بزم قدسیان

یک حکایت درباره ارزش علم در سنت شیعی


آیه الله شبیری: مرحوم شیخ علی‌محمد نجف‌آبادی که استاد مرحوم آسیدجمال گلپایگانی بوده، در نجف به سلوک و عرفان شناخته می‌شد و عاشق علمیات و کتابخانه‌اش بود. الآن این کتابخانه به حسینیه شوشتری‌ها هدیه شده است.
مرحوم سید محمدصادق لواسانی از پدرش آقا سید ابوالقاسم که از شاگردان مرحوم آخوند بوده، این داستان را نقل می‌کرد. شیخ علی‌محمد بیمار می‌شود. آقا سید ابوالقاسم لواسانی برای عیادتش می‌رود. شیخ علی‌محمد به او می‌گوید من امروز را به پایان نمی‌رسانم اما شنیده‌ام که آخوند خراسانی، کتاب "کفایه الأصول" نوشته است. مقداری از آن را برای من بگو تا قبل از فوتم آن را شنیده باشم. مقداری از کفایه را برایش می‌گویند و او در همان روز فوت می‌کند.

⚡️یک روزی به امام حسن می‌گفتند «یا مذل المومنین» و امروز مراجع ما را «بی بصیرت» خطاب می‌کنند.

✔️محمد قائینی از اساتید حوزه علمیه قم در گفتگو با شفقنا از برخی رفتارهای سیاسی طلاب و روحانیان انتقاد کرد🔻

🔹از نمایندگان رهبری خواستم که از ایشان بخواهند به مسئولان حوزه تذکر دهند تا مانع برخی از کیفیت‌های ورود طلبه ها به سیاست شوند. این گونه رفتارها به حیثیت و آبروی یک نهاد لطمه می زند.بحث روحانیت بحث یک نهاد است و باید آبروی آن حفظ شود.

🔹سیاست این نیست که طلبه خود را به یک جناح و گروه بفروشد. اتفاقا مراجعی که فوق جناح‌بازی‌ها عمل می‌کنند با سیاست عمل می‌کنند. سیاست بزرگان دین ما همین بوده است.

🔹سیاست این نیست که طلبه چپی یا راستی باشد بلکه حوزه و روحانیت باید نسبت به جریانات سیاسی و حکومت اسلامی حالت پدری داشته باشد نه اینکه جریان خاصی را محور قرار دهند و خود را دور آن جریان که درواقع بخشی از حکومت است فنا کنند.

🔹امام خمینی خود را به یک جریان نفروخت بلکه برای همه جریانات پدر بود و محور بود. او در حالی چنین روشی داشت که «مُخّ» سیاست بود. اما این آقایان گاهی به خطا فکر می کنند که سیاسی بودن به معنای حمایت از یک حزب و گروه است. جریانات یک روز حاکم و یک روز محکوم و یک روز اقلیت و یک روز اکثریتند و نهاد روحانیت باید از این مسائل حفظ شود.

🔹آقایان طلبه‌هایی که در مقابل مراجع موضع گیری می‌کنند قبل از آنکه بخواهند وارد این مسائل جزئی جناحی شوند بروند خطوط کلی جریانات زمان ائمه علیهم السلام را بخوانند و ببینند برخی از جریاناتی که در مقابل ائمه قد علم کردند مشابه همین جریاناتی نیستند که امروز مقابل دلسوزی مراجع قد علم می‌کنند؟ یک روزی به امام حسن مجتبی علیه السلام می‌گفتند «یا مذل المومنین» و امروز مراجع ما را «بی بصیرت» خطاب می‌کنند.

🔹هر وقت طلبه توانست در ابواب فقهی مجتهد شود در مسائل سیاسی هم می‌تواند. چون وقتی قوه و استعدادی در مرتبه‌ای به فعلیت برسد در زمینه‌های دیگر هم به فعلیت می‌رسد. کسانی که قبل از پخته شدن در فقهِ اصطلاحی خود را پخته سیاست می‌دانند غوره‌های نارسی هستند که احتمال دارد برای همیشه در جهل مرکب گرفتار شوند.

🔹طلبه‌ها سعی کنند محور اصلی کار خود را درس و تحصیل قرار دهند و سعی کنند نسبت به بزرگانی که تجربه‌‌ی دوران‌های مختلفی را داشته‌اند ادب و احترام را داشته‌ باشند که کسانی که نسبت به بزرگان جسارت می‌کنند نشان دهنده خام بودن خودشان است و نتیجه خوبی هم برای خودشان نخواهد داشت.

@namehayehawzavi

🔸 سینای معرفت

🔹 مطالبی از عالم ربانی آیة الله العظمی میرزا کاظم تبریزی:

🔸 آیة الله شیخ محمد کاظم شیرازی فقه همانند موم در دست او بود. در هر جلسه ای که وارد می شد عصا را که روی زمین می گذاشت مساله ای مطرح می کرد و درباره آن با حاضران به بحث می نشست. گاه آیة الله خوئی توضیح فتأمّل های مکاسب را از او سوال می کرد.

🔹 اگر آیة الله میلانی در نجف می ماند بر سایر مراجع مقدم می شد. در سفری چند ماه در نجف درس گفت و حوزه درس آیة الله خوئی بسیار خلوت شد. اما آن مرحوم در یک جا استقرار نداشت.

🔸 پس از فوت آیة الله حکیم عده ای برای گواهی اعلمیت آیة الله خوئی نزد من آمدند، اما با وجود آیة الله شاهرودی به اعلمیت آقای خوئی گواهی ندادم.

🔹 آیة الله سید ابراهیم اصطهباناتی زاهدی بود که در تابستان و زمستان به یک عبا قناعت می کرد. او تنها (شاید اولین) کسی بود که پس از استاد خود آخوند خراسانی مستقل به تدریس شد.

🔸 لباس استادم آیة الله شیخ محمد حسین تهرانی (شاگرد آخوند خراسانی) از شدت فقر پشت نداشت. لباس او بندهایی داشت که از پشت می بست.

🔹 آیة الله خوئی از استادش آیة الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی نقل کرد: چهل روز ختم لعن برای ابوسفیان گرفتم، پس از آن رسول خدا (ص) را دیدم که تشریف آورد و لب های مرا بوسید.

🔸 همه کتاب رسائل از شیخ انصاری نیست، بلکه بخشی از آن تقریرات درس شریف العلماء است.

🔹 آیة الله شاهرودی از استادش محقق نائینی نقل فرمود: شیخ انصاری رسائل را در زمان طلبگی نوشته، بر خلاف مکاسب؛ لذا مکاسب قابل مقایسه با رسائل نیست.

🔹 آیة الله شاهرودی به دنبال مدرک مساله ای می گشت ولی آن را پیدا نمی کرد. یکی از طلاب آیة الله تبریزی را به ایشان معرفی کرد. یک روز آیة الله شاهرودی به حجره ایشان آمد و از ایشان مدرک مساله را پرسید. ایشان جامع عباسی شیخ بهائی را معرفی نمود.

آیة الله شاهرودی فرمود: ما استادی در مشهد مقدس داشتیم که مطالعه جامع عباسی را سفارش می کرد و می فرمود از آن غفلت نکنید.

🔸 آیة الله میرزا کاظم تبریزی از شاگردان آیة الله قاضی بود و در هر دو درس عمومی و خصوصی ایشان شرکت می کرد.

🔹 ایشان دو سال نیز در تهران بود و محضر آیة الله العظمی شاه آبادی و علامه میرزا مهدی آشتیانی را درک کرد. در بعد اخلاقی نیز از مرحوم شیخ مرتضی طالقانی بهره برد.

🔸 آیة الله العظمی خوئی درباره آیة الله میرزا کاظم تبریزی: من اراد ان ینظر الی رجل فقیه اصولی کلامی فلسفی... فلینظر الی هذا الرجل.

سینای معرفت، شرح حال عالم وارسته آیة الله العظمی میرزا کاظم تبریزی، سید حسن فاطمی.

@bazmeghodsian

🔸 بهترین شاگرد شیخ

🔹 مرحوم عبدالکریم حامد از مخلصین روزگار و تربیت یافتگان مرحوم شیخ رجبعلی خیاط بود.

🔸 پدرش شیخ محمود حامد از شاگردان مرحوم شاه آبادی بود که به عنوان حسابدار و دفتردار امین الضرب وزیر مالیه ناصرالدین شاه خدمت می کرد.

🔹 عبدالکریم احترام زیادی برای پدر قابل بود. می فرمود: من هیچگاه پیش پدرم با زیرشلوار ننشستم که بی احترامی به ایشان نشود.

🔸 پدر او از وضع مالی خوبی برخوردار بود و زهد و بی آلایشی فرزند باعث نارضایتی پدربود؛ چرا که او می خواست فرزندش تاجر شود و شأن خانوادگی اش را حفظ کند ولی او به شدت از این کار دوری می کرد.

🔹 او پس از ملاقات با مرحوم خیاط به عنوان شاگرد در مغازه او مشغول به کار می شود و به مدت 15 سال تحت تربیت شیخ قرار گرفت.

🔸 علی رغم احترام فراوانی که عبدالکریم برای پدر قائل بود اما نتوانست از تاثیر منفی نارضایتی پدر مصون بماند.

🔹 مرحوم شیخ رجبعلی به ایشان فرموده بود: در مکاشفه ای حضرت امیر علیه السلام را زیارت کردم. حضرت به من فرمود: اگر پدر عبدالکریم از او راضی بود او از تو جلوتر بود.

🔸 صاحب خانه مرحوم حامد به او گفته بود خانه را تخلیه کند. ایشان هم آماده رفتن شد. خانه راهروی داشت که لامپ نداشت مرحوم حامد به یکی از دوستانش گفت لامپی در راهرو بزن و او انجام داد.
ایشان خوشحال شد و گفت: در حیاط هم دوتا آجر کنده شده و گاهی که من می آیم پایم داخل آن می رود این را هم درست کن.

🔹 او می گوید: من قدری گل درست کردم و چاله ها را پر کردم. در این هنگام جناب شیخ از اتاق پایین آمد و گفت: خیر برای مردم خواستم برای خودمان شد. ورق برگشت و سال دیگر هم همین جا هستیم. بعدا صاحب خانه خبر داد که نمی خواهد بلند شوید، و ایشان تا آخر عمر در همان خانه ماند.

🔸 زندگی مرحوم حامد پر از مخالفت با نفس بود. تا گرسنه نمی شد غذا نمی خورد. اگر غذایش برنج و خورش بود آن ها را از هم جدا می کرد و هرکدام را جداگانه می خورد. می فرمود: اگر قاطی بکنی و بخوری نفس خوشش می آید و لذت می برد.

🔹 می فرمود: سعی کنید در خودتان یک صفت خدایی هم که شده زنده کنید که همین عاقبت به خیری می آورد.

🔸 می فرمود: یک روز در مجلسی بادی از یک جوان خارج شد. یک پیرمرد که نزدیک او بود خیلی زود خودش را تکان داد و گفت: پیری است، چه کار کنیم؟! و با این کار آبروی آن جوان را خرید.

شیخ خیلی از آن پیرمرد یاد می کرد و برای او رحمت می فرستاد و می فرمود: من حاضرم این کار را از او بخرم.

🔹 می فرمود: در جنگ جهانی دوم که متّفقین وارد تهران شدند و مردم را اذیت می کردند یک ولی خدایی گفت: خدایا به من بزن تا مردم راحت شوند. یک مرتبه تیری آمد و به سینه او خورد. او در مسگر آباد دفن شد و پس از آن متّفقین رفتند.

🔸 می فرمود: شخصی در مجالس حضرت سیدالشهداء علیه السلام خدمت می کرد و زیر لب می گفت: حسین دارم چه غم دارم!

🔹 مرحوم شیخ رجبعلی خیاط شبی در خواب دید محشر به پا شده و امام حسین علیه السلام به حساب مردم رسیدگی می کند و آن شخص هم در ابتدای صف ایستاده است.
شیخ با خود گفت: امروز روز توست، گوارایت باد!
ناگهان امام به فرشته ای امر کرد او را به انتهای صف بیندازد. پس از آن نگاهی به شیخ کردند و با ناراحتی فرمودند: شیخ رجبعلی ما رئیس دزدها نیستیم.

🔸 شیخ می گوید: پس از بیداری متوجه شدم آن شخص عامل توزیع شکر بوده و شکر را به جای این که با قیمت دولتی به مردم بدهد آزاد می فروشد.

بهترین شاگرد شیخ، مهدی عاصمی

🔸 دو اسوه برجسته

🔹 دو نفر همیشه نظر بنده را به خودشان جلب می کردند: آقای آخوند ملا علی همدانی، وآقای شیخ علی محمد بروجردی.

🔸 آخوند ملا علی یک فقیه اصولی خیلی خوب و قوی و جزء شاگردهای بسیار خوب مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری بودند.

🔹 در علم رجال متبحر و صاحب نظر بودند، و با تفسیر و اخبار هم مانوس بودند و اهل سلوک و مسائل اخلاقی هم بودند.

🔸 آن چیزی که نظر من را جلب کرد منهای همه این فضائل معنوی این است که مجتهد عالیمقامی مثل آقای آخوند که در هر حوزه ای می رفت بلاشک یا در رأس قرار می گرفت یا جزء رئوس بود به همدان می رود و ساکن می شود و از ریاست و مرجعیت صرف نظر می کند. در حالی که مردم همدان مقلد ایشان بودند.

🔹 می گفتند: بین مرحوم آقای بروجردی و مرحوم آخوند مشکلی پیدا شد مردم همدان به آقای بروجردی با آن عظمت پیغام دادند اگر شما ایشان را نمی شناسید ما هم شما را نمی شناسیم. مردم این چنین ارادت دارند و مخلص او هستند و رساله نمی دهد!

🔸 مرحوم آقا شیخ علی محمد هم یک ملای درجه یک بود که در بروجرد ساکن شده بود.

از سخنان مقام معظم رهبری به مناسبت برگزاری کنگره آیة الله العظمی آخوند ملا علی همدانی.

🔸 آخوند ملا حسینقلی همدانی از زبان آیة الله آقانجفی همدانی:

🔹مرحوم ابوی [سید علی عرب] چندین سال خدمت مرحوم آخوند ملا حسینقلی درس خواندند.
خود ایشان می فرمودند: از سنه 1300 که به نجف اشرف مشرف شده بودند تا سنه 1311 که مرحوم آخوند ملا حسینقلی همدانی دارفانی را وداع کردند و به سرای باقی رحلت فرمودند هموار ملازم مرحوم آقای آخوند ملا حسینقلی همدانی بودند.

🔸غیراز درس و بحث های رسمی و حوزوی حالات مرحوم آخوند خود بسیار آموزنده و مفید بود. این حالات چنان عظمتی دارد که قابل گفتن نیست و نمی توان آن را بیان کرد. در عین حال مرحوم آخوند، بسیار متواضع و فروتن بودند.

مرحوم آقای آخوند ملا حسینقلی همدانی بسیار مرد جلیل و فقیه خوب و بزرگواری بودند. ایشان شاگردان برجسته زیادی را تربیت کردند که یک نمونه آن مرحوم حاج آقا شیخ محمدباقر همدانی است.

🔸مرحوم آقای آخوند غیر از تدریس فقه واصول سالیانی قبل از طلوع فجر درس اخلاق می فرمودند که دراین زمینه هم در محضرایشان بزرگان زیادی تربیت یافتند، مانند: مرحوم حاج میرزا جواد آقای ملکی تبریزی، مرحوم آقا شیخ عباس کازرونی، مرحوم حاج آقا سید احمد کربلایی و مرحوم حاج آقا شیخ محمدبهاری همدانی.

🔹بزرگان واساتید حوزه نجف اشرف نسبت به مرحوم آقای آخوند ملا حسینقلی همدانی ارادت کامل داشتند.

مرحوم ابوی نقل می کردند که در حدود سالهای 1300 که من نجف مشرف بودم مرحوم آیة الله نائینی در سامرا تشریف داشتند و سالی چند روز برای زیارت به نجف اشرف مشرف می شدند. مرحوم آیة الله نائینی در نجف وارد منزل آقای آخوند می شدند و آنجا نشست و دید و بازدید داشتند.

🔸معلوم بود که قبل از عزیمت آیة الله نائینی از نجف ایشان نیز در درس اخلاق مرحوم آقای آخوند شرکت می کردند.

مرحوم ابوی حدود سی سال در نجف اشرف مشرف بودند و در سنه 1330به همدان بازگشتند.
بعد از گذشت سه سال در سنه 1333 مرحوم آقای حاج سید احمد کربلایی وفات کردند.
مرحوم آیة الله آقای نائینی وصیّ آن مرحوم و مسئول کارهای ایشان بودند.
.

🔸به عرض من نرسیدی!

آیة الله العظمی حاج سید احمد خوانساری فقیهی وارسته و مهذّب بود. یک دوره فقه استدلالی با عنوان «جامع المدارک» تألیف کرد، اما درس خارج فقه خود را بر اساس کتاب «مصباح الهدی» آیة الله شیخ محمد تقی آملی که از معاصرین ایشان در تهران بود بیان می کرد!

ایشان بسيار مؤدب و متواضع بود. يک بار فرد بی ادبی در درس ايشان با لحن بدی اشکال کرد و گفت اين روايت حرف شما را نمی رساند. ايشان با نهایت تواضع و ادب در جواب فرمود: به عرض من نرسيدی!

@bazmeghodsian

🔸حکایتی از عالم ربانی سید عبدالغفار مازندرانی

🔹حجة الاسلام حجتی کرمانشاهی از حضرت والدشان آیة الله شیخ محمد حسن هرسینی که از علمای زمان آیة الله بروجردی بود و نیز مقلدینی مخصوصا در خطّه کرمانشاه داشت نقل کردند:

🔸مرحوم پدر ما فرمود: وقتی به نجف مشرف شدم خدمت حضرت امیر صلوات الله علیه عرض کردم یا امیرالمومنین! من فقط جهت تحصیل و عالم شدن به نجف نیامده ام، بلکه آمده ام که آدم هم بشوم و خودم را اصلاح کنم.

🔹در حوزه شنیده بودم که مرحوم سید عبدالغفار مازندرانی دو درس اخلاق دارد: یک درس عمومی و یک درس خصوصی که درس خصوصی مکان ثابتی ندارد و فقط شاگردان خاص با اذن ایشان در آن درس شرکت می کنند؛ لذا بسیار مشتاق بودم در درس ایشان شرکت کنم.

🔸تا این که روزی در صحن حضرت امیر (ع) به آقا سید عبدالغفار برخورد کردم، سلام نمودم وعرض کردم آقا! من شنیده ام شما درس اخلاق خصوصی دارید، اگر اجازه می دهید من هم در درس خصوصی شما شرکت کنم.

🔹ایشان لبخندی زد و دستش را روی شانه من گذاشت و فرمود: خدا حفظت کند!

🔸فهمیدم که ایشان اجازه نفرمود لذا دلم شکست، برگشتم مقابل ضریح مقدس حضرت امیر (ع) و عرض کردم آقاجان! همانطور که نیّتم را می دانید آمده ام خودم را اصلاح کنم، اگر قابلیتی در من نمی بینید من را جواب کنید تا برگردم، و اگر این گونه نیست، راه استفاده از درس عبدالغفار را باز فرمایید.

🔹بعد از زیارت به حجره کوچکی که داشتم برگشتم، بلافاصله دیدم درب حجره را می زنند؛ در را باز کردم دیدم سید عبدالغفار مازندرانی است.

🔸فرمود: رفتی نزد حضرت امیر و شکایت من را نمودی؟!

🔹طلبه ها از این که ایشان به حجره من آمده همه متعجب بودند؛ چون ایشان کاری به کسی نداشت تا دنبال کسی برود.

🔸سید عبدالغفار فرمود قبل از آن که در درس شرکت کنید باید ساعتی با شما صحبت کنم. لذا کنار شط رفتیم و حدود یک ساعت و نیم نکاتی فرمود.

@bazmeghodsian

🔸آیة الله سید مهدی امامی قمشه ای از شاگردان خاص آیة الله العظمی حاج آقا رحیم ارباب بود و طبق گفته خودش در مراحل عرفانی که شدیدا تحت فشارهای روحی و روانی بوده به واسطه الهام غیبی به محضر آیة الله ارباب راهنمایی شده بود.

🔹ارادت او به آیة الله ارباب از جنس دیگری بود. او به معنای واقعی کلمه عاشق شیفته و مرید حاج آقا رحیم بود و می فرمود من هرچه دارم از ارباب است. واقعا غرق در ارباب بود و حرف و کار حاج آقا رحیم برایش حجت بود و آن مرحوم را مصداق واقعی عالم ربانی و مرد خدا می دانست.

🔸دغدغه عارف وارسته آیة الله امامی در ترک نشدن نماز جماعت و درس بی نظیر بود. میفرمود: وظیفه من است که این درس را بگویم چون استادم مرحوم ارباب مرا به این کار موظف کرده است و من انجام وظیفه میکنم.

🔹تسلط ایشان بر مثنوی بسیار عجیب و مثال زدنی بود و بسیاری از اشعار آن را برایمان می خواند و به زیبایی تفسیر می کرد و از قول حاج آقا رحیم ارباب می فرمود: مثنوی از ماست.

🔸یکبار از ایشان پرسيدم: مولوی شيعه بود يا سنی؟ فرمود: آدم بود.

@bazmeghodsian

🔸بنا بر نقل آیة الله العظمی بهجت: آیة الله العظمی خوئی در درس شرح منظومه آیة الله العظمی شیخ محمد حسین اصفهانی کمپانی شرکت می کرد و تقریرات درس ایشان را نوشته بود.

🌺 (آیة الله العظمی بهجت که این اثر را دیده بود آرزوی چاپ آن را داشت، اما تاکنون نسخه ای از آن به دست نیامده).

🔸حضرت آیة الله سید رضی شیرازی:

🔹مرحوم شیخ صدرا بادکوبه ای در حوزه نجف اشرف معمولا شرح منظومه درس می داد، ولی گاهی برای بعضی به طور خصوصی اسفار درس می گفت؛ آن هم به توصیه آقای خوئی.

@bazmeghodsian

🔸 حکایاتی از عالم مهذّب آیة الله تألّهی همدانی

🔹از قول استادشان مرحوم آیة ‌الله حاج سید علی نجفی می‌فرمودند:

🔸در یک سفر زیارتی در محضر مرحوم آخوند ملا حسینقلی همدانی بودیم. در یکی از ایوان‌های صحن مطهّر حسینی با عدّه‌ای از اصحاب آخوند نشسته بودیم. عربی آمد و به آخوند عرض کرد: چیزی از علم به من بیاموز.

🔹مرحوم آخوند سرش را پایین انداخت، بعد فرمود: تا می‌توانی بین برادرانتان که کدورتی حاصل شده آشتی بیاندازید.

🔸می‌فرمودند: در سابق که در مدرسه زنگنه همدان مشغول تحصیل بودیم مرحوم آقا محمد اسماعیل عمادالاسلام (ره) را که شخصی دقیق و ملاّ و عالم بود جهت تدریس آورده بودند مدرسه، و مدرّس مدرسه زنگنه بوده است.

🔹در آن زمان دراویش مختلفه با سلسله‌های گوناگون گاهی می‌آمدند همدان و به مدرسه هم سر می‌زدند. مرحوم آقا محمد اسماعیل فرموده بود که مرشد من سگ است. و کتابی هم در حالات سگ نوشته بوده است.

🔸از قول مرحوم والد ماجدشان می‌فرمودند: که در سگ، غیر از صفت غضب، صفاتی است که اگر در کسی جمع شود انسان کاملی است.

🔹می‌فرمودند: در زمان مرحوم آیة ‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری سیدی هندی از هندوستان برای درک اشخاص بزرگ به قم می‌آید و مدتی در گوشه و کنار قم و شهرهای دیگر ایران دنبال مرد کامل و بزرگی می‌گردد. به همدان هم آمده بود.

🔸 آقا سید رضا هندی سیدی کم‌حرف، کم‌خوراک و لاغراندام بود. از جمله حرف‌های ایشان این بود: بخواهی می‌توانی، نخواهی نمی‌توانی.

🔹از ایشان سؤال شده بود که چه چیز باعث شد که شما به این فکر بیفتید و از این شهر به آن شهر حرکت کنید؟ فرموده بود: خواندن کتاب معراج السعاده.

🔸 می‌گویند: مرحوم آیة ‌الله شیخ مرتضی انصاری (ره) هر کتابی را که از او می‌خواستند و داشتند به متقاضی عاریه می‌دادند جهت مطالعه، به غیر از کتاب معراج السعاده. فرموده بودند: این کتاب را من خودم احتیاج دارم و هر روز آن را باید مطالعه کنم.

🔹 می‌فرمودند: آیة ‌الله آقای حاج میرزا موسی کلانتر که قبر شریفش در مسجد پیغمبر همدان است چون از حکمای الهی بوده‌اند، و در آن زمان نسبت‌های ناروا به این قبیل افراد و علمای موحّد الهی می‌دادند. روزی بعضی از علماء می‌گویند که استکان ایشان را در مجلسی که با آن چای نوشیده بود باید آب کشید.

🔸این قضیه را به جناب ایشان می رسانند که فلانی درباره شما چنین گفته است. فرموده بود: خوب کاری کرده، به وظیفه شرعی خودش عمل کرده است!

محرم راز، حسین ایزدی.

@bazmeghodsian

🔸آیة الله شیخ عزیزالله خسروی زنجانی از شاگردان آیات عظام: فیض قمی، حجت کوهکمری، صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری، بروجردی، امام خمینی و شیخ مهدی مازندرانی.

🔹«استاد من در فقه آیة ‏الله‏ سید صدرالدین صدر در اخلاق بی ‏نظیر بود و نسبت به مراجع دیگر احترام خاصی قائل بود.

🔸من با مرحوم آقای صدوقی یزدی (شهید محراب ) دوست صمیمی بودم، با هم به درس خارج آیة ‏الله‏ صدر می ‏رفتیم و بعد از درس حدود یک ساعت با هم مباحثه می ‏كردیم.

🔹یک مسأله مورد اختلاف من و آقای صدوقی شد. به خدمت آیة‏ الله‏ صدر رفتیم. ایشان با دقت به حرف هر دو گوش داد، بعد فرمود: "شیخ عزیزالله‏ خوب می ‏گوید، ولی حرف آقای صدوقی حرف من است، ولی شما از كجا این حرف را آورده ‏ای؟"

🔸عرض كردم این مطلب را از آقای حجّت استفاده كرده‏‌ام.

🔹آیة ‏الله‏ صدر فرمودند: بله آقای حجّت آقاست و حرف ایشان حق است، ولی به عقل قاصر من هم این‏طور رسیده است.

🔸هم من و هم آقای صدوقی از این رفتار بسیار متعجب شدیم كه یک مجتهد مسلّم در برابر نظر مخالف خودش چگونه با تواضع برخورد می ‏كند!

@bazmeghodsian

🔸اساتید فلسفه آیة الله العظمی بروجردی:

1. آیة الله آخوند ملا محمد کاشانی 2. جهانگیرخان قشقائی 3. آیة الله میرزا محمد مهدی قمشه ای 4. آیة الله میرزا محمد تقی قمشه ای 5. آیة الله میر سید علی نجف آبادی 6. آیةالله العظمی غروی اصفهانی (کمپانی).

🔹آية الله العظمی حاج آقا رحيم ارباب فرمود: آميرزا مهدی قمشه ای از فلاسفه عصر خود و ساکن قمشه بود. وی به اصرار شهيد مدرّس که آن زمان در درس آخوند کاشی حضور می يافت مدتی در اصفهان ماندند و به درس و بحث پرداختند و مرحوم آية الله بروجردی به درس اسفار ايشان می رفتند.
(مدرّس مجاهدی شکست ناپذير، عبدالعلی باقی، ص 153).

🔸فقیه محقق آیة الله میر سید علی نجف آبادی می گفت: آقای بروجردی مقداری از منظومه حکمت را نزد من خوانده است.
(شوکران اندیشه، خاطرات آیة الله صالحی نجف آبادی ص 79).

🔹یکی از شاگردان آیةالله العظمی شیخ محمد حسین کمپانی فرمود: در آن زمان در نجف شایع بود که آیةالله العظمی بروجردی پس از مراجعت از مکه چهار ماه در نجف اشرف اقامت نموده و از درس فلسفه آن مرحوم استفاده کردند.
(مجله نور علم، مقاله نجوم امت، سید ابوالحسن مطلبی).

@bazmeghodsian

🔸از حاج اسماعیل دولابی پرسیدم با اینکه شما مدرسه نرفته ای این معارف را از کجا آورده ای؟ گفت: من هرچه دارم از پدر شما آیةالله شیخ غلامعلی قمی (شاگرد آقا سید احمد کربلائی) دارم.

🔹پدرم هم مباحثه آیة الله بروجردی بود. ایشان برای آیة الله محقق داماد نقل کرده بود که شیخ غلامعلی کوچکترین شاگرد آخوند خراسانی بود و چون در درس اشکال می کرد آخوند به دقت به حرفش گوش می داد، اما وقتی بعضی از بزرگترها حرف می زدند می فرمود: محاسنتان را به ایشان بدهید! چون ایشان طلبه فاضل و با فهمی بود من علاقمند شدم با او هم مباحثه شوم.

🔸وی از آخوند خراسانی و میرزا محمد تقی شیرازی اجازه اجتهاد داشت اما در حدود 50 سالگی سکته کرد و در 62 سالگی به رحمت حق پیوست.

🔹مرحوم خلدی (پسر عموی شهید بهشتی) نقل کرد: در شب وفات ایشان در عالم رؤیا دیدم که حضرت امیر (ع) بالای ضریح مطهر نشسته و با اشاره به سمت کربلا فرمودند: فردا یک ساعت به غروب میهمان عزیزی بر من وارد می شود. فرای آن شب جنازه حاج شیخ غلامعلی را از سامراء آوردند و درست یک ساعت به غروب جنازه وارد صحن حرم گردید و پشت سر حضرت دفن شد.

(شیخ محمود برهان قمی)

@bazmeghodsian

🔸 دو اسوه برجسته

🔹 دو نفر همیشه نظر بنده را به خودشان جلب می کردند: آقای آخوند ملا علی همدانی، وآقای شیخ علی محمد بروجردی.

🔸 آخوند ملا علی یک فقیه اصولی خیلی خوب و قوی و جزء شاگردهای بسیار خوب مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری بودند.

🔹 در علم رجال متبحر و صاحب نظر بودند، و با تفسیر و اخبار هم مانوس بودند و اهل سلوک و مسائل اخلاقی هم بودند.

🔸 آن چیزی که نظر من را جلب کرد منهای همه این فضائل معنوی این است که مجتهد عالیمقامی مثل آقای آخوند که در هر حوزه ای می رفت بلاشک یا در رأس قرار می گرفت یا جزء رئوس بود به همدان می رود و ساکن می شود و از ریاست و مرجعیت صرف نظر می کند. در حالی که مردم همدان مقلد ایشان بودند.

🔹 می گفتند: بین مرحوم آقای بروجردی و مرحوم آخوند مشکلی پیدا شد مردم همدان به آقای بروجردی با آن عظمت پیغام دادند اگر شما ایشان را نمی شناسید ما هم شما را نمی شناسیم. مردم این چنین ارادت دارند و مخلص او هستند و رساله نمی دهد!

🔸 مرحوم آقا شیخ علی محمد هم یک ملای درجه یک بود که در بروجرد ساکن شده بود.

از سخنان رهبر انقلاب به مناسبت کنگره آیة الله العظمی آخوند ملا علی همدانی.

@bazmeghodsian

🔸 سینای معرفت

🔹 مطالبی از عالم ربانی آیة الله العظمی میرزا کاظم تبریزی:

🔸 آیة الله شیخ محمد کاظم شیرازی فقه همانند موم در دست او بود. در هر جلسه ای که وارد می شد عصا را که روی زمین می گذاشت مساله ای مطرح می کرد و درباره آن با حاضران به بحث می نشست. گاه آیة الله خوئی توضیح فتأمّل های مکاسب را از او سوال می کرد.

🔹 اگر آیة الله میلانی در نجف می ماند بر سایر مراجع مقدم می شد. در سفری چند ماه در نجف درس گفت و حوزه درس آیة الله خوئی بسیار خلوت شد. اما آن مرحوم در یک جا استقرار نداشت.

🔸 پس از فوت آیة الله حکیم عده ای برای گواهی اعلمیت آیة الله خوئی نزد من آمدند، اما با وجود آیة الله شاهرودی به اعلمیت آقای خوئی گواهی ندادم.

🔹 آیة الله سید ابراهیم اصطهباناتی زاهدی بود که در تابستان و زمستان به یک عبا قناعت می کرد. او تنها (شاید اولین) کسی بود که پس از استاد خود آخوند خراسانی مستقل به تدریس شد.

🔸 لباس استادم آیة الله شیخ محمد حسین تهرانی (شاگرد آخوند خراسانی) از شدت فقر پشت نداشت. لباس او بندهایی داشت که از پشت می بست.

🔹 آیة الله خوئی از استادش آیة الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی نقل کرد: چهل روز ختم لعن برای ابوسفیان گرفتم، پس از آن رسول خدا (ص) را دیدم که تشریف آورد و لب های مرا بوسید.

🔸 همه کتاب رسائل از شیخ انصاری نیست، بلکه بخشی از آن تقریرات درس شریف العلماء است.

🔹 آیة الله شاهرودی از استادش محقق نائینی نقل فرمود: شیخ انصاری رسائل را در زمان طلبگی نوشته، بر خلاف مکاسب؛ لذا مکاسب قابل مقایسه با رسائل نیست.

🔹 آیة الله شاهرودی به دنبال مدرک مساله ای می گشت ولی آن را پیدا نمی کرد. یکی از طلاب آیة الله تبریزی را به ایشان معرفی کرد. یک روز آیة الله شاهرودی به حجره ایشان آمد و از ایشان مدرک مساله را پرسید. ایشان جامع عباسی شیخ بهائی را معرفی نمود.

آیة الله شاهرودی فرمود: ما استادی در مشهد مقدس داشتیم که مطالعه جامع عباسی را سفارش می کرد و می فرمود از آن غفلت نکنید.

🔸 آیة الله میرزا کاظم تبریزی از شاگردان آیة الله قاضی بود و در هر دو درس عمومی و خصوصی ایشان شرکت می کرد.

🔹 ایشان دو سال نیز در تهران بود و محضر آیة الله العظمی شاه آبادی و علامه میرزا مهدی آشتیانی را درک کرد. در بعد اخلاقی نیز از مرحوم شیخ مرتضی طالقانی بهره برد.

🔸 آیة الله العظمی خوئی درباره آیة الله میرزا کاظم تبریزی: من اراد ان ینظر الی رجل فقیه اصولی کلامی فلسفی... فلینظر الی هذا الرجل.

سینای معرفت، شرح حال عالم وارسته آیة الله العظمی میرزا کاظم تبریزی، سید حسن فاطمی.

@bazmeghodsian

🔸به عرض من نرسیدی!

آیة الله العظمی حاج سید احمد خوانساری فقیهی وارسته و مهذّب بود. یک دوره فقه استدلالی با عنوان «جامع المدارک» تألیف کرد، اما درس خارج فقه خود را بر اساس کتاب «مصباح الهدی» آیة الله شیخ محمد تقی آملی که از معاصرین ایشان در تهران بود بیان می کرد!

ایشان بسيار مؤدب و متواضع بود. يک بار فرد بی ادبی در درس ايشان با لحن بدی اشکال کرد و گفت اين روايت حرف شما را نمی رساند. ايشان با نهایت تواضع و ادب در جواب فرمود: به عرض من نرسيدی!

@bazmeghodsian

🔸آیة الله شیخ عزیزالله خسروی زنجانی از شاگردان آیات عظام: فیض قمی، حجت کوهکمری، صدرالدین صدر، سید محمدتقی خوانساری، بروجردی، امام خمینی و شیخ مهدی مازندرانی.

🔹«استاد من در فقه آیة ‏الله‏ سید صدرالدین صدر در اخلاق بی ‏نظیر بود و نسبت به مراجع دیگر احترام خاصی قائل بود.

🔸من با مرحوم آقای صدوقی یزدی (شهید محراب ) دوست صمیمی بودم، با هم به درس خارج آیة ‏الله‏ صدر می ‏رفتیم و بعد از درس حدود یک ساعت با هم مباحثه می ‏كردیم.

🔹یک مسأله مورد اختلاف من و آقای صدوقی شد. به خدمت آیة‏ الله‏ صدر رفتیم. ایشان با دقت به حرف هر دو گوش داد، بعد فرمود: "شیخ عزیزالله‏ خوب می ‏گوید، ولی حرف آقای صدوقی حرف من است، ولی شما از كجا این حرف را آورده ‏ای؟"

🔸عرض كردم این مطلب را از آقای حجّت استفاده كرده‏‌ام.

🔹آیة ‏الله‏ صدر فرمودند: بله آقای حجّت آقاست و حرف ایشان حق است، ولی به عقل قاصر من هم این‏طور رسیده است.

🔸هم من و هم آقای صدوقی از این رفتار بسیار متعجب شدیم كه یک مجتهد مسلّم در برابر نظر مخالف خودش چگونه با تواضع برخورد می ‏كند!

@bazmeghodsian

🔸اساتید فلسفه آیة الله العظمی بروجردی:

1. آیة الله آخوند ملا محمد کاشانی 2. جهانگیرخان قشقائی 3. آیة الله میرزا محمد مهدی قمشه ای 4. آیة الله میرزا محمد تقی قمشه ای 5. آیة الله میر سید علی نجف آبادی 6. آیةالله العظمی غروی اصفهانی (کمپانی).

🔹آية الله العظمی حاج آقا رحيم ارباب فرمود: آميرزا مهدی قمشه ای از فلاسفه عصر خود و ساکن قمشه بود. وی به اصرار شهيد مدرّس که آن زمان در درس آخوند کاشی حضور می يافت مدتی در اصفهان ماندند و به درس و بحث پرداختند و مرحوم آية الله بروجردی به درس اسفار ايشان می رفتند.
(مدرّس مجاهدی شکست ناپذير، عبدالعلی باقی، ص 153).

🔸فقیه محقق آیة الله میر سید علی نجف آبادی می گفت: آقای بروجردی مقداری از منظومه حکمت را نزد من خوانده است.
(شوکران اندیشه، خاطرات آیة الله صالحی نجف آبادی ص 79).

🔹یکی از شاگردان آیةالله العظمی شیخ محمد حسین کمپانی فرمود: در آن زمان در نجف شایع بود که آیةالله العظمی بروجردی پس از مراجعت از مکه چهار ماه در نجف اشرف اقامت نموده و از درس فلسفه آن مرحوم استفاده کردند.
(مجله نور علم، مقاله نجوم امت، سید ابوالحسن مطلبی).

@bazmeghodsian

🔸بنا بر نقل آیة الله العظمی بهجت: آیة الله العظمی خوئی در درس شرح منظومه آیة الله العظمی شیخ محمد حسین اصفهانی کمپانی شرکت می کرد و تقریرات درس ایشان را نوشته بود.

🌺 (آیة الله العظمی بهجت که این اثر را دیده بود آرزوی چاپ آن را داشت، اما تاکنون نسخه ای از آن به دست نیامده).

🔸حضرت آیة الله سید رضی شیرازی:

🔹مرحوم شیخ صدرا بادکوبه ای در حوزه نجف اشرف معمولا شرح منظومه درس می داد، ولی گاهی برای بعضی به طور خصوصی اسفار درس می گفت؛ آن هم به توصیه آقای خوئی.

@bazmeghodsian