گفتگوهای تراثی (آرشیو)

طبق تحقيقاتي که راقم طي 20 سال بر روي نسخ تحرير نموده است (کتابشناسي اقليدس هنوز چاپ نشده است) و مرحوم امتيآز علي عرشي در فهرست انگليسي کتابخانه رضا در رامپور هند (ج5) و کسان ديگر نيز اشاره داشته اند اين متن چاپ قسطنطنيه و نيز متن چاپ رم در سال 1594م تحرير اقليدس خواجه نصيرالدين طوسي نميباشد و بلکه متني از قرن ششم است و خواجه احتمالا آن را در هنگام تحرير اصول هندسه و حساب اقليدس در دست داشته است.

در یکی از سفرهایی که در هند بودیم یکی از خانم های محقق ایرانی کل نسخ خطی گنج بخش پاکستان را گرفته بودند. یکی از دوستان ایشان را معرفی کردند که بنده اصلا یادم نیست ولی می دانم تصویر نسخ خطی همگی و یا بخش فارسی لااقل به ایران منتقل شده است.

نسخه ای در کتابخانه ملی تبریز از تحریر اقلیدس خواجه و چند تحریر دیگر مانند آپولونیوس و ارشمیدس و ... از ایشان وجود دارد که به خط خود خواجه نصیر است

با سلام و احترام، عرض شود، کتاب مذکور شرح اقلیدس چغمینی (د. بعد از 618ق) نسخه بسیار نفیس کتابخانه سریزدی (مسجد حظیره) در یزد بود که توسط ناشر مذکور به صورت فاکسیمیله به چاپ رسید (طبعا زمان نگارش تحریر اقلیدس توسط خواجه بوده) ، این دو نسخه تحریر اصول الهندسة و الحساب لاقلیدس است، که خواجه نصیر طوسی گویا در سالهایی که مقیم قهستان نزد اسماعیلیان بوده (حوالی سالهای 640-645ق) نوشته است. با احترام??

جالب است که در بقیه فهرست نسخ هم از این نسخه به عنوان قدیمیترین نسخه تحریر اصول نام برده شده است.

???
" فهرست الفبایی نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش ۱۳۴۹ - ۱۳۸۴"
از: دکتر محمد حسین تسبیحی
مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، اسلام آباد، پاکستان،
سال چاپ: ۱۳۸۴.

پیرامون "تحریر اصول اقلیدس" اثر جناب خواجه نصیرالدین طوسی، سخن بسیار است.
اما قبل از خواجه نیز برخی ریاضیدانان دورۀ اسلامی اقدام به ویرایش و بازنویسیِ نسخه های عربیِ اصول اقلیدس کرده اند؛ از آن جمله:
1- تحریر ابوبکر محمد بن عبدالباقی بغدادی؛ این اثر را فاضل ارجمند جناب آقای دکتر متقی (شَکَرَ الله سعیَه)، پیشتر در مقاله ای با عنوان "کتابشناسی اصول اقلیدس" معرفی نموده و به نسخۀ خطی آن در کتابخانۀ رضا در شهر رامپور-هند به شمارۀ D.645 نیز اشاره نموده است. بنده هنوز این نسخه را ندیده ام، اما چاپ سنگی این اثر در کتابخانۀ مرحوم آيت الله مرعشی و نیز کتابخانۀ سپهسالار موجود است و همانطور که جنای آقای دکتر متقی در آن مقاله تذکر داده اند، در ابتدای آن چاپ، به اشتباه، این اثر به خواجه نسبت داده شده است.
2- تحریر ابوالقاسم علی بن اسمعیل نیشابوری. این اثر نیز مانند اثر بغدادی متعلق به اوائل قرن ششم است و هنوز معرفی نشده است. این بنده به مقایسۀ آن با تحریر خواجه و تحریر بغدادی اشتغال دارد.
البته، خواجۀ طوسی در تحریر خود از آثار متنوعی از پیشینیان بهره برده که مستنداتِ بسیاری از آنها را گردآورده ایم و إن شاء الله در آینده به طبع خواهد رسید.

مقایسۀ تحریر خواجه با سایر تحریرات و تلخیصات و شروح اصول اقلیدس، معجزۀ قلمِ خواجه را در ارائه ی یک متن درسی از اصول اقلیدس، بدون کمترین اغلاق و ابهام، به طور واضح نشان می دهد.

چند کلمه درباره استاد احمد منزوی
استاد احمد منزوی را برای نخستین بار در تهران منزل برادرش شادروان دکتر علینقی منزوی دیدم. آن سالها من معمولاً ماهی چند بار برای استفاده علمی خدمت استاد علینقی منزوی می رسیدم. آقای علینقی منزوی من را به ایشان معرفی کرد. او چون خانواده من و به ویژه مرحوم محقق طباطبایی را به خوبی می شناخت خیلی اظهار محبت کرد. دکتر منزوی اظهار کرد که اخوی تازه از پاکستان برگشته و قصد دارد در ایران بماند. شادوران احمد منزوی در همان جلسه ابرازکرد قصد دارد دنباله کار فهرست نسخه های خطی فارسی که در طی چندین سال در پاکستان در تحریری جدید فراهم کرده و تا آن زمان به صورت فهرست مشترک نسخه های خطی چند جلدی از آن منتشر شده بود را در تهران دنبال کند. به درخواست استاد علینقی منزوی بنا شد با آقای بجنوردی درباره همکاری ایشان صحبت کنم. چنین کردم و شاید کمتر از یک هفته بعد قراری گذاشتیم با دوست گرامی جناب آقای عنایت الله مجیدی تا به همراه آقای احمد منزوی گفتگویی در این رابطه با آقای بجنوردی داشته باشیم. آقای بجنوردی در همان جلسه اول و در همان دیدار نخست شیفته شخصیت استاد منزوی شد و وعده همکاری داد. از همان تاریخ استاد منزوی کارش را در مرکز دائرة المعارف آغاز کرد و تمام فیشهای خود را که سالهای سال در ایران و پاکستان تهیه کرده بود به دائرة المعارف واگذار نمود. به همراه چند تن از همکاران سالها در مرکز، تحریر نوی از فهرستگان نسخه های خطی فارسی تدوین کرد که کار جاودانه ای است و تاکنون تعداد زیادی از مجلدات و بخشهای مختلف آن منتشر شده است. همزمان استاد منزوی نسخه های خطی و عکسی مرکز را هم فهرست می کرد. من دو سه سالی کم و بیش در همان اتاقی کار می کردم که استاد حضور داشت (بخش کتابشناسی مرکز در ساختمان قدیم). طبعاً از محضر او خیلی می شد استفاده کرد، به ویژه درباره نسخه های فارسی اما مهمتر از آن آنچه درس آموز بود مشاهده پشتکار بی نظیر و بی همتای او بود. واقعاً روزی شاید هژده ساعت کار می کرد. بخشی را در مرکز و بعد در منزل. فهرستگان نسخه های فارسی که او فراهم کرد کار یک مؤسسه عریض و طویل بود که او به تنهایی سامان داد و خالصانه مجموعه یادداشتهای خود را به مرکز واگذار کرد و با مساعدت مالی و معنوی مرکز و با همکاری تنها دو سه نفر از جوانان آنجا صدها فهرست نسخه های خطی را در جستجوی نسخه های فارسی و در تکمیل کارهایی که پیشتر چاپ کرده بود و به قصد یکسان سازی و تجدید تحریر آنها صفحه به صفحه خواند، یادداشت کرد و طبقه بندی نمود. آقای عنایت الله مجیدی وقتی نقل می کرد به پاکستان که سفر کرده بود، آن زمان که استاد احمد منزوی در مرکز نسخه های خطی کار می کرد دیده بود روزانه نزدیک به بیست ساعت استاد منزوی در گرمای جانکاه آنجا کار می کرد و یادداشت می نوشت. علاوه بر فهرستهایی که یاد شد او در چاپ تعدادی از آثار پدرش مرحوم آقابزرگ طهرانی نیز با دکتر منزوی همکاری کرد. آدم بسیار بی هوی و بی ادعایی بود. نام او در تاریخ ایران ماندگار است. روحش شاد. در شمار خرد مرد به تنهایی از هزاران بیش بود... (حسن انصاری)

فهرست نسخ خطی متفرقه اصفهان (قسمت دوم)

در این فهرست آثار خطی پراکنده در اصفهان را که از سال های قبل مشاهده و تصویر برداری شده است معرفی می شود.قسمت اول این فهرست در فصلنامه میراث شهاب منتشر شده است. (اینجا بخوانید) به جز فهرست متفرقات، پیش از این چند فهرست از نسخه های خطی کتابخانه های خصوصی اصفهان در میراث شهاب منتشر شده است که می توان به فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت الله طیب، فهرست نسخ خطی کتابخانه امیر المومنین (ع)، فهرست نسخ خی کتابخانه شخصی ایمانیه اشاره کرد. @manuscript

بله
در سال ۱۹۲۰ هم به فرانسوی ترجمه شده است و مترجمان عربی از روی متن فرانسوی کتاب به عربی ترجمه کرده اند.
مرحوم منزوی این کتاب را از روی چاپ دوم ترجمه عربی به فارسی برگردانده است.
مرحوم منزوی به سبب نقد گلدزیهر، این کتاب را ترجمه کرده است و احتمال حذف برخی مطالب وجود دارد.
در مقدمه، مرحوم منزوی می گویند این کتاب در ۶ بخش است باید دید در چاپ المانی هم شش بخش است?
نکته دیکر اینکه شما فرمودید سال 1890 چاپ شده است
اما این اثر در سال 1910 در هایدلبرگ نیز چاپ شده است و همینطور در سال 1925 چاپ دوم اثر با حذف و اضافاتی زیر نظر بابینگر بازنشر شده است و مرحوم منزوی بر ترجمه خودشان را با چاپ دوم سال 1925 مقابله کرده اند.
احتمال تغییرات در کتاب محتمل است. طبق مقدمه ای که بابینگر بر چاپ دوم این اثر نوشته است.

فهرست الفبایی نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش ۱۳۴۹ - ۱۳۸۴"
از: دکتر محمد حسین تسبیحی
مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، اسلام آباد، پاکستان،
سال چاپ: ۱۳۸۴.

سلام و ادب
فهرست نسخ خطی گنج بخش جلد یک، احمد منزوی موجود هست؟

با سلام و سپاس از لطف سرکارعالی، ایشان فرموده‌اند، "فهرست کتابخانه دکتر عارف نوشاهی در اسلام آبادِ پاکستان"، اما فهرست ارسالی شما، "فهرست نسخه‌های خطی موزه ملی کراچیِ پاکستان" نگارش دکتر عارف نوشاهی است و قطعا دو چیز است. نکته مهم این است، که این کمینه در "کتابشناسی فهارس دستنویس‌های اسلامی کتابخانه‌های جهان" (ج۲، ص۱۵ تا ۱۸۹ بخش پاکستان)، که در آن بخش صدها فهرست از جای جایِ پاکستان معرفی شده است و نتیجه حدود ۲۰ سال تتبع در فهارس کشورهای مختلف است، به چنین اثری که فرمودند (نسخ خطی کتابخانه عارف نوشاهی در اسلام آباد) برخورد نکرده‌ام، خواستم از اطلاعات ثبت شده ایشان مطمئن شوم، البته استاد نوشاهی و پدرشان کتابخانه‌ای شخصی و خانوادگی در شهر کوچکِ ساهیوال دارند که حاوی تعدادی نسخ خطی است، اما در اسلام آباد، به نظر نرسیده است، بعید نیست منظور ایشان، فهرستی است که از سوی استاد نوشاهی نگارش یافته (مانند جلد پنجم فهرست کتابخانه گنج بخش در اسلام آباد، یعنی تکمله چهار جلدِ زنده یاد استاد احمد منزوی)، نه اینکه کتابخانه شخصی ایشان در اسلام آباد بوده باشد. در هر حال اگر ایشان تصویری از روی جلدِ فهرستی که منظور ایشان هست و دیده‌اند، درج‌ نمایند، موضوع بهتر روشن شده و بهتر می‌توان به پرسش ایشان پاسخ داد. با سپاس🙏🙏🙏

باسلام و احترام فایل pdf فهرست گنج بخش مرحوم منزوی را کسی از استادان گرامی در اختیار دارند?

فهرست الفبایی نسخه های خطی کتابخانه گنج بخش ۱۳۴۹ - ۱۳۸۴"
از: دکتر محمد حسین تسبیحی
مرکز تحقیقات ایران و پاکستان، اسلام آباد، پاکستان،
سال چاپ: ۱۳۸۴.