غارت کتابهای بقعه شیخ صفی در سال 1147 توسط احکیم اوغلوی عثمانی و محو وقف نامه شاه عباس از روی نسخه ها
از دیر باز، رسم شاهان و امیران ایرانی بر این بوده است که کتابهای با ارزش را وقف اماکن متبرکه و در رأس آنها آستانه حضرت رضا علیه السلام و پس از آن، اماکنی چون، امامزاده عبدالعظیم حسنی، فاطمه معصومه می کردند. صفوی ها، علاوه بر اینها، آثار فراوانی را وقف بقعه شیخ صفی، جدشان می کردند. آثار خطی این بقعه، دست کم دو بار غارت شد، یک بار در زمان حکیم اوغلو در سال 1147 و دیگری روسها در سال 1243ق. بنده نسخه های برده شده توسط روسها را در سفری که سالها پیش همراه شماری از دوستان از جمله جناب دکتر سید محمود مرعشی به روسیه رفتیم، دیدم. آن زمن آکیموشکین، فهرست نویس روس، زنده بود و ما را در دیدن این نسخ در سن پترزبورگ راهنمایی کرد.
اما در باره غارت عثمانی ها، آقای محمد تقی حسینی در مقدمه گزارش فارسی خود از کتابخانه حکیم اوغلو که با عنوان فهرست دستنویس های فارسی کتابخانه حکیم اوغلو ـ استانبول منتشر شده (تهران، سازمان فرهنگ وارتباطات، 1393) آورده است. ایشان نوشته اند: در این فهرست 97 دستنویس فارسی بالغ بر چند صد عنوان معرفی شده که بسیاری از آن نسخ، همان نسخ برده شده از ایران علی الخصوص کتابخانه شیخ صفی الدین اردبیلی است. (ص 6)
جالب است که روی این نسخه وقف نامه بوده و عبارت آن هم چنین بوده است: «وقف نمود این کتاب را کلب آستان علی بن ابی طالب علیه السلام عباس الصفوی، بر آستانه مقدسه شاه صفی ـ علیه الرحمه ـ که هر که خواهد بخواند، مشروط آن که از آن آستانه بیرون نبرند، و هر که بیرون برد، شریک خودن امام حسین علیه السلام بوده باشد».
طبعا این وقف نامه، با این مطلب که غارت کننده این کتب، شریک خون امام حسین است، نمی توانست روی این کتابها بماند، به همین دلیل، جناب حکیم اوغلو، رجل سیاسی و فرهنگی عثمانی که سه دوره صدر اعظم و بارها حکم مصر و آناتولی بود و زمان غارت کتابها، بر تبریز حکم می راند، آن را محو کرده است. وی به سال 1171 درگذشت.
تصاویر برجای مانده از این نسخ گویای این مطلب است.
حالا به تصاویر زیر نگاه کنید.
@jafarian1964
از دیر باز، رسم شاهان و امیران ایرانی بر این بوده است که کتابهای با ارزش را وقف اماکن متبرکه و در رأس آنها آستانه حضرت رضا علیه السلام و پس از آن، اماکنی چون، امامزاده عبدالعظیم حسنی، فاطمه معصومه می کردند. صفوی ها، علاوه بر اینها، آثار فراوانی را وقف بقعه شیخ صفی، جدشان می کردند. آثار خطی این بقعه، دست کم دو بار غارت شد، یک بار در زمان حکیم اوغلو در سال 1147 و دیگری روسها در سال 1243ق. بنده نسخه های برده شده توسط روسها را در سفری که سالها پیش همراه شماری از دوستان از جمله جناب دکتر سید محمود مرعشی به روسیه رفتیم، دیدم. آن زمن آکیموشکین، فهرست نویس روس، زنده بود و ما را در دیدن این نسخ در سن پترزبورگ راهنمایی کرد.
اما در باره غارت عثمانی ها، آقای محمد تقی حسینی در مقدمه گزارش فارسی خود از کتابخانه حکیم اوغلو که با عنوان فهرست دستنویس های فارسی کتابخانه حکیم اوغلو ـ استانبول منتشر شده (تهران، سازمان فرهنگ وارتباطات، 1393) آورده است. ایشان نوشته اند: در این فهرست 97 دستنویس فارسی بالغ بر چند صد عنوان معرفی شده که بسیاری از آن نسخ، همان نسخ برده شده از ایران علی الخصوص کتابخانه شیخ صفی الدین اردبیلی است. (ص 6)
جالب است که روی این نسخه وقف نامه بوده و عبارت آن هم چنین بوده است: «وقف نمود این کتاب را کلب آستان علی بن ابی طالب علیه السلام عباس الصفوی، بر آستانه مقدسه شاه صفی ـ علیه الرحمه ـ که هر که خواهد بخواند، مشروط آن که از آن آستانه بیرون نبرند، و هر که بیرون برد، شریک خودن امام حسین علیه السلام بوده باشد».
طبعا این وقف نامه، با این مطلب که غارت کننده این کتب، شریک خون امام حسین است، نمی توانست روی این کتابها بماند، به همین دلیل، جناب حکیم اوغلو، رجل سیاسی و فرهنگی عثمانی که سه دوره صدر اعظم و بارها حکم مصر و آناتولی بود و زمان غارت کتابها، بر تبریز حکم می راند، آن را محو کرده است. وی به سال 1171 درگذشت.
تصاویر برجای مانده از این نسخ گویای این مطلب است.
حالا به تصاویر زیر نگاه کنید.
@jafarian1964
