❓ پدر شما در آن زمان کتابهایی خلاف عرف به چاپ می رساند که، علاوه بر هزینه های زیاد، درآمدی از آنها حاصل نمی شد، مانند فرهنگ نفیسی، ناظم الاطبا یا فرهنگ آنندراج. علت آن چه بود؟
✅ کتابهای دیگری هم مانند تاریخ طبری و ریحانه الادب هم بودند که اگر چاپ نمی شدند از بین می رفتند. بعضی از این کتابها چاپ کشور هندوستان بودند و پدرم به علت سفر به آن کشور تعداد زیادی از کتابهای فارسی، مانند دیوان صائب، را به ایران آورد. این کتابها اغلاط فراوانی داشتند، زیرا حروف چین های هندی به فارسی تسلط نداشتند... [در خصوص دیوان صائب] ابتدا کسی با این کتاب آشنا نبود، تا اینکه پدر آن را از هندوستان وارد کرد و به چاپ رساند و آن موقع بود که این کتاب معرفی شد. ما زمانی که در خیابان شاه آباد بودیم، شخصی از اهالی گرگان نسخۀ خطی دیوان صائب را برای فروش به ما داد و ما هم آن را خریدیم و بیژن این خبر را به استاد امیری فیروزکوهی رساند. او گفت که این کتاب را به نام انجمن آثار ملی و با هزینۀ آن چاپ کنید که ما هم آن را افست کردیم و بدون دخل و تصرفی در متن به چاپ افست رساندیم و اصل نسخه را به مجلس تحویل دادیم. بیژن معتقد بود این کتاب را خدا برای ما فرستاده است تا با چاپ این نسخۀ کامل به خط خود صائب به دست علاقه مندان آن برسد.
آنچه خواندید بخشی از مصاحبۀ نصرالله حدادی با شاهرخ ترقی مدیر انتشارات خیام است.
منبع: حدادی، نصرالله، تاریخ شفاهی کتاب، دفتر اول، صص279-280.
@Ketabpazhohi
?? دوری ایرج افشار از سیاست
آقای ایرج افشار جز کتابشناسی و کتابداری و تالیف و تصحیح کتاب، در همه عمر به هیچ کار دیگری دل نبست و کاری جز آن نپذیرفت. تنها کاری که راضی اش می کرد همین بود. گویا این نصیحت دوستش اللهیار صالح، مرد دانا و پاکدامن سیاست، را پذیرفته بود که به او گفته بود: «از سیاست کناره کن. مملکت ایران با فرهنگ ایرانی می ماند. پس هر که بتواند به خدمات فرهنگی بپردازد نباید به وادی سیاست درآید.» پس اگر او در کارنامه خود بیش از سیصد عنوان کتاب و دو هزار مقاله دارد از این روست که مانند بسیاری از رجال ادیب ما اوقات خود را در کار سیاست به باد نداد. او تا آخرین روزهای حیات در کار نوشتن و یا ثبت و ضبط و تصحیح اسناد تاریخ و فرهنگ و زبان و ادبیات و تمدن ایرانیان بود.
منبع: پارسی نژاد، ایرج، «یادِ دوست»، در: شیرازه فرهنگ، اردیبهشت و خرداد 1395، ش5و6، صص 114و115
@Ketabpazhohi
?مگر من کتابفروشی راه انداخته ام که مردم را سرکیسه کنم
... یکی از همکاران دانشگاهی من در دانشگاه اصفهان برای خرید کتابی به طهوری مراجعه کرد. کتاب نایاب بود و طهوری هم در اختیار نداشت. همکار دانشگاهی من ظاهراً پیشنهاد کرده بود که حاضر است کتاب را به دو برابر قیمت پشت جلد بخرد؛ یعنی به قیمت بازار سیاه. و طهوری این توهین را برنتابید و با همکار ما به درشتی بگو مگو کرد که «آقا این چه حرف مفتی است، مگر من کتابفروشی راه انداخته ام که مردم را سرکیسه کنم» و ظاهراً ماجرا بالا گرفت. بعدها که داستان را برایم نقل می کرد هنوز خشمگین بود و دل چرکین که چطور ممکن است استاد دانشگاهی که اهل کتاب هم هست نداند که طهوری اهل بازار سیاه نیست و ...
حق با او بود. همۀ آنانی که طهوری را به درستی می شناختند می دانستند که کتابفروشی و نشر برای او امر مقدسی است در خدمت به فرهنگ. و این در روزگار ما کم چیزی نیست.
منبع: آجودانی، ماشاالله، «طهوری و زبان و فرهنگ ایران»، در: کلک، ش13، ص47
@Ketabpazhohi
فهرست شیخ و تصحیح محقق طباطبایی
چند ماهی قبل از درگذشت استادم محقق طباطبایی بود که در سفری به قم در خدمت استاد دیگرم مرحوم محقق جعفری دو سه روزی خدمت مرحوم آقای طباطبایی بودم. مرحوم آقای طباطبایی نظرش این بود که فهرست شیخ را که سال ها روی آن کار کرده بود باید هر چه زودتر برای چاپ و نشر ساماندهی کند. نظر ایشان این بود که کتاب یک سال هنوز کار دارد. آنچه تا آن زمان انجام شده بود تنها مقابله حدود ده دوازده نسخه بسیار خوب فهرست شیخ بود که برخی از آنها دست کم آن زمان در دسترس نبود اما مرحوم آقای طباطبایی در زمان اقامت در عراق کتاب را با آن نسخه ها مقابله فرموده بودند. مقابله نسخه ها بر روی دو چاپ مختلف مطبعه حیدریه انجام شده بود منتهی متأسفانه در ایران حواشی ایشان بر هر دو نسخه چاپی بر اثر برش نادرستی که صحافی به پیشنهاد ایشان انجام داده بود مقداری آسیب دیده بود و همین موجب شده بود که آن مرحوم متن را دست كم با برخی نسخه های ایرانی بار دیگر مقابله کنند. به هر حال مقداری از مقابله ها که از روی نسخه های نجف و کربلا بود و عکس آنها را ایشان در اختیار نداشت تا اندازه ای از میان رفته بود. کاری که ایشان علاوه در مدت اقامت در مشهد انجام داده بود این بود که یک نسخه به خط زیبای خود از کتاب و بر اساس نسخه مهمی از فهرست فراهم کرده بود و آن حاشیه ها را به پاورقی آن متن افزوده بود. مواردی هم بود که آنچه در متن بود مصحح نبود و نسخه بدل ها اصلح بود و ایشان بدین امر وقوف داشت اما قصدش این بود که نخست نسخه اصل خود را تدوین و بعد اصلاحات را از پاره ای پانوشت ها به متن اصلی بیافزاید. از روی آن متنی که خود ایشان نوشته بود هم نسخه ای تایپی فراهم شده بود که البته اغلاط تایپی خود را داشت. مرحوم آقای طباطبایی به دلیل کسالتی که در سال آخر عمر شریف خود داشت و به دلیل علاقه به اين کار و زحمات زیادی که بر روی متن کشیده بود مجموعه کارهای خود روي متن فهرست شيخ را برای تهدیب و اصلاح نهایی به شخصی از محققین نام آور قم داده بود تا کتاب با همت او نهایی و منتشر شود. اما بعد از مدتی معلوم شد که کار پیش نمی رود. در آن جلسه که مرحوم آقای جعفری هم تشریف داشتند و به توصيه ايشان كه به من لطف داشتند، مرحوم آقای طباطبایی به من پیشنهاد کردند که کار را به دست بگیرم. منتهی آن زمان من تازه کار فهرست منتجب را از ایشان برای تکمیل گرفته بودم و به همین دليل بنا شد بعد از انجام و تحویل آن، کار را روی فهرست شیخ آغاز کنم. متأسفانه بعد از درگذشت استادمان مرحوم آقای طباطبایی فهرست شیخ صرفاً بر اساس همان نسخه نیمه نهایی منتشر شد، کتابی که به تعبیر خود ایشان هنوز یک سال کار داشت تا تصحیحات متنی و قیاسی و اجتهادی آن تکمیل شود. گاه دیده ام برخی به ضبط های این نسخه ایراد می گیرند. این تذکر را دادم تا خوانندگان احتمالی این یادداشت بدانند داستان چاپ این کتاب از چه قرار بوده است. با این وصف به دلیل تعدد و اهمیت نسخه های مقابله شده و دقت در مقابله ها، این چاپ هنوز به نظر من بهترین چاپ کتاب است، به ویژه اگر نسخه بدل ها در هنگام نقل مورد عنایت قرار گیرد. اگر عمری باشد دوست دارم زمانی آن توصیه استاد را درباره این کتاب عملی کنم. رحمه الله رحمة واسعة.
@barrasihayetarikhi
?«... افشار واقعبين بود و مىدانست كه آثارش بايد منتشر شود، از اينرو هيچ امكانى را ناديده نمىگرفت. اگر به دليل برخى تضييقات نتوانست آينده را منتشر كند يادنامهاى براى پدرش بنياد نهاد كه در آنها شمارى از آثار پژوهشى را چاپ مىكرد. همينطور دفتر تاريخ را پى افكند كه آن نيز به نوعى ادامه آينده بود. و در كنار اينها از حضور در نشريات مختلف غافل نبود. شيوهاى داشت كه وقتى نمىتوانست كلمه يا عبارتى را از متنى نقل كند در پانوشت مىنوشت «يك كلمه خوانده نشد!» و خواننده هم مىدانست چرا خوانده نشده است!
چون اهل كار بود و زحمت كشيده بود قدر زحمات ديگران را مىدانست و در آثار اشخاص معمولاً نظر به عيب نمىكرد. البته اين نگرش در مواردى باعث شده بود كه شمارى آثار كمارزش در برخى از مجموعههايى كه ويراستارشان بود راه يابد.
چندان اعتقادى به نهادهاى پژوهشى وطنى نداشت اما اگر مىديد دستگاهى كارش را درست انجام مىدهد ــ چه پيش و چه پس از انقلاب ــ از همكارى با آن ابايى نداشت. همچنين اگر احساس مىكرد فردى در كارش جدى است از دستگيرى او رويگردان نبود.
با وجود اصولىبودن، به وقت ضرورت انعطافپذير بود و حتى برخى تندىهاى جوانانه را تاب مىآورد و سَررِشته را نگاه مىداشت. بسيارى از كتابهايش به دليل ماهيتشان كه خاص اهل پژوهش بود به چاپهاى مكرّر نرسيدند. اگر اشتباه نكنم خاطرات و تألمات مصدق از ميان كتابهايش بيشترين نوبت چاپ را دارد.
افشار رُمان نمىخواند، كنجكاوى چندانى نسبت به حوزههاى غيركارىاش نداشت. فيلم هم نمىديد و نمىدانم آيا راديو و تلويزيون در خانهاش داشت يا نه. با كاميپوتر هم ميانهاى نداشت و تصور نمىكنم هيچگاه با آن كار كرد.
واقعبينى او نسبت به كارش و در عين حال فروتنىاش از عنوانى كه به فهرست آثارش داده پيداست: چاپكردهها! او با اين عنوان مىگويد اين آثار را فقط چاپ كردهام و عنوان تحقيقات و... را بر فهرست آثارش نگذاشته است. البته ما مىدانيم كه او فقط چاپ نكرده است.
*
مرگ افشار از آن نوع مرگهايى بود كه عوالمى را با خود مىبرند. پارهاى از ويژگىهاى فرهنگ ايران كه در او جمع شده بود ديگر نزد كمتر كسى يافت مىشود. منظورم تنها دانش نيست بلكه نحوه رفتار و سلوك و جهاننگرى و... است.
ايرج افشار راهنماى خستگىناپذيرى بود كه به مدد او ما به آتشكدههاى يزد، مساجد نائين، مزارات سمرقند، آب انبارها، كوير، كتابخانهها و... مىرفتيم، كتابهاى هزارساله را مىديديم، از افكار و عقايد تقىزاده، مصدق، اللهيار صالح و دهها رجل ديگر با خبر مىشديم. او ما را به تاريك خانهها و گُمخانههايى راهبَر شد كه بىدليلِ راهى چون او هرگز نمىتوانستيم به آنها راه يابيم.
آثار فراوان او تا ايران هست خوانده خواهد شد...»
?(از کتاب «سیماهای برجسته فرهنگ ایران». فرخ امیرفریار. جهان کتاب. چاپ دوم: بهمن 1395)
https://telegram.me/jahaneketabpub
کتاب سه جلدی تحفه الازهار، در انساب سادات و نوشته ضامن بن شدقم مدنی است که به گفته مصحح سال 1090 زنده بوده است. این کتاب به خصوص جلد سوم آن یکی از منابع مهم تاریخ ایران، هم دولت صفوی و هم منطقه هویزه و خوزستان و ارتباط نواحی ایران با حیدرآباد و بلاد عربی و مدینه است. فکر می کنم سال 1376 بود در لبنان آقای کامل سلمان جبوری را دیدم. این کتاب را آورده بود تا به ناشری بدهد. کسی یافت نشد. از او گرفتم و آوردم ایران. میراث مکتوب با همکاری کتابخانه تاریخ آن را چاپ کرد. سال بعد هم کتاب سال شد. غرض این که این کتاب یک دانشجوی دکتری تاریخ ایران را می طلبد تا تمامی آنچه در آن در باره تاریخ ایران وجود دارد استخراج کرده و با منابع دیگر بسنجد. عربی بودن، و به طور خاص انساب، سبب شده تا دور از چشم صفوی شناسانی باشد که البته تعدادشان در ایران بسیار اندک است.
@jafarain1964
دورۀ اوّل، دفتر دوّم اسفند 1350
@litera9
نخستین مطلب دفتر دوّم گفتگو با حمید عنایت است.
در یادداشت آغاز گفتگو آمده است: «یکی از مسائل دشوار فرهنگ ایرانی، که گذشت زمان کمکی به حل آن نخواهد کرد، این است که رشته‌های ارتباط آن با گذشتۀ هزار هزارساله‌اش رفته رفته دارد قطع می‌شود؛ به این معنی که هرچه پیش‌تر می‌رویم، از میان نمایندگان و شارحان فرهنگ ایران عدّۀ کسانی که به معارف قدیم ایران علاقه و آشنایی کافی داشته باشند کم‌تر می‌شود. اگر اشکال کار دانشمندان نسل پیرتر در این بود که از فرهنگ مغرب زمین سر در نمی‌آوردند و برابر آن خود را گیج می‌دیدند، در مورد نسل جوان اشکال کار در این است که بیش‌تر نمایندگان روشنفکران از معارف قدیم بیگانه‌اند. دکتر حمید عنایت در این میان یکی از موارد استثناء است. عنایت دانشمندی است که هم با مبانی معارف قدیم آشنایی کافی دارد، و هم با محیط فرهنگ غربی. ترجمه‌های او از متون فلسفی غرب و مقالات او در باب فلسفۀ سیاسی و اجتماعی شواهدی است بر این وضع استثنائی او ...»
در این گفتگو از ورزیدگی و توانایی زبان فارسی برای بیان مفاهیم فلسفی، مکاتب فلسفی نو، روشنفکران ایران و دیدشان دربارۀ فلسفه‌های غرب
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) سیدعبدالله انوار، نسخهشناس و ریاضیدان معاصر در اولین برنامه رادیویی «فرزانگان فرهنگ» از آیین گرامیداشت استاد ایرج افشار در رادیو فرهنگ گفت: ایرج افشار، حدود سیصد کتاب و صدها مقاله نوشته است که کاری است کارستان. انصافا حق دارد نامش صدر نشین محافل فرهنگی باشد.
انوار با یادکردی از گذشتههای دور به سال‌های 1334 خورشیدی و لغتنامه دهخدا رفت و گفت: وقتی کتاب اسکندربیک ترکمان یعنی «عالم آرای عباسی» را درباره شاه عباس خواندم و دیدم این نویسنده جنایات شاه عباس را میپوشاند ناراحت شدم. اتفاقا در اسفندماه ۱۳۳۴ مرحوم ایرج افشار این کتاب را که قبلا با چاپ سنگی چاپ شده بود، با حروف سربی تجدید چاپ کرد و بدین ترتیب کتابی که سابق بر این کمیاب شده بود، در دسترس همه قرار گرفته بود. اما من در سال 1334 بود که برای نخستین بار مرحوم افشار را در موسسه لغتنامه دهخدا ملاقات کردم. در ابتدا از ایشان پرسیدم که شما از چاپ و انتشار این اثر که حاکی از ظلمهای شاه عباس است چه قصدی داشتید و ایشان پاسخ گفت که هیچ، جز آنکه چون کتاب کمیاب شده بود، خواستم که به حروف سربی منتشر کنم. من گفتم که شما با چاپ و انتشار این کتاب به طور غیرمستقیم اشاعه ظلم یک ظالم را کردهاید و ایشان فرمود من تقصیری در اشاعه ظلم او نداشتهام و فقط متن کتاب را تصحیح و بیرون دادهام. من گفتم ضرر دیگر این کتاب آن است که علاوه بر اشاعه ظلم، مذمومترین صفت انسانی یعنی تملق در آن به حد وفور وجود دارد و افشار گفت که تملق اسکندر بیک ترکمان به پادشاه صفوی برعهده من نیست. و بعد از این نیز گفت و شنود مفصلی بین من و افشار درگرفت و همه کسانی که در لغتنامه بودند این گفت و شنود را میشنیدند. پارهای به حمایت من و پارهای نیز به حمایت افشار درآمدند و آشنایی من با ایشان از آن رو به وقوع پیوست.
مترجم جستارهای فلسفی ویتگنشتاین در ادامه گفت: ولی آشنایی بیش‌تر ما به زمانی برمیگردد که ایشان رییس کتابخانه ملی شدند و من مدیر بخش نسخ خطی کتابخانه ملی بودم. در سال‌های 38 و 39 که ایشان با شش ماه کار شبانهروزی انصافا به قدری در کتابخانه ملی کار کرد و کتابخانه‌ای را که بر اثر بیتوجهی گوشهای در وزارتخانه معارف رها شده بود، به عنوان یک مرجع و منبع مهم و معتبر ملی فرهنگی به جهانیان نشان داد. در همین ایام ما زیر نظر ایشان و مجتبی مینوی و دکتر زریاب خویی و تنی چند از شخصیت‌های علمی آن روزگار مدیریت تدوین و فهرستنویسی کتابخانه ملی را شروع کردیم که نتایج پر باری در پی داشت.
عبدالله انوار بیان کرد: انصافا خیلی کار کرده است. هر جا اسم کتاب و نسخ خطی است نام افشار حضور پر رنگی دارد. ایرانشناس و مورخ و محققی است شایسته تقدیر، ایشان خود از علاقهمندان بود و از اول زندگی، شیفته این کار. در جوانی عضو اصلی کتابخانه حقوق بود و بعدها که دانشکده کتابداری ایجاد شد به عنوان یکی از اساتید این دانشکده همکاری میکرد. تا آخر عمرش هم برای کتاب و کتابداری کار جدی کرد.
استاد انوار تاثیرات استاد افشار را در خارج از ایران به حق میداند و میگوید: نام ایرج افشار خود یک پایه محکم برای مراجعه اهل تحقیق در میان شرقشناسان و ایرانشناسان دنیا بوده و هست. ایشان محقق دقیقی بود. در تفسیر شخصیت افشار، باید گفت که دقیق بودن نتیجه همراهی و زندگی با کتاب است. کسی با کتاب سر و کار دارد چنین مشخصاتی خواهد گرفت و افشار یک نمونه متعلی از کسانی است که زندگی خودشان را وقف کتاب کردهاند. اما افسوس که فرهنگ ایران در حال حاضر درگیرودار مدرکگرایی بیپایه و اساس است. دکترایی نداشت اما دقیقترین کارهای پژوهشی را از ایشان سراغ داریم. | http://www.ibna.ir
🔰مگر من کتابفروشی راه انداخته ام که مردم را سرکیسه کنم
... یکی از همکاران دانشگاهی من در دانشگاه اصفهان برای خرید کتابی به طهوری مراجعه کرد. کتاب نایاب بود و طهوری هم در اختیار نداشت. همکار دانشگاهی من ظاهراً پیشنهاد کرده بود که حاضر است کتاب را به دو برابر قیمت پشت جلد بخرد؛ یعنی به قیمت بازار سیاه. و طهوری این توهین را برنتابید و با همکار ما به درشتی بگو مگو کرد که «آقا این چه حرف مفتی است، مگر من کتابفروشی راه انداخته ام که مردم را سرکیسه کنم» و ظاهراً ماجرا بالا گرفت. بعدها که داستان را برایم نقل می کرد هنوز خشمگین بود و دل چرکین که چطور ممکن است استاد دانشگاهی که اهل کتاب هم هست نداند که طهوری اهل بازار سیاه نیست و ...
حق با او بود. همۀ آنانی که طهوری را به درستی می شناختند می دانستند که کتابفروشی و نشر برای او امر مقدسی است در خدمت به فرهنگ. و این در روزگار ما کم چیزی نیست.
منبع: آجودانی، ماشاالله، «طهوری و زبان و فرهنگ ایران»، در: کلک، ش13، ص47
@Ketabpazhohi
درگذشت احمد اقتداری
احمد اقتداری یار دیرین ایرج افشار درگذشت. اقتداری و افشار همسال بودند و رفیق ۶۵ساله . با هم ندار بودند. همسایه بودند. همسفر بودند در گلگشتها. اقتداری در پیشانی سفرنامۀ سدیدالسلطنه شعر سعدی را تغییر داد و نوشت:
ز خاک ایرج افشار بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگ او گرش بویی
در یادداشتی دیگر نوشت: «من شاگرد شاگردان ایرج افشار هستم». افشار هم او را دوست داشت و آثاری را به او تقدیم کرد و برای شرکت در مراسم بزرگداشت او به شیراز سفر کرد و سخنان سخته ای درباره کارنامۀ او گفت.
احمد اقتداری اهل لارستان بود و عاشق ولایت خود. بزرگزاده بود. ایرج افشار گاه به او خان میگفت. وصیّت کرد که در زادگاهش و کنار مادرش به خاک رود. در عنفوان جوانی دو کتاب فرهنگ لارستانی و لارستان کهن را دربارۀ زبان و جغرافیای تاریخی لار نوشت که بعدها با اضافات و تکمیل در یک کتاب منتشر شد. کتاب زبان لارستانی؛ جستاری در فرهنگ و زبان مردم و چندین مقالۀ پراکندۀ دیگر نشانۀ دیگری از عشق او به لار است. اقتداری استاد دانشگاه بود و وکیل مجلس هم شد . وکیل دادگستری هم بود.
چندبار از او شنیدم که جلال آل احمد به او و منوچهر ستوده و ایرج افشار لقب "سه تفنگدار" و "گورنگار" داده بود. اقتداری گورنگار بود؛ به این معنا که اهل تتبّع میدانی و مداقّه در بناهای کهن و سنگنبشتهها بود. دستاورد مرارتهایش ارزنده است و نامش را به عنوان ایرانشناسی متخصّص در شناخت صفحات جنوب ایران ماندگار می‌کند. کتاب دیار شهریاران دربارۀ ابنیۀ تاریخی خوزستان ( سه جلد) پر است از عکسهایی که خودش گرفت و سرشار است از معلومات میدانی تطبیق داده شده با منابع مکتوب کهن و متقن. کاش آلبومی از عکسهایی که از آثار و ابنیه ایران برداشته، تدوین شود. یادم نرود که از کتاب ارجمند خوزستان و کهگیلویه و ممسنی او نام ببرم .
اقتداری در زمینۀ خلیج فارس پژوهی یک ستون است. آثارش مرجع است. کتاب عظیم آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ماندنی است. چندین کتاب سدیدالسلطنه کبابی، آن مرد برجسته را تصحیح و چاپ کرد؛ با تعلیقات و توضیحات و پیوستهای پرمایه. به نشر کتابهای سدیدالسلطنه پیچید چون آثار او خزانۀ معلوماتی است که حقوق تاریخی ایران را بر خلیج فارس و سواحل شمالی آن مسجّل می‌کند. بی‌شک احمد اقتداری از سابقون دفاع از نام تاریخی و مستند خلیج فارس و مبارزۀ علمی با مطامع حرامیان و تازهرسیدگان است. در سال ۱۳۴۵ کتاب خلیج فارس را برای جوانان نوشت. در دانشگاه تهران موضوع خلیج فارس را درس داد. اعتقاد داشت برای کسی که میخواهد دربارۀ خلیچ فارس مطالعۀ دقیق و علمی بکند خواندن کتاب او، خلیج فارس از دیرباز تا کنون، ضرورت دارد. حق هم با او بود.
یک علاقۀ اقتداری مسائل مربوط به کشتیرانی بود. تعلیقات ممتّع بر ترجمۀ کتاب مهم هادی حسن (سرگذشت کشتیرانی ایرانیان از دیرباز تا قرن شانزدهم ) نوشت که نشاندهندۀ تبحّر او ست. به ادبیات هم علاقه داشت. شعر هم می گفت. سه جلد کتاب تدوین کرده که انتخابی است از قصههای مثنوی مولانا. کتابی هم دربارۀ منطقالطیر دارد با نام در سایۀ سیمرغ. این کتابها البته تفنّن بود و نشانۀ علاقۀ او به شعر و ادب فارسی. خاطرات خود را هم نوشته است. کتابی بی مزه دارد با نام دولت عشق دربارۀ اسرار عشق و عرفان در تخت جمشید ایران.
اقتداری مقالات بسیار نوشته است؛ در یغما و فرهنگ ایرانزمین و آینده و راهنمای کتاب و بخارا و... اوایل انقلاب مجموعه ای از ۵۰ مقالۀ تحقیقیاش در کتابی به نام کشتۀ عشق گرد آمد. از دریای پارس تا دریای چین هم مجموعه‌ای از مقالات اوست. باید مجموعۀ همۀ مصاحبهها و مقالات و سخنرانیهایش جمع گردد و با نمایههای دقیق منتشر شود. شاید بر عهدۀ دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که اقتداری کتابخانهاش را به آنجا اهدا کرد، باشد که مقالات او را جمع و نشر کند. آثار چاپ نشدهای هم از او باقی مانده است. از جمله کتابی دربارۀ جدایی بحرین از ایران. عقاید استوار و روشنی دربارۀ مناسبات ایران و بحرین داشت. حامی رشید و دانادل حق حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی بود.
احمد اقتداری پیمانه خود را با احترام پر کرد . یادش پایدار خواهد بود. به تحقیقاتش مراجعه خواهد شد. نامش پیوند خورده با ایران و خلیج فارس...
این سخنش را باید به خاطر سپرد. حاصل دیدهها و خواندههای پیر کهن است:
«بدانید که ایران میماند و نمیمیرد. مثل ققنوس است. ممکن است خاکستر شود اما دوباره سر برمیآورد و زنده می‌شود. ایران دورههای سخت چون حملۀ اسکندر و مغول و در دوران معاصر روس و عراق، به خود زیاد دیده است. به قول ملکالشعرا بهار:
مادر ایران سترون نیست او را آزمودیم
گر چه نادر اتفاق افتد ولی نادر بزاید» .
https://t.me/n00re30yah
از همسرش به شوخي پرسيدم: راستش را بگوييد، ايشان كتابها را بيشتر دوست داشت يا شما را ؟ با خنده گفت: البته كتابهايش را. وي گفت: استاد مدتها كانادا بود، سپس به ايران آمد و با آشتياني و مهدي محقق كار مي‌كرد و در جريان انقلاب ايران به ژاپن برگشت. از آن زمان به بعد به سراغ بوديسم آمد و كارهايش را در اين زمينه
ادامه داد.
خانم، سراغ آقاي آشتياني را گرفت كه من يك مرتبه گفتم كه وي دو سه سال پيش درگذشت. ايشان سخت ناراحت شد و من پشيمان كه چرا بي توجه و بي مقدمه اين خبر را دادم. اما ناراحتي را در چهره او خواندم. در هر حال به او تأكيد كردم كه آقاي ايزوتسو در ايران شناخته شده است و اهل مطالعه قدرش را مي دانند و محبوبيت خاص خود را دارد. روشن بود كه اين حرفها خوشحالش مي كرد.
از وي پرسيديم كه دين استاد چه بود؟ وي گفت: ايزوتسو هميشه يك بودايي بود. در جايي از كتابخانه، آثار وي يا مجموعه هاي مشتمل بر مقالاتي از وي چيده شده بود. علاوه بر آن آثار چاپ شده وي به ژاپني هم در يازده مجلد به علاوه يك ضميمه به صورت يك شكل به چاپ رسيده بود.
از خانم ايشان پرسيديم كه آيا تا به حال ايراني اينجا آمده است؟
گفت: خير شما اولين نفر هستيد كه اينجا مي‌آييد. اين برايم بسيار جالب و در عين حال تأسف برانگيز بود. البته در ايران چند سال قبل بزرگداشتي براي وي برگزار شد كه خانمش گفت پوستر آن را دارد. سال گذشته هم يك ويژه نامه در تركيه از مجلة البحوث الاسلاميه به نام وي و در باره او منتشر شده بود كه يك شماره‌اش را داشت. اين مجله وابسته به مؤسسه وقف تركيه است كه دايرة المعارف اسلامي تركي را هم منتشر مي كند. كتابهاي وي در تركيه مورد استفاده دانشجويان ترك بوده و به زبان تركي هم ترجمه شده است. تركها اخيرا به افكار فلسفي روي آورده‌اند و به همين دليل است كه به دكتر نصر نيز مي‌پردازند و اغلب بلكه همه كارهاي مهم او را به تركي ترجمه كرده‌اند. از خانم ايزوتسو پرسيدم كه آيا در ژاپن تاكنون مراسمي در باره او برگزار شده است. پاسخش منفي بود و اين هم اسباب تأسف بود. به نظرم كار ايران است كه اين را در آنجا تعقيب كند.
در گوشه‌اي از طبقه بالا هم كه البته كتابي در آنجا نبود يك معبد كوچك بود كه به گفته يكي از اين بچه ها معمولا وقتي كسي در خانه اي مي ميرد آن را برپا مي كنند. تصويري از خود ايزوتسو هم بود.
خانم ايزوتسو از ديدن ما واقعا خوشحال شده بود. حالت من هم همين طور بود. روشن است كه ايزوتسو آدم بزرگي است و اگر كاري نكرده بود جز جمع‌آوري اين همه كتاب عربي و فارسي و اسلامي در اين گوشه از ژاپن، در اهميت وي كافي بود. با خانم ايزوتسو يك تصوير يادگاري هم برداشتم و اين به رغم آن بود كه خودش
پرهيز داشت.
کتاب سه جلدی تحفه الازهار، در انساب سادات و نوشته ضامن بن شدقم مدنی است که به گفته مصحح سال 1090 زنده بوده است. این کتاب به خصوص جلد سوم آن یکی از منابع مهم تاریخ ایران، هم دولت صفوی و هم منطقه هویزه و خوزستان و ارتباط نواحی ایران با حیدرآباد و بلاد عربی و مدینه است. فکر می کنم سال 1376 بود در لبنان آقای کامل سلمان جبوری را دیدم. این کتاب را آورده بود تا به ناشری بدهد. کسی یافت نشد. از او گرفتم و آوردم ایران. میراث مکتوب با همکاری کتابخانه تاریخ آن را چاپ کرد. سال بعد هم کتاب سال شد. غرض این که این کتاب یک دانشجوی دکتری تاریخ ایران را می طلبد تا تمامی آنچه در آن در باره تاریخ ایران وجود دارد استخراج کرده و با منابع دیگر بسنجد. عربی بودن، و به طور خاص انساب، سبب شده تا دور از چشم صفوی شناسانی باشد که البته تعدادشان در ایران بسیار اندک است.
@jafarain1964
افشار از توقع، تملق و تنبلی بیزار بود
[...] تمام زندگی استاد افشار پیرامون دو موضوع می گشت: کتاب و سفر و از این هر دو تا واپسین روزهای حیات پربارشان هرگز دست طلب برنداشتند؛ لذت ایشان از این هر دو، تنها یک چیز و آن هم شناخت و فهم درست و عمیق و دقیق از فرهنگ کشور عزیزش ایران بزرگ بود. هرکجای ایران که بودند و یا به هر کجای هفت اقلیم عالم که رفتند تنها در جستجوی تاریخ و فرهنگ و هویت و تمدن ایران و مردمان این سرزمین بودند. زمان و مکان و دورۀ تاریخی برای او معنا نداشت. از حضرت آدم گرفته تا حضرت خاتم و از حضرت خاتم تا اکنون. کتاب باشد یا سنگ، کوه باشد یا دشت، خشکی باشد یا دریا، درخت باشد یا چیزی دیگر، هیچ فرقی برای او نداشت. چیستی آنها برای او مهم نبود. فقط کافی بود مرتبط با ایران باشد و بس. افشار این مطلب را در جای جای آثار بیشمارش و به صورت‌های گونه‌گون بیان کرد و به اثبات رسانید. همۀ آثاری که از او به یادگار مانده گواه این مدعاست.
او ایران را با تمام وجود دوست داشت و به آن عشق می ورزید. من در این مدت از عمر خود، ندیدم کسی را مانند او تمام اعضا و جوارح و افکارش و بی‌شک تمام سلولهای مغزش برای ایران بتپد. فکر و ذکرش تعالی ایران بود. فرق بزرگ ایرج افشاری که من شناختنم با دیگر استادان ناموری که دیدم، در این بود که او خود را در برابر فرهنگ گرانقدر و گرانسنگ ایران هیچ می دانست و شأن و شخصیت و منزلت ویژه‌ای برای خود قائل نبود و خود را متولی که نه، بلکه خدمتگزاری بیش نمی دانست. سرش به کارش گرم بود. اهل دکان و دکانداری و مرید و مرادبازی نبود. از این امور متنفر بود. همینطور از تعریف و تمجید و تملق. به عبارتی او علم و فرهنگ ایران را جدی گرفته بود تا خود را؛ و این راز جاودانگی و ماندگاری ایرج افشار است که حتی بعد از ترک جسمانی او از این عالم مادی، دقیقاً از همان لحظه و دقیقه، حیات معنوی خود را دوباره در میان اهل فرهنگ آغاز کرد و به حتم در ذهن و حافظۀ تاریخی ایران هم برای همیشه باقی و جاودان خواهد ماند. راست گفت ابن مازه (511-566ق) در کتاب لطائف الاذکار: «آنکس که بحق زنده است، به مرگ زنده‌تر شود» (ص95). (یادداشتی از آقای مطلبی کاشانی).
@jafarian1964
دورۀ اوّل، دفتر دوّم اسفند 1350
@litera9
نخستین مطلب دفتر دوّم گفتگو با حمید عنایت است.
در یادداشت آغاز گفتگو آمده است: «یکی از مسائل دشوار فرهنگ ایرانی، که گذشت زمان کمکی به حل آن نخواهد کرد، این است که رشته‌های ارتباط آن با گذشتۀ هزار هزارساله‌اش رفته رفته دارد قطع می‌شود؛ به این معنی که هرچه پیش‌تر می‌رویم، از میان نمایندگان و شارحان فرهنگ ایران عدّۀ کسانی که به معارف قدیم ایران علاقه و آشنایی کافی داشته باشند کم‌تر می‌شود. اگر اشکال کار دانشمندان نسل پیرتر در این بود که از فرهنگ مغرب زمین سر در نمی‌آوردند و برابر آن خود را گیج می‌دیدند، در مورد نسل جوان اشکال کار در این است که بیش‌تر نمایندگان روشنفکران از معارف قدیم بیگانه‌اند. دکتر حمید عنایت در این میان یکی از موارد استثناء است. عنایت دانشمندی است که هم با مبانی معارف قدیم آشنایی کافی دارد، و هم با محیط فرهنگ غربی. ترجمه‌های او از متون فلسفی غرب و مقالات او در باب فلسفۀ سیاسی و اجتماعی شواهدی است بر این وضع استثنائی او ...»
در این گفتگو از ورزیدگی و توانایی زبان فارسی برای بیان مفاهیم فلسفی، مکاتب فلسفی نو، روشنفکران ایران و دیدشان دربارۀ فلسفه‌های غرب
نامه‌ای برای تمام فصول
یکی از آثار ارزشمند و عمیقی که از قافله سالار «سخن»، دکتر خانلری، باقی مانده، نامه کوتاهی است که او به فرزندش، آرمان، نوشته است. این فرزند که در هشت سالگی جان سپرده بود، داغی ابدی بر دل استاد نهاده بود. او این دوری را دست‌مایه قرار می‌دهد و نامه‌ای خطاب به تمام جوانان ایران زمین می‌نویسد.
در این نامه او تلاش می‌کند تا سوالی اساسی را که طی دو سده‌ی اخیر در کنج ذهن بسیاری از جوانان لانه کرده است، پاسخ دهد: چرا باید ماند و تن به مهاجرت نداد؟
خواندن این نامه بر تمام کسانی که دل در گرو میهن دارند، ضروری است. آن هم نشان می‌دهد که خادمان واقعی فرهنگ چگونه می‌اندیشیده‌اند و هم چگونه باید در این «زمانه‌ی عسرت» عمل کرد.
@ardestanialii
@litera9
فرهنگ کسرائی که در سال ۱۳۵۹ به آلمان کوچ کرده بود، از چهره‌های پرکار در هنر و ادبیات تبعید ایران بود. او در سال‌های دهه ۱۹۹۰ با انتشار کتابی منحصر به فرد در شعر با نام « مارمولک » خود را به عنوان یک شاعر بااستعداد با نگاهی ویژه و درون‌نگر به جامعه ادبی تبعیدی ایران شناساند. در این اثر شاعر با مارمولکی که در درون اوست کلنجار می‌رود. این کلنجارها از تنهایی و خستگی و قدری هم از افسوس و دریغ نشان دارد اما در همان حال از شوخی و مطایبه هم بی‌بهره نمانده است.
بر اساس این مجموعه فرهنگ کسرایی همراه با پیتر شک، نگاره‌گر و بازیگر آلمانی نمایش کوتاهی هم به زبان آلمانی روی صحنه برد.
«طوفان عشق خون‌آلود و جنگ آقام» (پیش‌پرده‌خوانی و نمایشی موزیکال)، پرداخت و بازسازی دو قضیه از وغ وغ ساهاب (هدایت) و یک داستان کوتاه از ( چوبک) برای صحنه از دیگر کارهای صحنه‌ای فرهنگ کسرایی است.
از سایر آثار متعدد او که هر یک جایی در ادبیات تبعید ایران دارد و با این‌حال تاکنون به طور گسترده در اختیار مخاطب ادبیات فارسی در ایران قرار نگرفته می‌توان به «تو پاره پاره‌ها، داستانی از کودکی تا فریاد» و مجموعه داستان «گسست» یاد کرد. این آخری را کسرایی همراه با آرش گرگین در حال و هوایی بوف کوری با قلمی که از آرامش درآمیخته با خشم نشان داشت نوشته بود. «چهار کتاب و نیم» از آثار برجسته و ماندگار فرهنگ کسرایی در شعر داستانی ایران است.
فرهنگ کسرایی در زندگی اجتماعی محجوب و در زندگی هنری بسیار پرتلاش با استعدادهای متعدد بود. او در سال ۱۹۸۷/ ۱۳۶۶ وارد عرصه تئاتر شد، از پایه‌گذاران تئاتر میترا و تئاتر تندیس و از پایه‌گذاران رادیوی محلی صدای آشنا در فرانکفورت و پای ثابت نمایشنامه‌هایی بود که به کارگردانی نیلوفر بیضایی روی صحنه می‌رفت.
«بیم- آرستان» پاره داستان‌هائی بین دم و بازدم، «گوشتی‌ها، داستان یک زندگی کوتاه شاید!» از آثار اوست که هنوز منتشر نشده است.
* از آقای اسد سیف سپاس گزاریم که این کتابها را در اختیار باشگاه گذاشت. در صدد تهیه کتاب مارمولک‌ها نیز هستیم.
جعفریان: موزه چاپ به نام دمیرچی نامگذاری شود
مراسم تشییع پیکر اسماعیل دمیرچی؛ نویسنده و پیشکسوت صنعت چاپ کشور، صبح امروز 18 شهریور از مقابل موزه صنعت چاپ واقع در ساختمان قدیمی کتابخانه ملی با حضور نیکنام حسینی‌پور؛ مدیرعامل موسسه خانه کتاب، مهرزاد دانش؛ مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام و المسلمین محمود دعایی؛ مدیرعامل موسسه اطلاعات و جمعی از روسا و اعضای اتحادیه‌های صنعت چاپ کشور برگزار شد.
رسول جعفریان؛ رئیس سابق کتابخانه مجلس شورای اسلامی در این مراسم با بیان اینکه، امروز روز سختی برای اهالی چاپ و نشر است، گفت: اسماعیل دمیرچی مردی بود که بدون چشم‌داشت و طمع پول و مقام 60 سال در بخش‌های مختلف صنعت چاپ کشور زحمت کشید و ثمره آن شکل‌گیری موزه چاپ در سال 1389 بود.
وی افزود: اولین باری که او را دیدم به دلیل عشق و علاقه‌اش به کار چاپ، همچنین تخصص و دانش بسیار خوبش در این حوزه متوجه شدم با چه گوهری آشنا شده‌ام.
جعفریان با بیان اینکه ضروری است هر کاری به کارشناس و متخصص آن حوزه سپرده شود، عنوان کرد: او برای راه‌اندازی موزه چاپ به دنبال مقام یا در طمع پول نبود، بلکه دوست داشت آرزوی 50 ساله‌اش برای تاسیس این موزه را محقق کند و در این مسیر تلاش‌های بسیار زیادی انجام داد.
وی تاکید کرد: دمیرچی یک کارگر چاپخانه، یک پژوهشگر، نویسنده و هنرمند خوبی بود که سال‌های زیادی از عمر خود را در صنعت چاپ و برای تعالی آن سپری کرد.
رئیس کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با اشاره به تلاش‌های او برای راه‌اندازی موزه چاپ، توضیح داد: من برای تاسیس این موزه همه کار را به دست او سپردم و ثمره کارهای شبانه‌روزی‌اش موزه‌ای شد که تاریخ این صنعت را در دل خود جای داده بود.
جعفریان با بیان اینکه دمیرچی همواره به دنبال این بود که کاری انجام بدهد، گفت: وی سال گذشته یک دستگاه چاپ قدیمی را نیز به کتابخانه دانشگاه تهران اهدا کرد که به یادگار از او در این کتابخانه قرار دارد.
وی تاکید کرد: او با عشق به صنعت چاپ کارهای جمع‌آوری دستگاه‌های موزه را انجام داد و فکر می‌کنم بهترین کار این است که موزه چاپ به نام دمیرچی باقی بماند.
کار دمیرچی ناتمام ماند
در بخش دیگری از این مراسم، غلامرضا سحاب؛ مدیر بنیاد فرهنگی سحاب نیز در سخنانی گفت: امروز باید بگویم که دمیرچی مردی استثنایی بود که همراه و همپای خانواده چاپ بود، آرزوهای زیادی در دل داست و امروز کارش نیمه‌تمام باقی مانده است.
وی ادامه داد: او همیشه با چهره‌ای بشاش، پیگیر حل مشکلات صنعت چاپ بود و با تلاش‌هایش توانست موزه صنعت چاپ را در سال 1389 و با حمایت رئیس وقت کتابخانه مجلس شورای اسلامی راه‌اندازی کند.
سحاب با بیان اینکه او پیگیر راه‌اندازی موزه در محلی بزرگتر بود، عنوان کرد: دمیرچی به دنبال این بود که فرزندان آینده بدانند صنعت چاپ از ابتدا چگونه بوده و در طول سال‌ها چه تغییراتی داشته است و آشنایی با تاریخ این صنعت بزرگترین آرزوی او بود.
وی یادآور شد: دمیرچی توقع خاصی نداشت فقط به دنبال مکانی بزرگ برای راه‌اندازی موزه چاپ بود اما همواره همه درخواست‌هایش در حد تعارفات میان اداره‌های مختلف باقی ماند و فکر نمی‌کنم از این پس جانشینی برای دمیرچی در این صنعت پیدا شود.
در این مراسم حجت‌الاسلام دعایی بر پیکر اسماعیل دمیرچی نماز خواند و پیکر آن مرحوم برای تدفین به بهشت زهرا(س) و قطعه نام‌آوران منتقل شد.
اسماعیل دمیرچی، نویسنده و پیشکسوت صنعت چاپ و نشر کشور که مدتی در بستر بیماری بود، صبح روز جمعه ۱۶ شهریور بر اثر عارضه قلبی در بیمارستان شهید رجایی تهران درگذشت.
منبع: ایبنا
درگذشت احمد اقتداری
احمد اقتداری یار دیرین ایرج افشار درگذشت. اقتداری و افشار همسال بودند و رفیق ۶۵ساله . با هم ندار بودند. همسایه بودند. همسفر بودند در گلگشتها. اقتداری در پیشانی سفرنامۀ سدیدالسلطنه شعر سعدی را تغییر داد و نوشت:
ز خاک ایرج افشار بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگ او گرش بویی
در یادداشتی دیگر نوشت: «من شاگرد شاگردان ایرج افشار هستم». افشار هم او را دوست داشت و آثاری را به او تقدیم کرد و برای شرکت در مراسم بزرگداشت او به شیراز سفر کرد و سخنان سخته ای درباره کارنامۀ او گفت.
احمد اقتداری اهل لارستان بود و عاشق ولایت خود. بزرگزاده بود. ایرج افشار گاه به او خان میگفت. وصیّت کرد که در زادگاهش و کنار مادرش به خاک رود. در عنفوان جوانی دو کتاب فرهنگ لارستانی و لارستان کهن را دربارۀ زبان و جغرافیای تاریخی لار نوشت که بعدها با اضافات و تکمیل در یک کتاب منتشر شد. کتاب زبان لارستانی؛ جستاری در فرهنگ و زبان مردم و چندین مقالۀ پراکندۀ دیگر نشانۀ دیگری از عشق او به لار است. اقتداری استاد دانشگاه بود و وکیل مجلس هم شد . وکیل دادگستری هم بود.
چندبار از او شنیدم که جلال آل احمد به او و منوچهر ستوده و ایرج افشار لقب "سه تفنگدار" و "گورنگار" داده بود. اقتداری گورنگار بود؛ به این معنا که اهل تتبّع میدانی و مداقّه در بناهای کهن و سنگنبشتهها بود. دستاورد مرارتهایش ارزنده است و نامش را به عنوان ایرانشناسی متخصّص در شناخت صفحات جنوب ایران ماندگار می‌کند. کتاب دیار شهریاران دربارۀ ابنیۀ تاریخی خوزستان ( سه جلد) پر است از عکسهایی که خودش گرفت و سرشار است از معلومات میدانی تطبیق داده شده با منابع مکتوب کهن و متقن. کاش آلبومی از عکسهایی که از آثار و ابنیه ایران برداشته، تدوین شود. یادم نرود که از کتاب ارجمند خوزستان و کهگیلویه و ممسنی او نام ببرم .
اقتداری در زمینۀ خلیج فارس پژوهی یک ستون است. آثارش مرجع است. کتاب عظیم آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ماندنی است. چندین کتاب سدیدالسلطنه کبابی، آن مرد برجسته را تصحیح و چاپ کرد؛ با تعلیقات و توضیحات و پیوستهای پرمایه. به نشر کتابهای سدیدالسلطنه پیچید چون آثار او خزانۀ معلوماتی است که حقوق تاریخی ایران را بر خلیج فارس و سواحل شمالی آن مسجّل می‌کند. بی‌شک احمد اقتداری از سابقون دفاع از نام تاریخی و مستند خلیج فارس و مبارزۀ علمی با مطامع حرامیان و تازهرسیدگان است. در سال ۱۳۴۵ کتاب خلیج فارس را برای جوانان نوشت. در دانشگاه تهران موضوع خلیج فارس را درس داد. اعتقاد داشت برای کسی که میخواهد دربارۀ خلیچ فارس مطالعۀ دقیق و علمی بکند خواندن کتاب او، خلیج فارس از دیرباز تا کنون، ضرورت دارد. حق هم با او بود.
یک علاقۀ اقتداری مسائل مربوط به کشتیرانی بود. تعلیقات ممتّع بر ترجمۀ کتاب مهم هادی حسن (سرگذشت کشتیرانی ایرانیان از دیرباز تا قرن شانزدهم ) نوشت که نشاندهندۀ تبحّر او ست. به ادبیات هم علاقه داشت. شعر هم می گفت. سه جلد کتاب تدوین کرده که انتخابی است از قصههای مثنوی مولانا. کتابی هم دربارۀ منطقالطیر دارد با نام در سایۀ سیمرغ. این کتابها البته تفنّن بود و نشانۀ علاقۀ او به شعر و ادب فارسی. خاطرات خود را هم نوشته است. کتابی بی مزه دارد با نام دولت عشق دربارۀ اسرار عشق و عرفان در تخت جمشید ایران.
اقتداری مقالات بسیار نوشته است؛ در یغما و فرهنگ ایرانزمین و آینده و راهنمای کتاب و بخارا و... اوایل انقلاب مجموعه ای از ۵۰ مقالۀ تحقیقیاش در کتابی به نام کشتۀ عشق گرد آمد. از دریای پارس تا دریای چین هم مجموعه‌ای از مقالات اوست. باید مجموعۀ همۀ مصاحبهها و مقالات و سخنرانیهایش جمع گردد و با نمایههای دقیق منتشر شود. شاید بر عهدۀ دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که اقتداری کتابخانهاش را به آنجا اهدا کرد، باشد که مقالات او را جمع و نشر کند. آثار چاپ نشدهای هم از او باقی مانده است. از جمله کتابی دربارۀ جدایی بحرین از ایران. عقاید استوار و روشنی دربارۀ مناسبات ایران و بحرین داشت. حامی رشید و دانادل حق حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی بود.
احمد اقتداری پیمانه خود را با احترام پر کرد . یادش پایدار خواهد بود. به تحقیقاتش مراجعه خواهد شد. نامش پیوند خورده با ایران و خلیج فارس...
این سخنش را باید به خاطر سپرد. حاصل دیدهها و خواندههای پیر کهن است:
«بدانید که ایران میماند و نمیمیرد. مثل ققنوس است. ممکن است خاکستر شود اما دوباره سر برمیآورد و زنده می‌شود. ایران دورههای سخت چون حملۀ اسکندر و مغول و در دوران معاصر روس و عراق، به خود زیاد دیده است. به قول ملکالشعرا بهار:
مادر ایران سترون نیست او را آزمودیم
گر چه نادر اتفاق افتد ولی نادر بزاید» .
https://t.me/n00re30yah
《 جهانی بنشسته در گوشه ای》
"احسان یار شاطر" هم رفت ، نسلی از دوران سوم ، به قول ابن یمین ؛ جهانی بود بنشسته در گوشه ای!. فقط از همین یک کارش می گویم، که به تنهائی یک شاهنامه! است . بنیانگذار و سر ویراستار " آنسی کلوپدی ایرانیکا" . فرهنگ ، زبان و تاریخ ایران را به زبان انگلیسی به جهانیان شناساند . یک تنه چنین ایده ای ژرف و باری سنگین را به دوش کشید. بنگاه ترجمه و نشر کتاب را هم در ایران راه انداخت، تا آثار برجسته علمی و ادبی جهان را به فارسی برگردانده و منتشر نمایند. در خانواده ای بهائی به دنیا آمد ، اما به قول احمد اشرف همکار او در دانشگاه کلمبیا ۰" او احساس وابستگی به بهائیت نداشت "، جناب اشرف راست می فرمایند زیرا وقتی خبرنگاری از استاد یارشاطر می پرسد ؛ اینهمه سال از ایران دور بوده اید، و از طرفی بنیانگذار مرکز مطالعات ایران شناسی هم هستید، آیا هرگز شده است که دلتان برای ایران تنگ شود؟! جواب می دهد : من هرکجا در مورد تاریخ و فرهنگ ایران کار کنم احساس می کنم تو ایران هستم و دوری از وطن را احساس نمی کنم( مضمون).
بله، درست می فرمایند استاد. کسی که غرق حب الوطن و علم است ، او را به فروعات اعتقادی چکار!.
کرسی ایران شناسی را در دانشگاه کلمبیا تاسیس نمود و بهترین استادان و نویسندگان را که هرکدام در بخشی از فرهنگ و تمدن ایران تبحر و تخصص داشتند با عنوان ویراستار برای همکاری در این طرح گرد آورد . آن زمانها، وقتی ایران آمد به مناسبتی با هویدا دیدار کرد ، هویدا وقتی از طرح او در امریکا مطلع شد در صدد برآمد که طرح را به ایران بکشاند و بودجه ای هم برای این کار اختصاص داد. این طرح تا زمان انقلاب در ایران ادامه داشت ، با حلول و وقوع انقلاب، بودجه این طرح مترقی و علمی متاسفانه قطع شد😭 و استاد یار شاطر چاره ای ندید که پروژه ایران شناسی را دوباره در همان دانشگاه کلمبیا ادامه داده و به اتمام برساند که هنوز هم ادامه دارد .یار شاطر چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن ،در این طرح برای خود نه تنها حقوق و مواجبی منظور نکرد، بلکه مجموعه تاریخیِ غنی و کتابخانه خود را هم فروخت تا صرف توسعه و بقاء دایره المعارف ایرانیکا نماید .او برای وطن و شناساندن فرهنگ و تمدن ایرانی ،الحق به قولی، به تنهائی بار معنوی یک عصر را به دوش کشید.
روانش شاد
هر آنکس زدانش بَرَد توشه ای
جهانی است بنشسته در گوشه ای
هر آنکس به دانش شد آراسته
جهانی بُوَد، پر زِهَر خواسته
ابن یمین
درگذشت احمد اقتداری
احمد اقتداری یار دیرین ایرج افشار درگذشت. اقتداری و افشار همسال بودند و رفیق ۶۵ساله . با هم ندار بودند. همسایه بودند. همسفر بودند در گلگشتها. اقتداری در پیشانی سفرنامۀ سدیدالسلطنه شعر سعدی را تغییر داد و نوشت:
ز خاک ایرج افشار بوی عشق آید
هزار سال پس از مرگ او گرش بویی
در یادداشتی دیگر نوشت: «من شاگرد شاگردان ایرج افشار هستم». افشار هم او را دوست داشت و آثاری را به او تقدیم کرد و برای شرکت در مراسم بزرگداشت او به شیراز سفر کرد و سخنان سخته ای درباره کارنامۀ او گفت.
احمد اقتداری اهل لارستان بود و عاشق ولایت خود. بزرگزاده بود. ایرج افشار گاه به او خان میگفت. وصیّت کرد که در زادگاهش و کنار مادرش به خاک رود. در عنفوان جوانی دو کتاب فرهنگ لارستانی و لارستان کهن را دربارۀ زبان و جغرافیای تاریخی لار نوشت که بعدها با اضافات و تکمیل در یک کتاب منتشر شد. کتاب زبان لارستانی؛ جستاری در فرهنگ و زبان مردم و چندین مقالۀ پراکندۀ دیگر نشانۀ دیگری از عشق او به لار است. اقتداری استاد دانشگاه بود و وکیل مجلس هم شد . وکیل دادگستری هم بود.
چندبار از او شنیدم که جلال آل احمد به او و منوچهر ستوده و ایرج افشار لقب "سه تفنگدار" و "گورنگار" داده بود. اقتداری گورنگار بود؛ به این معنا که اهل تتبّع میدانی و مداقّه در بناهای کهن و سنگنبشتهها بود. دستاورد مرارتهایش ارزنده است و نامش را به عنوان ایرانشناسی متخصّص در شناخت صفحات جنوب ایران ماندگار می‌کند. کتاب دیار شهریاران دربارۀ ابنیۀ تاریخی خوزستان ( سه جلد) پر است از عکسهایی که خودش گرفت و سرشار است از معلومات میدانی تطبیق داده شده با منابع مکتوب کهن و متقن. کاش آلبومی از عکسهایی که از آثار و ابنیه ایران برداشته، تدوین شود. یادم نرود که از کتاب ارجمند خوزستان و کهگیلویه و ممسنی او نام ببرم .
اقتداری در زمینۀ خلیج فارس پژوهی یک ستون است. آثارش مرجع است. کتاب عظیم آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ماندنی است. چندین کتاب سدیدالسلطنه کبابی، آن مرد برجسته را تصحیح و چاپ کرد؛ با تعلیقات و توضیحات و پیوستهای پرمایه. به نشر کتابهای سدیدالسلطنه پیچید چون آثار او خزانۀ معلوماتی است که حقوق تاریخی ایران را بر خلیج فارس و سواحل شمالی آن مسجّل می‌کند. بی‌شک احمد اقتداری از سابقون دفاع از نام تاریخی و مستند خلیج فارس و مبارزۀ علمی با مطامع حرامیان و تازهرسیدگان است. در سال ۱۳۴۵ کتاب خلیج فارس را برای جوانان نوشت. در دانشگاه تهران موضوع خلیج فارس را درس داد. اعتقاد داشت برای کسی که میخواهد دربارۀ خلیچ فارس مطالعۀ دقیق و علمی بکند خواندن کتاب او، خلیج فارس از دیرباز تا کنون، ضرورت دارد. حق هم با او بود.
یک علاقۀ اقتداری مسائل مربوط به کشتیرانی بود. تعلیقات ممتّع بر ترجمۀ کتاب مهم هادی حسن (سرگذشت کشتیرانی ایرانیان از دیرباز تا قرن شانزدهم ) نوشت که نشاندهندۀ تبحّر او ست. به ادبیات هم علاقه داشت. شعر هم می گفت. سه جلد کتاب تدوین کرده که انتخابی است از قصههای مثنوی مولانا. کتابی هم دربارۀ منطقالطیر دارد با نام در سایۀ سیمرغ. این کتابها البته تفنّن بود و نشانۀ علاقۀ او به شعر و ادب فارسی. خاطرات خود را هم نوشته است. کتابی بی مزه دارد با نام دولت عشق دربارۀ اسرار عشق و عرفان در تخت جمشید ایران.
اقتداری مقالات بسیار نوشته است؛ در یغما و فرهنگ ایرانزمین و آینده و راهنمای کتاب و بخارا و... اوایل انقلاب مجموعه ای از ۵۰ مقالۀ تحقیقیاش در کتابی به نام کشتۀ عشق گرد آمد. از دریای پارس تا دریای چین هم مجموعه‌ای از مقالات اوست. باید مجموعۀ همۀ مصاحبهها و مقالات و سخنرانیهایش جمع گردد و با نمایههای دقیق منتشر شود. شاید بر عهدۀ دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که اقتداری کتابخانهاش را به آنجا اهدا کرد، باشد که مقالات او را جمع و نشر کند. آثار چاپ نشدهای هم از او باقی مانده است. از جمله کتابی دربارۀ جدایی بحرین از ایران. عقاید استوار و روشنی دربارۀ مناسبات ایران و بحرین داشت. حامی رشید و دانادل حق حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی بود.
احمد اقتداری پیمانه خود را با احترام پر کرد . یادش پایدار خواهد بود. به تحقیقاتش مراجعه خواهد شد. نامش پیوند خورده با ایران و خلیج فارس...
این سخنش را باید به خاطر سپرد. حاصل دیدهها و خواندههای پیر کهن است:
«بدانید که ایران میماند و نمیمیرد. مثل ققنوس است. ممکن است خاکستر شود اما دوباره سر برمیآورد و زنده می‌شود. ایران دورههای سخت چون حملۀ اسکندر و مغول و در دوران معاصر روس و عراق، به خود زیاد دیده است. به قول ملکالشعرا بهار:
مادر ایران سترون نیست او را آزمودیم
گر چه نادر اتفاق افتد ولی نادر بزاید» .
https://t.me/n00re30yah
الكتب والمواضيع والآراء فيها لا تعبر عن رأي الموقع
تنبيه: جميع المحتويات والكتب في هذا الموقع جمعت من القنوات والمجموعات بواسطة بوتات في تطبيق تلغرام (برنامج Telegram) تلقائيا، فإذا شاهدت مادة مخالفة للعرف أو لقوانين النشر وحقوق المؤلفين فالرجاء إرسال المادة عبر هذا الإيميل حتى يحذف فورا:
alkhazanah.com@gmail.com
All contents and books on this website are collected from Telegram channels and groups by bots automatically. if you detect a post that is culturally inappropriate or violates publishing law or copyright, please send the permanent link of the post to the email below so the message will be deleted immediately:
alkhazanah.com@gmail.com
