جستاری در اسناد کهن

کتاب «حاجی بکتاش ولی و متون بکتاشیه» برای اولین بار در ایران توسط دکتر ح. م. صدیق در موضوع بکتاشیه تالیف شده است. این کتاب در 384 صفحه به قطع رقعی در سال 1394 توسط نشر دانشگاه ادیان منتشر شده است .فهرست مطالب کتاب به شرح زیر است:
?بخش نخست. زندگي، آثار و افكار
1. زندگانی حاجي بكتاش ولي
1-1. نام و نشان
2-1. در روایات اهل حق
3-1. در ولايت نامه
4-1. اسناد
5-1. تولد
6-1. خواجه احمد يسوي
7-1. سفر مكه و استقرار در آناتولو
8-1. رهبری ینی‌چری‌ها
9-1. ازدواج
10-1. خلیفه‌ي سلطان سحاك
11-1. وفات

2. آثار حاجي بكتاش ولي
1- 2. نصایح حاجي بکتاش ولی
2-2. رساله
3- 2. تفسیر فاتحه
4- 2. شطحیه
5- 2. حدیث اربعین
6- 2. مقالات
7- 2. تفسیر بسمله یا شرح بسمله
8- 2. مقالات غیبیه
9- 2. فوائد
10- 2. ولایت‌نامه

3. جانشینان حاجي بكتاش ولي
1-1. ساری سالتوق
2-1. سید علی سلطان
3-1. بالیم سلطان
4-1. ابدالان
5-1. ابدال موسی

4. بكتاشی‌گری
1-4. دوره‌هاي تاريخي بكتاشي‌گري
2-4. حروفی‌گری و بكتاشی‌گري
3-4. نسیمی و بكتاشی‌گری
4-4. قزل‌باشان
5-4. علوي‌گري
6- 4. دو شاخه در بكتاشي‌گري
7- 4. خاستگاه بكتاشی‌گری
8- 4. ادعاهاي غربيان
9- 4. اسلام، منبع الهام بكتاشي‌گري
10- 4. شمنيّه يا شامانيزم
11- 4. دين باستاني تركان
12- 4. همانندي‌هاي بكتاشي‌گري با آئين قامايي
13- 4. تشیّع و بكتاشي‌گري
14- 4. پای‌بندی به شریعت
15- 4. نگاه ما

5. موسیقی آئيني بكتاشی
1- 5. موسيقي شهري و روستايي
2- 5. مراسم خاص موسيقايي
3- 5. باغلاما
4- 5. تنبور
5- 5. سماع
6- 5. مولود علي
7- 5. آئين محرم

6. شيوه‌ي تصحيح

?بخش دوم. رساله‌ی مقالات غیبیه و كلمات عينيه
?بخش سوم. رساله‌ی الفواید
?بخش چهارم. ولایت‌نامه‌ی حاجی بکتاش ولی
?بخش پنجم. ادبیات آئینی علوی- بكتاشی
?بخش ششم. کتابشناسی بکتاشی
?بخش هفتم. افزوده‌ها - نمایه‌ها - منابع

? آیا میدانید عنوان "آتش بیار معرکه" چگونه به وجود آمد؟

? در زمان قدیم گروه موسیقی متشکل از:
کمانچه کش، نی زن، ضرب گیر، دف زن، خواننده و یک آتش بیار بود.

"آتش بیار "یا "دایره نرم کن"، هیچ سر رشته ای از موسیقی نداشت، اما از آنجا که ادوات موسیقی همانند، دف و ضرب از پوست حیوانات تهیه میشدند، در تابستان و بهار در اثر گرما خشک و منقبض شده و در زمستان و پاییز در اثر سرما و رطوبت نرم میشدند، در نتیجه صدای خوبی از آنها خارج نمیشد.

وظیفه "آتش بیار" آن بودکه، هر چند ساعت یک بار در تابستان با کمک آب این ادوات را نرم و مرطوب سازد و در زمستان با کمک حرارت آتش آنها را خشک و منقبض نگاه دارد.
درست است که آتش بیار نقش اصلی را در گروه موسیقی نداشت، ولی بدون وجود او از سازها صدای خوبی بیرون نمی آمد.

از این رو به کسانی که در یک دعوا و اختلاف نقش اصلی را ندارند، ولی با سخن چینی و حرفهای خود باعث گرم تر شدن آتش دعوا میشوند، در اصطلاح "آتیش بیار معرکه " میگویند.

?????

✅ نمونه‌هایی از نسخ‌ خطی بکتاشی و‌ اسناد‌ علویان در موزه و مزار حاجی بکتاش ولی، شهر حاجی بکتاش، ۵۰ کیلومتری نوشهیر در ترکیه🍃
🆔 @manuscript

رساله پایان نامه، در مورد درویشان،سرزمین ،عثمانی و با تکیه بر بکتاشیه و ولایت نامه حضرت حاج بکتاش...‌SUFI
@erfaneeslami1

با سلام و سپاس
ميدانيم سلجوقيان روم (با مرکزيت قونيه) با روي کار آمدن عثمانيان در آناتولي، به تدريج تا سال 699ق تقريباً ساقط شدند. از طرف ديگر حاجي بکتاش ولي (متوفاي 738ق) هم اگر پذيرفته شود (گويا نظري صائب و دقيق است) که طريقت بکتاشيه نه از سوي شخص حاجي بکتاش بلکه از سوي باليم سلطان، جانشين وي، به صورت يک طريقت نظام مند صوفي ايجاد گرديد؛ با اين پيش فرض‌ها، به نظر ميرسد اصل موضوع «بررسی وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زن در طریقت بکتاشیه در آناتولی دوره‌ی سلجوقیان روم» محل تأمل باشد! والله العالم🙏🏻

✅ مجموعه‌ای از تابلوهای نفیس خوشنویسی، با مضامین اهل بیت علیهم السلام، در موزه و مزار حاجی بکتاش ولی، شهر حاجی بکتاش، ۵۰ کیلومتری نوشهیر در ترکیه🍃
🆔 @ihlib

✅ جمله زیبای منسوب به "ابوسعید ابوالخیر" (اینجا منسوب به مولانا):
یا رب به عبادات رسول الثقلین
یا رب به غزا کنندهٔ بدر و حنین
عصیان مرا دو نیم کن در عرصات
نصفش بحسن ببخش و نصفش بحسین (ع)
🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃🌸🍃
✍ با تشکر از آقای محمدی نجات، بابت ارسال این مرقع زیبا از مزار حاجی بکتاش ولی، از شهر حاجی بکتاش در استان نوشهیر - ترکیه🌹

درباره حاج بکتاش ولی و نامگذاری سال ۲۰۲۱ به نام او از سوی یونسکو



«یونسکو» به مناسبت هفتصد و پنجاهمین سال درگذشت این عارف نامی سال ۲۰۲۱ را با حمایت کشورهای ایران، آذربایجان، مقدونیه شمالی و رومانی به عنوان «سال حاجی بکتاش ولی» نام‌گذاری کرده است.
اندیشه و آموزه‌های حاجی بکتاش ولی از عارفان سرشناس قرن سیزدهم در منطقه‌ آناتولی، پس ازگذشت قرن‌ها همچنان نماد عشق، بردباری، اتحاد و صلح است.
تاریخ تولد حاج بکتاش در برخی منابع سال ۱۲۴۲ ذکر شده است (در روستای فوشنجان نیشابور)، این عارف نامی طی سال‌های ۱۲۷۰-۱۲۸۰ به آناتولی مهاجرت کرد و در سال ۱۳۳۷ میلادی نیز درگذشت.
او که در مکتب شیخ احمد یسوی در خراسان به عنوان مهد علم و دانش رشد و تعالی یافته، زمانی به آناتولی مهاجرت کرد که ساختار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دولت سلجوقی دچار تزلزل شده بود.
آرام‌گاه حاج‌ بکتاش در کشور ترکیه؛ سولوجاک‌آراهویوک (استان نوشهیر) واقع است و از آثار او می‌توان به شرح بسم الله، شطحیه، مقالات غیبیّه، کلمات عینیّه، مقالات و کتاب الفوائد اشاره کرد.


@safinehyetabriz

سلام
حاجی و زائر مقدس ....
لطف بیدل را .....
لطفا اگر کسی می تواند در قرائت کمک کند

سلام و عرض ادب. در باب حاج/ حاجی ، فرمایش جناب عالی در اصل صحیح و متین است؛ امّا در این‌جا که به صورت ظاهری، هم می‌توان «حاج»، هم می‌توان «حاجی» خواند، به گمان این‌جانب «حاج» صحیح است و کتابت آن قابل قیاس است با «ح» «فتوح».

سلام
فرنوش و حاجی بنظر واضحتر است

سلام و سپاس از پاسخ شما

در متن آمده
«قرء علیّ هذا المجلد اخ العزیز ... حاجی یوسف .... و انا محمود بن محمد».

گویا ترجمه آن به این صورت میشود که حاجی یوسف این کتاب را بر محمود سیواسی خوانده است.

اما «به اتمام رسانده» که فرمودید، یعنی اینکه حاجی یوسف، کتاب را به سیواسی تدریس کرده؟

با سلام و عرض ادب.
تخلص شاعر حاجی است.

✅ چند کتیبه دیگر از مزار حاجی بکتاش ولی👆

✅ نمونه‌هایی از اسناد‌ علویان بکتاشی، به زبان ترکی عثمانی، در موزه و مزار حاجی بکتاش ولی، شهر حاجی بکتاش، ۵۰ کیلومتری نوشهیر در ترکیه🍃👆

✅ مجموعه‌ای از تابلوهای نفیس خوشنویسی، با مضامین اهل بیت علیهم السلام، در موزه و مزار حاجی بکتاش ولی، شهر حاجی بکتاش، ۵۰ کیلومتری نوشهیر در ترکیه🍃
🆔 @ihlib

هایپرلپسِ مزار حاجی بکتاش ولی👆

✅ قبرستانی در ترکیه (نزدیک مزار حاجی بکتاش ولی)، کلاه سنگی تراش شده بر بالای متن سنگ قبر، نشانگر جایگاه مذهبی، طریقتی، اجتماعی و سیاسی درگذشته بوده است👆

گر خبر از ملک جان داری بيار
يا نشان از بی نشان داری بيار

از بيان و لفظ بگذر يک زمان
عشق بی لفظ و بيان داری بيار

ظنّ و علم و قطع را يک سو فکن
رؤيت و حسّ و عيان داري بيار

گفتگو از جام و مِی ديگر بس است
حالتی از مِی کشان داري بيار

علم و حکمت را به اهلش واگذار
های و هوی عاشقان داری بيار

بوسه شيطان بود داغ جبين
داغ جانسوز نهان داري بيار

بزم وحدت جای هر بيگانه نيست
رنگ و روی محرمان داری بيار

شاخسار گلشن توحيد را
مرغ لاهوتی زبان داری بيار

از شفيعی رهروی وامانده تر
در بيابان جهان داری بيار

(عالم ربانی مرحوم استاد حسین شفیعی).
@bazmeghodsian