طی سالهایی که در گروه تاریخ دانشگاه تهران، با دانشجویان گرایش اسناد و مدارک آرشیوی کار می کنم، و البته بنده کمتر درس تخصصی برای آنها داشته ام و بیشتر در نگارش پایان نامه ها مشارکت کرده ام، دریافته ام که آنها از نظر خواندن متن اسناد مشکل دارند. اما مشکل بالاتر، تحلیل این اسناد به لحاظ محتوایی و استفاده بهینه از آنها به مثابه یک فکت تاریخی است. اما بالاتر از اینها، انتخاب موضوع است، موضوعی که بتواند فراگیر باشد و مجموعه ای از اطلاعات بدست آمده از متن اسناد مربوط به آن، عناصر درونی آن موضوع را به یکدیگر پیوند داده و نکته ای تاریخی را با اتکای به اسناد روشن کند. از نظر سخت افرازی، آنها اغلب دسترسی به اسناد ندارند یا اگر دارند، کلید واژه های موجود نمی تواند به آنها کمک جدی کند. در واقع، بیشتر آنها در تنگنای انتخاب موضوع هستند و یک دلیلش هم این است که می خواهند موضوعات صریح و روشن داشته باشند. آنها علاوه بر اسناد می توانند روی نسخ خطی کار کنند. اخیرا موضوعی با عنوان سهم کاشان در تولید نسخ خطی داشتیم که به نظر می آمد برای دانشجو دشوار است، هرچند امیدوارم در نهایت بتواند به نتیجه مطلوبی برسد. حالا فکر می کنم دانشجویان این بخش می توانند روی یک نسخه مهم که دست کم پنجاه یا حتی نسخه بیشتر از آن هست کار بکنند و روی تفاوت این نسخه ها از منظر کلی کار کنند. مثلا کتاب جامع المقاصد کرکی، دهها نسخه دارد که می شود روی آنها، اجازاتی که مربوط به آنهاست و حتی بیشتر، نقش آنها از زمانی که پدید آمده ان تا زمان حاضر، نسبت به شروحی که نوشته شده، و تاثیری که در آثار بعدی داشته اند کار بکنند. برای مثال، حدیقه الشیعه اردبیلی دهها نسخه دارد که هم تفاوت دارند، هم در باره آنها بحثهای مهمی هست و هم حواشی و نکاتی در آنها هست که می تواند مورد بررسی قرار گیرد. در واقع بررسی سرنوشت یک نسخه و یا یک کتاب بر اساس نسخ خطی آن موضوع جالبی است. این به خصوص در باره کتابهایی است که نسخه های فراوان دارند. اما گاه در باره یک نسخه مهم هم می شود کارهایی انجام داد، این مخصوص مواردی است که آن نسخه وضعیت استثنایی داشته باشد. برای مثلا حاشیه نویسی ها، یا اجازات فراوان روی آن باشد. به نظرم برای این گرایش نوپا باید بیشتر اندیشید و دانشجویان را راهنمایی کرد. البته اعتقاد من این است که باید تلاش کرد خود دانشجو موضوعش را انتخاب کند. دادن موضوع به دانشجو بستن راه تعمق و تامل به روی دانشجوست. از آن بدتر تحمیل موضوع به دانشجو ست که برخی از دانشگاه ها این کار را می کنند و به رغم مخالفت دانشجو اصرار دارند که طرح های پژوهشی خود را به دانشجو تحمیل کنند. به نظرم این اصل باید مصوب باشد که هیچ گروهی حق ندارد موضوعی را به دانشجو تحمیل کند و او را در شرایطی قرار دهد که مجبور باشد موضوعی را ناخواسته بپذیرد.
@jafarian1964
این مقاله یکی از بهترین کارهایی بود که در این موضوع نوشته شد. اصل انگلیسی و ترجمه خوب آن (با ویرایش علمی مولف) در این کتاب فراهم آمده است. نشر مورخ. چند نسخه ای به توس خواهیم داد.
@jafarian1964
در مجموعه ای که بسیاری از اوراق آن از میان رفته این سند آمده است:
دعاگوی فقیر که عبدالمجید می باشد، جناب فضائل نصاب میرزا ابوالحسن سیف القضات را ـ سلمه الله ـ در تجدید تمسک سرکار ارشق خان مسیحی را وکیل مطلق بلاعزل کردم که به هر جور مقتضی می داند تمسک او را تجدید نماید و از طرف من وکیل است تحریرا فی هفتم شهر ذی قعدة الحرام سنه 1324
اصطلاح «تمسک» و «تجدید تمسک» فراوان در اسناد آمده است. آیا مقاله ای در باره آن و سابقه اش هست؟
بنده البته خط شیخ انصاری را نمی شناسم اما بر اساس این که روی این نسخه آن یادداشت آمده، حدس می زنم خط شیخ انصاری است. حتما باید متخصصان و آشنایان با خط شیخ در این باره اظهار نظر کنند.
@jafarian1964
این اشعار هم که ابیاتی در باره حمص و ابیاتی در باره طوس است در همان دفتر یادداشت آمده و می تواند به خط شیخ باشد (نزدیک است).
@jafarian1964
این هم یادداشت یک دوست در باره نکته ای که در باره تاریخ فوت فاضل هندی از نسخه ای از کشف اللثام نوشتم. با تشکر از ایشان:
با سلام مطلب وفات علامه فاضل هندی به همین تاریخ کاتب کشف اللثام در ریاض الجنه ج2 ص202آمده بود که در دانشنامه تخت فولاد اشاره شده است.مرحوم زنوزی می نویسد: توفی رحمه الله فی الخامس و العشرین من شهررمضان لیله السبت اول المغرب سنه احدی و ثلاثین بعد المائه و الالف 1131. باتشکر از مطالب بسیار خوب شما .خلیلیان
@jafarian1964
طی سالهایی که در گروه تاریخ دانشگاه تهران، با دانشجویان گرایش اسناد و مدارک آرشیوی کار می کنم، و البته بنده کمتر درس تخصصی برای آنها داشته ام و بیشتر در نگارش پایان نامه ها مشارکت کرده ام، دریافته ام که آنها از نظر خواندن متن اسناد مشکل دارند. اما مشکل بالاتر، تحلیل این اسناد به لحاظ محتوایی و استفاده بهینه از آنها به مثابه یک فکت تاریخی است. اما بالاتر از اینها، انتخاب موضوع است، موضوعی که بتواند فراگیر باشد و مجموعه ای از اطلاعات بدست آمده از متن اسناد مربوط به آن، عناصر درونی آن موضوع را به یکدیگر پیوند داده و نکته ای تاریخی را با اتکای به اسناد روشن کند. از نظر سخت افرازی، آنها اغلب دسترسی به اسناد ندارند یا اگر دارند، کلید واژه های موجود نمی تواند به آنها کمک جدی کند. در واقع، بیشتر آنها در تنگنای انتخاب موضوع هستند و یک دلیلش هم این است که می خواهند موضوعات صریح و روشن داشته باشند. آنها علاوه بر اسناد می توانند روی نسخ خطی کار کنند. اخیرا موضوعی با عنوان سهم کاشان در تولید نسخ خطی داشتیم که به نظر می آمد برای دانشجو دشوار است، هرچند امیدوارم در نهایت بتواند به نتیجه مطلوبی برسد. حالا فکر می کنم دانشجویان این بخش می توانند روی یک نسخه مهم که دست کم پنجاه یا حتی نسخه بیشتر از آن هست کار بکنند و روی تفاوت این نسخه ها از منظر کلی کار کنند. مثلا کتاب جامع المقاصد کرکی، دهها نسخه دارد که می شود روی آنها، اجازاتی که مربوط به آنهاست و حتی بیشتر، نقش آنها از زمانی که پدید آمده ان تا زمان حاضر، نسبت به شروحی که نوشته شده، و تاثیری که در آثار بعدی داشته اند کار بکنند. برای مثال، حدیقه الشیعه اردبیلی دهها نسخه دارد که هم تفاوت دارند، هم در باره آنها بحثهای مهمی هست و هم حواشی و نکاتی در آنها هست که می تواند مورد بررسی قرار گیرد. در واقع بررسی سرنوشت یک نسخه و یا یک کتاب بر اساس نسخ خطی آن موضوع جالبی است. این به خصوص در باره کتابهایی است که نسخه های فراوان دارند. اما گاه در باره یک نسخه مهم هم می شود کارهایی انجام داد، این مخصوص مواردی است که آن نسخه وضعیت استثنایی داشته باشد. برای مثلا حاشیه نویسی ها، یا اجازات فراوان روی آن باشد. به نظرم برای این گرایش نوپا باید بیشتر اندیشید و دانشجویان را راهنمایی کرد. البته اعتقاد من این است که باید تلاش کرد خود دانشجو موضوعش را انتخاب کند. دادن موضوع به دانشجو بستن راه تعمق و تامل به روی دانشجوست. از آن بدتر تحمیل موضوع به دانشجو ست که برخی از دانشگاه ها این کار را می کنند و به رغم مخالفت دانشجو اصرار دارند که طرح های پژوهشی خود را به دانشجو تحمیل کنند. به نظرم این اصل باید مصوب باشد که هیچ گروهی حق ندارد موضوعی را به دانشجو تحمیل کند و او را در شرایطی قرار دهد که مجبور باشد موضوعی را ناخواسته بپذیرد.
@jafarian1964
اشعار ترکی در باره شاه عباس اول و تصرف بغداد توسط وی در سال 1032 و 1033. قبلا مقاله ای در باره این اشعار نوشته ام که در مجلد دوم مقالات و رسالات تاریخی چاپ شده است.
@jafarian1964
گزارش جالبی است در باره این که چرا شاه به سفر فرنگستان رفته است.
@jafarian1964
دو متن در باره تعمیر گنبد امام رضا (ع) پس از زلزله سال 1084 در خراسان
چند سال قبل، یا بهتر بگویم 1389 در نسخه ای یافتم که پس از زلزله سال 1084 در خراسان و آسیب دیدن گنبد امام رضا (ع) و کار تعمیری که به دستور شاه سلیمان انجام شد، آقا حسین خوانساری کتیبه آن را انشاء کرد و همان نوشته شد که تا الان هم هست. آن مقالچه که آن وقت در سایت کتابخانه مجلس و شاید وبلاگم هم بود، این است که خواهد آمد. اما پیشاپیش بگویم که دیشب قصیده ای در این باره دیدم، بسیار زیبا، که ضمن ستایش شاه سلیمان، داستان زلزله و تخریب گنبد را گفته و ماده تاریخی برای آن گفته است. اما مقاله اول:
کتیبه گنبد امام رضا (ع) از آقا حسین خوانساری است / رسول جعفریان
متنی که در ادامه می آید، انشای استاد و فقیه و ادیب برجسته عصر صفوی مرحوم آقا حسین خوانساری (م 1098) است که در آغاز این متن، نام وی به اشتباه آقا حسین خراسانی آمده و علی الاصل باید تصحیفی (تبدیل خوانساری به خراسانی) در آن صورت گرفته باشد. این متن، برای کتابت در اطراف گنبد مطهر امام رضا علیه السلام نوشته شده و در ادامه کارهایی است که در زمان شاه سلیمان صفوی (م 1105) در جهت بازسازی حرم مطهر امام رضا علیه السلام انجام شده است.
آقا حسین خوانساری (م 1098) که علاوه بر جنبه های علمی و دینی، در نگارش متن های ادبی و به طور کل در دانش انشاء، ید طولائی داشت، این متن را به احتمال زیاد به درخواست شاه یا تولیت مشهد، تهیه کرده است.
در باره این متن کوتاه چندین نکته را باید یادآور شد:
1 – تعمیرات دوره شاه سلیمان در حرم مطهر به دنبال زلزله ای است که در سال 1084 در مشهد آمد که طی آن ویرانی به حرم مطهر آسیب رساند. این نکته در همین کتیبه آمده است. آقای عطاردی (تاریخ آستان قدس: 1 / 159 (تهران،1371 ش) نوشته است: در بالای دری که از دارالسیاده وارد دارالحفاظ می شوند اشعاری هست که از آن معلوم می گردد که در سال 1084 زلزله ای شدید در مشهد مقدس آمده و گنبد مطهر از آن آسیب دیده است.
2 – نکته دیگر آن است که تعمیرات آستان قدس تقریبا از دوره شاه عباس تا دوره شاه سلیمان چندان جدی نبوده و باز هم این نکته ای است که از همین کتیبه، البته متن اصلی نه آنچه اکنون برجای مانده – استفده می شود.
3 – نکته دیگری که در متن اصلی کتیبه آمده اشاره خوانساری به سفری است که شاه عباس اول از اصفهان به مشهد، در سال 1010 پیاده طی کرد. این یادداشت گواه آن است که داستان مزبور در اذهان و خاطر مردم باقی بوده است.
4 – باید افزود که متن یاد شده همچنان در حرم مطهر باقی مانده اما گویا از همان آغاز تخلیص شده و جملاتی از آن حذف شده است. مطالب حذف شده، بخشی مربوط به القاب و فضائل شاه سلیمان و بخشی هم شامل اطلاعاتی است که آقا حسین در باره شاه عباس اول به دست داده است. احتمال آن می رود که این تخلیص از آن روی صورت گرفته تا جای کمتری بگیرد. به هر حال مقایسه این دو متن جالب خواهد بود.
5 - این کتیبه به خط محمدرضا امامی است و در چهار ترنج نوشته شده و در اطراف گنبد نصب شده است. شگفت آن که اعتماد السلطنه از این نکته آگاهی داشته است که این متن از آقا حسین خوانساری بوده است. وی در مطلع الشمس نوشته است: عبارت کتیبه ترنج به انشای علامه اجل آقا حسین خوانساری قدس سره می باشد که در معقول و منقول از مشاهیر فحول آن عصر به شمار می آمد. (عزیزانی که می خواهند دو متن را با همدیگر مقایسه کنند مراجعه فرمایند به: تاریخ آستان قدس رضوی: 1/138 - 139)
6 – این یادداشت در پایان نسخه ای از کتاب خزانة الخیال محمد مؤمن شیرازی آمده است که به شماره 13682 در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. طبعا ارتباطی با کتاب خزانه الخیال که در سال 1352 به کوشش آیت الله مرعشی در قم (بصیرتی) چاپ شد ندارد و تنها به صورت یک یادداشت در پایان نسخه روی برگی جدا نوشته شده است.
من کلام الفاضل المحقق آقا حسین الخوانساری لکتیبة القبّة الرضویة
(دنباله دارد)
@jafarian1964
میرزا محمد علی قائنی منجم و فیلسوف م 1305ق. این عکس که تقریبا در حال محو شدن است روی رساله ای که در باره اسطرلاب نوشته آمده است.
@jafarian1964
دزدی از شاه عباس و رفتار شاه عباس با دزد معترف
در صفحه آخر تاریخ عباسی از ملاجلال الدین منجم، منجم شاه عباس، نکته ای لطیف در باره خبر یک دزدی از کاخ شاه آمده است. بنده الان چاپی آن را که سال 1366 سیف الله وحیدنیا چاپ کرد، در اختیار ندارم تا ملاحظه کنم این متن در آن هست یا خیر. اما در تصویری از نسخه خطی آن این مطلب با خطی بسیار خوش آمده نقل می کنم و تصویرش را می گذارم.
مطلب مربوط به سال 1021 و دوران شاه عباس است. اتفاق هم در فرح آباد (شمال) که بخشی از کاخ های سلطنتی در آنجا بنا شده بود افتاده است. ماجرا یک دزدی است و این که خود دزد مدتی بعد اعتراف می کند و پس از آن شاه عباس بخش عمده پول را که اصلش 24 تومان و اندی بوده، به دزد می دهد. زمان این اعتراف، وقتی است که شاه به آمل رفته است. اما نکته لطیف، این است که ملاجلال می گوید من قبلا ـ از روی نجوم ـ این واقعه را پیش بینی کرده و به اطلاع شاه رسانده بودم. این شما و این هم این متن کوتاه:
در فرح آباد، شبی دزدی چند صندوق از سرکار نواب کامیاب شکافته، مبلغ بیست و چهار تومان و ششهزار دینار نقد که بود، برده، بعد از چند روز، دزد آمده گفت که من این مال را برده ام، و حال، چهار رستمداری از من گرفته اند. چون به آمل نزول اجلال واقع شد، رستم داریان آمده، مبلغ مذکور را آوردند. نواب اشرف پنج تومان آن را به رستمداریان شفقت فرموده، و تتمه را به انعام دزد مقرّر فرمودند.
قبل از وقوع جلال منجم، معروض داشته بود که در ذو الحجة الحرام سنه 1021 از راه روی، دزد به خزانه عامره دست یابد و دزد پیدا شود و ضرر نیابد و مال به خزانه عاید نگردد. تم بالخیر.
(تصویر مطلب را ذیلا ملاحظه فرمایید).
@jafarian1964
مهرهای روی نسخه (با تاریخهای 1083 ـ 1096) با تعبیر داخل عرض شد که نشان می دهد نسخه سلطنتی بوده و کتاب هر از چندی چک می شده است. قبلا مقاله ای در این باره نوشتم. (به لینک زیر نگاه کنید)
@jafarian1964
این مقاله یکی از بهترین کارهایی بود که در این موضوع نوشته شد. اصل انگلیسی و ترجمه خوب آن (با ویرایش علمی مولف) در این کتاب فراهم آمده است. نشر مورخ. چند نسخه ای به توس خواهیم داد.
@jafarian1964
اهدای نسخه ای از تاریخ بیهقی از سوی عبدالحی حبیبی به سعید نفیسی
استاد عبدالحی حبیبی (1289 ـ 1353ش) از پژوهشگران افغانی به نام است که شماری از آثار وی در باره تاریخ افغانستان شهرت دارد و با فرهیختگان ایرانی معاصر خویش ارتباط نزدیک داشته است.
در میان نسخه های سعید نفیسی که به کتابخانه مرکزی آمده است، نسخه ای نسبتا جدید (از حوالی 1300 قمری) از تاریخ بیهقی هست که اول وآخر آن افتاده، و مفتی صدرالدین تاشکندی آن را از روی نسخه چاپ طهران که به کوشش ادیب پیشاوری آماده شده، تکمیل کرده است.
در دو صفحه نخست کتاب، دو یادداشت از عبدالحی حبیبی آمده است. یکی اهداء نامه او خطاب به سعید نفیسی است که در آن چنین آمده است:
کراچی، 12 مارچ 1956
به حضور حضرت استاد، سرآمد فضلای روزگار، آقای سعید نفیسی، یادگار اقامت منفای کراچی تقدیم شد. عبدالحی حبیبی افغانی
در صفحه مقابل آن، یادداشت دیگری در باره این نسخه آمده است که نکات سودمندی در آن وجود دارد. عبدالحی حبیبی در این یادداشت در باره نسخه و ویژگی های آن توضیح داده و چنین نوشته است:
این نسخه در کابل خریداری شد، از حیث صحت خیلی خوبست، چون با نسخه مطبوع آقای نفیسی مقابلت شد، در برخی عبارات با آن فرق دارد، و حتی با نسخه بدلهای آن متفاوتست، بنابر این نسخه مستقلی شمرده می شود.
در برخی عبارات که با نسخ مطبوع اختلاف موجود است، آنچه درین نسخه آمده، از حیث قیمت ادبی نیز مزیت دارد، اما خط و کاغذ نسخه جدید است، و غالبا در حدود 1300 ه ق در ایران نوشته شده و کاغذ آن هم انگلیسی است.
آغاز و آخر کتاب افتاده بود، و آن را غالبا مرحوم مفتی صدرالدین تاشکندی که در حدود 1317 ش در قندهار مفرور بود و همانجا مرد، و از نوابع علما و سیاسیون قرن حاضر بود، از روی نسخه طهرانیه مطبوعه سید احمد ادیب پیشاوری تکمیل کرده است، و بعد از مرگ او این نسخه به کابل افتاده و من خریدم، روان مفتی شاد باد، که چه مصایبی در راه حق دید و در غربت بمرد. 22 جون 1955منفای مئگمری، عبدالحی حبیبی
این نسخه به شماره 5933 در کتابخانه مرکزی دانشگاه نگهداری می شود.
(جالب این که در فهرست دانشگاه، در باره این نسخه، هیچ اشاره ای به این نکته نشده است!).
@jafarian1964
این نوشته ای در پشت پاکت نامه بوده است. و اما مهم این عددی است که در پایین نوشته شده است! عدد از نظر ابجدی «بدوح» را نشان می دهد 8642 که علی القاعده باید 2469 نوشته شود. بدوح نام فرشته نامه رسان است که از علوم غریبه به میان مردم سرایت کرده در قدیم روی پاکت های نامه، نوشته می شد. در واقع، یا نوشته می شد: بدوح، یا همین عدد را که معادل ابجدی آن است می نوشتند. توضیح زیر را سابقا در این باره نوشته ام که باز اینجا می گذارم.
هر دو یادداشت ذیل مربوط به «بُدّوح» است.
لازم به یادآوری است که در کتاب شمس المعارف الکبری» از بونی، (م 622) مکرر در باره این «بدوح» توضیحاتی آمده است.
@jafarian1964
امسال باز بحث از روز هفتم صفر به عنوان روز وفات امام حسن مجتبی علیه السلام به میان آمد و برخی از دوستان هم سوال کردند. می دانیم که از نظر ماه، مورخان میان صفر و ربیع الاول و از نظر روز، در ماه صفر، میان 7 و 28 صفر و 5 ربیع اختلاف است (منهای آ«ها که روز را ذکر نمی کنند و گاهی صفر و برخی هم ربیع الاول را می گویند) حتما در این باره تحقیقاتی شده است که متاسفانه الان بنده از آنها بی اطلاعم.
اهمّ آراء به این شرح است:
کلینی و نوبختی، وفات را در آخر ماه صفر سال 49 آورده اند [معمولا این جور روزها، با سال 50 هم که شروع سال جدید است، اشتباه می شود]
مفید و طوسی دو شب مانده به آخر صفر را ذکر کرده اند (در مسار و مصباح المتهجد).
در منابع اهل سنت هم مطالب فراوانی آمده و غالبا اوائل و به طور خاص پنجم ربیع الاول را ذکر کرده اند.
طبقات ابن سعد از حرب بن خالد: پنجم ربیع الاول (سال 50) (طبقات: الخامسه 1/354).
طبری (11/514) روز پنجم ربیع الاول (و همین طور ابن طلحه شافعی که متأخر است)
خلیفه بن خیاط (تاریخ: 128) فقط سال را آورده که همان 49 است.
ابن عساکر (تاریخ مدینه دمشق: 13/300 و...) اقوال مختلف را از مصادر متفاوت آورده است. آنجا از ابن ابی الدنیا آورده که حضرت در ربیع الاول سال 49 درگذشت. (13/301). منابعی که ربیع الاول نقل کرده اند، متعددند.
از نظر سال هم بیشتر 49، برخی سال 50 (از جمله کلبی. در : تاریخ دمشق: 13/302)، و برخی هم سال 51 را نوشته اند (13/304).
آنچه با همه این نقلها متفاوت است، نظر شهید در الدروس الشرعیه است که هفتم صفر سال 49 یا 50 را نقل کرده است.
جمع آراء بالا ـ بجز آنچه شهید اول در دروس آورده (هفتم صفر) ـ متمرکز روی تاریخی بین دو روز مانده به آخر صفر تا 5 روز اول ماه ربیع الاول است. [علی القاعده آنها که صفر را می گویند، باید مقصودشان سال 49 باشد، و آنها که ربیع الاول را می گویند، باید مقصودشان سال 50 باشد. این یک حدس است].
جالب است که همین اختلاف در باره زمان رحلت پیامبر خدا (ص) عینا هست، چون آنجا هم اختلاف بین اواخر صفر و اوائل ربیع الاول است.
اما این که شهید، در قرن هشتم، تاریخ را هفتم صفر دانسته، تاریخی که هیچ یک از منابع کهن نیاورده اند، احتمال زیاد دارد که در عبارت اشتباهی شده باشد. عبارت شهید این است: قبض مسموما یوم الخمیس سابع صفر سنة تسع و اربعین او سنة خمسین من الهجرة. (دروس: 2/8).
می توان احتمال داد، که بعد از «سابع» یک «و عشرین من» هم بوده که افتاده است، یعنی روز 27 صفر، احتمالی است که شاهدی ندارد اما چون به تواریخ دیگر نزدیک است، امکان آن هست. این اتفاق در ایراد عبارتی، ممکن است در منبع شهید بوده، او از آن نقل کرده است. هرچه هست، بعد از شهید، و حتی در نسخه های کهن دروس، همین «سابع صفر» آمده است.
یک نکته دیگر هم کمک می کند و آن این که بر اساس تقویم وستنفلد، اول ربیع الاول سال 50 روز جمعه است، و روز 29 صفر (ماه صفر را 29 روز فرض کرده) می تواند پنج شنبه یعنی همین «خمیس» باشد که شهید گفته است. از سوی دیگر، اول ماه ربیع، در سال 49 روز دوشنبه است، و بدین ترتیب روز 27 صفر، می تواند پنج شنبه باشد که این با نظر شهید بسیار نزدیک است، به شرط آن که بگوییم عبارت «سابع و عشرین من صفر» بوده که البته برایش شاهدی نداریم.
در هر حال، تواریخی از سنی و شیعه که روز وفات را از دو روز مانده به آخر صفر تا پنج ربیع الاول هستند، بسیار زیادند و از نظر تاریخی، بسیار دشوار است که بتوان یک نظر تاریخی متفاوت را پذیرفت.
@jafarian1964
طی سالهایی که در گروه تاریخ دانشگاه تهران، با دانشجویان گرایش اسناد و مدارک آرشیوی کار می کنم، و البته بنده کمتر درس تخصصی برای آنها داشته ام و بیشتر در نگارش پایان نامه ها مشارکت کرده ام، دریافته ام که آنها از نظر خواندن متن اسناد مشکل دارند. اما مشکل بالاتر، تحلیل این اسناد به لحاظ محتوایی و استفاده بهینه از آنها به مثابه یک فکت تاریخی است. اما بالاتر از اینها، انتخاب موضوع است، موضوعی که بتواند فراگیر باشد و مجموعه ای از اطلاعات بدست آمده از متن اسناد مربوط به آن، عناصر درونی آن موضوع را به یکدیگر پیوند داده و نکته ای تاریخی را با اتکای به اسناد روشن کند. از نظر سخت افرازی، آنها اغلب دسترسی به اسناد ندارند یا اگر دارند، کلید واژه های موجود نمی تواند به آنها کمک جدی کند. در واقع، بیشتر آنها در تنگنای انتخاب موضوع هستند و یک دلیلش هم این است که می خواهند موضوعات صریح و روشن داشته باشند. آنها علاوه بر اسناد می توانند روی نسخ خطی کار کنند. اخیرا موضوعی با عنوان سهم کاشان در تولید نسخ خطی داشتیم که به نظر می آمد برای دانشجو دشوار است، هرچند امیدوارم در نهایت بتواند به نتیجه مطلوبی برسد. حالا فکر می کنم دانشجویان این بخش می توانند روی یک نسخه مهم که دست کم پنجاه یا حتی نسخه بیشتر از آن هست کار بکنند و روی تفاوت این نسخه ها از منظر کلی کار کنند. مثلا کتاب جامع المقاصد کرکی، دهها نسخه دارد که می شود روی آنها، اجازاتی که مربوط به آنهاست و حتی بیشتر، نقش آنها از زمانی که پدید آمده ان تا زمان حاضر، نسبت به شروحی که نوشته شده، و تاثیری که در آثار بعدی داشته اند کار بکنند. برای مثال، حدیقه الشیعه اردبیلی دهها نسخه دارد که هم تفاوت دارند، هم در باره آنها بحثهای مهمی هست و هم حواشی و نکاتی در آنها هست که می تواند مورد بررسی قرار گیرد. در واقع بررسی سرنوشت یک نسخه و یا یک کتاب بر اساس نسخ خطی آن موضوع جالبی است. این به خصوص در باره کتابهایی است که نسخه های فراوان دارند. اما گاه در باره یک نسخه مهم هم می شود کارهایی انجام داد، این مخصوص مواردی است که آن نسخه وضعیت استثنایی داشته باشد. برای مثلا حاشیه نویسی ها، یا اجازات فراوان روی آن باشد. به نظرم برای این گرایش نوپا باید بیشتر اندیشید و دانشجویان را راهنمایی کرد. البته اعتقاد من این است که باید تلاش کرد خود دانشجو موضوعش را انتخاب کند. دادن موضوع به دانشجو بستن راه تعمق و تامل به روی دانشجوست. از آن بدتر تحمیل موضوع به دانشجو ست که برخی از دانشگاه ها این کار را می کنند و به رغم مخالفت دانشجو اصرار دارند که طرح های پژوهشی خود را به دانشجو تحمیل کنند. به نظرم این اصل باید مصوب باشد که هیچ گروهی حق ندارد موضوعی را به دانشجو تحمیل کند و او را در شرایطی قرار دهد که مجبور باشد موضوعی را ناخواسته بپذیرد.
@jafarian1964
از کانال «نسخه پژوهی» درباره کتابچه صریح الملک👇:
گزارشی است در خصوص مستغلات و املاک موقوفه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی. در آغاز آن آمده: «صورت کتابچه صریح الملک مستغلات و املاک موقوفه که در عهد سلطنت و دولت... شاه عباس صفوی انارالله برهانه بتولیت عالیحضرت... شیخ شریف نیک زاهدی متولی ابتیاع و وقف آستانه صفویه نموده صریح الملک علیحده بتاریخ شهر ربیع الاول سنه ۱۰۳۸ق. حسب‌الامر الاعلی نوشته شده بتفصیلی است که خلاصه آن درین کتابچه نوشته می‌شود...».
در مجموعه ای که بسیاری از اوراق آن از میان رفته این سند آمده است:
دعاگوی فقیر که عبدالمجید می باشد، جناب فضائل نصاب میرزا ابوالحسن سیف القضات را ـ سلمه الله ـ در تجدید تمسک سرکار ارشق خان مسیحی را وکیل مطلق بلاعزل کردم که به هر جور مقتضی می داند تمسک او را تجدید نماید و از طرف من وکیل است تحریرا فی هفتم شهر ذی قعدة الحرام سنه 1324
اصطلاح «تمسک» و «تجدید تمسک» فراوان در اسناد آمده است. آیا مقاله ای در باره آن و سابقه اش هست؟
الكتب والمواضيع والآراء فيها لا تعبر عن رأي الموقع
تنبيه: جميع المحتويات والكتب في هذا الموقع جمعت من القنوات والمجموعات بواسطة بوتات في تطبيق تلغرام (برنامج Telegram) تلقائيا، فإذا شاهدت مادة مخالفة للعرف أو لقوانين النشر وحقوق المؤلفين فالرجاء إرسال المادة عبر هذا الإيميل حتى يحذف فورا:
alkhazanah.com@gmail.com
All contents and books on this website are collected from Telegram channels and groups by bots automatically. if you detect a post that is culturally inappropriate or violates publishing law or copyright, please send the permanent link of the post to the email below so the message will be deleted immediately:
alkhazanah.com@gmail.com
