دیوان حافظ و قالی تبریز
قالیبافی که از کهن ترین هنرهای ایرانی به شمار می آید،از ظرافت کلام حافظ بی بهره نمانده است.
ابیاتی از حافظ را می توان بر روی مشهورترین قالی های ایران به ویژه آذربایجان یافت. مضمون این ابیات بیشتر شامل توصیف باغ، بهار، گل و سبزه است. از جملة آنها این قالی ها و قالیچه هاست:
1- قالی اردبیل، معروفترین و قدیمی ترین قالی ایرانی است که بر آن شعر حافظ دیده می شود. این قالی در لندن، موزة ویکتوریا و آلبرت نگهداری می شود و این بیت بر آن نقش بسته است:
جز آستان توام در جهان پناهی نیست سر مرا به جز این در، حواله گاهی نیست
بافنده این قالی تاریخی،مقصود کاشانی، (936ق / 1530م) است. انتخاب این بیت، به دلیل وقف آن به بقعة شیخ صفی الدین اردبیلی و یا آستان قدس رضوی بوده است.
2- قالی تبریز با طرح لچک ترنج و نقوش حیوانی متعلق به سدة 10ق / 16م است.این قالی زیبا در موزة فرش تهران نگهداری می شود.
بیت زیر بر آن بافته شده است:
می خواه و گل افشان کن از دهر چه می جویی این گفت سحرگه گل، بلبل تو چه می گویی
3- قالی تبریز با طرح لچک ترنج و نقوش حیوانی متعلق به سدة 10ق، معروف به قالی سالتینگ (منسوب به جرج سالتینگ) است که در لندن، موزة ویکتوریا و آلبرت است. این قالی دیدنی، پنج بیت از همان غزل فوق را دارد.
4- قالی تبریز متعلق به نیمه دوم سدة 10ق است.این قالی در شهر فلورانس و در موزة باردینی آن شهر نگهداری می شود و 9 مصراع از غزل «رسید مژده که آمد بهار و سبزه دمید» را دارد.
5- پنجمین قالی ابریشمی تبریز که منقش به شعر حافظ است، با طرح لچک ترنج متعلق به نیمه اول سدة 10 ق مضبوط در موزة هنرهای تزیینی پاریس است. این فرش شش بیت از غزل «ساقی برآمد ابر بهاران» را دارد.
6- قالی تبریز با طرح لچک ترنج و متعلق به سدة 10ق، در موزه توپکاپی سرای ششمین فرش حافظانه تبریز است. این فرش،پنج بیت از غزل با مطلع «می خواه و گل افشان کن از دهر چه می جویی» را دارد.
7- قالی بعدی متعلق به تبریز و دارای طرح لچک ترنج از سدة 10ق است که در لیون و موزة منسوجات آن نگهداری می شود.این فرش پنج بیت از غزل «رسید مژده که آمد بهار و سبزه دمید» را دارد.
8- مورد بعدی قالی تبریز متعلق به سدة 11ق/17. است که در تهران و موزة فرش است و شش بیت از غزل «تا سایة مبارکت افتاد بر سرم» را دارد.
9- قالی هریس متعلق به سدة 13ق/19م در برلین و موزه اسلامی است. شش بیت از غزل «بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم» را دارد.
10- قالی ابریشم هریس با طرح باغی در سده 13ق/19م در پاریس در یک مجموعة خصوصی است. بیت «رواق منظر چشم من آشیانة توست /کرم نما و فرودآ که خانه خانة توست» بر آن کار شده است.
@safinehyetabriz