گفتگوهای تراثی (آرشیو)

با سلام و ارادت خدمت دوستان عزیز ،با توجه به قرآن نوشته های به جا مانده از قرون اولیه هجری خط عرب تا قرن چهارم فاقد نقطه و اعراب بوده است و بر روی پوست حیوانات نوشته می شده است لذا از لحاظ فنی کتاب نویسی تا قرن چهارم امکان نداشته است و هیچ نوشته ای بجز قرآن از قرون اولیه هجری موجود نیست ،با توجه به این مطلب سلیم بن قیس هلالی کتابش را با چه خطی و بر روی چه چیزی نوشته است آیا برگی از آن کتاب موجود است که ما امروز آن را ببینیم و به آزمایشگاه بدهیم تا اصالت آن را تایید کند ؟؟؟

با سلام خدمت دوستان محترم. در یکی از مقالات انگلیسی نوشته David Jacobs و Barbara Rogers که در سال 1990 چاپ شده نویسندگان بیان کرده اند که نخ های سبز رنگ برای صحافی آثار پیامبر و نخ قرمز رنگ برای صحافی متون فقهی استفاده می شده است. این نویسندگان با بررسی نسخ خطی موجود در India Office Library در لندن این نظر را بیان کرده اند. آیا اطلاعی در این مورد دارید؟

با سلام و احترام
قطعاتي از خطوط قدما به واسطه رطوبت جوهر مركب پخش شده است به نظر شما بهترين ماده براي پاك كردن اين لكه ها بدون تخريب كاغذ چه ميباشد

کتب از کتب مصور این دوره شاید قدیمیترین آن «اندرزنامه» باشد که تاریخ ۴۸۳ هجری را دارد و کریستین پرایس آن را «کهنترین مینیاتور» می داند که در گرگان به سال ۴۷۵ تا ۴۸۳ نوشته و به تصویر کشیده شده است و اکنون به همراه دیوان مصور دیگری با نام «ورقه و گلشاه» که داستانی تغزلی دارد در موزه توپقاپوی استانبول نگهداری می شود. این نسخه یکی از عالیترین نمونه های تصویرگری در کتب مربوط به شیوه سلجوقی است. بیشتر اهل فن نگاره های این کتاب را اثر هنرمندی ایرانی می دانند. این نسخه ممتاز طبق تحقیقات پژوهندگان در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری نگاشته و مصور شده است. هفتاد و یک تصویر در این کتاب وجود دارد که متن و زمینه بسیاری از آنها به رنگهای آبی و قرمز و سبز است و بخشهای خالی و ساده متن با گل و پرنده و پیچکهای تزئینی پر شده و یادآور شیوه سفالینه های این دوران است. متن کتاب از اشعار فارسی است و تصاویری زیبا بدون استفاده از سایه روشن و قوانین مربوط به مناظر و مرایا دارد.

از مهمترین اسناد دوره صفوی احکام صدور این عهد(مثال) است که ان را در اصطلاح دیوانی مثال می گفته اند...
نشان کلی این نوع احکام طغراهای بالای آنهاست که به سبک خاصی نوشته می شده و با گذشت زمان پیچیده تر و خواندن آن دشوارتر می گردیده است...

از مهمترین اسناد دوره صفوی احکام صدور این عهد(مثال) است که ان را در اصطلاح دیوانی مثال می گفته اند...
نشان کلی این نوع احکام طغراهای بالای آنهاست که به سبک خاصی نوشته می شده و با گذشت زمان پیچیده تر و خواندن آن دشوارتر می گردیده است...

سلام ، اینکه گفته شده است که به نظر می رسد ، یک نظر قبل از پژوهش است یا یک نظر بعد از پژوهش؟ منظور این است که یک فرضیّه است یا یک نظریّه . اساس این نظر چیست؟ منظور از به درد ما نمی خورد ، چیست؟ یعنی برای رفع کدام مشکل به درد ما نمی خورد. ؟ برای رفع کدام مشکل ، کارآیی ندارد؟ مگر کس ادّعا داشته که تقسیم بندی هایی که شده است ، به درد همه می خورد و می شود با آن همه مشکلات را حل کرد؟ یعنی این نظریّه یا فرضیّه در مقابل چه نظریّه یا فرضیّه ای مطرح شده است؟

از نسل ناسخ التواریخ تا نسل نور السیره
امروز نخستین روز درس منابع تاریخ اسلام بود. به طور معمول روزهای اول شروع ترم، تعداد کمتری از دانشجویان به کلاس می آیند. با این حال کلاس ما تشکیل شد و پنج دانشجو حاضر بودند. بحث امروز در باره ای این نکته بود که تصور نسل ما از تاریخ اسلام، چه تفاوتی با تصور نسلهای قبلی دارد. این سوال، مبتنی بر مساله کتاب و منبع است، به این معنا که هر نسلی، برای خود تاریخ اسلام می نویسد، تواریخی که با منابعی که مثلا چهار یا پنج دهه قبل نوشته شده، متفاوت است. سابقا در ایران، تاریخ اسلام یک رشته تخصصی مطرح نبوده، اما مردم غالبا به تاریخ علاقه داشته اند. اکنون مساله این است که در دهه های بیست و سی شمسی، بعدها در دهه چهل و پنجاه و سپس دهه شصت و هفتاد، هر کدام متن های نوشته شده در تاریخ اسلام، نویسندگانی با سلایق ادبی و فکری مختلف هستند. ما دقیقا می توانیم زمان یک نوشته و متفکر آن را با تعلق خاطرش به وضع جاری و زمانه، تبیین کنیم. اگر ما به اطراف مشروطه برویم، یا نیمه دوم قرن سیزدهم هجری و حتی پیش از آن، باز همین مساله را داریم. نسل ناسخ التواریخ، یک نسل ویژه ای در نگارش و درک تاریخ اسلام است. در این بررسی سه نکته مهم در باره هر دوره هست. یکی این که با چه نثری نوشته شده ، دوم بر اساس چه منابعی نوشته شده و سوم با چه گرایشی نوشته شده است. ما می توانیم این پرسش را داشته باشیم که در دوره قاجاری، چه نوع کتابهایی در تاریخ اسلام نوشته شد. این مساله هم در باره کتابهای فراگیر و عمومی و هم آثاری که در باره بخش هایی از تاریخ اسلام نوشته می شده، مطرح است. روشن است که تعداد قابل توجهی اثر در دوره قاجاری در باره کربلا نوشته شده است، همین طور در باره امامان. گاهی هم آثاری عمومی در باره تاریخ اسلام. مانند همین پرسش و بررسی را برای دوره صفوی هم می توان کرد. البته دوره صفوی مانند دوره قاجار، می تواند به چند دوره فرعی تر تقسیم شود. اما فعلا در کل، بحث ما این است که توجه داشته باشیم، آثار تاریخی در هر دوره، نسبت به صدر اسلام، از نظر نثر و منابع و اندیشه، قابل بحث هستند. اگر شما دو قرن جلوتر بروید، یعنی دوره ایلخانی، آثاری در تاریخ اسلام نوشته شده که متناسب با همان دوره است. تاریخ اسلام رشید الدین فضل الله و نیز تاریخ اسلام حافظ ابرو و شماری دیگر، از این دست هستند. از نظر منابع تاریخ اسلام، ما باید توجه داشته باشیم که آنچه پیش از سقوط بغداد نوشته شده با آنچه بعد از آن هست، به کلی متفاوت است. بخش قابل توجهی از این مساله، به این مربوط می شود که بسیاری از منابع کهن تاریخ اسلام که تا حوالی قرن های پنجم و ششم استفاده می شد، از پس از حمله مغول از دسترس خارج شد. این خارج شدن تا دوره های اخیر که دوباره متون خطی بازیافت، تصحیح و نشر شده، ادامه داشت. به این معنا که ما تا پنج شش دهه قبل، به صورت عمومی، تواریخ اصلی صدر اسلام را در اختیار نداشتیم. بنابرین منابعی که نوشته می شد، از منابع دست چندم استفاده می کردند. این وضعیت در بسیاری از موارد هنوز هم ادامه دارد و بسیاری از افراد، همچنان و به جای این که از مآخذ اصلی استفاده کنند، از منابع دوره صفوی بهره گرفته به نوشتن تاریخ می پردازند. توجه پیدا کردن به نسخ قدیم خطی، معلول توجه یا نهضت تازه ای بود که از لحاظ منبع شناسی نسبت به آثار قدیم صورت گرفت و تاکنون ادامه دارد. برای بحث اصلی مان، و برای مثال، می توان اشاره به روضه الشهداء کرد که وقتی در حوالی 910 نوشته شد، منابعش، همان آثار مشهور دوره تیموری بود. این نکته که فقط از همان منابع استفاده کند طبیعی است، چون این منابع مورد نظر، در دسترس نویسنده بوده، و علاوه، از نظر نثر و تفکر هم، با مولفانش به هم نزدیک بوده اند. مجموعه در دوره تیموری، تاریخ اسلام به سبک و سیاق خاصی است و آثار آن شباهت کامل با دیگر داشته و کسانی که در آن فضای فکری زیست می کردند، آن آثار را می پذیرفتند و در نگارش آثار جدید هم استفاده می کردند. همین مثال، در دوره و روزگار ما هم صدق می کند. آثاری که در دهه شصت در تاریخ اسلام نوشته شد، از منابع مشخصی استفاده کرده و تحت تاثیر دیدگاه های مشخصی بود. ما به تدریج باید تفاوت منابع متفاوت را که متعلق به قرون مختلف است، بشناسیم و به خصوص نسبت به منابع دست اول و سبک و سیاق نگارش آنها، بحث کنیم. حالا نسل جدید، نسل نورالسیره ای هستند، یعنی ا زمنابعی استفاده می کنند که در نور السیره آمده است. با توجه به این که تولید این کتاب از نزدیک به دو دهه پیش است، و آثار فراوان دیگری از متون قدیم تصحیح و منتشر شده، باید بگوییم نسل نورالسیره از آن آثار کم تر استفاده می کنند. این مساله البته ارتباط نزدیکی با بحث ما ندارد اما از جهتی دیگر، در درس منابع، محل توجه است.
@jafarian1964

@litera9
در این کتاب متجاوز از پنج هزار لغت و ضرب‌المثل گردآوری شده است. در خصوص املای کلمات آنچه صحیح‌تر به نظر می‌آمده، ضبط شده است. برای درک مفهوم کامل بعضی از اصطلاحات ناگزیر لغاتی آورده شده که محلی نبوده و واژه‌ای است فارسی که به وسیله همه فارسی‌زبانان بکار می‌رود. برای تعیین مفهوم و مورد استعمال هر کلمه مثال‌هایی از نظم و نثر بعد از هر لغتی ذکر شده است تا مفهوم کلمات به‌خوبی درک شود. به منظور درک معنی کامل افعال مرکب، افعال بد و صورت لازم و متعدی ذکر شده است. ضرب‌المثل‌ها در ذیل همان کلمات اصلی ذکر شده است؛ برای مثال «گَندِه خر» و «وای به حال گَنده فروش» در ذیل کلمۀ «گَنده» ذکر شده است. نام، شهرت و تخلص شعرایی که از اشعار آنان به طور نمونه استفاده شده، در پایان کتاب درج گردیده است. در این مجموعه هر جا واژه، ضرب‌المثل یا اصطلاحی از کازرون و دشتستان ضبط شده، مشخص شده است.

سفرنامه ناصرالدین شاه
ناصرالدین قاجار
@litera9
سفرنامه‌های ناصرالدین شاه ملعون، مجموعه‌ای از خاطرات سفرهایی‌ست که توسط خود او به تحریر درآمده است. ناصرالدین شاه از فرمانروایان معدودی است که به هر سفری می‌رفته، تمامی آنچه را که دیده و در حین سفر اتفاق افتاده یادداشت می‌کرده است. این یادداشت‌های سفر جمع‌آوری شده و در قالب مجموعه سفرنامه‌های ناصرالدین شاه ارائه شده است.
وي علاقه وافري داشته تا زندگانی خود را روز به روز یادداشت کند و چون قسمتی از خاطرات روزانه او مصادف با سفرهاي متعدد داخلی و خارجی او بوده، این قسمت از خاطرات یعنی یادداشتهایی که در روزهاي سفر انجام شده، نام سفرنامه به خود گرفته است.
به گفته (تملق گوئی) مسعود میرزا ظل السلطان :
قوت قلم غریبی داشتند. شاید پنج جلد به قطر روضۀ الصفا به خط مبارك خودشان جزئیات زندگانی خود را چه رسمی و چه غیررسمی مرقوم فرموده اند چه به خط فرانسه و چه به خط ایران.
البته برخلاف گفته مسعود میرزا همه این نوشته‌ها به خط خود ناصرالدین شاه نبوده است. ولی سفرهایی که به اروپا داشته با خط خود اوست. مجموعه این خاطرات در دو جلد در سازمان اسناد ملی ایران موجود است.

در نسخه مورد نظر غرض نویسنده ذکر نمونه و مثال است. نام این افرادی که امده در قرون متفاوتی میزیستند. ضمن اینکه خاطر نشان کنم تصوف از قرون اولیه اسلامی بوده و در بیشتر جای ها افکار متصوفه با شیعیان اشتراک دارد مانند اعتقاد به ولایت مولا امیرالمومنین ع. کتب متعددی نیز در این زمینه نگاشته شده. انکار وجود تصوف در قرون اولیه مانند انکار وجود شیعه در قرون اولیه است که توسط برخی اهل سنت گفته شده.

سلام، این رساله مطلع الانوار که عنوان آن با شنگرف نوشته شده و مرحوم جلال الدین همایی یادداشتی روی آن دارد را چگونه و با ذکر چه مشخصاتی و از کدام کتابخانه می توانم تهیه نمایم؟

✅ به نظر می‌رسد مطلب فوق یافته‌هایی جدید درباره ocr باشد، در این نوشتار خانم دکتر آدی کاینن شونبرت از یافته‌ها و تحقیقات جدید خود با استفاده از نرم افزار "Transkribus" در تبدیل متون نسخ خطی دیجیتال شده (= متون دستنویسِ همه زبان‌هایی که با خط و الفبای الفبای عربی نوشته شده‌اند) سخن گفته است.👆👆

اساتید بزرگوار سلام در این قسمت مشخص که خدمتتان ارسال کردم و بع خوانش خود را از متن ارسال کردم سه سوال داشتم در قسمت :
« باید دانست که این شعر فردی علیحده است و بعد ازین شعری علیحده و در بعضی نسخه به جای یار مهر یافته شده وآن چه بعضی را در قافیه "دهر ومهر" تردد است؛ زائد است. چه در بعضی مقام اختلاف حرکت ماقبل باشد، قید آمده است .چنانکه: بیت؛
"همه دانندکاین کس در همه عمر نکرده هیچ قصدِ گفتن شعر "»
1- شعر فردی علیحده آیا از جهت قافیه گفته؟
2- -قافیه «دهر» را با «یار» قافیه گرفته و در ادامه گفته در بعضی نسخ دهر را با مهر گرفته اند این نظر را چه گونه می دانید؟
3- در خوانش قسمت مشخص شده : آنچه عبد الرزاق یمنی گفته که صحیح آن است که عبارت منشور دست؛ غلط کرده.»
مشکل دارم .ممنون از تمامی حضرات

کلمه (هم) در این جمله قابل توجه است چون نشان دهنده یه نوع ریشخند و نیش زدن همراه با توریه و کنایه و طنز است که باز نمود آن با "غراب عرب" تحقق میابد.
به نظر می‌رسد استفاده از این ترکیب (غراب عرب) با معنایی که ذکر شد برای اولین بار باشد، و کسی به آن اشاره نکرده باشد، حتی لغتنامه دهخدا بهش نپرداخته است.

سلام و عرض ادب🌷
سوالی از محضر اساتید داشتم.
این خطوطی که در کنار مهرها نوشته شده به چه خطی است؟ و به چه معناست؟

طبق اطلاعات این اثر که در سایت موزه نوشته شده، ظاهرا تصاویر این نسخه در این کتابها بکار رفته. شاید اطلاعاتی از این طریق حاصل شود. در این موردی که مشخص کردم، ظاهرا به تاریخ ۱۳۳۳ میلادی اشاره شده که معادل ۷۳۳ هجری قمریست‌. البته دوستان آشنا به زبان روسی باید نظر بدهند.

فضل الله روزبهان خنجی در کتاب سلوک الملوک که برای عبیدالله خان شیبانی(ازبک ) نوشته است، ضدیت خود را با فلسفه و علوم فلسفی نشان داده و گفته که واجب است که شیخ الاسلام از تعلیم و تعلم فلسفه جلوگیری کند.
البته این کتاب شعری در ضدیت فلسفه ندارد
و بیرون از حوزه قدرت صفویه نوشته شده است.