کتاب های قابل استناد
در حال برگشت از مشهد، داخل کوپۀ قطار نشسته و محو تماشای دامنه های زیبای کوهستان بودم. تنها صدایی که آرامش آن لحظه ها را بر می زد، تَلَق تُلوق حرکت واگن ها بود.
حوالی شاهرود وقتی نگاهم به رشته کوه های البرز افتاد، حال و هوای نوشتن به سرم زد. از آنجایی که پشت این کوه ها سرزمین طبرستان یا همان مازندران کنونی واقع گردیده، تصمیم گرفتم تا چند کلمه ای دربارۀ کتاب "تاریخ طبری" بنویسم.
البته این کتاب، نام اصلی اش "تاريخ الاُمَم و المُلوك" می باشد که ترجمۀ فارسی اش می شود، تاریخ مردمان و فرمانروایان!
نویسندۀ آن نیز یکی از بچه های مازنداران خودمان در سدۀ سوم هجری بوده به نام محمّد بن جرير طبرى!
این آقای طبری دقیقاً مثل شالیکاران هم ولایتی اش که پر تلاش هستند، در عرصۀ علم و دانش و نوشتن، خیلی کوشا بوده است. تاریخ نگار بوده، تفسیر قرآن می نوشته، کتاب حدیث می نوشته خلاصه این که از جملۀ عالمان پُرکار اهل سنّت است.
كتاب "تاریخ طبری" برای اونهایی که دنبال سیاست و اینجور کارها هستند، يك منبع خوب تاريخ سياسى به حساب می آید تا سرگذشت فرمانروایان پیشین این مُلک را بخوانند و عبرت بگیرند تا خدای نکرده غَرّه و خودکامه نشوند!
همچنین این کتاب، منبع بسیار خوبی برای آشنایی با تاریخ کربلاست. مثلاً با مطالعۀ این کتاب، علت تحول روحی و پیوستن جناب "زهیر بن قین" به امام حسین علیه السلام را پیدا کردم و حال اینکه در هیچ یک از کتاب های شیعه به آن اشاره نشده است.
خصوصا این كه راه دسترسی ما به مَقتل مهمّ "أبی مِخنَف" که الان، اصل آن کتاب در دسترس ما نیست، همین کتاب تاریخ طبری است.
همه اينها در كنار آنچه که آقای طبرى از قول آقای واقدى، تاریخ نگار مشهور و كهن و نيز آنچه که به وسيلۀ "عمّار دُهْنى" از امام باقر عليه السلام نقل كرده، ما را با مجموعۀ بزرگى از اخبار مستند، رو به رو مى سازند.
کتاب تاريخ طبرى، به زبان فارسی ترجمه شده و بخش ويژۀ تاریخ كربلا به كوشش سيّد الجميلى، به طور مستقل و با عنوان استشهاد الحسين عليه السلام نيز نشر يافته است.
علیرضا نظری خرّم/ شهر مقدس قم/ 29 مهر 96