گفتگوهای تراثی (آرشیو)

عباس زریاب خویی در ۲۰ مرداد ۱۲۹۸ خورشیدی در خوی به دنیا آمد. پس از دو سال آموزش قرآن، وی تحصیلات ابتدایی خود را در خوی آغاز کرد. با وجود محدود بودن دسترسی به کتاب، آموختن خواندن و نوشتن، شوقی غریب را در وی برای خواندن برانگیخت. در همین دوران به یادگیری صرف و نحو، ادبیات عرب، اصول و دیگر علوم حوزوی پرداخت.

امکان ادامه تحصیل بالاتر از کلاس نهم در خوی وجود نداشت و پدرش نیز راضی به فرستادن وی به تبریز یا ارومیه نبود. سرانجام در ۱۳۱۶ برای ادامه تحصیل در فقه و اصول به قم رفت. دو سال درس های مقدماتی را فرا گرفت و شش‌سال بعد را به تحصیل نزد علمای تراز اول صرف کرد و نیز “شرح منظومه” را نزد آیت الله خمینی آموخت. همچنین در این دوران از شریعت سنگلجی تأثیر بسیار گرفت.

در سال ۱۳۲۲ به خاطر بیماری پدر به خوی بازگشت و به مدّت دو سال به تدریس ادبیات در دبیرستان‌های آنجا مشغول بود. این دوران سخت با مرگ پدر و تعهد به تکفل از مادر و برادران و خواهرش همراه بود. در شهریور ۱۳۲۴، هم‌زمان با ادامه اشغال آذربایجان، روس‌ها او را به تهران تبعید کردند.

در سال ۱۳۲۵، محمد صادق طباطبایی، رئیس پیشین مجلس شورای ملّی کتابخانه خانوادگی خود را به کتابخانهٔ این مجلس اهدا کرد. این مجموعه اهداشده شامل بیش از ۳۰۰۰ جلد کتاب در رشته‌های مختلف معقول و منقول بوده است که ۱۴۳۸ جلد از آن نُسَخ خطی بوده‌اند. کتابخانه شورای ملّی در آن زمان کسی را نداشت که این کتاب‌های اهداشده را فهرست‌نویسی کند و به معرفی شریعت سنگلجی و تقی تفضلی، این مسئولیت با حقوق صد و پنجاه تومان در ماه به زریاب خویی واگذار می‌شود.

در همین دوران و در کتابخانه مجلس شورای ملّی بود که با سید حسن تقی‌زاده آشنا شد و مورد توجه خاص او قرار گرفت. پس از تأسیس مجلس سنا و انتخاب تقی‌زاده به ریاست آن در سال ۱۳۲۸ و تأسیس کتابخانه‌ای برای آن مجلس به‌عنوان مدیر کتابخانه مجلس سنا معرفی شد. در همین دوران برای مدتی به تدریس تاریخ اسلامی و تاریخ علوم اسلامی به دانشجویان دوره لیسانس دانشکده علوم معقول و منقول دانشگاه تهران نیز مشغول بود.

در ۱۳۳۴ با سفارش تقی‌زاده، بورس مطالعاتی بنیاد هومبولت برای اخذ درجه دکتری در آلمان غربی را گرفت و به مدت پنج سال به مطالعه در تاریخ، علوم و معارف اسلامی، فلسفه و فرهنگ تطبیقی پرداخت و با محققان مشهور آلمانی در حوزه‌های خاورشناسی و ایران‌شناسی آشنا شد و در ۱۳۳۹ از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ شهر ماینز در رشته‌های تاریخ و فلسفه درجه دکتری گرفت.

در ۱۳۴۱ به دعوت والتر هنینگ، به کالیفرنیا رفت و به مدت دو سال در دانشگاه برکلی به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول بود. با اینکه هنینگ سمت استادی در این دانشگاه برای زریاب در نظر گرفته بود، ولی او بازگشت به ایران را ترجیح داد.

پس از بازگشت از آمریکا و از سال ۱۳۴۵ استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود، و پس از مدتی به مدیریت گروه تاریخ آن دانشکده برگزیده شد. از آنجا که وی در رشته‌های دیگر مانند ادبیات فارسی، ادبیات عرب، فلسفه، زبان‌شناسی و معارف اسلامی صاحب‌نظر بود، در اغلب این رشته‌ها تدریس و سخنرانی می‌کرد.

پس از انقلاب، زریاب اجباراً دانشگاه را ترک گفت و از این راه دانشگاه بود که زیان فراوان دید نه او.

عضو فرهنگستان تاریخ و عضوبنیاد شاهنامه فردوسی بود. علاوه بر اینها با دائرةالمعارف فارسی (زیر نظر غلامحسین مصاحب) و دانشنامه ایران و اسلام (زیر نظر احسان یارشاطر) همکاری داشت و مدخل‌های بسیاری در این دو مجموعه و دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و دائرةالمعارف تشیع به قلم اوست. او علاوه بر همه این عناوین نسخه شناسی برجسته بود.

او همچنین یکی از امضا کنندگان بیانیه "ما نویسنده‌ایم" در اعتراض به سانسور و نبودِ آزادی بیان در سال ۱۳۷۳ بود.

عباس زریاب خویی نهایتا در ۱۴ بهمن ۱۳۷۳ در سن ۷۵ سالگی در بیمارستان دی تهران درگذشت.
‌‌

ادامه بحث بالا در باره علوم انسانی دیجیتال (امین رمضانی)
▪️ کارل ویتاوس (دانشگاه کالیفرنیا) : بررسی تاثیر فناوری‌های دیجیتالی بر علوم انسانی، استفاده از فناوری نوظهور اطلاعات و ارتباطات برای ایجاد و همچنین بررسی فرهنگ‌های دیجیتال و تاثیر فناوری‌های دیجیتال بر فرهنگ انتقال دانش و شیوه‌های آن.

▪️ جانت مورای (دانشگاه جورجیا تک) : مجموعه‌ای از فعالیت‌های پیرامون علوم انسانی به شکلی که منجر به ایجاد واسط‌های جدید برای گفتمان علمی و آموزشی با بهره‌گیری از امکانات بهینه‌ی فناوری‌های دیجیتال و بازتاب انتقادی روند نوآوری رسانه‌ها شود.

▪️ جیل کلی (دانشگاه متدیست جنوبی، دالاس) : علوم انسانی دیجیتال رشته‌ای مهیج و در حال ظهور است که تکنولوژی و علوم انسانی را به هم متصل می‌کند. اما می‌تواند چیزهای بسیاری فراتر از این باشد: وسیله‌ای برای ارتقا دانش از طریق منابع دیجیتالی و فناوری‌های کامپیوتری؛ ابزاری برای طراحی فرم‌های کمتر سنتی تحصیل؛ وسیله‌ای برای جذب دانشجویان به سخنرانی، گفتگو و تکنولوژی؛ ابزاری برای انتشار دانش بین مخاطبان گسترده (به ویژه با توجه به انتقادات معاصر در مورد علوم انسانی و دانشگاه).

▪️ داون تیلور (دانشگاه پنسیلوانیا) : علوم انسانی دیجیتال یک روش است که اجازه می‌دهد فعالان علوم انسانی دسترسی به فعالیت‌های خود را گسترش دهند، در دانش خود و به مانند دیگران تجدید نظر کنند، و از طریق تشریک مساعی، به اشتراکات بیشتر و در نتیجه یافته‌های بیشتری برسند.

▪️ جیمز کرونین (کالج دانشگاهی کورک ایرلند) : علوم انسانی دیجیتال شامل استخراج منابع و استفاده از ابزارها و واسط‌های جدید است، چنان‌که بتوانیم گذشته را با پرسش‌های جدید مورد تحقیق قرار دهیم.

▪️ متیو بوتلر (دانشگاه آستین تگزاس) : ارتباطات ایجاد شده بین انسان، متن و تصاویری که در یک شبکه کاملا آنالوگ ایجاد نمی‌شود.

از تعاریف فوق می‌توان برخی از ویژگی‌های "علوم انسانی دیجیتال" برشمرد:
▫️ رویکرد انتقادی به علوم انسانی سنتی و تلاش برای تحول آن
▫️ بررسی فرهنگ‌های دیجیتال و تاثیر فناوری‌های دیجیتال بر فرهنگ انتقال دانش
▫️ ایجاد واسط‌های جدید برای گفتمان علمی و آموزشی
▫️ انتشار دانش بین مخاطبان گسترده
▫️ به اشتراک‌گذاری فعالیت‌های پژوهشی در حوزه‌های تخصصی
▫️ ایجاد پرسش‌های جدید در علوم انسانی

معرفی برخی پروژه‌های شاخص "علوم انسانی دیجیتال":

🔹اوربیس ORBIS
نرم‌افزار شبیه‌ساز "مدل شبکه جغرافیایی دانشگاه استفورد از دنیای روم" زمان و هزینه‌ی سفر بین بیش از 600 نقطه در امپراتوری روم را در سال 200 میلادی برآورد می‌کند. این نرم‌افزار بر پایه‌ی داده‌های تاریخی ساخته شده است و شبکه‌ی غول‌پیکر شهرها، جاده‌ها، رودخانه‌ها و خطوط دریایی در عصر روم باستان را بازنمایی می‌کند.

🔹 نقشه‌ی اسلام‌هراسی
این پروژه اطلاعات مربوط به اتفاقات ناشی از دیدگاه‌های ضداسلامی در امریکا در بازه‌ی پس از 11 سپتامبر 2001 تا آغاز سال 2019 را بر روی نقشه‌ی جغرافیایی نشان می‌دهد و به تاثیر اقدامات ضداسلامی بر زندگی جوامع مسلمانان امریکا می‌پردازد. هدف پروژه ایجاد درکی بهتر از حجم و تاثیر روند رو به افزایش اقدام علیه مسلمانان در امریکا است. این پروژه که توسط تعدادی از استادان و دانشجویان کالج گرینل در آیوا ایجاد شده، از نمونه‌های شاخص پروژه‌های علوم انسانی دیجیتال در زمینه‌ی صورسازی داده‌ها (Data Visualization) در سال 2017 است.

🔹 تاریخ کلیومتریک دانشگاه کالیفورنیا
این پروژه در صدوپنجاهمین سالگرد تاسیس این دانشگاه (2018) برای جلوگیری از زوال اطلاعات تاریخی مربوط به فعالیت دانشگاه راه‌اندازی شد. در این پروژه اطلاعات مربوط به سوابق آموزشی (پایگاه داده‌های تمام دانشجویان دانشگاه)، تاریخچه‌ی مالی و سازمانی دانشگاه جمع‌آوری شد و بررسی‌های کمی بر روی این اطلاعات صورت گرفت. رویکرد غالب در این بررسی‌ها، رصد کیفیت و تاثیر عملکرد دانشگاه در طول سال‌های فعالیت در زمینه‌های مختلف است.

🔹 آرشیو دیجیتالی انقلاب فرانسه FRDA
آرشیو دیجیتالی انقلاب فرانسه حاصل همکاری چندین ساله‌ی دانشگاه استفورد با کتابخانه ملی فرانسه است. در این آرشیو حجم عظیمی از منابع پژوهشی مربوط به انقلاب فرانسه ذخیره و برای استفاده پژوهشگران فراهم شده است.
@UT_Central_Library

این کتاب با رویکردی انتقادی سعی در تولید ادبیات برای پروژه ایران هراسی را دارد. مرکز صناعة الفکر للدراسات و الأبحاث تولید کنند و ناشر کتاب است.

مقاله ی فارسی چاپ شده مربوط به ضرورت راه اندازی دوره PhD به MD در برخی از دانشگاه های علوم پزشکی ایران برای فارغ التحصیلان دکتری تخصصی رشته های علوم پایه پزشکی وزارت بهداشت

عنوان انگلیسی مقاله؛
Ph.D to MD Course around the world; Necessities, Evidences, and Suggested Curriculum in Ira