دیوار مهربانی نسخ خطی

نسخه ای از جزء اول رجال کشی که به نظر می رسد یادداشتی از شهید اول دارد مبنی بر اينكه نسخه را تصحيح و مقابله كرده، همچنین یادداشتی مبنی بر اینکه این نسخه با نسخه اصل به خط شیخ طوسی مقابله شده

نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.

تکه ای از تفسیر فتال نیشابوری در تفسیر سوره هل اتی؟

در کتابخانه تیموریه به شماره تفسیر ۳۴۹ نسخه ای هست از سده چهاردهم تحت عنوان تفسیر سوره هل اتی که در عنوان نسخه به شریف مرتضی نسبت داده شده. البته یک نسخه دیگر از این کتاب را هم که از سال ۱۱۱۱ ق است سید محسن امین در اعیان الشیعه (جلد ۹ ص ۴۲۷) معرفی کرده که آنجا هم به شریف مرتضی منسوب شده. این کتاب قطعا از شریف مرتضی نیست. خود نسخه هم با اینکه نسبتا پر برگ است اما کاملا پیداست قطعه ای از کتاب و یا تفسیری کامل و یا به هرحال بزرگتر است. در ص ۲۸ نویسنده اشاره می کند که این تفسیر در اصل در مجالسی ارائه شده و در واقع تنظیم کتاب بر اساس همان مجالس نویسنده بوده است. نویسنده هر که بوده با کلام و آرای کلامی متکلمانی مانند ابو عبد الله بصری (ص ۹۴) آشنا بوده و از متن کتاب پیداست که متن جدید نیست. یکجا (ص ۹۴) از کرامیه یاد می کند که خود نشان دیگری است که کتاب نمی تواند از مرتضی باشد. در دوره مرتضی در بغداد به‌ آرای کرامیه توجهی نشان داده نمی شد. با این وصف همین مورد و موارد دیگر در کتاب احتمالا بتواند قرینه ای باشد که کتاب در خراسان نوشته شده. از سبک تدوین کتاب و اینکه بر اساس مجالس است و اینکه یکجا هم از منبر علما سخن می گوید (ص۱۰۳) چنین می نماید که نویسنده خود واعظ و اهل وعظ بوده است.

من احتمال می دهم این نسخه تکه ای از تفسیر فتال نیشابوری (د. ۵۰۸ ق) باشد که موسوم بوده به التنویر فی معانی التفسیر (نک: معالم العلماء، ص ۱۱۶). می دانیم که او واعظ بوده و نوشته هایش به سبک اهل وعظ است. نام خودش محمد و نام پدر او طبق یک گزارش حسن بوده. بعید نیست که بر اثر اشتباه، کاتبان نسخه های مادر نام او و پدرش را بدون لقب فتال و به اشتباه به صورت محمد بن الحسین آورده بودند و آنگاه به مرور زمان بعدها نویسنده را الشریف الرضی محمد بن الحسین که شهرت به تفسیر داشته تصور کرده اند و آنگاه در مرحله آخر این مسیر در نسخه های بعدتر نام او به الشریف المرتضی (برادر الشریف الرضی) تبدیل شده باشد. این البته تنها یک احتمال است.

پیشنهاد من این است که متن این نسخه خطی منتشر شود.

ریشه روایت کافي در خصوص 17000 آيه قرآن

روايتی که در کافي آمده و ما آن را قبلا نقل کرديم در سندش تعليق به کار رفته و ظاهر امر اين است که تعليق اشاره دارد به سند حديث قبل از آن و بدين ترتيب بايد آن را از مجموعه احاديث سند محمد بن يحيی از احمد بن محمد دانست که در اينجا منظور از محمد بن يحيی، عطار است و احمد بن محمد بن عيسی هم احمد بن محمد بن عيسی الأشعري است که از علي بن الحکم روايت زياد دارد. اگر اين احتمال درست باشد در آن صورت با توجه به اينکه در دنباله سند هم نام هشام بن سالم آمده و همه روات اين سند ثقه امامی به حساب می آيند طبعا در طريقه متأخرين بايد حديث را صحيح دانست. علامه مجلسي در مرآة العقول ( ج‏12، ص: 525 ) می نويسد با اين حساب حديث کافی صحيح است اما در نسخه های ديگر کافي به جای هشام بن سالم نام هارون بن مسلم آمده که در مذهب او سخن هست و چون توثيق شده بنابر شيوه متأخرين طبعا حديثش موثق قلمداد می شود چنانکه علامه مجلسی هم در احتمال دوم همين را در مورد اين حديث بيان فرموده (البته با توجه به نقل سياري که پايينتر نقل خواهيم کرد ذکر هارون بن مسلم بايد درست نباشد). من کاری به شيوه های علمای رجال ندارم. از نقطه نظر تاريخی در اينکه اين روايت حتما از مجموعه روايات احمد بن محمد بن عيسی الأشعري است و آن را محمد بن يحيی العطار روايت کرده باشد ترديد است. شايد به همين دليل باشد که اين حديث را شيخ صدوق در آثارش نقل نکرده با وجود آنکه او عنايت بسيار زيادی به روايات محمد بن يحيی و احمد بن محمد بن عيسی الأشعري دارد. يک احتمال هست که اين روايت به کلی از روايات الحاقی به نسخه های کليني باشد و اصالتی نداشته باشد. به اين معنا که اين حديث را بعدها به نسخه ای از کليني که مادر نسخه کنونی است افزوده باشند. اين احتمال البته چندان قوی نيست. احتمال ديگر اين است که کليني در مورد منبع اين روايت و اينکه منقول از مجموعه روايات محمد بن يحيی العطار از اشعري باشد ترديد داشته است. بعيد نيست اين روايت را به همين دليل هم در باب نوادر قرار داده. احتمالا او اين حديث را جایی در دفاتر خود ثبت کرده بوده بدون آنکه صدر سند را ثبت کند و بعد با توجه به کثرت روايات اشعري از علي بن الحکم آن را ذيل حديثی با اين سند به شکل تعليق در نسخه کافي روايت کرده. اين در حالی است که روايت علي بن الحکم با اين احتمال اصلا متعلق به اين سند نبوده. ما امروزه می دانيم که عين اين روايت با همين سند معلق شده در کتاب احمد بن محمد السياري (القرائات، ص 9) نقل شده. بعيد نيست که منبع اصلی کليني در واقع کتاب سياري باشد. کتاب سياري از نقطه نظر موثوقيت تاريخی مشکلات جدی دارد و به روايت آن مطلقا نمی توان اعتماد کرد.

نصر بن مزاحم منقری(م۲۱۲ق) که بیشتر او را از کتاب وقعة صفين می شناسیم،از جمله کسانی است که کتابی در مقتل الحسین(ع) داشته و تعدادی از روایات آن را ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین آورده و ابن قولویه و شیخ صدوق و مرشد بالله شجری نیز روایات اندکی را از او در این باره نقل کرده اند.
این طور که مشخص است در دار الکتب المصرية یک نسخه مقتل منسوب به نصر بن مزاحم وجود دارد که دانشگاه کربلاء اقدام به نشر و بررسی آن کرده است،معلوم نیست که آیا این نسخه به مانند نُسَخ متعدد مقتل منسوب به ابومخنف،جعلی است و یا اینکه از روی کتبی مانند مقاتل الطالبیین جمع آوری شده و یا اینکه واقعا همه یا بخشی از مقتل الحسین منقری را در بر دارد که این امر می بایست با مطابقت این نسخه با روایات منقول از او در مقاتل الطالبیین تشخیص داده شود،در هر حال باید متن این نسخه بررسی شود و امید است که این نسخه،حداقل بخشی از مقتل نصر بن مزاحم را در بر داشته باشد...

نصر بن مزاحم منقری(م۲۱۲ق) که بیشتر او را از کتاب وقعة صفين می شناسیم،از جمله کسانی است که کتابی در مقتل الحسین(ع) داشته و تعدادی از روایات آن را ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین آورده و ابن قولویه و شیخ صدوق و مرشد بالله شجری نیز روایات اندکی را از او در این باره نقل کرده اند.
این طور که مشخص است در دار الکتب المصرية یک نسخه مقتل منسوب به نصر بن مزاحم وجود دارد که دانشگاه کربلاء اقدام به نشر و بررسی آن کرده است،معلوم نیست که آیا این نسخه به مانند نُسَخ متعدد مقتل منسوب به ابومخنف،جعلی است و یا اینکه از روی کتبی مانند مقاتل الطالبیین جمع آوری شده و یا اینکه واقعا همه یا بخشی از مقتل الحسین منقری را در بر دارد که این امر می بایست با مطابقت این نسخه با روایات منقول از او در مقاتل الطالبیین تشخیص داده شود،در هر حال باید متن این نسخه بررسی شود و امید است که این نسخه،حداقل بخشی از مقتل نصر بن مزاحم را در بر داشته باشد...

🔸بررسی حمزة بن محمد الطیار

به گمان بنده دو فرد به نام حمزة بن محمد الطیار وجود دارد:
۱- حمزة بن محمد الطیاری که از اصحاب امام صادق علیه السلام بوده و در زمان ایشان فوت کرده است.
۲- حمزة بن محمد الطیاری که عصر او متأخّر بوده است.
گرچه قرینه مقتضی تعدّد است، اما در کتب رجالی این نام به دو فرد نسبت داده نشده است. از امور شایع این است که افراد به نام جدّ خود نامگذاری می‌شده‌اند. به همین جهت به نظر می‌رسد حمزة بن محمد الطیار اوّل، جدّ فرد دوم باشد.
دلیل بر این مدعا این است که چهار و یا پنج نفر از اصحاب امام صادق علیه السلام از فرد اوّل نقل روایت می‌کنند. افرادی مانند عبد الله بن بکیر و ثعلبة بن میمون و هشام بن سالم و حمّاد بن عثمان و ابان بن عثمان روایاتی از او دارند. لکن فرد دیگری به نام حمزة بن محمد الطیار وجود دارد که مربوط به قبل از زمان حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام است. او می‌گوید: من از ابوالحسن اول مطلبی شنیدم. بیان کلمه ابوالحسن اول (امام کاظم علیه السلام) از یک راوی، بر این مطلب دلالت دارد که او زمان ابوالحسن ثانی (امام رضا علیه السلام) و ثالث (امام هادی علیه السلام ) را درک کرده باشد. این مطلب بسیار بعید است که فردی که از اصحاب امام صادق علیه السلام است، زمان حضرت رضا علیه السلام و حضرت هادی علیه السلام را درک کرده باشد. از طرفی دیگر محمد بن سنان نیز نمی‌تواند از حمزة بن محمدی نقل کند که در زمان امام صادق علیه السلام فوت کرده است؛ چرا که او بعد از زمان امام صادق علیه السلام به دنیا آمده است.
اگر در مقام، توثیقی نسبت به حمزة بن محمد الطیار وجود داشته باشد، مربوط به فرد معاصر امام صادق علیه السلام است، امّا نسبت به این فرد دوم توثیقی وجود ندارد.


🔺برگرفته از درس خارج اصول آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، تاریخ: ۱۸ آذر ۱۳۹۶

در بعضی از جزواتی که منتشر کردید قائل به اینکه ابوالخطاب و محمد بن نصیر نمیری باب الأئمة هستن بودید و اینکه سیدالشهدا علیها السلام شهید نشدند.


یا اومدید جزوه ای بنام کتاب الواحده و مناقب الحق انتشار دادید
اینها طبق چه نسخه ای بوده؟

📕نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
◀کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.
@kalam_shia

📕نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
◀کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.

📕نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
◀کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.

📕نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
◀کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.

📕نسخه خطی ابطال باب
حسینی اردکانی، اسماعیل بن محمد

تاریخ تألیف: ۱۸رمضان ۱۳۰۸ق
نسخه دستخط مؤلف، کتابخانه امام صادق علیه السلام اردکان، شماره نسخه۳۸۶

در برگ۴ با اشاره به اینکه باب هیچ وقت شاهدی بر صدق سخنانش نداشت می‌نویسد:
«وقتی می‌خواستند که جهان را از لوث وجودش پاک سازند می‌گفته که پس از چهل روز زنده خواهم شد‌! کذب این مقال هم الحمدلله بر عالمیان ظاهر شد، مگر اینکه موافق مذهب خودشان که تناسخ و حلول باشد بگوییم به هیکل جانور دیگری بروز کرده باشد».
◀کتاب حاضر ردیه مفصلی است بر علی محمد باب، صبح ازل و میرزا حسنعلی بهاء با استفاده از منابع آنان.
@kalam_shia