گفتگوهای تراثی (آرشیو)

البته بايد دقت شود آيا حقيقتا اين آثار به تمامه از بين رفته اند يا ميتوان با «فرايند بازسازي متون» از دل آثار ديگر «تمام» يا «بخشي» از آنها را زنده کرد؟ به تحقيق بازسازي متون کهن، موضوعي است بسيار ارزشمند که اي کاش فرايند پژوهش در کشور با محوريت نسخ خطي، با «نگاه منشوري به متون کهن» آنقدر غني، قوي و پيشرفته بود که امروز، نوک پيکان پزوهشهاي تراثي به سمت بازسازي متون مفقود ميرفت، ولي متأسفانه در مقايسه با برخي کشورها، روند پژوهشهاي تراثي با محوريت متون کهن، در دانشگاهها و مراکز علمي کشور، در فقيرترين حالت خود، چه به لحاظ «روشي»، چه «قالبي» و چه به لحاظ «محتوايي» است. نگاه هزالي به تراثيات همين بس که، از دهها اشتقاق و استفاده‌هاي تراثي ناب، از نسخ خطي، ذهنيت پژوهشي در کشور ما از نسخ خطي، 99% فقط «تصحيح متون» است، در حالي که در يک بررسي جامع نگر علمي، سهم «تصحيح متون» از اقيانوس عظيم منابع تراثي، در حالت خيلي خوشبينانه 20% است، براي نمونه اين کمينه، نزديک دو دهه مسؤوليت بخش خطي يکي از کتابخانه‌هاي مهم کشور را داشته‌ام، عرض ميکنم، آمارهاي ما نشان ميدهد (لطفا دقت شود)، طي پانزده سال مراجعه محققان به کتابخانه براي استفاده از نسخ خطي، 90% ايرانيان (چه حوزوي چه دانشگاهي) براي «تصحيح متون» بوده است و 90% خارجيان، براي استفاده‌هاي مطالعاتي از متون، باز هم يک نمونه حقير به ياد دارم سال 74-75 آقاي رابرت گليو (استاد مطالعات فقه و اصول فقه شيعه در انگلستان)، براي مطالعات خويش، که اگر اشتباه نکنم نزاع بين اصوليين و اخبارين در زمان علامه وحيد بهبهاني بود، بيش از پانصد نسخه خطي را مطالعه نمود و رفرنس داد! چيزي که در فرايند پژوهشي مراکز علمي ما سر سوزني جاي ندارد، برويد در پايان نامه‌هاي دانشگاه الازهر، جامعة عين شمس، جامعة القاهرة و حتي دانشگاههاي ترکيه ببينيد، به ندرت ديده شده است که در منابع پاياني رساله‌ها و پايان‌نامه‌ها، حداقل ده نسخه خطي رفرنس داده نشده باشد، اما در کشور ما هيچ هيچ هيچ! با پوزش???

اگر ايشان مراد باشد، 550 نسخه آن از کتب نفيس وي در سال 1336 به کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران منتقل گرديد، در طول حيات خويش هم به تدريج بخشي از نسخ خودشان را تک تک فروختند براي نمونه 25 نسخه همچون بحار الانوار به خط علامه مجلسي در مکتبه مرعشيه موجود است و البته برخي هم از کشور خارج گرديد براي نمونه ميتوانيد در موزه متروپلين نيويورک مواردي همچون مناجات الالهيات امير المؤمنين ع را مشاهده فرماييد (ما در شماره دوم مجله بساتين آن نسخه را به صورت فاکسيميله منتشر کرديم) باقي نسخ هم که بعد از وفات ايشان به مجموعه داري در خارج از کشور فروخته شد و از کشور خارج گرديد که البته با همت مثال زدني دکتر مرعشي، سي نسخه کهن شيعي آن با خريد مجدد به کشور برگشت که در کتابخانه آيت الله مرعشي نگهداري ميشود، گويا تعدادي هم نسخه نزد تنها دخترشان، در تهران هست.

در كراچي، كتابخانه ي آيت الله علامه طالب جوهري، حدود ٧٠٠ يا بيشتر نسخه ي خطي داره و نسخ مهمي هم اونجا هست ولي فهرست نشده. كتابخانه ي مولانا سيد آقا مهدي لكهنوي هست كه تعدادي نسخ خطي مهم داره، كتابخانه ي آقاي سيد ضمير اختر نقوي هست كه تعدادي از كتبش به شرحي كه گذشت فروخته شده تعدادي نسخ خطي هنوز داره ايشون، ولي بيشتر علاقه ي ايشون به نسخ ادبي و مرثيه هست، اختمالا مقاتل هم داشته باشه چون روضه خوان هستند. در كتابخانه ي ما هم حدود٤٠٠ نسخه ي خطي هست كه توش چند نسخه ي قديمي از كافي، مصباح، المومن و چند كتاب ديگر هست، بيشتر نسخ اردو هست و تعدادي فارسي و عربي. متاسفانه فهرستي از اين متابخانه ها هنوز چاپ نشده. كتابخانه ي مولانا احمد دهلوي، كتابخانه ي مدرسه ي جامعه ي اماميه، كتابخانه ي سيد خورشيد گرديزي در ملتان، كتابخانه ي اديان و مذاهب كه متعلق به حجة الاسلام شيخ حسن فخرالدين هست كه متخصص مناظره هستند و شايد بشه گفت يكي از غني ترين متابخانه ها در اين زمينه هست، اين كتابخانه در اسكردو هست، ايشون بخشي از كتابخانه را به صورت سيار هميشه همراه دارند. در لاهور، اسلام آباد، كويته، پيشاور و خيلي شهر هاي ديگه كتابخانه هاي شخصي و كوچك زيادي هست كه نسخ خطي دارند ولي دسترسي بهشون مقداري سخته.

علیکم السلام این لینکها برای کسانی که تب تجمیع نسخ و آرشیوسازی آنها را به صورت فله ای دارند خوبه?، ولی برای کسانی که هدفمند و هوشمندانه دنبال نسخه ای برای کار علمی هستند، برای نمونه، ما در منوی کتابخانه دیجیتال سایت بساتین، لینکهای دانلود نسخ خطی را به ترتیب کشور، شهر، کتابخانه نهادیم که با مراجعه همزمان به فهارس نتایج بهتری میشود گرفت.

اندر خاطرات ارزیابی نسخه های خطی:
چندی قبل جوان دانشجویی که محصل دوره دکتری رشته قرآن و حدیث بود در کتابخانه به نزدم آمد و تصویر چند نسخه خطی را به من نشان داد تا به او بگویم به چه قیمتی کتابخانه آنها را خریداری می کند؟
برای بدست آوردن قیمت نسخه ها ساعتها وقت گذاشته بود و نزد افراد مختلفی رفته بود . از اوضاع بی پولی و گذران سخت زندگی می نالید و می گفت:
28 سال از عمرم می گذرد هیچ در آمدی ندارم , توانایی تشکیل زندگی رو ندارم , با فروش انجیر خشک و زعفران خرج تحصیلم رو در می آورم تا اینکه با دوستم قرار گذاشتیم به خرید وفروش نسخه روی بیاوریم.
دو جلسه که با هم صحبت کردیم و انسی حاصل شد , از من پرسید: آیا خرید و فروش نسخه را برای من مناسب می دانید؟
گفتم : نه تنها تو را توصیه به این کار نمی کنم بلکه به طور جدی از تو می خواهم از این کار صرف نظر کنی.
چون این کار را دون شأن تو میدانم و اساسا کار نحسی است و پولی که از این راه بدست می آید بی برکت است; چون ممکن است نسخه ای که می خرید و می فروشید وقفی باشد یا سرقتی باشد که دردسر بسیاری ایجاد می کند.
نسخه را اگر ارزان بخری به مالک آن جفا کردی و مدیونی و اگر گران بخری خودت ضرر می کنی و اصلا نسخه خطی قیمت مصوب و ثابتی ندارد و برای افراد خبره قیمت گذاری کار دشواری است چه رسد به افرادبی تجربه.
نسخه های مجعول و مزور جاده لغزنده ای برای معامله نسخ خطی است.
به او گفتم به جای این کارها , تحقیق کن و مقاله بنویس و یا در مؤسسات پژوهشی مشغول به کار شو.
برای هر دو مورد عذرهای موجهی آورد.
گفتم : همان انجیر و عسل و زعفران بفروشی بهتر و پولش با برکت تر است.

من که بعد از یکی دو بار تلاش مذبوحانه برای گرفتن نسخه از کتابخانه مرحوم آقای مرعشی، هرگاه نیازمند نسخه ای از آن کتابخانه شوم دست به دامان دوستانی می شوم که فی الجمله حرفشان در آنجا خریدار دارد. به این طریق تا حالا نسخی که خواسته ام را فراهم کرده ام و الا من خودم دوباره درخواست نسخه دادم آن هم نسخه های معمولی ده بیست صفحه ای که هیچ جوابی ندادند.

......

البته این عبارت از کانال کتابخانۀ دانشگاه تهران،که
« اهدا کردن نسخه خطی به کتابخانه مرعشی ظلم کردن به آن کتاب و جفا به عالَم علم و دانش است. » ،
اتفاقا خودش جفا و توهین به کتابخانۀ آیت الله العظمی مرعشی است که نقش بزرگی در خرید و جمع آوری نسخ خطی گرانبها و نفیس به منظور جلوگیری از خروج ذخائر فرهنگی و علمی کشور داشته است . به نظرم صرف عقب یا جلو افتادن رتبۀ یک کتابخانه در یک مقطع، نباید مبنای صدور چنین حکم توهین آمیز و قابل تامل نسبت به این کتابخانه قرار گیرد و ای کاش اساتید محترمی که با این کتابخانه مرتبط هستند این قضاوتهای ناشایست را به مسئولان کانال کتابخانه تذکر دهند.
.

بيزي طعن ايلمه صوفي خرابات خدايز بيز/ محب خاندان اهل بيت مصطفايز بيز/ يولنده بي‌مهابا جامه و باش ايلرز قربان/ ازلدن بنده شاه شهيد کربلايز بيز/ لباس فقر ايله ايلرز ملک قبا ايچره/ گداي باب احسان علي المرتضايز بيز/ محمّدله علي زهرا حسن الوب گلدن/ حسيني بيز محبت خمسه آل عبايز بيز/ صلادر اهل درد عشقه "آصف" بويله گلسونلر/ بو خسته‌خانه کون و مکان ايچره دوايز بيز (ابياتي زيبا از شاعري به نام آصف در ارادت به خاندان اهل بيت عليهم السلام در ضمن نسخه اي غريب در استانبول! حيفم آمد که ترک زبانان دلباخته اهل بيت ع از آن بي نصيب مانند😉💐)

افزایش شمار تصاویر نسخ خطی کتابخانه مرکزی روی وبسایت «باغ دانش»

با افزایش تصاویر بیش از 700 عنوان جدید از آثار خطی کتابخانه مرکزی، شمار نسخ قابل دریافت از طریق نت، به 7774 نسخه رسیده و دوستداران می توانند از طریق وبسایت خرید نمایند. طبیعی است که درخواست تصویر از این نسخ، از طریق آنلاین امکان پذیر بوده و از پذیرش درخواست حضوری معذور خواهیم بود.

📃برای دستیابی به شماره نسخه جهت جستجو " مجموعه فهرستهای نسخ خطی" را در همین کانال جستجو نمایید.

ما کار مهمی نکرده ایم
ده سال پیش (1389ش) برای نخستین بار، کتابخانه مجلس، تصمیم گرفت، تمامی نسخ خطی خود را روی وبسایت کتابخانه بگذارد و این کار را به عنوان یک تصمیم کبری انجام داد. علاوه بر آن، با موافقت هیئت امناء وقت کتابخانه مجلس، مجموعه تصاویر نسخ را در اختیار ده کتابخانه بزرگ هم گذاشت که کار را بسیار آسانتر کرد. در طول این ده سال، صدها بار، پژوهشگران تشکر خویش را ابراز کرده اند، و خاطرم نمی آید، کسی نسبت به آن اقدام اعتراضی کرده باشد. نسخ خطی کتابخانه مجلس، بیش از 22 هزار بود و طی این سالها، پژوهش های فراوانی بر اساس آن نسخ انجام شد که اگر آزادانه در اختیار نبود، انجام آن کارها ممکن نمی بود.
اندکی بعد، کتابخانه ملی نیز چند هزار تصویر از نسخ خطی خود را روی وب گذاشت. تصاویر زیاد خوب نبود، اما باز بهتر از هیچ بود. این اقدام، بعد از آن، تا آنجا که می دانم، هیچ گونه پیشرفتی نکرده است. امیدوارم کتابخانه ملی هرچه زودتر در زمینه کتابخانه دیجیتال جدیت نشان بدهد. در باره کتابخانه مجلس هم، در دوره های بعد، گفته شد، تصاویر ضعیف تر شده و امکان استفاده از آنها دشوارتر گردیده است. خدا را شاکر که اصلش باقی مانده و البته این را هم نمی دانم تا چه اندازه درست است. دوستی داشتم که نسخه تفسیری را از روی وب، از کتابخانه مجلس برداشت، اما بعدها، بارها تلاش کرد تا تصویر بهتری از اصل نسخه داشته باشد، اما به دلیل عدم رضایت مدیر وقت کتابخانه، امکانش فراهم نشد. این از گذشته...
اکنون خوشحالم که با موافقت هیئت رئیسه دانشگاه تهران، توانستیم بیش از 15 هزار نسخه مهم خطی کتابخانه مرکزی را روی وب بگذاریم. (علاوه بر 57 هزار پایان نامه و 4 هزار عکس قدیمی، و بزودی نشریات و اسناد). این در حالی بود که این مسأله، یعنی فروش تصاویر، از ممرهای اصلی درآمد ما بود، و دانشگاه پولی نداشت تا در ازای مجانی کردن تصاویر، به ما بدهد. با این حال، ترجیح دادیم این طور باشد و شد، و دوستان ما در هیئت رئیسه بویژه بخاطر تأکیدات دکتر رحیمیان، موافقت کردند.
روال ما این طور است که هر کاربری باید احراز هویت کرده و روزانه دو نسخه بردارد. این کار را کردیم تا کسی با نسخ ما کار تجاری نکند، و اگر این کار صورت گیرد، طبعا ناراضی هستیم. همین که این نسخ به راحتی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته خوشحالیم. تاکنون بیش از 1400 نفر احراز هویتشان تأیید شده است.
چند روز قبل از کسی که مدعی کتابداری و پایگاه اطلاعاتی است، مطلبی دیدم که در این باره به طور مبهمی که مقصودش را هم درست درنیافتم، ابراز نگرانی کرده بود. در طول این سالیان گذشته که هیچ کس اعتراض نکرده بود، و اعتراض ایشان برایم عجیب بود. با این حال، تصمیم گرفتم، برای روشن کردن ذهن ایشان و دیگران، با کمک دوستم جناب جزینی، فهرستی از کتابخانه های بزرگ دنیا که نسخ خطی عربی و فارسی خود را گذاشته اند را بدست دهم. آن وقت ایشان و دیگران خواهند دانست که ما کار شگفتی نکرده ایم و هنری نداشته ایم.
بنده عرض می کنم، بنده و همکارانم، از هیچ کسی تشکر نمی خواهیم. این کمترین وظیفه ای بوده که یک مدیر در یک کتابخانه با ارزشی مثل دانشگاه که بنده افتخار مدیریت سه ساله اش را دارم، و یک روز هم بیشتر نمی خواهم بمانم، می باید انجام می دادم.
و اما ذیلا، فهرست برخی از کتابخانه های دانشگاهی و ملی کشورها را ملاحظه می کنید که نسخ خطی فارسی و عربی خود را مجانا در اختیار گذاشته اند. امیدوارم کتابخانه هایی مثل آستانه قدس، و ... اندکی احساس شرمندگی کنند و به درستی و با صداقت این کار را انجام دهند.
متاسفانه برخی به خلاف و ادعای نامحقق، مدعی شده اند که هزاران نسخه را به طور عمومی در اختیار گذاشته اند، اما عملا هیچ کاری انجام نداده، تنها برخی چند صفحه و برگ و یا برخی از نسخ را با پسورد برای افراد ویژه و مورد تایید عرضه کرده اند. کتابخانه کاخ گلستان که از این حیث وانفساست و گوش هیچ کس هم بدهکار نیست. حالا هم که مشکل دیگری پیدا کرده که امیدوارم حل و فصل شود. این را هم بگویم، برخی مدیران هم، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی خود را مثل آنچه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، از متون گردآوری شده یا در دانشنامه جهان اسلام یا حتی دایره المعارف بزرگ اسلامی هم، انحصاری اعضای خود کرده اند. البته می توانند و حق دارند، اما در این شرایط حساس، این اقدام، کاری خلاف انصاف است. اینان که برخی شان از اهل کتاب و مدعی روشنفکری هم هستند، شایسته نیست چنین کنند. خدا کند واکسن کرونا دست اینها نباشد. امیدواریم بیشتر با پژوهشگران راه بیایند. با سپاس از دوستم جناب جزینی که فهرست زیر را تهیه کردند:
👇👇👇👇

ن نبود. ما در کتابخانه مجلس دست به ساخت و ساز زدیم. متون و نسخ خطی را جابجا کردیم و این ها کارهایی بود که در ذهن هیچ کتابدار سنتی نمی گنجید.

ابهری بیان کرد: در همه مدتی که نسخ خطی را جابجا می کردیم، هیچ گاه با برخورد تند، منفی یا ناامید کننده ای از طرف استاد حائری مواجه نشدیم و ایشان به خوبی با ما همراهی کردند.

انصافا از طرف دیگر باید اعتراف کرد که بعضی از نفائس نسخه های خطی کتابخانه مجلس و کتابخانه آیت الله مرعشی از بقایای کتابخانه بزرگ و نفیس نصیری است.. یادم هست جناب آقای سید محمود مرعشی حفظه الله برای بنده داستانی بس عجیب و خطر ناک را در چگونگی بازگرداندن نسخه های بحار الانوار مرحوم مجلسی به خط شریف ایشان از سوریه را نقل کردند که این نسخه ها توسط دختر ایشان به یک دلال نسخه های خطی در سوریه فروخته شده بود.. که با همت آقای مرعشی به کشور بازگشت.. و نسخه های بحاری که الان در فهرست این کتابخانه فهرست شده بیشترش از آن کتابخانه عظیمه بوده است. این هم از باب اذکروا موتاکم بالخیر تا لا اقل از معاویه بدتر نشیم

بسم الله الرحمن الرحیم

نسخه های خطی در دیوار!!

با یک جستجوی ساده در سایت دیوار کافیست که با نسخه های خطی مختلفی مواجه شوید.این مقدار قابل توجه نسخ نشان دهنده ی حجم فراوان نسخه هایی هست که همجنان در دست مردم مانده و هیچ رسیدگی به حفظ این میراث مهم نمی شود.
نکته مهم این که این مقدار نسخه ها فقط درصد ناچیزی از نسخه های باقی مانده در دست مردم را نشان می دهد، چه این که اکثر مردم یا نسخ خود را در معرض فروش نگذاشته، یا در بخش های دیگر به فروش می رسانند. اکثر نسخه ها، توسط عده ای مردم ناآگاه که حتی فرق بین چاپ سنگی و خطی را نمی دانند عرضه می شود.برخی حتی قادر به خواندن نام یا تاریخ نسخه یا دانستن موضوع آن نیستند!
بگذریم از چندین برابر نسخی که در دست افراد متخصص و حرفه ای در حال گردش است...

مروری بر برخی از نسخ عرضه شده در سایت دیوار👇🏻

سلام
هنوز هم به دنبال نسخه ای از رساله مطلع الانوار هستم که عنوان آن با شنگرف در تصویر بالا مشاهده می شود
کتابخانه ملی هم برای ارائه نسخ خطی شماره نسخه را می خواهد
...

ما کار مهمی نکرده ایم
ده سال پیش (1389ش) برای نخستین بار، کتابخانه مجلس، تصمیم گرفت، تمامی نسخ خطی خود را روی وبسایت کتابخانه بگذارد و این کار را به عنوان یک تصمیم کبری انجام داد. علاوه بر آن، با موافقت هیئت امناء وقت کتابخانه مجلس، مجموعه تصاویر نسخ را در اختیار ده کتابخانه بزرگ هم گذاشت که کار را بسیار آسانتر کرد. در طول این ده سال، صدها بار، پژوهشگران تشکر خویش را ابراز کرده اند، و خاطرم نمی آید، کسی نسبت به آن اقدام اعتراضی کرده باشد. نسخ خطی کتابخانه مجلس، بیش از 22 هزار بود و طی این سالها، پژوهش های فراوانی بر اساس آن نسخ انجام شد که اگر آزادانه در اختیار نبود، انجام آن کارها ممکن نمی بود.
اندکی بعد، کتابخانه ملی نیز چند هزار تصویر از نسخ خطی خود را روی وب گذاشت. تصاویر زیاد خوب نبود، اما باز بهتر از هیچ بود. این اقدام، بعد از آن، تا آنجا که می دانم، هیچ گونه پیشرفتی نکرده است. امیدوارم کتابخانه ملی هرچه زودتر در زمینه کتابخانه دیجیتال جدیت نشان بدهد. در باره کتابخانه مجلس هم، در دوره های بعد، گفته شد، تصاویر ضعیف تر شده و امکان استفاده از آنها دشوارتر گردیده است. خدا را شاکر که اصلش باقی مانده و البته این را هم نمی دانم تا چه اندازه درست است. دوستی داشتم که نسخه تفسیری را از روی وب، از کتابخانه مجلس برداشت، اما بعدها، بارها تلاش کرد تا تصویر بهتری از اصل نسخه داشته باشد، اما به دلیل عدم رضایت مدیر وقت کتابخانه، امکانش فراهم نشد. این از گذشته...
اکنون خوشحالم که با موافقت هیئت رئیسه دانشگاه تهران، توانستیم بیش از 15 هزار نسخه مهم خطی کتابخانه مرکزی را روی وب بگذاریم. (علاوه بر 57 هزار پایان نامه و 4 هزار عکس قدیمی، و بزودی نشریات و اسناد). این در حالی بود که این مسأله، یعنی فروش تصاویر، از ممرهای اصلی درآمد ما بود، و دانشگاه پولی نداشت تا در ازای مجانی کردن تصاویر، به ما بدهد. با این حال، ترجیح دادیم این طور باشد و شد، و دوستان ما در هیئت رئیسه بویژه بخاطر تأکیدات دکتر رحیمیان، موافقت کردند.
روال ما این طور است که هر کاربری باید احراز هویت کرده و روزانه دو نسخه بردارد. این کار را کردیم تا کسی با نسخ ما کار تجاری نکند، و اگر این کار صورت گیرد، طبعا ناراضی هستیم. همین که این نسخ به راحتی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته خوشحالیم. تاکنون بیش از 1400 نفر احراز هویتشان تأیید شده است.
چند روز قبل از کسی که مدعی کتابداری و پایگاه اطلاعاتی است، مطلبی دیدم که در این باره به طور مبهمی که مقصودش را هم درست درنیافتم، ابراز نگرانی کرده بود. در طول این سالیان گذشته که هیچ کس اعتراض نکرده بود، و اعتراض ایشان برایم عجیب بود. با این حال، تصمیم گرفتم، برای روشن کردن ذهن ایشان و دیگران، با کمک دوستم جناب جزینی، فهرستی از کتابخانه های بزرگ دنیا که نسخ خطی عربی و فارسی خود را گذاشته اند را بدست دهم. آن وقت ایشان و دیگران خواهند دانست که ما کار شگفتی نکرده ایم و هنری نداشته ایم.
بنده عرض می کنم، بنده و همکارانم، از هیچ کسی تشکر نمی خواهیم. این کمترین وظیفه ای بوده که یک مدیر در یک کتابخانه با ارزشی مثل دانشگاه که بنده افتخار مدیریت سه ساله اش را دارم، و یک روز هم بیشتر نمی خواهم بمانم، می باید انجام می دادم.
و اما ذیلا، فهرست برخی از کتابخانه های دانشگاهی و ملی کشورها را ملاحظه می کنید که نسخ خطی فارسی و عربی خود را مجانا در اختیار گذاشته اند. امیدوارم کتابخانه هایی مثل آستانه قدس، و ... اندکی احساس شرمندگی کنند و به درستی و با صداقت این کار را انجام دهند.
متاسفانه برخی به خلاف و ادعای نامحقق، مدعی شده اند که هزاران نسخه را به طور عمومی در اختیار گذاشته اند، اما عملا هیچ کاری انجام نداده، تنها برخی چند صفحه و برگ و یا برخی از نسخ را با پسورد برای افراد ویژه و مورد تایید عرضه کرده اند. کتابخانه کاخ گلستان که از این حیث وانفساست و گوش هیچ کس هم بدهکار نیست. حالا هم که مشکل دیگری پیدا کرده که امیدوارم حل و فصل شود. این را هم بگویم، برخی مدیران هم، استفاده از پایگاه های اطلاعاتی خود را مثل آنچه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، از متون گردآوری شده یا در دانشنامه جهان اسلام یا حتی دایره المعارف بزرگ اسلامی هم، انحصاری اعضای خود کرده اند. البته می توانند و حق دارند، اما در این شرایط حساس، این اقدام، کاری خلاف انصاف است. اینان که برخی شان از اهل کتاب و مدعی روشنفکری هم هستند، شایسته نیست چنین کنند. خدا کند واکسن کرونا دست اینها نباشد. امیدواریم بیشتر با پژوهشگران راه بیایند. با سپاس از دوستم جناب جزینی که فهرست زیر را تهیه کردند:
👇👇👇👇

چند صباحی به عملکرد دو کتابخانه دانشگاه تهران و کتابخانه آیت الله مرعشی در بخش خدمات نسخ خطی فکر میکنم.
نوع مدیریت این دو کتابخانه در بخش مذکور بسیار متفاوت است. بخش نسخ خطی کتابخانه دانشگاه تهران در این چند صباحی که گرفتار کرونا هستیم بسیار دلسوزانه، با جدیّت و صد البته به قدر وُسع توان و حوصله، پیگیر درخواستهای مکرر تمامی عزیزان بوده و هست، حال آنکه تعداد عزیزانی فعال در این بخش چنانکه میدانید دو بزرگوار هستند که خاضعانه از هیچ کمکی به مخاطبان دریغ نمیکنند و بنده از بن جان، بهترین حالها و توفیقات را برای ایشان بدعا خواهانم.
در کنار این وضع آرمانی، مدتی است که بنده و دیگر دوستان گرفتار معضلات و نابسامانیهای کتابخانه آیت الله مرعشی شده ایم. جای تعجب است که این کتابخانه از یکسال گذشته تا امروز تعطیل نبوده، اما بتازگی از ابتدای آبانماه امسال تا امروز که ۹ دی است و معلوم نیست تا به کی، بنابر اظهار اپراتور آنجا، تعطیل شده و حتی به صورت الکترونیکی هم پاسخگوی متقاضیان غیر حضوری نسخ خطی نیست و خدا میداند چه تعداد درخواست مثل کار بنده را معلق رها کرده اند و کسی پاسخگو نیست.
این را گفتم تا هم درد دلی کرده باشم، و هم امیدوارم صدای بنده بگوش مدیریت کتابخانه برسد تا اگر خوابند بیدار شوند. این وضعیت، شیوه صحیح و عُرف اداره یک کتابخانه نیست. گویی مدیریت کتابخانه میخواهند در همه مشخصات خود را تافته جدابافته و یا نمیدانم، هرچه هست متمایز از سایر مراکز نشان دهند.
    تعطیلی دوماهه یک کتابخانه باسابقه و مرجع برای مدت دوماه آن هم بدون هیچ گونه خدمات برخطّی برای مراجعات غیر حضوری، شایسته کتابخانه آیت الله مرعشی و مخاطبان آن نیست.
     پس از گذشت چند دهه از برپایی کتابخانه آیت الله مرعشی، زیبنده نیست که این کتابخانه سامانه ای برای جستجوی و یا دسترسی برخط به منابع نداشته باشد!
     زیبنده این کتابخانه نیست که نرخ محاسبه هزینه تصاویر نسخ آن گرانتر از تمامی کتابخانه های بزرگ کشور باشد، آیا هدف واقف کتابخانه چنین بوده؟
     زیبنده این کتابخانه نیست که شکل ارائه فایل تصاویر نُسخ را به سلیقه خود و رمزگذاری شده ارائه کند و پاسخگوی دیگر درخواستها نباشد.
      شایسته نیست که این کتابخانه در هر سال کاری، برای هر متقاضی درخواست فقط دو نسخه را مجاز بداند و از ارائه نسخ بیشتر پرهیز کند.
امیدوارم مدیریت این مرکز فکری به حال این کاستیها بکند.
با تقدیم احترام

البته بايد دقت شود آيا حقيقتا اين آثار به تمامه از بين رفته اند يا ميتوان با «فرايند بازسازي متون» از دل آثار ديگر «تمام» يا «بخشي» از آنها را زنده کرد؟ به تحقيق بازسازي متون کهن، موضوعي است بسيار ارزشمند که اي کاش فرايند پژوهش در کشور با محوريت نسخ خطي، با «نگاه منشوري به متون کهن» آنقدر غني، قوي و پيشرفته بود که امروز، نوک پيکان پزوهشهاي تراثي به سمت بازسازي متون مفقود ميرفت، ولي متأسفانه در مقايسه با برخي کشورها، روند پژوهشهاي تراثي با محوريت متون کهن، در دانشگاهها و مراکز علمي کشور، در فقيرترين حالت خود، چه به لحاظ «روشي»، چه «قالبي» و چه به لحاظ «محتوايي» است. نگاه هزالي به تراثيات همين بس که، از دهها اشتقاق و استفاده‌هاي تراثي ناب، از نسخ خطي، ذهنيت پژوهشي در کشور ما از نسخ خطي، 99% فقط «تصحيح متون» است، در حالي که در يک بررسي جامع نگر علمي، سهم «تصحيح متون» از اقيانوس عظيم منابع تراثي، در حالت خيلي خوشبينانه 20% است، براي نمونه اين کمينه، نزديک دو دهه مسؤوليت بخش خطي يکي از کتابخانه‌هاي مهم کشور را داشته‌ام، عرض ميکنم، آمارهاي ما نشان ميدهد (لطفا دقت شود)، طي پانزده سال مراجعه محققان به کتابخانه براي استفاده از نسخ خطي، 90% ايرانيان (چه حوزوي چه دانشگاهي) براي «تصحيح متون» بوده است و 90% خارجيان، براي استفاده‌هاي مطالعاتي از متون، باز هم يک نمونه حقير به ياد دارم سال 74-75 آقاي رابرت گليو (استاد مطالعات فقه و اصول فقه شيعه در انگلستان)، براي مطالعات خويش، که اگر اشتباه نکنم نزاع بين اصوليين و اخبارين در زمان علامه وحيد بهبهاني بود، بيش از پانصد نسخه خطي را مطالعه نمود و رفرنس داد! چيزي که در فرايند پژوهشي مراکز علمي ما سر سوزني جاي ندارد، برويد در پايان نامه‌هاي دانشگاه الازهر، جامعة عين شمس، جامعة القاهرة و حتي دانشگاههاي ترکيه ببينيد، به ندرت ديده شده است که در منابع پاياني رساله‌ها و پايان‌نامه‌ها، حداقل ده نسخه خطي رفرنس داده نشده باشد، اما در کشور ما هيچ هيچ هيچ! با پوزش🙏🏻💐

درود خدمت عزیزان و اساتید حاضر

پرسشی داشتم در رابطه با نسخ خطی دیوان خواجه شمس‌الدین محمد
با توجه به این که نسخه های بسیار ارزنده این دیوان از کشور خارج شده متاسفانه ایا راهی هست به صورت آنلاین به این نسخه های خطی در کتابخانه ها و موزه های جهان دسترسی داشت؟!