیم و نحیف خواهد شد تا بریح عاصف و باد عاصف چه رسد. فضل الهی است که به این تخته پاره ها طلعت نجات داده، و به ما خلعت حیات. معلوم شد حضرت خضر علیه السلام با کشتی های شکسته این دریا یک التفاتی دارد که مساکین را به ساحل می رساند، و الا کجا امید زندگانی و نوید شادمانی بود که بنده در خُور ینبع که ینبوع حیات است، از بهنوع ممات نجات یافته، این مختصر را به آن جناب می نویسم. از وجه کرایه که تا جده مایه گذاشته بودیم گذشتیم، و جانی به سلامت در بردیم، و آنچه اعراب خواستند دادیم که ما را به مدینه منوره برسانند. دانای علوم ملای روم گوید که:
پنبه کردم ریسمان خویش را / از غم حلاج رستم یللی
این کاغذ را نزد حاجی احمد بیک به جدّه فرستادم که با پسته بخدمت شما بفرستند که از ما بی خبر نباشید؛ و اگر زحمت نباشد این کاغذ را به طهران نزد سرتیپ بفرستید که در خانه یا به حاجی آخوند برساند.
امروز که جمعه یازدهم ذی قعدة الحرام سنه 1292 است، از کشتی درآمده به ینبع رفتیم، و تفصیل واپور منحوس را در کاغذ دیگر نوشته ایم. احمد افندی از این واپور خبر داشت بروز نداد. زیاده زحمت است.
@jafarian1964

@litera9
مهم‌ترین عادات اجتماعی ایران باستان جشن‌های متعدد آن است که در عرض سال برگزار می‌شده و در خلال آن جشن‌ها، آداب و رسوم بی‌شماری را معمول می‌داشته‌اند. این جشن‌ها که عده آنها خیلی زیاد بوده، هر کدام به مناسبتی مرسوم شده و هر یک هم چه در دربار شاهنشاهان و چه در میان مردم، آداب و رسوم خاصی داشته است که معمول می‌گردیده. در میان جشن‌ها سه جشن «نوروز، مهرگان و سده» از همه بزرگ‌تر و مهم‌تر بوده و از نظر همین اهمیت هم بوده که این جشن‌های سه‌گانه با آن همه تاخت‌وتازها و طول مدت مقاومت کرده و نوروز هنوز هم مرسوم است و دو تا دیگر نیز تا چندی پیش معمول بوده است. این کتابچه به طور خلاصه به این سه جشن پرداخته است.

امسال باز بحث از روز هفتم صفر به عنوان روز وفات امام حسن مجتبی علیه السلام به میان آمد و برخی از دوستان هم سوال کردند. می دانیم که از نظر ماه، مورخان میان صفر و ربیع الاول و از نظر روز، در ماه صفر، میان 7 و 28 صفر و 5 ربیع اختلاف است (منهای آ«ها که روز را ذکر نمی کنند و گاهی صفر و برخی هم ربیع الاول را می گویند) حتما در این باره تحقیقاتی شده است که متاسفانه الان بنده از آنها بی اطلاعم.
اهمّ آراء به این شرح است:
کلینی و نوبختی، وفات را در آخر ماه صفر سال 49 آورده اند [معمولا این جور روزها، با سال 50 هم که شروع سال جدید است، اشتباه می شود]
مفید و طوسی دو شب مانده به آخر صفر را ذکر کرده اند (در مسار و مصباح المتهجد).
در منابع اهل سنت هم مطالب فراوانی آمده و غالبا اوائل و به طور خاص پنجم ربیع الاول را ذکر کرده اند.
طبقات ابن سعد از حرب بن خالد: پنجم ربیع الاول (سال 50) (طبقات: الخامسه 1/354).
طبری (11/514) روز پنجم ربیع الاول (و همین طور ابن طلحه شافعی که متأخر است)
خلیفه بن خیاط (تاریخ: 128) فقط سال را آورده که همان 49 است.
ابن عساکر (تاریخ مدینه دمشق: 13/300 و...) اقوال مختلف را از مصادر متفاوت آورده است. آنجا از ابن ابی الدنیا آورده که حضرت در ربیع الاول سال 49 درگذشت. (13/301). منابعی که ربیع الاول نقل کرده اند، متعددند.
از نظر سال هم بیشتر 49، برخی سال 50 (از جمله کلبی. در : تاریخ دمشق: 13/302)، و برخی هم سال 51 را نوشته اند (13/304).
آنچه با همه این نقلها متفاوت است، نظر شهید در الدروس الشرعیه است که هفتم صفر سال 49 یا 50 را نقل کرده است.
جمع آراء بالا ـ بجز آنچه شهید اول در دروس آورده (هفتم صفر) ـ متمرکز روی تاریخی بین دو روز مانده به آخر صفر تا 5 روز اول ماه ربیع الاول است. [علی القاعده آنها که صفر را می گویند، باید مقصودشان سال 49 باشد، و آنها که ربیع الاول را می گویند، باید مقصودشان سال 50 باشد. این یک حدس است].
جالب است که همین اختلاف در باره زمان رحلت پیامبر خدا (ص) عینا هست، چون آنجا هم اختلاف بین اواخر صفر و اوائل ربیع الاول است.
اما این که شهید، در قرن هشتم، تاریخ را هفتم صفر دانسته، تاریخی که هیچ یک از منابع کهن نیاورده اند، احتمال زیاد دارد که در عبارت اشتباهی شده باشد. عبارت شهید این است: قبض مسموما یوم الخمیس سابع صفر سنة تسع و اربعین او سنة خمسین من الهجرة. (دروس: 2/8).
می توان احتمال داد، که بعد از «سابع» یک «و عشرین من» هم بوده که افتاده است، یعنی روز 27 صفر، احتمالی است که شاهدی ندارد اما چون به تواریخ دیگر نزدیک است، امکان آن هست. این اتفاق در ایراد عبارتی، ممکن است در منبع شهید بوده، او از آن نقل کرده است. هرچه هست، بعد از شهید، و حتی در نسخه های کهن دروس، همین «سابع صفر» آمده است.
یک نکته دیگر هم کمک می کند و آن این که بر اساس تقویم وستنفلد، اول ربیع الاول سال 50 روز جمعه است، و روز 29 صفر (ماه صفر را 29 روز فرض کرده) می تواند پنج شنبه یعنی همین «خمیس» باشد که شهید گفته است. از سوی دیگر، اول ماه ربیع، در سال 49 روز دوشنبه است، و بدین ترتیب روز 27 صفر، می تواند پنج شنبه باشد که این با نظر شهید بسیار نزدیک است، به شرط آن که بگوییم عبارت «سابع و عشرین من صفر» بوده که البته برایش شاهدی نداریم.
در هر حال، تواریخی از سنی و شیعه که روز وفات را از دو روز مانده به آخر صفر تا پنج ربیع الاول هستند، بسیار زیادند و از نظر تاریخی، بسیار دشوار است که بتوان یک نظر تاریخی متفاوت را پذیرفت.
@jafarian1964

شهر مشهد مقدس امن و امان است


سایر ممالک محروسه
_
سایر ممالک محروسه
عموم ممالک ایران در مهد امن و امان و آسایش اند، خاصه مملکت خراسان که این روزها کمال انتظام و امنیت را دارد، بخصوص امنیت شهر مشهد به نوعی است که از قراریکه در روزنامه ها نوشته اند در ایام سا بق کمتری به این امنیت بوده ، از جمله نوشته بودند که کُرّه اسبی در شب از خانۀ میرزا بابای گمرکچی بیرون رفته بوده است و کسی از اهل خانه ندانسته بودند تا و قت صبح دیده اند که اسب دردست یک نفر از سربازهای خلج که قراول شهرند می باشد و به داروغه خانه آورده، صاحبش را می پرسد، بعد از آنکه معلوم شده به صاحبش داد
همچنین علا في درخیابان سفلی دکان داشته، شب در دکان را فراموش کرده که به بندد و بازگذاشته به خانه خود رفته است ازقراولان فوج خلج که مأمور به حفظ و حراست شهرند، گردش می کرده اند، در آخر شب به در دکان مزبور رسیده اند ،دیده اند که باز است، دو نفرقراول را در آنجا گذاشته و دکان را به آنها سپرده و گذاشته اند صبح صاحب دکان از خواب بیدار شده و بخاطرش می آید که در دکان را نبسته است مضطرب و هراسان به در دکان رفته دیده است که دونفر سرباز در آنجا ، یکی مشغول نماز است و یکی دیگر تفنگ دردوش دارد و به قاعده قراولی راه می رود ، بعد از رسیدن آن شخص قراولان می دانند که صاحب دکان است ، به او می گویند که جمیع اموال واسباب دکانش را وارسی بکند، بعد از اینکه وارسی می کند ،قراولها می بینند که جمیع اموال و اسباب دکانش موجود است، آن وقت می روند.
منبع : روزنامه وقایع اتفاقیه ،به تاریخ جمعه پانزدهم شهر جمادی الثانی ۱۲۶۷ ص۲.
(فاطمه قاضیها/ سایت کاتبان)

نامه فرهاد میرزا در باره کشتی کهنه ای که به حج رفته بوده و باقی ماجرا

نامه زیر در منشآت فرهاد میرزا آمده و مربوط به سفر او به حج در سال 1292 ق است. کشتی یا به اصطلاح واپوری که بنا بوده آنها را به جده برساند، بسیار پوسیده بوده و نزدیک به غرق بوده که آنها به اجبار درر بندر ینبع پیاده شده اند تا از طریق زمینی و لابد با شتر به مکه بروند. کشتی پوسیده جان و مالشان را تهدید می کرده در حالی که راه زمینی، فقط مالشان را. در شرح آن، متنی ادیبانه برای مجد الملک نوشته و شرح این واپور پوسیده و خطری که آنان را تهدید می کرده به او نوشته است. گویا هدف گلایه از احمد افندی بوده که آنها را با علم به این که این واپور پوسیده بوده، سوار آن کرده است.
به هر روی، این نامه، سندی از اسناد حج است و بنده هم از روی این علاقه آن را از یک نسخه خطی از منشآت خواندم. شاید در جای خود دقیق تر از این چاپ شده باشد: عنوانش این است:
کاغذی است که به وزیر مختار از ینبع نوشته شده
جناب معین الملک ـ دام مجده العالی ـ از سستی اسباب جهاز به سختی اعراب حجاز راضی شدیم.
ناصر خسرو می گوید:
از شاه، زی فقیه چنان بود رفتنم / کز ترس [بیم] مار در دهن اژدها شدم
گلخن واپور نمسه [اطریش] و روس دو هزار مرتبه بر این سالون کشتی منحوس مزیّت دارد، و مرارت آبار شور و حرارت قفار پر مار و مور، با قلایص عریان و رؤیت شیخ طلهان، بر این واپور ترجیح خواهد داشت. حیف است که کسی کشتی محروسه داشته باشد، این منحوسه را هم در عداد واپور آب بشمارد؛ فضل الهی بود «و جَرَيْنَ بِهِمْ بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ» شامل حال ما شد، و اگر خدا نخواسته «وَجاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ » بل من کل مکان واحد می شد، چه خاکی بر سر می کردیم. موج طمطام به اوج می رفت، و فوج اجسام به موج آن امید نبود که کسی شهادتین بخواند. «رسیده بود بلائی ولی بخیر گذشت».
شیخ ابراهیم، رئیس ینبع، به کشتی آمد، اطمینان سخت و قول و بخت داد که ما را ان شاءالله از شرّ سفینه مکسره برهاند، و به حیّز مدینه منوره برساند. متوکّلا علی الله رفتیم در بحر احمر، دهشت غرق است که جان و مال در اسف است، و در برّ اغبر، وحشت شرقست که مال قرین تلف. هرچه هست:
صبا به لطف بگو آن غزال رعنا را / که سر به کوه و بیابان تو داده ای ما را
صدمه شقدوف که عصعص و غضروف را باقی نخواهد گذاشت، بهتر از چقچق تخته های فرسوده و آهن سوده است که یک ساعت راحت و سکینه قلوب ساکنین این سفینه نیست. جسم این واپور به یک نسیم خفیف، سقیم و نحیف خواهد شد تا بریح عاصف و باد عاصف چه رسد. فضل الهی است که به این تخته پاره ها طلعت نجات داده، و به ما خلعت حیات. معلوم شد حضرت خضر علیه السلام با کشتی های شکسته این دریا یک التفاتی دارد که مساکین را به ساحل می رساند، و الا کجا امید زندگانی و نوید شادمانی بود که بنده در خُور ینبع که ینبوع حیات است، از بهنوع ممات نجات یافته، این مختصر را به آن جناب می نویسم. از وجه کرایه که تا جده مایه گذاشته بودیم گذشتیم، و جانی به سلامت در بردیم، و آنچه اعراب خواستند دادیم که ما را به مدینه منوره برسانند. دانای علوم ملای روم گوید که:
پنبه کردم ریسمان خویش را / از غم حلاج رستم یللی
این کاغذ را نزد حاجی احمد بیک به جدّه فرستادم که با پسته بخدمت شما بفرستند که از ما بی خبر نباشید؛ و اگر زحمت نباشد این کاغذ را به طهران نزد سرتیپ بفرستید که در خانه یا به حاجی آخوند برساند.
امروز که جمعه یازدهم ذی قعدة الحرام سنه 1292 است، از کشتی درآمده به ینبع رفتیم، و تفصیل واپور منحوس را در کاغذ دیگر نوشته ایم. احمد افندی از این واپور خبر داشت بروز نداد. زیاده زحمت است.
@jafarian1964

سال 1967میلادی -حدود 35 شمسی - همراه با تعدادی از دانشجویان دانشگاه بغداد - دختر و پسر- برای بازدید از ایران از بغداد حرکت کرده و بعد از عبور از کرمانشاه به همدان رسیده است.

در همدان برای بازدید قبر ابوعلی سینا رفته است و مورد استقبال مدیر مدرسه که خانمی به نام اعظم شوکا؟؟ بوده قرار گرفته است.یک نشست علمی کوتاه داشته اند و بعد محمد رضا قوام حاکم همدان را ملاقات کرده است .ناهار میهمان حاکم بوده اند و «جلوکباب» خورده اند.اما در عین حال قیمت را هم ثبت کرده است(55 ریال)

از همدان به قزوین! رفته اند و بعد عازم تهران شده اند.هنگام مقایسه ی تهران با آنچه 15 سال قبل دیده است تعجب اش را از سرعت گسترش تهران نمی تواند پنهان کند.قبر رضا شاه ، کاخ گلستان ، حرم عبدالعظیم حسنی ، موزه ی جواهرات و ایران باستان را هم می بیند.از مکان های جالبی که بازدید کرده و درباره ی آن گزارش داده است باشگاه شعبان جعفری (بی مُخ)است.دانشگاه تهران هم رفته اند و در آن جا سخنرانی کوتاهی هم داشت است.در دیدار از روزنامه اطلاعات با عباس مسعودی ملاقات می کند.از تهران راهی اصفهان میشوند و در راه به قم هم سری می زنند.از یک طلبه که در صحن راه می رفته است درباره ی تاریخچه ی حرم حضرت معصومه س سوال می کنند او هم سنگ قلاب شان می کند و ارجاع می دهد به کتاب تاریخ قم ناصر الشریعه😄البته آن ها هم از رو نمی روند و چند سوال دیگر هم می کنند از جمله اینکه ضریح کی ساخته شده ؟گنبد را کی ساخته ؟ مناره را کی ساخته؟ جالب است که طلبه جواب این سوالاتشان را می داند و می دهد!!

بعد از قم به اصفهان و مشهد هم می روند و مشاهداتش درباره ی این دو شهر را هم شرح می دهد. راستی کتاب عکس های بی کیفیت اما خوبی دارد.
اگر حوصله باشد کتاب را ترجمه ی دم دستی می کنم و به اشتراک می گذارم.
@seirdarsafarnameha

🔻تحریف تاریخ

با توجه به دلایل محققان تاریخ، مناسبتی که اخیرا آن را محسنیه نام نهاده اند مصادف با 20 یا 35 - و شاید 50 روز - بعد از رحلت پیامبر اکرم (ص) بوده، و این که برخی آن را سه روز بعد از رحلت می دانند با موازین تاریخی سازگار نیست.

و با توجه به این که مطالبه فدک و اخذ سند آن قبل از بیماری حضرت (س) بوده، ادعای این که سه روز بعد از رحلت پیامبر (ص) پهلوی حضرت (س) شکست!! به این معنی است که دختر مصیبت زده پیامبر (ص) یکی دو روز بعد از رحلت پدر، و زمانی که هنوز بدن پیامبر به خاک سپرده نشده، مصیبت پدر را فراموش کرده و به مطالبه فدک پرداخته است! و قطعا مدعیان آن مطلب به این لوازم معتقد نیستند.

پس بهتر است تحقیق در این موضوع را به محققان و تاریخ دانان سپرد.

ذیلا برخی از تحقیقات صورت گرفته را که سال قبل ارائه کردیم بازنشر می نماییم👇