گفتگوهای تراثی (آرشیو)

? کتابخانه ای بیست میلیون تومانی که مینوی به بنیاد شاهنامه اهدا کرد

?شنیدم مینوی کتابخانۀ خود را به بنیاد شاهنامه اهدا کرده. عجیب همتی و شگفت سخاوتی. این کتابخانه در حدود بیست میلیون تومان بهای مادی دارد و بهای معنوی آن را نمی توان سنجید. نه تنها کتابخانه اش بل یادداشت ها و فیش ها و نوشته هایش.

?خوبتر بود اگر کالبد او را در گوشه از کتابخانه اش می سپردند که هنوز نگران است.

شعری که در ادامه می آید با عنوان رنج پنجاه ساله از دکتر مهدی حمیدی در باره مجتبی مینوی (که امروز 7 بهمن سالروز درگذشت وی است) سروده شده است:

رنجاند گرچه طبع مرا کلک مینوی / بس کار نو که کرد و در این کار هم نوی
هرچند جمله کار مرا هیچ و پوچ خواند / او را به کار خویش پذیرم به خسروی
مدحش کنم از آن، که بداند به مدح اوست / «بلبل ز شاخ سرو به گلبانگ پهلوی»
مانم از او مدیحی و داند نمانده است / مدحی چنین بدیع، ز محمود غزنوی
او، مدح خویشتن به درم، از زبان بماند / وین بی درم بماند و از شوق معنوی
وانگه، ز دوست مدح شنیدن مدیح نیست / مدح آن بود که از لب جز دوست بشنوی:
پنجاه سال کشتی، ای مرد اوستاد / پنجاه سال باش که از کشته بدروی

منبع: یغما، اسفند 1355، ش12، صص750-751
@Ketabpazhohi

حال که بحث جناب بیرجندی پیش اومد، کسی از دوستان کتاب ابعاد و اجرام بیرجندی رو که اون هم در 1381 به مناسبت کنگره ی بیرجندی چاپ شده، در اختیار داره؟ خیلی به دنبال تهیه اش بودم ولی نشد پیدا کنم. حتی از پدیدآور اثر یعنی محسن ناجی نصرآبادی هم نتونستم لینک ارتباطی ای پیدا کنم.

هیچ اطلاع دیگری نیست متأسفانه. در فهرست ها هم حتی گنجانده نشده. نسخه ی خیلی گمنامی است. الان از صفحه اولی که موجود است عکس تقدیم می کنم...

? اهمیت تذکره ی شیخ صفی الدین

تذکره ی شیخ صفی الدین، ترجمه ی ترکی صفوه الصفای ابن بزاز اردبیلی است. ترجمه به دستور شاه طهماسب صفوی و توسط نشاطی شیرازی انجام پذیرفته است. زبان اثر خصوصیات استاندارد آنچه که امروزه ترکی آذری مینامیم را کاملا در خود بازتاب میدهد. فرهنگ واژگان اثر به خصوص وجود کلمات آرکائیک هم اهمیت اثر را دو چندان کرده است. درباره ی هنر نمایی نشاطی شیرازی مترجم اثر هم هر چه بگویم کم است. فوق العاده روان و شیرین ترجمه کرده است. به گونه ای که اثر ترجمه ی او همین الان هم بعد از 400 سال میتواند سرمشق ترکی نویسی باشد.

ذکر کنم که در همان دوران معاصر با نشاطی، متون منثور ترکی تالیف شده در عثمانی که با شیوه ی ترکی عثمانی نوشته میشود چنان در چنبره ی کثرت لغات عربی و فارسی و سایر تعقیدات بیمزه گرفتار است که در بسیاری جاها خواننده را ملول میکند. چنانکه هنگام خواندن متون تاریخی مصنوع و متکلف فارسی به آدمی دست میدهد.

بر عکس در تذکره ی شیخ صفی الدین ترجمه ی نشاطی، زبان به مانند رودخانه ای است بی تلاطم که خواننده را به آرامی و با لذت با خود همراه میکند و لذت سمع و بصری بی نظیر نصیبش میسازد.

این اثر در سال 1389 به تصحیح داود بهلولی و توسط نشر ادیان منتشر شده است.

? @turkdiledebiyat

دكتر ناصر خليلي صاحب بزرگ ترين وجامع ترين مجموعه از دست نوشته هاي قرآني ست· تاكنون مجموعه اي شخصي با اين گستردگي وجود نداشته است· اين مجموعه تصويرگر تاريخ كامل كتابتِ قرآن كريم از قرن اول هـ ق تا عصر حاضر است· نمونه هايي كه محل نگارش آن ها در منطقه اي به وسعت سرزمين هاي ميان دو نقطه ي اسپانيا و هندوستان بوده است· از چهار جلدي كه در اين مجموعه به قرآن هاي دست نويس اختصاص يافته، جلد نخست به سبك عباسي پرداخته است· در اين جلد از سه سبك اصليِ كتابتِ قرآن كه تا پيش از قرن چهارم متداول بوده، بحث مي شود· در اين نمونه ها علاوه بر چندين نسخه ي كامل قرآن با جلد و صحافي اصلي، دو صفحه از نسخه اي معروف به قرآن آبي، كه متن آن با طلا بر پوستي آبي رنگ نقش بسته و متعلق به قرن سوم هجري است، همچنين دو دسته از برگ هاي قرآني كه در پالرمو و در اواخر قرن چهارم كتابت شده، ديده مي شود ـ قرآن پالرمو تنها نسخه اي ست كه در سيسيل تهيه شده است.

📖 کتابخانه ای بیست میلیون تومانی که مینوی به بنیاد شاهنامه اهدا کرد

📘شنیدم مینوی کتابخانۀ خود را به بنیاد شاهنامه اهدا کرده. عجیب همتی و شگفت سخاوتی. این کتابخانه در حدود بیست میلیون تومان بهای مادی دارد و بهای معنوی آن را نمی توان سنجید. نه تنها کتابخانه اش بل یادداشت ها و فیش ها و نوشته هایش.

📕خوبتر بود اگر کالبد او را در گوشه از کتابخانه اش می سپردند که هنوز نگران است.

شعری که در ادامه می آید با عنوان رنج پنجاه ساله از دکتر مهدی حمیدی در باره مجتبی مینوی (که امروز 7 بهمن سالروز درگذشت وی است) سروده شده است:

رنجاند گرچه طبع مرا کلک مینوی / بس کار نو که کرد و در این کار هم نوی
هرچند جمله کار مرا هیچ و پوچ خواند / او را به کار خویش پذیرم به خسروی
مدحش کنم از آن، که بداند به مدح اوست / «بلبل ز شاخ سرو به گلبانگ پهلوی»
مانم از او مدیحی و داند نمانده است / مدحی چنین بدیع، ز محمود غزنوی
او، مدح خویشتن به درم، از زبان بماند / وین بی درم بماند و از شوق معنوی
وانگه، ز دوست مدح شنیدن مدیح نیست / مدح آن بود که از لب جز دوست بشنوی:
پنجاه سال کشتی، ای مرد اوستاد / پنجاه سال باش که از کشته بدروی

منبع: یغما، اسفند 1355، ش12، صص750-751
@Ketabpazhohi

دكتر ناصر خليلي صاحب بزرگ ترين وجامع ترين مجموعه از دست نوشته هاي قرآني ست· تاكنون مجموعه اي شخصي با اين گستردگي وجود نداشته است· اين مجموعه تصويرگر تاريخ كامل كتابتِ قرآن كريم از قرن اول هـ ق تا عصر حاضر است· نمونه هايي كه محل نگارش آن ها در منطقه اي به وسعت سرزمين هاي ميان دو نقطه ي اسپانيا و هندوستان بوده است· از چهار جلدي كه در اين مجموعه به قرآن هاي دست نويس اختصاص يافته، جلد نخست به سبك عباسي پرداخته است· در اين جلد از سه سبك اصليِ كتابتِ قرآن كه تا پيش از قرن چهارم متداول بوده، بحث مي شود· در اين نمونه ها علاوه بر چندين نسخه ي كامل قرآن با جلد و صحافي اصلي، دو صفحه از نسخه اي معروف به قرآن آبي، كه متن آن با طلا بر پوستي آبي رنگ نقش بسته و متعلق به قرن سوم هجري است، همچنين دو دسته از برگ هاي قرآني كه در پالرمو و در اواخر قرن چهارم كتابت شده، ديده مي شود ـ قرآن پالرمو تنها نسخه اي ست كه در سيسيل تهيه شده است.

@litera9
یادداشت مجتبی مینوی برای فرزند ایرج افشار
حصول شهرت آدمی‌زاد در جهان منحصر به این نیست که کاری افسانه‌آمیز انجام دهد و از آمل به مرو تیر بیندازد.
هزار کار پیش می‌توان گرفت که موجب شهرت تواند شد. ولی ای خوشا روز کناره‌گیری و خاموشی و گمنامی.
دی ماه ۱۳۵۴، مجتبی مینوی
‌

@literature9
چرا شاهنامه برای ما مهم است؟
پاسخ استاد مجتبی مینُوی را در بخشی از مستند «فردوسی و مردم» (حسین ترابی) ببینید. مینوی، یکی از مهمترین اساتید ادبیات معاصر در ۷ بهمن ۱۳۵۵ درگذشت

تحریف شاهنامه در دوره پهلوی:
شکی نیست که شاهنامه فردوسی تحت تاثیر اندیشه های نژادگرایانه سروده شده است. موضوعی مفصل که بعدها به آن خواهیم پرداخت ولی موضوعی که کمتر به آن پرداخته شده است٬ مصادره فردوسی و شاهنامه به نفع اندیشه های پان ایرانیستی است.پان ایرانیستها در دوران معاصر از فردوسی و شاهنامه تصویری مخدوش ترسیم کرده اند که با حقیقت تاریخی فردوسی و شاهنامه مغایرت دارد.زمانی که پهلوی ها شاهنامه را «سند حقانیت رژیم پادشاهی» خواندند و پان ایرانیستها آن را بدل به «کتاب مقدس» و «سند هویت ملی» کردند٬ در واقع آن را به موضوعی ایدئولوژیک گره زدند. آنها سندی میخواستند که پارسی محوری جزو ارکان آن باشد و کین ایرج را از نوادگان سلم و تور(عربها و ترکها) روایت کرده و مدام آن را بازتولید کند. ستیز با اقوام غیر پارسی که قرنها در جغرافیای ایران با صلح زیسته اند.
در واقع چنین است که شاهنامه در دوران معاصر به یک کتاب ایدئولوژیک مبدل شده است؛ کتابی در خدمت دولت- ملت پارسی محور پهلوی.
ولی جالب این است که آقایان حتی به کتاب مقدس خود هم رحم نکرده و علاوه بر به خدمت گرفتن محتوای این اثر در راستای افکار بیمارشان٬ دست به تحریف اشعار شاهنامه هم زده اند.کمتر کسی میداند که اشعار مشهوری که ورد زبانهاست٬ از فردوسی نیست و هفتاد سال پیش جعل شده است.اشعاری که کماکان امروزه نیز در کتابهای درسی مدارس تدریس میشود.اشعاری که حتی مجتبی مینوی و ملک الشعرای بهار هم بخاطر اعتراض به جعلی بودن آنها به وطن فروشی متهم شدند. تفصیل ماجرا را در قسمتی از کتاب« حماسه داد» نوشته فرج الله میرزایی( جوانشیر) بخوانید. 👇👇👇👇👇
@Turkkitabxanasi

درباره یک مجموعه ضرب المثل ترکی عصر صفوی:
یک سال پیش از این در حال مطالعه پستهای کانال تلگرامی کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران بودم. این کتابخانه که سالهاست در قم توسط آقای استاد رسول جعفریان تاسیس شده است کانال تلگرامی جالبی هم دارد.
یکی از مواردی که توجهم را به خود جلب نمود، پست فوق بود. در این پست رقعه ای که به قلم شاه عباس دوم صفوی نوشته شده است معرفی شده است.
نگاهی به داخل تصویر انداختم و متوجه شدم رقعه ی یاد شده در حاشیه ی یک کتاب ترکی آمده است. اصل متن این کتاب، در واقع مجموعه ضرب المثل های ترکی است که مشخص است به صورت الفبایی تنظیم شده است و در صفحه آخر به حرف "ی" رسیده. و تمام شده است. نگارش رساله مطابق آخرین جملاتش در ییلاق خبوشان خراسان و در ماه محرم اتمام یافته است ولی سال آن مخدوش است و برای بنده قابل تشخیص نیست ولی به احتمال قوی سال نگارش آن پیشتر از سال 1059 (سال تقریر رقعه) خواهد بود.
پیشتر در مقدمه "جامع التمثیل" نوشته حبله رودی چیزی درباره تنظیم یک مجموعه ضرب المثل ترکی به دستور شاه عباس چیزی خوانده بودم دوباره به جامع التمثیل مراجعه کردم، حبله رودی که کتابش را در هند نوشته دراین باره چنین مینویسد: "چنانکه گفته اند (سخن از سخن خیزد) سخن از ترکی و تازی مذکور گردید، یکی از افاضل در آن مجلس اظهار نمود که به موجب امر و اشاره عليه پادشاه علیين آشیان شاه عباس صفوی نورالله مرقده امثال ترکی را در یک جا جمع نموده اند و الحق حقی بر ترکی زبانان ناظم در معانی فرموده اند که جمع فصحا و بلغای تازی به انتظام امثال عرب مساعی جمیله بظهور رسانیده اند و ترکی زبانان به فراهم آوردن امثال تر کی سعی جزيل و توجه جميل مبذول داشته بحکم این معنی که چراغ پیش پای خود روشنی نمی دارد و هیچکس از فصحای فرس تا حال بجمع آوردن امثال فارسی نپرداخته اند و این در منشور را در یکرشته منظم نساخته اند اگر کسی در این باب کمر سعی در میان بندد و امثال پریشان فرس را که مانند بنات النعش پراکنده و پریشان است پروین مثال جمع آورد حقی بر این طایفه ثابت کرده خواهد بود .... پس به جستجوی این امر قیام ورزیده بجمع آوردن امثال فرس سعی در میدان تکاپو دوانیدم ...( جامع التمثیل_ حبله رودی_ چاپ اسلامیه_ بی تا ص4_3)
بنا به این توضیح حدس زدم که این رساله شاید همان باشد که حبله رودی به آن اشاره کرده و تا کنون اثری از آن یافت نشده بود، با استاد جعفریان تماس گرفتم و از ایشان درخواست کردم اگر مقدور است نام و نشان نسخه خطی آن را بفرمایند، ایشان نوشتند عکس مذکور برای مدتها پیش است و آدرس و شماره نسخه در خاطرشان نمانده و یادداشتی هم نکرده اند اما به احتمال قوی از نسخ مجلس باید باشد... جستجویی در فنخا( فهرست نسخ خطی ایران) کردم بسیاری نسخه ضروب امثال ترکی در کتابخانه های ایران موجود است ولی نسخه ای با این شناسنامه و زمان نگارش نیافتم...با دوست عزیزم آقای فتح الله ذوقی که در شناخت نسخ خطی و فهرست نگاری نسخ ترکی کتابخانه ها از بزرگانند هم تماس گرفتم ایشان بعد از چندی جستجو فرمودند یقینا این نسخه در فهرست نگاری نسخ خطی ایران به نوعی جا مانده است. از آنجا که فایل نسخ خطی مجلس در سایت مجلس موجود است مشغول جستجو شدم هر کلید واژه ای که میتوانست اثری از این کتاب باشد جستجو کردم حتی با این فرض که این نسخه در فهرست برداری جا مانده بسیاری از "مجموعه ها و جُنگ ها" ی مجلس را هم دانلود کردم ولی چیزی یافت نشد... بعد چندی خسته شده و کنار گذاشتم. باری به بهانه سؤال دوستی در این باره این مطلب را نوشتم شاید کسی از اجله زمانی نشانی از آن بیابد و منتشرش کند.
علی طارمی_ 5 بهمن ماه 99

امروز از کتابخانه مرحوم مجتبی مینوی بازدید کردیم. جناب دکتر قبادی و دوستان دیگر بودند. این کتابخانه سال 1355 وقف شده، و زیر نظر پژوهشگاه علوم انسانی است. بیش از 25 هزار کتاب در کتابخانه مینوی (16 هزار از خود او بوده و 10 هزار بعد افزوده شده) و بیش از 7 هزار از مرحوم محمد تقی دانش پژوه هست. کتابخانه یاد شده در سالهای اخیر آبادتر شده است. حضور دکتر دهقانی در آنجا و رسیدگی به اسناد برجای مانده از مرحوم مینوی بسیار مغتنم است. حیف ایشان که دانشگاه او را نگه نداشت. ای کاش...

سالها پیش دکتر علی حصوری در نقد و طعن به زبان شعر معاصر نوشته بود که فساد در زبان و فرهنگ و... زنجیره ای به متصل هستند و به گونه ای تابع هم؛ باید پذیرفت که وقتی فساد در بیشتر عرصه ها وجود دارد و بسیار هم عمیق و ریشه دار شده است فساد در پژوهش هم خود به خود پدید خواهد آمد.
البته دلایل و زمینه را باید نیک کاوید که استادان و اهل فضل بدان اشراف کامل دارند و مقاله ای که بدان اشاره شده متاسفانه مشت نمونه خروار است.

(مطلب موقت) بنده به عنوان یک باستان شناس که هر سه مقطع تحصیلی خودم تا دوره دکتری رو در دانشگاه تهران گذروندم تمام مطالب جنابعالی در مورد کتیبه های ترکی رو به شدت رد می کنم و خطوط ترکی! که شما به منطقه تیمره نسبت می دهید تنها زاییده ی ذهن یک شبه پژوهشگر غیر باستان شناسه که بی اعتباری ادعاهای ایشون به حدیه که جامعه ی باستان شناسی کشور حتی در مقام پاسخ دهی به این ادعاها برنیامد،نگاره های تیمره به هیچ عنوان خط نیستن،هزاران نمونه مانند تیمره در تمام جهان کشف شده اند، علاوه بر این روش های معمول سالیابی قادر به تعیین دقیق قدمت این نگاره ها نیستن و منوط به انجام نمونه برداری و آزمایش های پیچیده هستند، بنابراین ادعای کتیبه های ترکی 4500 ساله ی تیمره تنها یک ادعای طنز می تونه شمرده بشه، برای جستجوی نخستین کتیبه های ترکی می تونید به دشت اورخون مغولستان در فاصله ی 7 هزار کیلومتری مرزهای ایران مراجعه فرمایید، در مورد جعل های پان ترکیسم در مورد ترک بودن سومری ها یا پروتوتورک! بودن سومری ها هم اگر یک مقاله ی چاپ شده در یک ژورنال معتبر دانشگاهی بعد از جنگ جهانی دوم از یک سومر شناس بزرگ ( در دانشگاه های میشیگان و پنسیلوانیا و کالیفرنیا دنبالش بگردین) مبنی بر ریشه ی ترکی داشتن زبان و خط سومری در این گروه آپلود کردید بنده خموش می شوم و کنج عزلت می گزینم، نتیجه ی اینکه جواد هیئت جراح قلب و پرفسور دکتر! ابراهیم قیریشچی تبدیل به اساتید تاریخ و باستان شناسی شده اند می شود همین! اما حرف آکادمیسین شهیر ایراندوست مرحوم اقرار علی اف ناشنیده می ماند! اینکه حرف صدها سومرشناس بزرگ را نادیده بگیریم و تنها به عقیده ی هومل آلمانی در 110 سال پیش استناد کنیم دقیقا تنها از مکتب پان ترکیسم برمی آید که مدعی است ترکی توسط سازمان ملل به عنوان کامل ترین زبان دنیا انتخاب شده است. در واقع در جدیدترین تحقیقات این نظر ابراز شده است که زبان سومری می تواند که به خانواده ی زبان های سودانی تعلق داشته باشد

نمونه ی اول متعلق به اسپانیا نمونه ی دوم متعلق به هند و نمونه ی سوم متعلق به تیمره است، این نوع سبک نقاشی صخره ای از دوران میان سنگی و ده ها هزار سال قبل در تمام مناطق جهان دیده شده است. بنا بر این مسلما نمی توانند کتیبه های خط ترکی باشند که طی ده ها هزار سال از اسپانیا تا هند گسترش یافته اند!

📹 چرا شاهنامه برای ما مهم است؟ پاسخ استاد مجتبی مینوی را در بخشی از مستند «فردوسی و مردم» (حسین ترابی) ببینید. مینوی، یکی از مهمترین اساتید ادبیات معاصر در ۷ بهمن ۱۳۵۵ درگذشت @ehsanname

زمانی مجتبی مینوی رایزن فرهنگی کشورمان در ترکیه بود.
فرزانه مردی که دیروز چهل و سومین سالگرد خاموشی اش بود.
یادش گرامی باد.

حصول شهرت آدمی‌زاد در جهان منحصر به این نیست که کاری افسانه‌آمیز انجام دهد و از آمل به مرو تیر بیندازد.
هزار کار پیش می‌توان گرفت که موجب شهرت تواند شد. ولی ای خوشا روز کناره‌گیری و خاموشی و گمنامی.

دی ماه ۱۳۵۴، مجتبی مینوی
‌