مجلّه سفینه تبریز

سلام/ مجموعه آثار فارسی میرزا حسن رشدیه در یک جلد 800 صفحه ای گردآمده است/ حالا میخواهم آثار ترکی را گردآورم/ اگر اطلاعاتی دارید به اشتراک بگذارید/ کتب ترکی: وطن دیلی/ آنا دیلی/ مکه سوقاتی تصویر هیچکدام را نیافته ام/ تشکر/ باقریان موحد

سفرنامة مکه حاج میرزا حسن رشدیه
مکه سوقاتی
یادداشتی از : زنده یاد استاد محمد گلبُن
«مکه سوقاتی» سفرنامة بسیار ارزنده (ولی کوچک) از میرزا حسن رشدیه است. رشدیه را پدر فرهنگ نوین ایران خوانده اند. وی عمر خود را بر سر تعلیم و تربیت فرزندان شریف این آب و خاک گذاشت. مدرسه داری را از داغستان شروع کرد و دامنه اش را به تبریز و تهران کشانید. در نظر داشت این خدمت شایسته را در مشهد مقدس هم ادامه دهد. اما اجازة گشایش را در مشهد به او ندادند. برای توسعة کار خود به مازندران و گیلان رفت و به تهران برگشت. زنده یاد میرزا حسن رشدیة تبریزی کتابها و رسالات بسیاری در زمینة تعلیم و تربیت دارد. یکی از آثار کمتر شناخته شده رشدیه، سفرنامه او به مکه مکرمه است. این سفرنامة کوچک و خواندنی یکی از کارهای ارزنده رشدیه است و تا خواننده ای آن را نخواند و از مطالب صاف و گیرای آن لذت نبرد با گفتار و نوشته دیگران نمی تواند ارزش این کتاب را بازشناسد. این سفرنامه در سال 1320 هجری قمری انتشار یافته و در صفحه اول که اسم کتاب ذکر شده ، جمله زیر آمده است: " «مکه سوقاتی»... از آن بوستان که بودم به جهت دوستان هدیه آوردم. المهدی حسن بن المهدی 1320 حقوق طبعش محفوظ و منحصر به کتب رشدیه می باشد» . مجلّه سفینه تبریز ، ضمن نثار درود به روان استاد محمد گلبن و ذکر زحمات آن محقق سختکوش در احیای بخشی از مآثر ارزشمند مفاخر ملی ایران، به استحضار علاقه مندان می رساند که در شماره دوم خود که ان شا الله به زودی منتشر می شود، متن کامل این سفرنامه را که کلاً 35 صفحه کوچک است، باز نشر خواهد کرد. @safinehyetabriz

سفرنامة مکه حاج میرزا حسن رشدیه
مکه سوقاتی
یادداشتی از : زنده یاد استاد محمد گلبُن
«مکه سوقاتی» سفرنامة بسیار ارزنده (ولی کوچک) از میرزا حسن رشدیه است. رشدیه را پدر فرهنگ نوین ایران خوانده اند. وی عمر خود را بر سر تعلیم و تربیت فرزندان شریف این آب و خاک گذاشت. مدرسه داری را از داغستان شروع کرد و دامنه اش را به تبریز و تهران کشانید. در نظر داشت این خدمت شایسته را در مشهد مقدس هم ادامه دهد. اما اجازة گشایش را در مشهد به او ندادند. برای توسعة کار خود به مازندران و گیلان رفت و به تهران برگشت. زنده یاد میرزا حسن رشدیة تبریزی کتابها و رسالات بسیاری در زمینة تعلیم و تربیت دارد. یکی از آثار کمتر شناخته شده رشدیه، سفرنامه او به مکه مکرمه است. این سفرنامة کوچک و خواندنی یکی از کارهای ارزنده رشدیه است و تا خواننده ای آن را نخواند و از مطالب صاف و گیرای آن لذت نبرد با گفتار و نوشته دیگران نمی تواند ارزش این کتاب را بازشناسد. این سفرنامه در سال 1320 هجری قمری انتشار یافته و در صفحه اول که اسم کتاب ذکر شده ، جمله زیر آمده است: " «مکه سوقاتی»... از آن بوستان که بودم به جهت دوستان هدیه آوردم. المهدی حسن بن المهدی 1320 حقوق طبعش محفوظ و منحصر به کتب رشدیه می باشد» . مجلّه سفینه تبریز ، ضمن نثار درود به روان استاد محمد گلبن و ذکر زحمات آن محقق سختکوش در احیای بخشی از مآثر ارزشمند مفاخر ملی ایران، به استحضار علاقه مندان می رساند که در شماره دوم خود که ان شا الله به زودی منتشر می شود، متن کامل این سفرنامه را که کلاً 35 صفحه کوچک است، باز نشر خواهد کرد. @safinehyetabriz

🔵 علاقه مندان به ادبیات جهان، حتما تا کنون خبر انتشار کتاب «جنون هوشیاری» شایگان را شنیده اند. داریوش شایگان، که از دوران جوانی، اشتیاق ویژه ای به شعر و اندیشه بودلر داشته، در دوران کهنسالی سراغ این عشق جوانی رفته، آن را از قفسه ی پس ذهن خود به در آورده و کتابی را در این باب، برای مخاطبان فارسی زبان خود به نگارش درآورده است.

🔸 شایگان در «جنون هوشیاری»، اهمیت بودلر را علاوه بر شاعر بودن، در نقد ادبی و هنری نیز می داند و می کوشد این وجوه بودلر را نیز به فارسی زبانان معرفی کند. او همچنین در این اثر سعی می کند در حد توان، بخشی از اشعار بودلر را، که یکی از پیچیده ترین آثار ادبی جهان است، به فارسی ترجمه نماید. شایگان معتقد است زبان فارسی، قدرت و کشش ترجمه ی آثار بودلر را دارد؛ البته به شرطی که مترجم پیش از این شعر را درونی کرده باشد و در مقامی باشد که گویی خودش در حال سراییدن این شعر است.

🔸 شایگان در این گفتگوی خواندنی، از مدرنیته در اندیشه بودلر، و شیوه ی خاص او در روایت مفاهیم جدید در فرم و زبان کلاسیک می گوید. به باور شایگان، «بودلر مظهر تناقض است» و چنان که خود او در جایی می گوید، معتقد است که باید به فهرست حقوق بشر، دو حق دیگر را نیز برای آدمی به رسمیت شناخت: «حق تناقض گویی و حق وداع با عالم فانی».

🔸 خواندن این گفتگو و مواجهه مستقیم با کلام جذاب شایگان، برای علاقه مندان به ادبیات جهان و خصوصا بودلر خالی از لطف نخواهد بود.
✨ →@Dariush_Shayegan

شایگان با شکوه زیست
بقلم : مهدی یزدانی خرم
*
و من دیگر داریوش شایگان را نخواهم دید. اولین دیدارم در آن خانه‌ی مملو از سرخی‌اش یکی دو روز بعدِ قدرت‌گرفتن محمود احمدی‌نژاد بود و قبل‌اش هرچه بود تلفنی بود. همان روزی که به منِ غمگین از این انتخابات گفت مهاجرت دردی دوا نمی‌کند و حتا ممکن است جان‌ات را هم بکاهد و این‌که ایران این فاجعه را هم پشت سر خواهد گذاشت... شایگان قوی و باشکوه زیست. نوشت، خواند، سیگار کشید و جهان را محک زد و چه چیزی از این با شکوه‌تر که او بود. سال‌ها فکر ساخت، ایده داد، سفر کرد و کشف. دانشِ حیرت‌انگیزش را به رخ کشید و تجربه‌ی زیسته‌اش را روایت کرد. حالا او بعد هفته‌ها خواب طولانی روی تخت شماره‌ی چهار فیروزگر به خواب خود ادامه خواهد داد در خاکِ پذیرنده و نرم. حسرت من مثل بسیاری از شما واکنشی‌ست عاطفی از فقدانِ او. فقدانی که ناگزیر و ناگریز بود و محتوم.لخته‌های خون مغز جان‌سازش را محاصره کردند و شایگان تاب آورد که در افتتاح سال نو روحِ بزرگ ما شود. روحی معناساز که حالا گسترده شده بر تاریخِ ایران. همان دانشجوی خوش‌پوشی که در سالِ۱۹۶۸ و میان اعتصاب‌های سوربن و نگاه‌های‌شان رفت و از تز دکتری‌اش دفاع کرد تا مرد سال‌خورده‌ای که از جهانِ پر آشوب امروز خسته بود و امیدوار به ایران و تاب‌آوردن‌اش. مرگِ شایگان نشانه‌ای بود برای من از زنده‌گی پُر و جانانه‌ی او. رام‌کننده‌ی زمان و زبان. فارسی‌دانی درجه‌اول و مردی که به معنای واقعی کلمه سیر نمی‌شد از خواندن، تماشاکردن و زنده‌بودن. شاید این چند ماه اغما کمی خسته‌گی آن همه بیداری را کم، کرد در تن‌اش تا بتواند آماده‌ی کشف و زیستی دگر شود.یک مرحله‌ی جدید برای شایگان آغاز شده و من در اعماقِ قلب‌ام شادم که در زمانه‌ی بودنِ او کمی بودم، در روزهای خواب‌اش ذهن‌ام کنارش بود و فانوس جادویی زمان‌اش را بلعیدم. و هیچ بد نمی‌دانم که عکس های یادگاری با او منتشر شود و اصلن همه در شکوه‌اش بنویسند که این مرگِ باشکوه سوای بسیاری مرگ‌هاست. قابی که شایگان برای ما ساخت در عینِ فروتنی‌اش جاه‌طلبانه بود و شادی‌ساز.مملو از طربِ خواندن و دانستن. مشحونِ تاریخ ادبیات و سینما. آکنده از سعدی و حافظ و خیام. جشنی که هم دوست‌داران‌اش هم منتقدان‌اش در آن حضور داشتند و چه‌قدر دلتنگ آن مبل‌های راحتی سرخ خانه‌ی ولنجک خواهم شد که مرکز جهان بودند و سیگار نیم‌کشیده‌ی او که در زیرسیگاری طنین کلماتی را می‌شنید که از دهان فیلسوف خارج می‌شد و می نشست بر گوشِ نویسنده‌ی جوانی که می‌خواست ایران را بگذارد و برود و ماند و نرفت. دکتر شایگان من آدم مهمی نیستم ولی تمام‌قد به احترام‌تان می ایستم.

اخبار ابن سعد در باره «ذو الجوشن ضبابى‏» پدر شمر [چرا پدر شمر دیر مسلمان شد؟]

گويد: هشام بن محمد بن سائب كلبى مى‏گفت، نام ذو الجوشن، شرحبيل و نام پدرش اعور بن عمرو بن معاوية است، و اين معاويه همان ضباب بن كلاب بن ربيعة بن عامر بن صعصعة است.
گويد: كس ديگرى جز هشام مى ‏گفت: نام ذو الجوشن، جوشن و پسر ربيعه كلابى است. ذو الجوشن پدر شمر بن ذو الجوشن است كه در كشتن حسين بن على- عليهما السلام- حضور داشته و كنيه شمر، ابو السابغه بوده است.
گوید: يزيد بن هارون، از جرير بن حازم ما را خبر داد كه مى ‏گفته است ابو اسحاق سبيعى براى ما نقل كرد كه جوشن بن ربيعه كلابى در حالى كه هنوز مشرك بود به حضور پيامبر (ص) آمد و اسبى را براى آن حضرت هديه آورد. پيامبر (ص) از پذيرش آن خوددارى كرد، و فرمود: اگر بخواهى مى ‏توانى آن را در برابر چند زره گزينه از زره ‏هاى غنيمتى جنگ بدر به من بفروشى. پيامبر (ص) سپس به او فرمود: «اى ذو الجوشن! آيا نمى‏خواهى از نخستين گروندگان ـ قوم خود ـ به اين آيين باشى؟». گفت: نه. پيامبر پرسيد چه چيزى تو را از آن باز مى‏ دارد؟ گفت: من مى‏ بينم كه قوم تو، تو را تكذيب مى ‏كنند و از سرزمين خود بيرونت كرده ‏اند و با تو جنگ مى ‏كنند. اگر بر ايشان پيروز شوى به تو مى ‏گروم و از تو پيروى مى‏ كنم. و اگر ايشان پيروز شوند از تو پيروى نخواهم كرد. پيامبر (ص) او را چنين فرمود: «اى ذو الجوشن! اگر زنده بمانى شايد كه به زودى پيروزى من را بر آنان ببينى».
ذو الجوشن مى‏ گفته است: به خدا سوگند هنگامى كه در ضريّة [جایی متعلق به بنی کلاب] بودم سوارى از سوى مكه پيش ما رسيد، پرسيديم پشت سرت چه خبر بود؟ گفت: محمد بر مردم مكه پيروز شد.
گويد: ذو الجوشن از اينكه به هنگام دعوت رسول گرامى پذيرفتن اسلام را رها كرده بود اندوه مى ‏خورد.
گويد عبد الله بن محمد بن ابى شيبة، از عيسى بن يونس، از پدرش، از پدر بزرگش، از گفته خود ذو الجوشن ضبابى ما را خبر داد كه مى ‏گفته است: پس از آسوده شدن پيامبر (ص) از جنگ بدر به حضورش رفتم و گفتم: اى رسول خدا! من اسب نرى را كه از ماديان خودم كه نامش قرحاء است زاييده شده است آورده‏ ام آن را براى خود بگير. پيامبر فرمود: نمى ‏پذيرم ولى اگر بخواهى مى ‏توانى معادل بهاى آن را از زره ‏هاى گزينه بدر دريافت كنى. گفتم: در اين صورت اينك اسب را در برابر چند زره به تو نمى ‏فروشم و واگذار نمى ‏كنم.
كسى ديگر غير از عبد الله بن محمد بن ابى شيبه اين موضوع را از همان راويان يعنى عيسى بن يونس، از پدرش، از پدر بزرگش، از خود ذو الجوشن ضبابى به صورت كامل‏تر نقل مى ‏كند كه مى ‏گفته است پس از جنگ بدر اسب نرى را كه از ماديان خودم به نام قرحاء زاييده شده بود به حضور رسول خدا بردم و گفتم: اى محمد! من كره نر قرحاء را آورده ‏ام كه آن را براى خود بگيرى. فرمود: مرا به آن نيازى نيست. سپس فرمود: اى ذو الجوشن! مسلمان نمى‏ شوى كه از پيشگامان اين آيين باشى؟ گفتم: نه. و سپس گفتم: مى‏ بينم كه قوم تو آزمند از ميان بردن تو هستند. فرمود: چگونه است مگر خبر كشته شدن آنان در بدر به تو نرسيده است؟ گفتم: چرا آن خبر به من رسيده است، و اگر بر كعبه- مكه- و ساكنان آن پيروز شوى من اين پيشنهاد را مى‏ پذيرم- مسلمان مى ‏شوم. فرمود: شايد اگر زنده بمانى آن را ببينى.
ذو الجوشن مى‏ گويد: پس از اين گفتگو پيامبر (ص) به بلال فرمود: خورجين اين مرد را بگير و براى او در آن خرماى خوب بريز و به او توشه بده. و چون من پشت كردم كه بروم پيامبر (ص) فرمود: او بهترين سواركار دلير بنى عامر است.
ذو الجوشن مى‏ گويد: به خدا سوگند بعدها كه آهنگ بازگشتن با همسرم- به حضور پيامبر- داشتم، سوارى از راه رسيد، گفتم: مردم چه كردند؟ گفت: به خدا سوگند كه محمد بر كعبه- مكه- و ساكنان آن چيره شد. با خود گفتم مادرم بى فرزند باد، اگر در آن هنگام مسلمان شده بودم و از او مى ‏خواستم حيره را در اختيارم قرار دهد بى ‏ترديد چنان مى ‏كرد!

یاداشتی که قبل از خبر مرگ داريوش شايگان درباره او نوشتم (به مناسبت سالگرد درگذشتش)

داريوش شايگان، انديشمند افق های تو در تو
به نظر من و بی هيچ گفتگو داريوش شايگان آوانگارد ترين و جهانی ترين انديشمند و فيلسوف ايرانی است. سخت است يکی از آثارش را بخوانی و شيفته قلم و انديشه و جهانبينی او نشوی. نخستين اثری که از او خواندم "آسيا در برابر غرب" بود. بعد از آن هر آنچه از او منتشر شد را تا سال ها دنبال می کردم و می خواندم. از "بت‌های ذهنی و خاطره‌های ازلی" تا "افسون زدگی جدید". دو سه اثر سال های اخير او را نخوانده ام. گذاشته ام وقتی با آسودگی خاطر بخوانم. در سال هایی که بيروت می رفتم می ديدم که آثار او در دنيای عرب و حتی در کشورهای مغرب عربی ترجمه می شود و کم طرفدار نيست. بعدها در پاريس اقبال روشنفکران و فيلسوفان و اهالی رسانه خاصه آنها که گوشه چشمی به "شرق" دارند به او و تفکرش و آثارش را معاينه ديدم. خوشبختانه شایگان الآن سال هاست از همراهان مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی است. آدمی است که نياز به رسانه و ابتکارات رسانه ای و یا پلمیک ندارد تا صدای اندیشه اش را به مخاطب برساند. شايگان متفکری جهانی است با زبانی جهانی. از تحفه های "شرق" است که مختصات "غرب" را به خوبی می شناسد. جهان "اسطوره" ها را می فهمد و با زبانی مدرن آن را تفسير می کند. تجربه های مختلف تفکر آزاد در شرق و غرب را زيسته است و در عين حال قدر "اقليم حضور" را با تمام وجود و انديشه و "معنويتش" درک می کند. عمرش دراز باد...

اخبار ابن سعد در باره «ذو الجوشن ضبابى‏» پدر شمر [چرا پدر شمر دیر مسلمان شد؟]

گويد: هشام بن محمد بن سائب كلبى مى‏گفت، نام ذو الجوشن، شرحبيل و نام پدرش اعور بن عمرو بن معاوية است، و اين معاويه همان ضباب بن كلاب بن ربيعة بن عامر بن صعصعة است.
گويد: كس ديگرى جز هشام مى ‏گفت: نام ذو الجوشن، جوشن و پسر ربيعه كلابى است. ذو الجوشن پدر شمر بن ذو الجوشن است كه در كشتن حسين بن على- عليهما السلام- حضور داشته و كنيه شمر، ابو السابغه بوده است.
گوید: يزيد بن هارون، از جرير بن حازم ما را خبر داد كه مى ‏گفته است ابو اسحاق سبيعى براى ما نقل كرد كه جوشن بن ربيعه كلابى در حالى كه هنوز مشرك بود به حضور پيامبر (ص) آمد و اسبى را براى آن حضرت هديه آورد. پيامبر (ص) از پذيرش آن خوددارى كرد، و فرمود: اگر بخواهى مى ‏توانى آن را در برابر چند زره گزينه از زره ‏هاى غنيمتى جنگ بدر به من بفروشى. پيامبر (ص) سپس به او فرمود: «اى ذو الجوشن! آيا نمى‏خواهى از نخستين گروندگان ـ قوم خود ـ به اين آيين باشى؟». گفت: نه. پيامبر پرسيد چه چيزى تو را از آن باز مى‏ دارد؟ گفت: من مى‏ بينم كه قوم تو، تو را تكذيب مى ‏كنند و از سرزمين خود بيرونت كرده ‏اند و با تو جنگ مى ‏كنند. اگر بر ايشان پيروز شوى به تو مى ‏گروم و از تو پيروى مى‏ كنم. و اگر ايشان پيروز شوند از تو پيروى نخواهم كرد. پيامبر (ص) او را چنين فرمود: «اى ذو الجوشن! اگر زنده بمانى شايد كه به زودى پيروزى من را بر آنان ببينى».
ذو الجوشن مى‏ گفته است: به خدا سوگند هنگامى كه در ضريّة [جایی متعلق به بنی کلاب] بودم سوارى از سوى مكه پيش ما رسيد، پرسيديم پشت سرت چه خبر بود؟ گفت: محمد بر مردم مكه پيروز شد.
گويد: ذو الجوشن از اينكه به هنگام دعوت رسول گرامى پذيرفتن اسلام را رها كرده بود اندوه مى ‏خورد.
گويد عبد الله بن محمد بن ابى شيبة، از عيسى بن يونس، از پدرش، از پدر بزرگش، از گفته خود ذو الجوشن ضبابى ما را خبر داد كه مى ‏گفته است: پس از آسوده شدن پيامبر (ص) از جنگ بدر به حضورش رفتم و گفتم: اى رسول خدا! من اسب نرى را كه از ماديان خودم كه نامش قرحاء است زاييده شده است آورده‏ ام آن را براى خود بگير. پيامبر فرمود: نمى ‏پذيرم ولى اگر بخواهى مى ‏توانى معادل بهاى آن را از زره ‏هاى گزينه بدر دريافت كنى. گفتم: در اين صورت اينك اسب را در برابر چند زره به تو نمى ‏فروشم و واگذار نمى ‏كنم.
كسى ديگر غير از عبد الله بن محمد بن ابى شيبه اين موضوع را از همان راويان يعنى عيسى بن يونس، از پدرش، از پدر بزرگش، از خود ذو الجوشن ضبابى به صورت كامل‏تر نقل مى ‏كند كه مى ‏گفته است پس از جنگ بدر اسب نرى را كه از ماديان خودم به نام قرحاء زاييده شده بود به حضور رسول خدا بردم و گفتم: اى محمد! من كره نر قرحاء را آورده ‏ام كه آن را براى خود بگيرى. فرمود: مرا به آن نيازى نيست. سپس فرمود: اى ذو الجوشن! مسلمان نمى‏ شوى كه از پيشگامان اين آيين باشى؟ گفتم: نه. و سپس گفتم: مى‏ بينم كه قوم تو آزمند از ميان بردن تو هستند. فرمود: چگونه است مگر خبر كشته شدن آنان در بدر به تو نرسيده است؟ گفتم: چرا آن خبر به من رسيده است، و اگر بر كعبه- مكه- و ساكنان آن پيروز شوى من اين پيشنهاد را مى‏ پذيرم- مسلمان مى ‏شوم. فرمود: شايد اگر زنده بمانى آن را ببينى.
ذو الجوشن مى‏ گويد: پس از اين گفتگو پيامبر (ص) به بلال فرمود: خورجين اين مرد را بگير و براى او در آن خرماى خوب بريز و به او توشه بده. و چون من پشت كردم كه بروم پيامبر (ص) فرمود: او بهترين سواركار دلير بنى عامر است.
ذو الجوشن مى‏ گويد: به خدا سوگند بعدها كه آهنگ بازگشتن با همسرم- به حضور پيامبر- داشتم، سوارى از راه رسيد، گفتم: مردم چه كردند؟ گفت: به خدا سوگند كه محمد بر كعبه- مكه- و ساكنان آن چيره شد. با خود گفتم مادرم بى فرزند باد، اگر در آن هنگام مسلمان شده بودم و از او مى ‏خواستم حيره را در اختيارم قرار دهد بى ‏ترديد چنان مى ‏كرد!

یادی از مرحوم داریوش شایگان

در سخنرانی نوروزی محمدعلی موحّد
در گردهم آیی ایرانیان مقیم استانبول


در ولایت ما، آذربایجان، تعبیری دارند برای فصل بهار که می گویند فصلِ خنده و گریه توأمان است: آغلار-گولَر آیی! گریه و خنده به هم.
از من خواستند صحبت کنم و من اطاعت کردم. اما من امروز گزینه خوبی برای سخن گفتن نیستم. یک چشم من خندان است و چشم دیگرم گریان. آن چشم گریان در غم درگذشتِ دوستم "داریوش شایگان" گریان است.
فضای دل و اندیشه من پایکوب این خیال و این سوال است که کجا شد آن همه فهم و فراست؟ کجا شد آن همه هوش و ذکاوت؟ داریوش شایگان از مفاخر عصر ما بود. آثارش به چند زبان از جمله به ترکی ترجمه شده است. سزاوار نبود از من که در این روزها سخنی بگویم و یادِ او نکنم. سخن از فقدان او تلخ است و ناگوار. اما یاد او مایه امید و سر بلندی است؛ مایه امید و دلگرمی است که هنوز ایران چنین فرزندانی می پرورد.

نوروز نوید تحوّل و شکوفایی است و ما امروز به شادباشِ نوروز اینجا آمده ایم. یادگار ماندگار پدران ما که سر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی فراتر می کشد و از پای دیوار چین تا ساحل دریای سیاه و دریای سپید پیام همدلی و همبستگی و همداستانی می پراکند. پیام دوستی و مهربانی.
گرامی باد این پیام الهی به ویژه در این روزگار که نفیرِ نفرت و بیداد و عُدوان همه آفاق را پر کرده است.
و پیروز باد نوروز ما و مبارک باد نام او و سرافراز باد پرچم افتخار او و درخشان و درخشان تر باد تلألؤ انوار تجلیات او و گرانبار باد ره آورد عطایا و برکات او!

سوم فروردین ۱۳۹۷
استانبول

@safinehyetabriz

سفرنامة مکه حاج میرزا حسن رشدیه
مکه سوقاتی
یادداشتی از : زنده یاد استاد محمد گلبُن
«مکه سوقاتی» سفرنامة بسیار ارزنده (ولی کوچک) از میرزا حسن رشدیه است. رشدیه را پدر فرهنگ نوین ایران خوانده اند. وی عمر خود را بر سر تعلیم و تربیت فرزندان شریف این آب و خاک گذاشت. مدرسه داری را از داغستان شروع کرد و دامنه اش را به تبریز و تهران کشانید. در نظر داشت این خدمت شایسته را در مشهد مقدس هم ادامه دهد. اما اجازة گشایش را در مشهد به او ندادند. برای توسعة کار خود به مازندران و گیلان رفت و به تهران برگشت. زنده یاد میرزا حسن رشدیة تبریزی کتابها و رسالات بسیاری در زمینة تعلیم و تربیت دارد. یکی از آثار کمتر شناخته شده رشدیه، سفرنامه او به مکه مکرمه است. این سفرنامة کوچک و خواندنی یکی از کارهای ارزنده رشدیه است و تا خواننده ای آن را نخواند و از مطالب صاف و گیرای آن لذت نبرد با گفتار و نوشته دیگران نمی تواند ارزش این کتاب را بازشناسد. این سفرنامه در سال 1320 هجری قمری انتشار یافته و در صفحه اول که اسم کتاب ذکر شده ، جمله زیر آمده است: " «مکه سوقاتی»... از آن بوستان که بودم به جهت دوستان هدیه آوردم. المهدی حسن بن المهدی 1320 حقوق طبعش محفوظ و منحصر به کتب رشدیه می باشد» . مجلّه سفینه تبریز ، ضمن نثار درود به روان استاد محمد گلبن و ذکر زحمات آن محقق سختکوش در احیای بخشی از مآثر ارزشمند مفاخر ملی ایران، به استحضار علاقه مندان می رساند که در شماره دوم خود که ان شا الله به زودی منتشر می شود، متن کامل این سفرنامه را که کلاً 35 صفحه کوچک است، باز نشر خواهد کرد. @safinehyetabriz

فرازی از سخنرانی بهدخت رشدیه؛ نوۀ میرزا حسن رشدیه
در شب بزرگداشت رشدیه در مجلّه بخارا

مادرم می گوید که آقا در یکسال آخر عمرش یک وسیلۀ چوبی داشت که نابینایان را دعوت می کرد و می آمدند خانه و به اینها آموزش می داد. بعد در مدرسه ای هم که در قم بوده کلاسی برای این کار گذاشته بود. به رئیس مرکز معارف در این باب هم نامه ای نوشته که در دسترس است. در حقیقت این در خاطراتش هم می نویسد.
انگیزۀ اصلی این بوده که در یکی از دفعاتی که به مدرسۀ رشدیه در مشهد حمله می کنند و مدرسه خراب می شود و دست رشدیه را می شکنند و مدرسه را آتش می زنند، یکی از بچه ها کور می شود که رشدیه به ملاقات او رفته و از وضعیت پسربچه ناراحت می شود.
بچه گریه می کرده که من به خاطر کور شدن آنقدر ناراحت نیستم بلکه از این ناراحتم که دیگر نمی توانم مدرسه بروم و رشدیه به او قول می دهد که راهی پیدا کند و این کار را انجام دهد.

@safinehyetabriz

به همت کتابفروشی سپهر و خانه توسعه آذربایجان؛
بزرگداشت زنده یاد داریوش شایگان در تبریز

به گزارش مجلّه فرهنگی و هنری سفینه تبریز، آیین بزرگداشت زنده یاد داریوش شایگان، اندیشمند و فیلسوف ایرانی به همت انتشارات و کتابفروشی سپهر و با همکاری خانه توسعه آذربایجان فردا پنجشنبه 23خرداد در تبریز برگزار می شود.
این آیین از ساعت 17:30 الی 20:30 درسالن اجتماعات اداره کل استاندارد آذربایجان شرقی واقع در تبریز بالاتر از دروازه تهران، خیابان استاندارد برگزار خواهد شد.
دراین آیین مقصود فراستخواه ، حامد فولادوند ،‌ یوسفعلی مردانه وار و جواد فرید درباره شخصیت ، زندگی ، شعر و خدمات فرهنگی و علمی زنده یاد شایگان سخنرانی خواهند کرد.
خانه توسعه آذربایجان و انتشارات سپهر از فرهیختگان ، اساتید و دانشجویان و از عموم علاقمندان به مباحث علمی و فرهنگی برای حضور در این آیین دعوت کرده است .
داریوش شایگان (زاده ۴ بهمن ۱۳۱۳ - درگذشته ۲ فروردین ۱۳۹۷) هندشناس و نویسنده و شاعر ایرانی بود؛ که به دو زبان فارسی و فرانسوی آثاری از او باقی است. بیشتر نوشته‌های شایگان به زبان فرانسوی و در حوزه فلسفه تطبیقی است. نوشته‌های فرانسوی وی در کتاب‌های درسی فرانسه چاپ می‌شود.
وی در سیزده بهمن ۱۳۱۳ در تهران زاده شد. پدرش شیعه و بازرگان تبریزی و مادرش سنی و از اهالی گرجستان بود. مادر و خاله شایگان به زبان گرجی و پدر و مادر شایگان به زبان ترکی با یکدیگر صحبت می‌کردند.
شایگان در سال ۱۳۲۹ در نخستین سفر خود، به ایتالیا و سپس سوئیس رفت و سرانجام رهسپار پاریس شد. پس از این سفر، شایگان، بدون به پایان رساندن دبیرستان در ایران، و در پانزده سالگی رهسپار انگلستان شد. سپس پس از چهار سال به ژنو رفت تا پزشکی بخواند. اما پس از یک ترم انصراف داد و به شناخت بیشتر علوم انسانی و هنر و ادبیات پرداخت.
وی به وسیله ژان هربر با استادان هند آشنا شد و سپس به مدت دو سال، به کلاس‌های زبان سانسکریت هانری فرای رفت. در بازگشت به تهران با برهمن ایندوشکر، استاد زبان سانسکریت دانشگاه تهران، آشنا شد. او به مدت دو سال و نیم نزد وی زبان سانسکریت و ادبیات هند را فرا گرفت و سپس در 25 سالگی تدریس سانسکریت در دانشگاه تهران را آغاز کرد.
در همان زمان به واسطه سید حسین نصر با هانری کوربن آشنا شد و پژوهش گسترده‌ای درباره فلسفه هندی آغاز کرد که در سال ۱۳۴۶ در قالب کتابی دوجلدی با عنوان ادیان و مکتب‌های فلسفی هند منتشر کرد. او پیش از انتشار این کتاب یک دوره «استغراق و مراقبه» را پس از اقامت در ژنو در ایران گذرانده بود. شایگان از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۵ پژوهش‌های خود را درباره فلسفه هند آغاز و با پژوهش تطبیقی درباره اسلام و هند به پایان رساند. شایگان از سال ۱۳۴۶ به خاطر تحصیل در مقطع دکترا در دانشگاه سوربن سالی چند بار به اروپا سفر می‌کرد.
شایگان در سال‌های پایانی عمر به شناساندن شاعران ایرانی به فرانسوی‌زبانان و شاعران و نویسندگان فرانسوی به ایرانیان پرداخت. آخرین کتابی که از او در فرانسه منتشر شد، کتاب «پنج اقلیم حضور» است که شاعرانگی ایرانی را در شعر پنج شاعر بزرگ ایرانی، فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ بررسی کرده‌است. آخرین کتاب‌های شایگان درباره شارل بودلر، شاعر بزرگ قرن نوزدهم فرانسه و مارسل پروست، نویسنده بزرگ اوایل سده بیستم فرانسه هستند.
وی پیش از آن، مقالات خود درباره هنر را در کتابی با عنوان «در جست‌جوی فضاهای گمشده» منتشر کرده بود.
داریوش شایگان سرانجام سحرگاه دوم فروردین ماه 1397 در 83 سالگی در بیمارستان فیروزگر تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

@safinehyetabriz

* استدراک

اصل مطلب مربوط به نظر داریوش شایگان درباره علامه طباطبایی، در کتاب «زیر آسمان‌های جهان» گفتگوی داریوش شایگان با رامین جهانبگلو است و در صفحات ۶۹ تا ۷۴ آن کتاب درج شده است.

@safinehyetabriz

☘نصب حجرالاسود توسط امام زمان علیه السلام☘


آیت الله وحید خراسانی:

پایه گذار توثیق عام، صاحب این قضیه ای است که الان می گویم و او ابو جعفر محمد بن قولویه که رکن ارکان مذهب حق است. مقام علمی او این است. توثیق او در رجال کامل الزیارات سند تمام فقهای مذهب، در استنباط است. این مقام صاحب این قضیه است.

خود او می گوید: سالی که قرامطه، حجرالاسود را از جای خودش برداشتند و بعد در فصل حج بنا بر این شد که حجرالاسود را به جای خودش برگردانند، من در آن سال بار سفر بستم که بروم به مکه. ناقل قضیه همچو شخصیتی است. کسی که تمام فقها، جمیع علما در ظرف هزار سال، متفق بر علم و وثاقت اویند، خود او می گوید: رسیدم به بغداد، وقتی که وارد بغداد شدم مبتلا به مرضی شدم که قدرت حرکت ديگر از من گرفته شد. دیدم که از چنین فیضی محروم شدم چون خبر داشتم که آن کسی که حجرالاسود را به جای خودش می گذارد، منحصراً امام زمان است. خاصیت حجر این است که اگر از جای خودش برداشته شد دیگر ممکن نیست در مقام، مستقر شود الاّ به دست امام زمان. در زمان حجّاج حجر الاسود از جای خودش منتقل شد. دستی كه نصب كرد زين العابدين بود. گفت: چون خبر داشتم كه آن كس كه اين حجر را به جای خود خواهد گذاشت ولی عصر است، به عشق دیدار او آمدم به مكه بروم، در بغداد اينچنین زمین گیر شدم. ابن هشام را به نیابت انتخاب کردم، گفتم تو برو به مکه چون من قدرت رفتن ندارم، یک نامه به تو می دهم. تو مترصد باش، ببین آن وقتی که حجرالاسود را می آوردند، آن کسی که حجر را به جای خودش می گذارد و مستقر می شود او کیست؟ وقتی او را دیدی به هر قدرتی که در توان داری کاری کن که به او برسی، این نامه مرا به او برسانی.

ابن هشام گفت به نیابت ابا جعفر ابن قولویه از بغداد حرکت کردم برای تشرف به حج. روز هشتم بنا شد حجرالاسود را به مقام برگردانند. من عده ای را انتخاب کردم که بوسیله آن عده خودم را به رکن برسانم، ببینم حجر به دست چه کسی نصب می شود. دیدم حجرالاسود را با تشریفات آوردند. اعیان و اشراف آمدند، بزرگان قوم. هر کسی دست برد حجر را برداشت و گذاشت به مقرش؛ حجر برگشت، همه درمانده شدند. ناگهان دیدند جوانی اصفر اللون، بر چهره اش خالی است. چه قیافه ای، چه رخساری! اسم او اسم پیغمبر خاتم؛ کنیه او کنیه خاتم. شکل و شمایل او شکل و شمایل رسول اعظم. گفت: ناگهان دیدم این جوان پیدا شد، تمام صفوف باز شد. همه به این طرف و آن طرف افتادند بی اختیار، آمد و سنگ را برداشت، گذاشت در محلش، سنگ آرام گرفت. تا گذاشت سنگ را، برگشت. آنها که افتاده بودند پا شدند. آن غوغا تمام شد، من هم پشت سرش دوان دوان رفتم كه خودم را به او برسانم، او آهسته می رفت اما من می دویدم به جوری که مردم تصور کردند من دیوانه شدم. راه را باز می کردند و من دوان دوان و او آرام آرام. تا رسید به جایی که احدی نبود الا من و او. آنجا ایستاد و گفت: هات ما معک. آنچه كه همراه توست بده. من دست کردم نامه ابن قولویه را بیرون آوردم، دادم به دستش. هنوز نامه را باز نکرده فرمود: به او بگو: امسال سال مرگ تو نیست، از این مرض بهبودی پیدا می کنی. سی سال دیگر آماده باش. سال سی ام بعد از امسال سال مرگ توست.

این است لوح محفوظ خدا. این است آن نوراللهی كه لا يخبوا، به تمام عالم وجود محیط. نامه ابن قولویه را باز نکرده، خوانده و تمام آجال و مقدارت عالم همه زیر نظر اوست و بعد خبر می دهد تو از این مرض به سلامت در می آیی و سی سال دیگر هم می میری. سال سی ام شد؛ ابن قولويه آماده مرگ شد. به او گفتند تو بلایی و مرضی نداری؟ گفت این امر قابل برگشت نیست؛ خبری که او داده محقق است. همان سال ابن قولويه رفت، ولی عصر اين است. شب و روز عالم به او وابسته است. همه عالم هستی، دور محور وجود او می گردد. (۴ شعبان المعظّم ۱۴۳۳)

📗بحارالانوار ج۵۲ ص۵۸

@dareakherat

با سلام صبح همه اساتید بزرگوار به خیر واژه "شایگان" صهبایی آورده :«گنج شایگان بر وزن "رایگان"، نام گنجی از گنجهای خسروپرویز که بسیار و بس بزرگ بود و معنی شایگان ذخیره و مال و اسباب بسیار و بی‌بهایت است و این هم مجاز است چرا که در اصل شایگان به "ها" است. "های" آن را به "همزه" بدل کردند و آن کلمه نسبت است و چیزی که در خور شاهان باشد خوب و بسیار بود » در حالی "ها" در اینجا به "ی" در اصل باید بدل شده باشد و می توان واج"گ" را ؛واج میانجی نامید و اصل آن "شاهگان" بوده نظر اساتید را طالبم

کارنامه بیستون و بازخوانی خط میخی

پس از اینکه داریوش شاهنشاهی ایران را به دست گرفت و با 19 نبرد موقعیت خود را تقریبا در همه ی بخش های امپراتوری مستحکم کرد، آگاهانه تصمیم گرفت تا همه مردم امپراتوری خویش را در جریان فرمانروایی خود قرار دهد. مقرر شد یک سنگ نبشته بزرگ از همه کارها و دستاوردهای او تجلیل به عمل آورد و برای این منظور مکان مناسبی را بر سر جاده قدیم ماد به بابل برگزید.
بر این راه رفت و آمد پر جنب و جوشی حاکم بود و در امتداد آن تعداد زیادی سنگ نگاره دیگر دیده می شد که برخی از آنها به دورانی بسیار کهن تعلق داشت. یکی از این نگاره ها به فرمان آنوبانی نی با کمانی در دست چپ و تبرزينی در دست راست، پای چپ را بر سینه دشمنی مغلوب نهاده، که روی زمین افتاده است و الهه ايشتار ( عشتار) ، در حال دادن حلقه حکومت به اوست و با طنابی که در دست دارد دو اسیر دست بسته را پشت سر خود می کشد. هفت اسیر دیگر زیر تصویر شاه نشسته اند.
ظاهرا داریوش این تقارن را که آنوبانی نی نیز بر 9 دشمن چیره شده بود، از آنجا که خود نیز در مجموع 9 شاه دروغین را شکست داده بود، به فال نیک گرفت. داریوش به تقلید از آنوبانی نی دستور داد تا در حاشیه همان راه، یعنی در نزدیکی کرمانشاه، نگاره پیروزی او را بر سینه کوه نقر کنند. محل سنگ نگاره داریوش، بغستان. جایگاه خدایان، نامیده می شد که در پهلوی بهیستان و در فارسی بیستون شده است. این نام در فرهنگ عامیانه تغییر معنی داده و به مفهوم (( بدون ستون)) آمده است.
سنگ نگاره داریوش با ابعاد 3 در 5/5. متر پر کارتر از نگاره ی. آنوبانی نی است. نقش داریوش، که به منظور تجسم اهمیت وی، در مقایسه با دیگران بزرگتر تصویر شده، سمت چپ (( مجلس)) بیستون قرار دارد. پشت سر داریوش ویْندَه فرَه نَه کمان دار و گَئوبَرَوه نیزه دار ایستاده اند. که از جمله هفت تنانی اند که در براندازی گئومات شرکت داشتند. داریوش هم مانند آنوبانی نی کمانی در دست چپ دارد و پای چپش را روی سینه دشمنی، که روی زمین افتاده و به علامت التماس دستهاش را بالا برده، گذارده است. این همان گئومات مغ است. پشت سر او صف اسیران، که گردن هايشان با طنابی به یکدیگر و دست هايشان از پشت بسته است، قرار دارد. بر فراز سر اسیران تصویر سمبولیک و معلق اهورا مزدا در حال اهدای حلقه قدرت به داریوش است و داریوش دست راستش را به نشانه نیایش اهورامزدا بلند کرده است.
داریوش نخست تنها به نقر این مجلس با نبشته کوتاهی در فضای بالای سر خود فرمان داده بود.
متن نبشته چنین است :
(( منم داریوش شاه. پسر ویشتاسپ، یک هخامنشی. شاه شاهان. من اکنون شاهم در پارس. داریوش شاه می گوید پدرم ویشتاسپ است، پدر ویشتاسپ اَرشام است، پدر ارشام آریارَمْنه بود، پدر آریارَمْنه چیش پیش بود، پدر چیش پیش هخامنش بود. داریوش شاه گوید از این روی ما خود را هخامنشی می نامیم. ما از دیرباز نژاده بوده ایم، از دیرباز خاندان ما شاهی بود. داریوش شاه گوید هشت تن از خاندان ما پیش از شاه بودند. من نهمین شاه هستم. ما از دو تیره شاه بودیم)).
با این نبشته داریوش فقط مشروعیت خود را اعلام می کند. او تاکید دارد که شاه قانونی ایران است و از نیاکان خود تا هخامنش، پدر خاندان هخامنشی، نام می برد. این همان هخامنش است که پارس ها را از کنار دریاچه ارومیه به انزان ( انشان) آورده بود. منظور او از (( دو تیره شاه هستیم)) این است که او جانشین بلاواسطه ی کوروش بزرگ نیست، بلکه او عموزاده ی کوروش از دیگر هخامنشیان است.
هرچند این نبشته به خط میخی ایلامی است ولی جای شگفتی نیست. پاسخ اینکه چرا داریوش شاه کتیبه اش را به فارسی باستان ننوشته بسیار ساده است زیرا آن زمان هنوز خط میخی فارسی باستان وجود نداشته است! این مسئله را ادامه تاریخچه بیستون حل می کند.

پروفسور هاید ماری کخ، از زبان داریوش، مترجم پرویز رجبی، نشر کارنگ