گفتگوهای تراثی (آرشیو)

مهدیه اسدی:
با سلام ،
آیا کسی از دوستان نسخه یا نسخه های خطی از نفثه المصدور را در اختیار دارد ؟

کار بسیار شایسته و بایسته ای است. البته لزومی ندارد که همه نسخه ها در همین سایت خودتان قابل دانلود باشد، بلکه می توانید از نسخه های موجود در سایت های دیگر هم استفاده کنید البته به شرطی که لینک مستقیم دانلود در سایت شما باشد.
نکته ای که باید عرض کنم این است که در چینش نسخه ها در سایتتان سعی کنید از فهرست فنخا پیروی کنید یعنی نسخه ها را به همان ترتیب قرار دهید و در ذیل هر نسخه اطلاعاتی لا اقل در حد اطلاعاتی که در فهرست فنخا برای هر نسخه آمده درج شده و در آخر گزینه دانلود ( یا لینک مستقیم دانلود ) گذاشته شود.
البته کارتان بسیار سخت است و از دست کسانی مثل من کمترین هم کاری جز دعا ساخته نیست.
به هر حال (حتی اگر این کار صورت هم نپذیرد ) دغدغه اندیشمندانه تان بسیار ستودنی است.

یکی از مجموعه داران معروف نسخه هایی با تاریخ های بسیار کهن و گاهی با قرائنی دال بر خط مؤلف بودن نسخه و یا مشتمل بودن بر اجازات و انها و تصحیح و نگاره ها و تذهیب های چشم نواز و دیگر امتیازاتی که برای نفاست نسخه در نظر گرفته می شود به کتابخانه های داخلی و خارجی عرضه می کرد و مبالغ هنگفتی به جیب می زد و این کار ادامه داشت تا اینکه به قول استاد فقید عبد الحسین حایری این شخص از دنیا رفت و بخشی از مخطوطات مکتبه وی به یکباره به بازار عرضه شد : حدود 300 نسخه خطی , همه برخوردار از امتیازات فوق العاده و درجه بالایی از نفاست !!
اینجا بود که شک و شبهه در کار این نابکار بالا گرفت و مشخص شد که وی با کمال مهارت از خطوط علما تقلید می کرد و در ساخت کاغذ و دیگر لوازم نسخه پردازی جعال زبردستی بود.
به همین جهت در هنگام فهرست نگاری کتابخانه مجلس هرگاه در نسخه ای به مهر کتابخانه او برخورد می کردیم , استاد حایری می فرمود : دوستان مراقب باشید این نسخه هم از آن مجموعه کذایی است.

با سلام و تبریک سال نو به همه دوستان و استادان محترم. آیا کسی از بزرگواران تصویر نسخه یا نسخه های کهنی از الرسالة القشیریه را در اختیار دارد؟ منظورم نسخه هایی است که دست کم پیش از سال هفتصد هجری کتابت شده است.

دوستمان فرمودند نتیجه میدهد، خواستم ببینم منظورشان از «نتیجه» چیست؟ داده های نسخه یا نسخه دیجیتال؟ داده ها که بله قابل سرچ هست (البته وبسایت جدید اشکالات زیادی دارد)، باید دانست این سایت یازمالار، در کنار داده های متنی نسخ، برخی (آنهایی که علامت چشم دارد)، با عضویت و پرداخت پول (لیر)، امکان دانلود نسخه هم میدهد. خواستم ببینم ایشان که فرمودند نتیجه میدهد، آیا امکان دسترسی رایگان به نسخ مذکور هم هست یا منظورشان فقط داده های نسخ است با سپاس?

سلام دوستان کسی از خط مقرمط که به معنای نوشته های ریز و ناخوانا برای ارسال پیامهای محرمانه است اطلاع بیشتری دارد آیا فقط همان خط عادی است که ریز نوشته میشده یا نوعی خط است که علاوه بر ریز بودن الفبای آن هم متفاوت است؟

سلام بر دوستان گرامی
سوالی دارم از محضرتان
ایا کتاب فصول الاعراض : ترجنه حدود الامراض از محمداکبر ارزانی صرفا نسخه خطی است؟
یا نسخه چاپی هم دارد؟
با سپاس

یک سوم درس روش تحقیق، آموزش جستجو در منابع دیجیتال باشد

چند روز قبل همراه دو سه نفر از دوستان، مشغول جستجو در وبسایت هایی بودیم که کتابخانه های دیجیتال عرضه می کنند. این مسأله از زوایای مختلف قابل بررسی است. آنچه مسلم است، وبسایت های یاد شده، نیاز قابل توجهی از مشتریان را برطرف می کنند. این که با چه کیفیتی و با چه فرمتی گذاشته باشند، طبقه بندی آنها چگونه باشد، حوزه مورد علاقه آنها چه باشد، تبلیغی باشند یا تحقیقی و بسیاری از مسائل دیگر، همه قابل بحث است. برخی کتابخانه ها سرمایه های خود را ارائه کرده اند و برخی هم از این طرف و آن طرف اسکن کرده یا از منابع وبسایتی دیگر برداشته و در وبسایت خود گذاشته اند. گاهی هم منازعاتی وجود دارد، دزد به دزد می زند، و شاه دزد و این مطالب.... که خود جالب است.
اما آنچه اکنون می خواهم عرض کنم این است که دانشجویان ما در این زمینه، یعنی آشنایی با این قبیل وبسایت ها دو دسته اند، گروهی که بسیار اندک اند، آشنایی با این وبسایت ها دارند و راه استفاده از آنها را می دانند، اما اغلب دانشجویان، نه تنها این وبسایت ها را نمی شناسند، که راه سرچ درست را هم نمی دانند. در واقع، حتی اگر زحمت جستجو به خود بدهند، نهایت در گوگل یک سرچ کلی می کنند. فرضا کلمه دانلود را هم می زنند، اما بیش از این نه همت دارند و نه آشنایی. بسیاری از آنها، وقتی وارد آرکایو یا فورشر می شوند، راه جستجو در داخل آن را هم نمی دانند. علاوه بر این که با تنوع این وبسایت ها آشنا نیستند. مواردی وجود دارد که شاهد وجود هزاران کتاب در آنها هستیم که به هیچ روی برای دانشجویان و حتی استادان ما شناخته شده نیست.
به نظرم، ما نیاز به یک تخصص و آموزش ویژه در زمینه سرچ داریم. ما باید مراکزی را برای آموزش جستجو و سرچ ایجاد کنیم. در هر دانشکده ای دفتری با این عنوان باشد. شاید در کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها یا کتابخانه های دانشکده ها. به هر حال باید جایی باشد که عده ای متخصص و آشنا با وبسایت ها، بتوانند دانشجویان را آموزش دهند. می دانم که این قبیل پیشنهادها هم وقتی عملی شود، باز اسباب دست مشتی آدم سودجو می شود که عده ای آدم ناآشنا را به این کار می گمارند، اما اگر واقعا در این زمینه دقت شود، کمک بزرگی به دانشجویان خواهد بود.
برای مثلا در تحقیقات ایرانی، وبسایت های مربوط به مرکز نور، مسلما نیاز به آموزش دارد. آنها امکانات و استعداد بالایی را در وبسایت های خود و یا روی سی دی ها دارند، اما کسی از آنها آگاه نیست. مع الاسف استادان هم اغلب از این زمینه ها دور هستند، و نمی توانند دانشجویان را راهنمایی کنند. من فکر می کنم در زمینه های علمی مختلف، این مشکل وجود دارد.
یکی از کارهای دیگر این است که دست کم یک سوم درس روش تحقیق باید روی یادگیری سرچ باشد. اگر استاد این توانایی را داشته باشد و سایت دانشگاه هم اجازه دهد و این کار با دقت و پشتکار انجام شود، مسلما کار دانشجو آسان تر خواهد بود. در حال حاضر، از بخش کمی از این امکانات استفاده می شود وطبیعی است که وقتی درست استفاده نشود، مراکزی هم که در صدد توسعه کارهای دیجیتالی هستند، سست خواهند شد.
@jafarian1964

۱۴- مجموعه های آثار شریف مرتضی و پیشنهادی برای فضلای جوان

چنانکه قبلا هم مکرر نوشته ام احتمالا شریف مرتضی و یا برخی شاگردان او در نحوه تنظیم مجموعه های مختلف رسائل او و چینش آن مساهمت داشته اند. از مجموعه رسائل و آثار کوچک شریف مرتضی چندین سنت مختلف نسخه خطی داریم. مناسب است کسی همت کند و تبارشناسی سنت های مختلف نسخ خطی مجموعه رسائل شریف مرتضی را بر اساس همه نسخه های شناخته شده آنها مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. معمولاً دسته های معینی از رسائل او در مجموعه های جداگانه ای در نسخه ها تکرار می شوند و تنظیمات و ساختارها بر اساس الگوهای مختلف در نسخه های خطی آثار او قابل پیگیری است. برخی از آنها معلوم است تعدادی از مسائل پراکنده را با ذکر تاریخ هر مسئله و بدون توجه به تنوع موضوعات گرد هم می آورند. تعدادی دیگر هست که تعدادی از مسائل را با توجه به مشابهت موضوعی گرد هم آورده است، مانند مسائلی در رابطه با آیات قرآن. بعید نیست اینها کار خود شریف مرتضی و یا شاگردانش به هدف گردآوری اجوبه او به پرسش ها و در واقع آرشیو سازی برای آنها باشد. تعدادی از مجموعه های خطی آثار او مسئله هایی ( یا حتی تکه هایی) را بنا بر موضوع و یا اهمیت گرد هم می آورند که معلوم است از کتاب های بزرگش و یا از اجوبه شناخته شده او به مسائل شهرها برگرفته شده و گرد هم آمده اند. بنابراین بخشی از کتاب های مفقود شریف مرتضی را می توان بر اساس همین مجموعه ها که به صورت اجوبه متفرقه گرد هم آمده بازسازی کرد. هر چه هست برای این کار نخست بایست تمامی نسخه های خطی این مجموعه ها شناسایی، دسته بندی و تبارشناسی شود. این کار کمک بزرگی است برای بازسازی سالشمار و ترتیب آثار شریف مرتضی.

یک سوم درس روش تحقیق، آموزش جستجو در منابع دیجیتال باشد

چند روز قبل همراه دو سه نفر از دوستان، مشغول جستجو در وبسایت هایی بودیم که کتابخانه های دیجیتال عرضه می کنند. این مسأله از زوایای مختلف قابل بررسی است. آنچه مسلم است، وبسایت های یاد شده، نیاز قابل توجهی از مشتریان را برطرف می کنند. این که با چه کیفیتی و با چه فرمتی گذاشته باشند، طبقه بندی آنها چگونه باشد، حوزه مورد علاقه آنها چه باشد، تبلیغی باشند یا تحقیقی و بسیاری از مسائل دیگر، همه قابل بحث است. برخی کتابخانه ها سرمایه های خود را ارائه کرده اند و برخی هم از این طرف و آن طرف اسکن کرده یا از منابع وبسایتی دیگر برداشته و در وبسایت خود گذاشته اند. گاهی هم منازعاتی وجود دارد، دزد به دزد می زند، و شاه دزد و این مطالب.... که خود جالب است.
اما آنچه اکنون می خواهم عرض کنم این است که دانشجویان ما در این زمینه، یعنی آشنایی با این قبیل وبسایت ها دو دسته اند، گروهی که بسیار اندک اند، آشنایی با این وبسایت ها دارند و راه استفاده از آنها را می دانند، اما اغلب دانشجویان، نه تنها این وبسایت ها را نمی شناسند، که راه سرچ درست را هم نمی دانند. در واقع، حتی اگر زحمت جستجو به خود بدهند، نهایت در گوگل یک سرچ کلی می کنند. فرضا کلمه دانلود را هم می زنند، اما بیش از این نه همت دارند و نه آشنایی. بسیاری از آنها، وقتی وارد آرکایو یا فورشر می شوند، راه جستجو در داخل آن را هم نمی دانند. علاوه بر این که با تنوع این وبسایت ها آشنا نیستند. مواردی وجود دارد که شاهد وجود هزاران کتاب در آنها هستیم که به هیچ روی برای دانشجویان و حتی استادان ما شناخته شده نیست.
به نظرم، ما نیاز به یک تخصص و آموزش ویژه در زمینه سرچ داریم. ما باید مراکزی را برای آموزش جستجو و سرچ ایجاد کنیم. در هر دانشکده ای دفتری با این عنوان باشد. شاید در کتابخانه های مرکزی دانشگاه ها یا کتابخانه های دانشکده ها. به هر حال باید جایی باشد که عده ای متخصص و آشنا با وبسایت ها، بتوانند دانشجویان را آموزش دهند. می دانم که این قبیل پیشنهادها هم وقتی عملی شود، باز اسباب دست مشتی آدم سودجو می شود که عده ای آدم ناآشنا را به این کار می گمارند، اما اگر واقعا در این زمینه دقت شود، کمک بزرگی به دانشجویان خواهد بود.
برای مثلا در تحقیقات ایرانی، وبسایت های مربوط به مرکز نور، مسلما نیاز به آموزش دارد. آنها امکانات و استعداد بالایی را در وبسایت های خود و یا روی سی دی ها دارند، اما کسی از آنها آگاه نیست. مع الاسف استادان هم اغلب از این زمینه ها دور هستند، و نمی توانند دانشجویان را راهنمایی کنند. من فکر می کنم در زمینه های علمی مختلف، این مشکل وجود دارد.
یکی از کارهای دیگر این است که دست کم یک سوم درس روش تحقیق باید روی یادگیری سرچ باشد. اگر استاد این توانایی را داشته باشد و سایت دانشگاه هم اجازه دهد و این کار با دقت و پشتکار انجام شود، مسلما کار دانشجو آسان تر خواهد بود. در حال حاضر، از بخش کمی از این امکانات استفاده می شود وطبیعی است که وقتی درست استفاده نشود، مراکزی هم که در صدد توسعه کارهای دیجیتالی هستند، سست خواهند شد.
@jafarian1964

بسم الله الرحمن الرحیم

نسخه های خطی در دیوار!!

با یک جستجوی ساده در سایت دیوار کافیست که با نسخه های خطی مختلفی مواجه شوید.این مقدار قابل توجه نسخ نشان دهنده ی حجم فراوان نسخه هایی هست که همجنان در دست مردم مانده و هیچ رسیدگی به حفظ این میراث مهم نمی شود.
نکته مهم این که این مقدار نسخه ها فقط درصد ناچیزی از نسخه های باقی مانده در دست مردم را نشان می دهد، چه این که اکثر مردم یا نسخ خود را در معرض فروش نگذاشته، یا در بخش های دیگر به فروش می رسانند. اکثر نسخه ها، توسط عده ای مردم ناآگاه که حتی فرق بین چاپ سنگی و خطی را نمی دانند عرضه می شود.برخی حتی قادر به خواندن نام یا تاریخ نسخه یا دانستن موضوع آن نیستند!
بگذریم از چندین برابر نسخی که در دست افراد متخصص و حرفه ای در حال گردش است...

مروری بر برخی از نسخ عرضه شده در سایت دیوار👇🏻

این نسخه خطی در کتابخانه ملی است.

در سایا خود کتابخانه ملی ذیل "مجموعه" و سپس "نسخه خطی" قابل دانلود است.

ولی الان در سایت کتابخانه ملی حتی عنوان نسخه را هم باز نمی کند.

یا سایت کتابخانه به طور موقت مشکل دارد یا اصلا نسخه قابل دانلود نیست.

با این ای میل با بخش نسخه های خطی کتابخانه ملی تماس بفرمایید تا راهنمایی کنند:

manuscripts.info@gmail.com

سلام و احترام
در سایت نسخ خطی کتابخانه ملی، نسخه ای را جستجو کردم. نتیجه نشان داد که چند تا از آن در کتابخانه دانشگاه تهران وجود دارد. در کنار شماره بازیابی میزند «عکس»؛ مثلا «6961عکس». ولی در سایت دانشگاه تهران، همین شماره داخل گیومه را که میزنم نتیجه ای نمیدهد. بدون کلمه عکس که میزنم، رکوردی را می آورد که ارتباطی با نسخه موردنظر بنده ندارد.
دوستان لطفا بفرمایند که چگونه میتوانم دسترسی پیدا کنم.
آیا معنای شماره بازیابی که میدهد این است که عکس نسخه وجود دارد؟
اگر بله، دسترسی به نسخه های عکسی چگونه است؟
ممنون

بسیار عالی دست مریزاد، در ترجمه گوگلی این نوشتار درباره این تک برگ، توضیحاتی ارزنده داده که درج آن خالی از لطف نیست👇


✅ گیاهان نقاشی شده در روم
✍ دیوید لیث

گیاه مصور یک ژانر از کتاب دارویی است که در دوران باستان یونانی-رومی حداقل از قرن اول قبل از میلاد شناخته شده است. برای مثال، دایره‌المعارف Pliny the Elder ( Natural History 25.8)، تعدادی از نویسندگان گیاهان دارویی را ذکر می‌کند که تصاویری از گیاهان را در بالا شرح اثرات دارویی آنها ارائه کرده‌اند. یکی از اولین نمونه‌های باقیمانده از چنین گیاهان مصور، که قدمت آن به حدود 400 سال پس از میلاد می‌رسد (برای قضاوت از روی دستخط آن)، یک برگ کدکس پاپیروس مجلل با تصاویر تمام رنگی به نام «پاپیروس جانسون» (P. Johnson) به نام جان دی است. موننس جانسون که آن را در سال 1904 یافت. [1] او آن را در شهر آنتینوپولیس در مصر میانه کشف کرد و اکنون در کتابخانه ولکام لندن نگهداری می شود.

L0015764 پاپیروس جانسون، قطعه ای از گیاهی مصور.در یک طرف صفحه، گیاهی کلم مانند با برگ‌های سبز مایل به آبی تیره را می‌بینیم که نام Symphyton را دارد ، که احتمالاً به عنوان comfrey ( symphytum officinale L.) شناخته می‌شود. عنوان باقی‌مانده که مستقیماً در زیر تصویر نوشته شده است، به شرح زیر است، اگرچه ممکن است متن پس از استراحت چندین خط دیگر ادامه داشته باشد:

این گیاه وقتی آسیاب شود هر خونریزی را درمان می کند و زخم ها و تاندون های بریده شده را آگلوتینه می کند. سرفه خونی را درمان می کند…

در طرف دیگر، گیاه Phlomos ، احتمالاً قالین (verbascum Thapsus L.)، با برگ های سبز و زرد که از پنج ساقه جوانه می زنند و یک پیاز بزرگ با ریشه به تصویر کشیده شده است. این بار این گیاه به تنهایی از نظر پزشکی مفید نیست، بلکه به صورت یک داروی ترکیبی همراه با چندین ماده دیگر توصیه می شود (در اینجا به نظر می رسد انتهای عنوان حفظ شده است):

پاپیروس جانسون، برعکس. فلوموس
پاپیروس جانسون، برعکس. فلوموس
«( 1 کلمه خوانده نشده، به عنوان مثال «اعمال») ... آب گیاه، مرزنجوش، مغز آهو، تمام التیام دهنده، موم، رزین سقز، و روغن زیتون قدیمی. کسانی را که از (دردها؟) و انواع (خستگی؟) آسیب دیده اند، شفا می دهد.

بر روی پاپیروس، رنگ مورد استفاده برای به تصویر کشیدن گیاهان به طور قابل توجهی پر جنب و جوش باقی می ماند، اگرچه نمی توان همین را برای شرح هایی که کاربردهای دارویی آنها را توصیف می کند، گفت. این به دلیل جوهر مبتنی بر فلز استفاده شده به نام جوهر گال آهن است که در طول زمان مستعد محو شدن است و وضعیت نامناسب این متون به این معنی است که اخیراً حس مداوم از آنها استخراج شده است. با این حال، جوهر در زیر نور ماوراء بنفش بسیار واضح‌تر نشان داده می‌شود، همانطور که امیدواریم از تصویر زیر مشاهده کنید، و ما اکنون ایده بسیار بهتری از نوع اطلاعات پزشکی موجود در این گیاه داریم.

همان توصیه های درمانی نیز در اثر طب اخترشناسی که به طور مشابه در مصر ساخته شده است، یافت می شود. این رساله ای است به نام «درباره قوای گیاهان » ( De virtutibus herbarum ) که به «تسالوس فیلسوف» نسبت داده شده است، که هویت او موضوع بحث و جدل هایی بوده است (به ویژه اینکه آیا او دکتر تسالیوس از قرن اول پس از میلاد است یا نه. ترالس - فکر نمی کنم او باشد). این رساله طالع بینی اطلاعات پزشکی 19 گیاه جداگانه را ثبت می کند که هر کدام با یکی از 12 علامت زودیاک یا یکی از 7 ستاره سرگردان (که همان سیارات یونانی است) مرتبط است.یعنی) که در آن زمان شناخته شده بودند، یعنی خورشید، ماه، عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل. مدخل‌ها بسیار طولانی‌تر و دقیق‌تر از آن‌هایی هستند که روی گیاهان مصور نگهداری می‌شوند، با چندین کاربرد دارویی مختلف برای هر گیاه، و مقادیر مشخصی در دستور العمل‌های ترکیبی، و همچنین یادداشت‌هایی درباره تاریخ‌های صحیح، که در سیستم‌های تقویمی مختلف ارائه شده‌اند، برای هر گیاه گنجانده شده است. برداشت گیاهان برای به حداکثر رساندن قدرت آنها. دست‌نوشته‌های باقی‌مانده از این متن نجومی، اما هیچ تصویری از گیاهان ندارند.

متأسفانه مشخص نیست که این گیاه مصور دقیقاً چه رابطه ای با این اثر نجومی داشته است، آیا هر دو به یک منبع مشترک وابسته بودند یا یکی منبع دیگری بود. با این حال، لازم به ذکر است که بخش‌های باقی‌مانده از گیاه پاپیروس هیچ اثری از مواد نجومی موجود در «در قدرت گیاهان » را نشان نمی‌دهد . اطلاعات دیگری وجود دارد که ممکن است حاکی از نوعی رابطه مستقیم باشد. اگر همه 19 گیاه در رساله اخترشناسی به ترتیب حروف الفبای یونانی دوباره چیده شوند، حداقل تصادفی قابل توجه است که دو گیاه آخر سمفیتوم و فلوموس هستند که البته در گیاه گیاهی در کنار هم قرار گرفتند.