جستاری در اسناد کهن

👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿ایران در آستانه انقلاب مشروطیت 👈🏿 اثر: محمدباقر مؤمنی

📙«محمد باقر مؤمنی، مترجم، تاریخ‌نگار، پژوهشگر سیاسی و فعال سیاسی چپ است. وی مدتی در حزب توده ایران عضویت داشته و سپس از این حزب جدا شده است.»📙

@litera9

بیشتر کتاب شامل خاطرات روزانه ناظم‌الاسلام از ذیحجه ۱۳۲۲ (قمری) تا رجب ۱۳۲۷ (قمری) است. نویسنده در این کتاب نقطه شروع ترقی ایرانیان را دوران صدارت امیرکبیر دانسته و ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه را پادشاهانی دمدمی مزاج و ساده‌لوح معرفی کرده است.

كتاب حاضر شامل خاطرات "مجید مهران" ـ دیپلمات ایرانی ـ است كه به مدت سی سال در وزارت امور خارجه بوده است. او در خاطرات خود، ابتدا به دوران سلطنت رضا شاه و وقایع مهمی كه شخصا ناظر بوده، اشاره كرده و تمامی رویدادهای مهم سیاسی، از شهریور 1320 تا انقلاب اسلامی، را به رشته تحریر درآورده است. وی هم چنین در این كتاب، به شخصیت‌های گوناگون سیاسی كه با نویسنده در ارتباط بوده‌اند اشاره می‌كند.
@litera9

@litera9
روزنامه خاطرات ناصرالدين شاه در سفر دوم به فرنگستان. ناصرالدین قاجار( شاه ایران). به کوشش فاطمه قاضیها. تهران: سازمان اسنادملی ایران، پژوهشکده اسناد، 1379.

@litera9
روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه. ناصرالدین قاجار( شاه ایران). تصحیح و ویرایش عبدالحسین نوایی؛ الهام ملک زاده. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. پژوهشکده اسناد، 1390.

@litera9
اسناد روابط ایران و روسیه از دوره ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه 1344-1267 قمری/ 1925-1851میلادی.
به کوشش فاطمه قاضیها.
تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، 1380.

@litera9
جاسوسی در حزب:
برادران یزدی و حزب توده ایران.
قاسم نورمحمدی.
تهران: جهان کتاب، 1390 "چاپ2".

@litera9
اعلامیه‌ها و برخی مقالات حزب توده ایران (از خرداد1388 تا پایان اسفند 1388). برلین: حزب توده ایران، 1390.

@litera9
اسناد و اعلامیه‌های حزب توده ایران
(از شهریور 1357 تا پابان اسفند 1358).
تهران: حزب توده ایران، 1359.

@litera9
یادنامه پیوند - گروه آزادی و برابری و گروهی از هواداران سابق سازمان چریک های فدایی خلق در بابل به حزب توده ایران. ؟.
تهران: گروهی از هواداران حزب توده ایران، 1359. ?

سفرنامه ناصرالدین شاه
ناصرالدین قاجار
@litera9
سفرنامه‌های ناصرالدین شاه ملعون، مجموعه‌ای از خاطرات سفرهایی‌ست که توسط خود او به تحریر درآمده است. ناصرالدین شاه از فرمانروایان معدودی است که به هر سفری می‌رفته، تمامی آنچه را که دیده و در حین سفر اتفاق افتاده یادداشت می‌کرده است. این یادداشت‌های سفر جمع‌آوری شده و در قالب مجموعه سفرنامه‌های ناصرالدین شاه ارائه شده است.
وي علاقه وافري داشته تا زندگانی خود را روز به روز یادداشت کند و چون قسمتی از خاطرات روزانه او مصادف با سفرهاي متعدد داخلی و خارجی او بوده، این قسمت از خاطرات یعنی یادداشتهایی که در روزهاي سفر انجام شده، نام سفرنامه به خود گرفته است.
به گفته (تملق گوئی) مسعود میرزا ظل السلطان :
قوت قلم غریبی داشتند. شاید پنج جلد به قطر روضۀ الصفا به خط مبارك خودشان جزئیات زندگانی خود را چه رسمی و چه غیررسمی مرقوم فرموده اند چه به خط فرانسه و چه به خط ایران.
البته برخلاف گفته مسعود میرزا همه این نوشته‌ها به خط خود ناصرالدین شاه نبوده است. ولی سفرهایی که به اروپا داشته با خط خود اوست. مجموعه این خاطرات در دو جلد در سازمان اسناد ملی ایران موجود است.

@litera9
مائوئیسم در ایران:
سازمان انقلابی حزب توده ایران، سازمان رهایی بخش خلق‌های ایران، حزب رنجبران.
محمود نادری.
تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1397. [ وزارت اطلاعات].

@litera9
دکتر علی رهنما، استاد اقتصاد دانشگاه آمریکایی پاریس، با نگرشی آکادمیک زندگی‌نامه سیاسی علی شریعتی را از کودکی تا مرگ پی می‌گیرد. نویسنده ابتدا مواضع سیاسی حزب توده و احمد کسروی را بررسی می‌کند، سپس کانون نشر حقایق اسلامی و نهضت ملی شدن نفت و خداپرستان سوسیالیست را طرح می‌کند. آن‌گاه سال‌های تحصیل شریعتی در مزینان و مشهد و پاریس را شرح می‌دهد. نویسنده می‌کوشد تا آبشخورهای فکری شریعتی را در ایران و جهان نشان دهد. از همین روست که به آرای ' لویی ماسینیون'، 'برک'، 'گورویج'، 'سارتر 'و 'فانون' بیشتر توجه می‌کند تا از این رهگذر میزان تاثر شریعتی از آرای آنان بازشناخته شود .بخش عمده‌ای از مطالب کتاب به حسینه ارشاد و تربیت نسل انقلابی و تدوین مانیفیست اسلامی اختصاص دارد. آخرین گفتار کتاب به پرده آخر زندگی شریعتی یعنی زندان و مهاجرت و مرگ در غربت تخصیص یافته است .
این کتاب جزو معدود آثاری در رابطه با شریعتی است که متد بیطرفی علمی را در بررسی زندگی سیاسی و افکار وی بکار گرفته است.

@litera9
اسناد روابط ایران و روسیه از دوره ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه 1344-1267 قمری/ 1925-1851میلادی.
به کوشش فاطمه قاضیها.
تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، 1380.

کتاب دختران ناصرالدین شاه منتشر شد.
فاطمه قاضیها، دختران ناصرالدین شاه(شرح حال و اسناد)،
تهران : نشر گویا، اسفند 1399، 476 ص
دختران ناصرالدین شاه ، تعدادی در نوزادی و خردسالی در گذشتند ،ولی آنها که زندگی کردند و آنچه نگارنده بدان دست یافت 16 نفر بودند ، این شاهزاده خانمها به ترتیب تاریخ تولد معرفی شدند و تا آنجا که مقدور بود به اسناد و شرح زندگانی آنها پرداخته شد، آنها که در زمان حیات ناصرالدین شاه به ثمر رسیدند بعضی زندگی افسانه ای داشتند. مثل عصمت الدوله و آنها که بعد از قتل ناصرالدین شاه نشو و نما کردند ،اکثرا در فقر و تنگدستی به سر می بردند.اولین دخترناصرالدین شاه فخرالملوک بود ،وی شعرمی‌سرود و فخری تخلص می‌کرد، او همسر حاکم قم بود. دومین دختر ناصرالدین شاه ،عصمت الدوله بود ، وی در دوران سلطنت پدر عروس ثروتمند ترین مرد ایران شد،که شرح زندگی او به تفصیل در کتاب آمده است.سومین دختر ناصرالدین شاه که از، از زندگی پر ماجرائی برخوردار بوده ،بانوی عظمی ، خواهر اعیانی ظل السلطان است، شرح زندگانی و اسناد بانوی عظمی 38 صفحه از کتاب حاضر را در بر می گیرد.چهارمین دختر ناصرالدین شاه ضیاء السلطنه بود، که وی را در 20 سالگی به عقد و ازدواج امام جمعه درآوردند. مطالبی از قبیل: شرح عروسی او به روایت ناصرالدین شاه ، و غیره در این کتاب مندرج است.
پنجمین دختر ناصرالدین شاه والیه نام داشت، 10 صفحه ازمطالب کتاب حاضر مربوط به والیه است، ششمین دختر ناصرالدین شاه ، افسرالدوله است وی همسرابوالفتح میرزا مؤیدالدوله ،پسر سلطان مراد میرزا حسام السلطنه فاتح هرات بود.تومان‌آغا فخرالدوله‌،دختر هفتم ‌و فرزند دهم ‌ناصرالدين‌شاه ‌ ‌از همسرگرجي ناصرالدین شاه بود،مطالبی از عشق و ازدواج او با مجدالدوله ، بخشی از اشعار فخرالدوله و تعداد 38 سند حاوی مکاتبات ناصرالدین شاه و فخرالدوله ، همچنین نحوه مرگ غم انگیز او و... در کتاب درج شده است.دختر هشتم ناصرالدین شاه توران آغا فروغ الدوله است. وی که بعدها ملقب به ملکه ایران شد، خواهر
فخر الدوله و از یک مادر بودند ، علاوه بر مکاتباتی که با ناصرالدین شاه داشته در جریان مشروطیت وقایع تهران را برای همسرش که در رشت و غیره به سر می برده قلمی کرده است. نهمین دختر زهراخانم ایران الملوک،افتخارالسلطنه است.مادرش لیلی خانم بود، وی با وجود چهارفرزند از همسرش جدا و زندگی عاشقانه ای با نظام ا لسلطان آغاز کرد، داستانهای عاشقانه وی و تنگدستی او در میانسالی و اواخر عمر، صفحاتی از کتاب را در برمی گیرد.
اخترالدوله دختر دهم نیز از شاهزادگان معروف قاجاری است و علت آن ازدواج با عزیز السلطان یا ملیجک دردانه و عزیز کرده ناصرالدین شاه بود. وی بعد از ترور ناصرالدین شاه از ملیجک جدا و به همسری ارشدالدوله در امد. اخترالدوله هنوز به چهل سالگی نرسیده بود که درگذشت. یازدهمین نفر فرح السلطنه دختر مرجان خانم ترکمانیه و دوازدهمین دختر،زهراتاج السلطنه ،یکی ازدخترا ن مشهور ناصرالدین شاه بود که درجریان مشروطه به عنوان یک زن درباری نقشی مؤثرداشته است. مراسم عروسی و ازدواج نافرجام او، معلمش، فعالیتهای اجتماعی و فقر و تنگدستی وی از چهل سالگی به بعد در کتاب مندرج است. و بالاخره در نهایت به مطالبی هرچند اندک در مورد آخرین دختران او که در اواخر سلطنت شاه متولد شده بودند،اختصاص یافته است. آنها به ترتیب عبارتند از :
شرف السلطنه ، خدیجه ناصری، عزالسلطنه ، قدرت السلطنه و نهایتا عزیز السلطنه ، آخرین دختر ناصرالدین شاه قاجار، که بعد از قتل پدر متولد شد، و در پانزده سالگی در تنگدستی در گذشت. تا آنجا که مقدور بود سعی شد که تصاویری در ارتباط با مطالب تهیه و تقدیم علاقمندان شود.و بالاخره با تصاویر ضمیمه، فهرست عمومی اعلام و فهرست تصاویر، کتاب به انتها می رسد. والسلام