کتابخانه امام حسین عليه السلام

یادداشتی به مناسبت چهلمین سال طلبگی من
درست چهل سال پیش، زمانی که به تازگی کلاس اول راهنمایی را تمام کرده بودم، تصمیم گرفتم طلبه شوم. من نهم تیر 1343 متولد شده بودم و حالا مرداد ماه 1355 بود. دوستی داشتم که طلبه شدنم به دعوت او بود. البته هر دو زمینه طلبه شدن را داشتیم. دلیلش هم آمدن برخی از طلاب قم به محله ما برای تبلیغ به سبک های تازه و همین طور برخی از جلسات مذهبی و قرآنی بود. آن زمان فعالیت های مذهبی و قرآنی در محلات دست کم در منطقه ما زیاد بود. به علاوه خوراسگان، از محلات روحانی خیز بود و کمتر مسجدی بود که روحانی نداشته باشد. بیشتر آنها از نسل طباطبائی ها بودند که ساداتی از عصر صفوی به این طرف هستند. برخی دیگر هم خاندان ربانی هستند. یکی از روحانیون محل ما آقای مقتدایی بود که پدرش هم از روحانیون محل ما بود. ایشان قم درس می خواند اما مسجدی هم در محل یعنی پزوه داشت که ایام تبلیغی به آنجا می آمد. خاطرم هست در نزدیکی همین مسجد بود که ایشان را دیدم و خواستم تا نامه ای به رئیس آن وقت مدرسه ذوالفقار واقع در بازار برای معرفی بنده به عنوان طلبه جدید بنویسد. رئیس مدرسه ذوالفقار، آیت الله سید حسن امامی بود که ایشان هم از سادات امامی قدیم اصفهان بودند. برادر ایشان سید احمد امامی، مسجد باغچه عباسی بود که گویا پدرشان هم در آنجا نماز می خواند. هر دو در مدرسه نیم آورد حجره داشتند. حا آقا احمد بیشتر منبری بود و حاج آقا حسن به درس و مدرسه علاقه مند بودند. روز ثبت نام را خاطرم نیست اما می دانم که مدیر داخلی مدرسه آقای حجت ابطحی بود که هنوز در اصفهان فعالند. سید دیگری هم ناظم مدرسه بود. مرا ثبت نام کردند و همراه با هفده هیجده نفر دیگر درس امثله را شروع کردیم. مدرسه محل اقامت ما مدرسه نوریه واقع در بازار اصفهان نزدیک مسجد جامع بود. بانی این مدرسه نورالدین نامی گویا از عالمان اوائل دوره قرن دوازدهم هجری بود خاطرم هست تاریخی تاسیس آن همچنان در کتیبه سردر مدرسه هست. دوست من آقای ایوبی با یک طلبه دیگر حجره ای داشتند که من هم موقتا همانجا رفتم. ظهرها از مدرسه ذوالفقار پیاده این بازار را طی کرده از عرض خیابان عبدالرزاق عبور کرده، به بازار این سمت می آمدیم. همین جایی که الان با درست کردن زیر گذر، بازار را مثل قدیما به هم وصل کرده اند و زمانی به خاطر کشیده شدن خیابان عبدالرزاق، از هم جدا شده بود. بعد از ظهر باز برای درس می رفتیم. بیشتر وقت ها، نان و ماست و خرما و گاه پنیر و گردو می خوردیم. تخم مرغ و در واقع املت هم از غذاهای دیگر بود. تجربه گذر این بازار و نیز بازگشت عصر به خانه و رفتن به مدرسه در صبحگاه، همچنان در ذهنم درخشش دارد. وقتی شرح امثله تمام شد، نیمی از همکلاسی های جدید رفته بودند. صبح ها دعای فرج سر صف خوانده می شد و افراد به کلاسهای مختلف می رفتند. برنامه مثل مدارس ساعت به ساعت با زنگ استراحت بود. مدرسه ذوالفقار از مدارس عهد صفوی بود که طی روزگاری دراز ویرانه شده بود و آقای امامی از نو آنجا را آباد کرده و البته بهتر است بگویم در حال آباد شدن بود. خود آقای امامی درس عقاید می گفتند و درسهای دیگر هم شامل بخش های مختلف جامع المقدمات، سیوطی و مغنی در جریان بود. طبق معمول برخی از طلبه های سال بالاتر، درسهای پایین را می گفتند. درسهای مکاسب و رسائل هم توسط خود آقای امامی تدریس می شد و در واقع، نخستین طلاب مدرسه در آن وقت، طلبه هایی بودند که حوالی سال پنجاه یا قبل از آن آمده بودند و این زمان رسائل و مکاسب می خواندند. این طلبه ها که تعدادی شان در همان مدرسه نوریه حجره داشتند، و از جمله سه نفر با نام فامیل قربانیان که فامیل یکدیگر و از روستای کردآباد نزدیک خوراسگان ما بودند، برای ما سمبل پیشرفت بودند. از میان آنها با آقای رضا قربانیان آشنایی بیشتری داشتیم و به منزل ایشان در کردآباد هم می رفتیم. اولین بار المنجد را روی میز مطالعه ایشان دیدم. گاهی هم روزهای جمعه ده بیست نفری می شدند و برای تفریح به باغهای اطراف می رفتند. یکی از آنها با نام علیرضا در جنگ مفقود شد. از دیگر اصحاب این جمع، آقای سید حسن طباطبائی هم محلی ما بود و هنوز همانجا منبر می رود. دو برادر دیگر ایشان هم طلبه شدندچنان که پدرشان هم روحانی بود. صرف میر را پس از امثله خواندیم. همین طور تصرف و هدایه و صمدیه را. یک سالی گذشت. از طلاب آن زمان، افراد زیادی در ذهنم نمانده اند. دوستی که نامش در ذهنم ماند و تا سال شصت هم رفاقت داشتیم، طلبه ای به نام آقای شبان بود که بعدها در نازی آباد تهران ترور شد. البته آن وقت اسمش را امین نژاد کرده بود و حالا هم محل دفنش در کنار اولین شهدای تکیه شهدای اصفهان است. همکلاسی دیگرم آقای منصوری بود که تقریبا نابینا بودند و بعدها مداح مشهوری شدند که تاکنون نیز هستند.
@jafarian1964

مراسم شام غریبان از زمان مظفرالدین شاه در تهران باب شد

عبدالله مستوفی نوشته است:
در اين ده پانزده ساله مشروطه، از عده مجالس تعزيه‏دارى، بخصوص شبيه‏خوانى خيلى كاسته شده، دسته گردانى هم زياد نبود، گرفتارى‏هاى ديگر زندگى مجالى باين مستحبات نميداد. بى‏ايمانى طبقات دارنده و اعيان كشور، بطبقات پائين‏تر هم سرايت كرده، كم‏كم دسته گردانى‏ها هم، منحصر به شب و روز عاشورا، و اربعين و 28 صفر شده بود.
مع هذا، بعضى سليقه‏ها و سبك هاى تازه‏اى، در عزادارى وارد كرده بودند كه يكى از آنها، دور گرداندن شبيه‏هاى مخالف و مؤالف وقعه ‏طف، با دسته‏هاى روز عاشورا و ديگرى گرفتن شام‏ غريبان‏ بود. عامه مردم، بخصوص زنها براى تماشاى شبيه‏هاى دسته‏هاى روز عاشورا، چون نظير تعزيه خواني هاى سابق شده بود، خيلى ازدحام مي كردند و آنها هم كه واقعا مي خواستند، براى خاندان رسالت عزادارى و گريه كنند، در شام‏ غريبان‏ شركت مى‏نمودند.
در كتب زيارت، براى عصر روز عاشورا، زيارتى وارد شده است كه بمنزله عرض تسليت، به پيغمبر و على و فاطمه و حسن عليهم السلام، يعنى صاحبان عزا مى‏باشد. شايد فكر گرفتن شام غريبان هم، از اين زيارت مأثور ناشى شده باشد.
اين عزادارى، تا قبل از مظفر الدين شاه، در تهران معمول نبود، و چون نوحه دسته‏گردانى شام غريبان هم تركى است، ميتوان حدس زد، كه اين عزادارى همراه تركها با مظفر الدين شاه، به تهران آمده باشد. چنانكه بزرگترين شام غريبان را هم در مسجد شيخ عبد الحسين، تكيه تركها، مي گرفتند. وقت اين عزادارى، بعد از غروب آفتاب شب 11 محرم، و ترتيب شام غريبان از اين قرار بود كه تا ميتوانستند، مجلس را بى پيرايه و تجمل و كم‏چراغ ميكردند. روضه‏خوان هم در كار نبود. دسته‏هاى مختلف محلات شهر، از در تكيه وارد شده، اعم از ترك و فارس، نوحه خود را بتركى مي خواندند
گلميشخ ايشيعه لر، شام غريبانه بيز، شيعيان! بشام غريبان آمده‏ايم،
ورماقه باش ساقليقى، زينب نالانه بيز كه بزينب نالان سر سلامتى بگوئيم‏
اشعار فارسى هم اگر در ضمن اين نوحه داشت، مضمونش همينطورها بود. دسته‏ها بى علم بودند، طبق چراغ و فانوس و مشعلى هم نداشتند، فقط بعضى از افراد يك شمع گچى در دست ميگرفتند، كه در تاريكى بازار و كوچه‏هاى پرسوراخ از خطر سقوط محفوظ باشند و نوحه خود را هم، آرام و بى‏راه انداختن سروصدا، و تظاهر ميخواندند، يا بهتر گفته شود بيان ميكردند، گاهى همه مى‏نشستند، و يك بند اشعار خود را نشسته، ميخواندند و بعد براى خواندن بند دوم، برميخاستند، و در ضمن رفتن، مصراع دوم را تمام مى كردند، و با اين كيفيت، افتان و خيزان، دور مجلس كه البته براى انجام اين عمليات راهى در آن باز گذاشته بودند، گشته و خارج ميشدند. اجمالا چون اين طرز عزادارى، چيز تازه‏اى بود، و هدف و منظور صحيح و منطقى هم داشت، و ترتيبات ظاهرى‏ آنرا هم، با اصل فكر و منظور، مناسب كرده بودند مجلس خوب ميگرفت و رقت‏آور و مؤثر واقع ميشد. (شرح زندگانی من، ج 3 ص 461)
@jafarian1964

مراسم شام غریبان از زمان مظفرالدین شاه در تهران باب شد

عبدالله مستوفی نوشته است:
در اين ده پانزده ساله مشروطه، از عده مجالس تعزيه‏دارى، بخصوص شبيه‏خوانى خيلى كاسته شده، دسته گردانى هم زياد نبود، گرفتارى‏هاى ديگر زندگى مجالى باين مستحبات نميداد. بى‏ايمانى طبقات دارنده و اعيان كشور، بطبقات پائين‏تر هم سرايت كرده، كم‏كم دسته گردانى‏ها هم، منحصر به شب و روز عاشورا، و اربعين و 28 صفر شده بود.
مع هذا، بعضى سليقه‏ها و سبك هاى تازه‏اى، در عزادارى وارد كرده بودند كه يكى از آنها، دور گرداندن شبيه‏هاى مخالف و مؤالف وقعه ‏طف، با دسته‏هاى روز عاشورا و ديگرى گرفتن شام‏ غريبان‏ بود. عامه مردم، بخصوص زنها براى تماشاى شبيه‏هاى دسته‏هاى روز عاشورا، چون نظير تعزيه خواني هاى سابق شده بود، خيلى ازدحام مي كردند و آنها هم كه واقعا مي خواستند، براى خاندان رسالت عزادارى و گريه كنند، در شام‏ غريبان‏ شركت مى‏نمودند.
در كتب زيارت، براى عصر روز عاشورا، زيارتى وارد شده است كه بمنزله عرض تسليت، به پيغمبر و على و فاطمه و حسن عليهم السلام، يعنى صاحبان عزا مى‏باشد. شايد فكر گرفتن شام غريبان هم، از اين زيارت مأثور ناشى شده باشد.
اين عزادارى، تا قبل از مظفر الدين شاه، در تهران معمول نبود، و چون نوحه دسته‏گردانى شام غريبان هم تركى است، ميتوان حدس زد، كه اين عزادارى همراه تركها با مظفر الدين شاه، به تهران آمده باشد. چنانكه بزرگترين شام غريبان را هم در مسجد شيخ عبد الحسين، تكيه تركها، مي گرفتند. وقت اين عزادارى، بعد از غروب آفتاب شب 11 محرم، و ترتيب شام غريبان از اين قرار بود كه تا ميتوانستند، مجلس را بى پيرايه و تجمل و كم‏چراغ ميكردند. روضه‏خوان هم در كار نبود. دسته‏هاى مختلف محلات شهر، از در تكيه وارد شده، اعم از ترك و فارس، نوحه خود را بتركى مي خواندند
گلميشخ ايشيعه لر، شام غريبانه بيز، شيعيان! بشام غريبان آمده‏ايم،
ورماقه باش ساقليقى، زينب نالانه بيز كه بزينب نالان سر سلامتى بگوئيم‏
اشعار فارسى هم اگر در ضمن اين نوحه داشت، مضمونش همينطورها بود. دسته‏ها بى علم بودند، طبق چراغ و فانوس و مشعلى هم نداشتند، فقط بعضى از افراد يك شمع گچى در دست ميگرفتند، كه در تاريكى بازار و كوچه‏هاى پرسوراخ از خطر سقوط محفوظ باشند و نوحه خود را هم، آرام و بى‏راه انداختن سروصدا، و تظاهر ميخواندند، يا بهتر گفته شود بيان ميكردند، گاهى همه مى‏نشستند، و يك بند اشعار خود را نشسته، ميخواندند و بعد براى خواندن بند دوم، برميخاستند، و در ضمن رفتن، مصراع دوم را تمام مى كردند، و با اين كيفيت، افتان و خيزان، دور مجلس كه البته براى انجام اين عمليات راهى در آن باز گذاشته بودند، گشته و خارج ميشدند. اجمالا چون اين طرز عزادارى، چيز تازه‏اى بود، و هدف و منظور صحيح و منطقى هم داشت، و ترتيبات ظاهرى‏ آنرا هم، با اصل فكر و منظور، مناسب كرده بودند مجلس خوب ميگرفت و رقت‏آور و مؤثر واقع ميشد. (شرح زندگانی من، ج 3 ص 461)
@jafarian1964

شب تکیه دولت

به دنبال برگزاری شبهای «میدان توپخانه»، «باغهای تهران» و «خیابان مولوی»، مجله بخارا در ساعت پنج بعد از ظهر عصر شنبه هفدهم آذر ۱۳۹۷ «شب تکیه دولت» را در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌کند. در این مراسم دکتر ناصر تکمیل‌همایون و علیرضا قاسم‌خان سخنرانی خواهند کرد. سپس فیلم مستند «تکیه دولت» به نمایش در می‌آید.
تکیه دولت که از آن با عناوین دیگری همچون تکیه همایونی دولتی، تکیه قصر، تکیه بزرگ شاهی نیز نام برده شده‌است، بنایی است که در عهد ناصرالدین شاه قاجار و به منظور اجرای مراسم تعزیه و برگزاری آئین‌های سوگواری و روضه‌خوانی در ایام عاشورا در تهران قدیم برپا شد. تکیه دولت نه‌تنها به لحاظ معماری و جنبه‌های تاریخی بلکه از لحاظ اجرای مراسم باشکوه تعزیه نیز دارای اهمیت خاصی بوده‌است.
این ساختمان در سویه جنوب خاوری کاخ گلستان و در جنوب باختری شمس‌العماره، شمال سبزه‌میدان و روبه‌روی مسجد شاه تهران جای گرفته بود. ساختمان تکیه در سه طبقه و به شکل گِرد و آجری به قطر تقریبی شصت متر و به بلندای ۲۴ متر بود. مساحت آن حدود ۲۸۲۴ متر مربع و در میانه صحن تکیه، سکوی گردی وجود داشت که برای اجرای تعزیه در نظر گرفته شده بود.

خانه اندیشمندان علوم انسانی ـ خیان نجات‌الهی، چهارراه ورشو، تالار فردوسی

حوادث تعزیه های زمان قاجار ۳
هزار توی تاریخ . روایت ۱۷
دو حادثه شنیدنی از حوادث تعزیه آن روز ، یکی کشته شدن حارث با گلوله مردی کرد است که جریان آن از این قرار است :
در تکیه صاحب دیوان در یکی از روزها تعزیه مسلم بود . مسلم به امر ابن زیاد کشته شد و دوطفل یتیم او به خانه زنی از شیعیان پناه بردند .اتفاقا شوهر این زن که اسمش حارث بود در دستگاه ابن زیاد خدمت می کرد و ابن زیاد از وی و دیگران سر طفلان مسلم را تقاضا می کرد . حارث نصف شب به خانه آمد و دو طفل را پیدا کرد .اول زن را کشت بعد سر دو طفل را برید که برای ابن زیاد ببرد .
مرد کرد جوان که این منظره را دید از خود بی خود شد و آن را حقیقت پنداشت و برای این که انتقام دو طفل مسلم را بکشد ، قدم به جلو گذاشت و با تپانچه حارث را از پا درآورد . مرحوم صاحب دیوان و بقیه پول خون تعزیه خوان را که حارث شده بود به ورثه اش دادند و قاتل کرد هم را که تحت تاثیر احساسات مذهبی واقع شده بود تبرئه و آزاد گشت .
واقعه دیگری هم در تکیه دولت اتفاق افتاد . به این ترتیب که جز لوازم تعزیه یکی هم منجنیق جبرئیل بود .
منجنیق جبرئیل از صندوق محکمی تشکیل می یافت که با قرقره های آهنین روی دو سیم مفتول فلزی قرار داشت .
مفتول ها را با میخ طویله محکم به زمین تکیه و بالای بام وصل کرده بودند .
چند فراش قوی بنیه روی بام و پایین تکیه مواظب منجنیق بودند و آن را با زنجیر بالا و پایین می کشیدند .
جبرئیل لباسی می پوشید که تمامش پر دوخته بود .بر سرش هم کلاه پر دار می گذاشت و روی صورتش یک توری پردار می انداخت و توی منجنیق می نشست و در مواقع لازم از آسمان یعنی از بالای بام فرود می آمد و فراش ها او را با زنجیر بالا و پایین می آوردند .
روزی تعزیه اسماعیل قربانی و شهادت حضرت علی اکبر بود . ابراهیم می خواست سر اسماعیل را ببرد . جبرئیل یک گوسفند بزرگ در بغل گرفت و با منجنیق از بام به زیر آمد اما مفتول ها و قرقره ها که فقط طاقت جبرئیل را داشتند سنگینی گوسفند را طاقت نیاوردند . میخ طویله کنده شد و مفتول ها و قرقره ها از هم گسیخت . جبرئیل و گوسفند از وسط زمین و آسمان روی سر مردم پرتاب شد . در نتیجه تلفاتی وارد آمد .

نویسنده : علی جواهر کلام .
خواندنی ها . سال ۱۳۳۴ شمسی

تکیه دولت که از آن با عناوین دیگری همچون تکیه همایونی دولتی، تکیه قصر، تکیه بزرگ شاهی نیز نام برده شده‌است، بنایی بود که در عهد ناصرالدین‌شاه قاجار و به منظور اجرای مراسم تعزیه و برگزاری آئین‌های سوگواری و روضه‌خوانی در ایام عاشورا، در تهران قدیم برپا شد. تکیه دولت نه تنها به لحاظ معماری و جنبه‌های تاریخی بلکه از لحاظ اجرای مراسم باشکوه تعزیه نیز دارای اهمیت خاصی بوده‌است.

📌تکیه‌دولت
@Beheshteketab

تکیۀ رفتگرها/ احمد مسجدجامعی

بعد از اینکه دور تهران حصار کشیدند و از قصبه به شهر تبدیل شد، تکیه در کنار مدرسه و حمام جزو نخستین فضاهای عمومی شهری بود که ساخته شد.

تکیه‌های قدیم را در محل تلاقی راه‌ها برپا می‌کردند، جایی که محل گذر بوده. تکیه‌ها سقف نداشتند و ایام محرم روی‌شان چادر و سرپوش می‌زدند. مثل همین تکیه بازار تجریش که قلب بازار است و زن‌ها در اتاق‌های بالا می‌‌نشستند و همراهی می‌کردند.

هنوز هم در بازار، تکیه‌ها را در سراها می‌زنند مثل تکیه نفرآباد در ری که قدیمی‌ترین تکیه تهران است و سابقه ۴۰۰ساله دارد یا مثلا تکیه‌ی ۱۵۰ساله‌ی سادات اخوی با منبر قدیمی «متبرک» آن‌که گفته‌اند قنداقۀ چندین شاهزادۀ قاجاری را از زیر آن گذرانده‌اند.

طبق وقف‌نامه تکیه، آنجا قهوه می‌دادند. آن‌هم چه قهوه‌ای با چه ترکیبی. هنوز هم می‌دهند، ادارۀ تکیه دست خود خانواده است و خانواده مقید به وقف‌ها است.

یا مثلا تکیه‌های اقوام مختلف غیرایرانی، تکیه پاکستانی‌ها یک جایی در دولت‌آباد است و زنان آن‌ها درون تکیه همچون مردان سینه‌زنی و نوحه‌سرایی می‌کنند یا تکیه‌های موقت افغان‌ها که شاخه‌شاخه است و سینه‌زدن و زنجیر‌زدن آن‌ها دیدنی است. همین‌طور تکیه باشکوه عرب‌ها که هر شهرشان تکیه خودش را دارد.

مثلا کاظمینی‌ها خودشان تکیه‌ای دارند با آداب خودشان، می‌گویند که چون کنار بغداد بودیم ما شهری‌تریم، علایم‌شان فرق می‌کند مثل مشعل‌گردانی؛ همچون علم‌گردانی ما است با سیزده تا بیست و هفت مشعل آتش به جای تیغه‌های فلزی که در شب‌های تاریک جلوه‌ای ویژه دارد. غذای‌شان هم فرق می‌کند.

کربلایی‌ها با لاله‌های زیبا و رنگارنگ چیده شده در ردیف‌های منظم و نجفی‌ها با قیمه‌ی نجفی نذری معروف‌شان و به‌ هرحال هرکدام تکیه خودشان را دارند.

تکیه‌های تهران را می‌توان به چند گروه تقسیم کرد: یکی تکیه‌های صنفی مثل تکیه حلبی‌سازها، قدیمی‌ترین شان تکیه خراز‌ها و بزارها است که اصلاً نقش یک‌جور اتحادیه را داشته و تکیه‌ی شوفرها در میدان قزوین.

دومی تکیه عرب‌ها و خلج‌ها و قمی‌ها و کرمانی‌ها و اردبیلی‌ها و ... است، یعنی اهالی شهرهایی که به تهران مهاجرت کردند.

به غیر از این دو گروه، تکایایی داریم که محلی‌اند. مثل تکیه قنات‌آباد یا تکیه‌ی پیرعطا، تکیه‌ی نیاوران، تکیه‌ی دربند، تکیه‌ی درخونگاه تنها نخل پرحاشیۀ تکایای قدیم تهران که ضرب‌المثل شده بود برای تکان دادن هر چیز سنگینی.

یک گروه هم تکیه‌های خاندانی است مثل تکایای رضاقلی‌خان، سادات اخوی، سادات شیرازی،... که هنوز هم چراغ‌شان روشن است.

در اسنادی آمده آن روزگاری که تهران ۵محله داشته (عودلاجان و بازار و سنگلج و دولت و چاله‌میدان) تکیه‌هایش به حدود ۸۰تکیه می‌رسیده.

امروزه تعریف تکیه و حسینیه متفاوت شده اما متفاوت‌ترین تکیه‌ای که من دیده‌ام جایی بود که در یکی از تهران‌گردی‌های جمعه پیدایش کردم. تکیه‌ای در دزاشیب. دزاشیب یک باغ بزرگی داشته به نام باغ شیخ علی که فرزند ملاجعفر استرآبادی از علمای دورۀ ناصری بوده و تعداد باغبان‌های آنجا هم زیاد بوده اتاقکی ساخته یوده‌اند برای نماز خواندن. دهۀ پنجاه که خیابان می‌کشند، این نمازخانه می‌افتد بیرون باغ و متروکه می‌شود. همان روزها، یک رفتگر یا سررفتگر به نام نایب تقی صالحی می‌آید. رفتگرهای شمیران را آنجا جمع می‌کند و چون ایام محرم بوده، اتاقک را با همتی جمعی می‌کنند تکیۀ سوپورها. فقط یک چاردیواری بوده اما رویش سرپوش یا چادری می‌زنند و می‌شود محل عزاداری‌شان. بعدها بازسازی‌اش کرده‌اند و به جای چادر سقف شیروانی زده‌اند. منتها خوشبختانه هنوز در این تکیه همه چیز بوی گذشته را می‌دهد و شکل قدیمی و سنتی‌اش را کمابیش حفظ کرده در قالب مسجد کوچکی. آن تابلوهای چندین ده‌ساله و بیرق‌ها و پرچم‌ها و پشتی‌های سنتی‌اش هنوز هست. آن نمازخانه حالا شده مسجدی به نام مسجد حاج شیخ علی. یک اتاق ۵۰، ۶۰ متری است، سرویس بهداشتی و وضوخانه هم ندارد.

کمی دورتر از همین تکیه، تکیۀ مجللی بوده که درباریان هم می‌آمده‌اند به نام تکیۀ دزاشیب که هنوز هم تکیۀ مفصلی است در دوطبقه، فرش شده و دور تا دور پشتی چیده. شش ستون چوبی بلند دارد که سقف شیروانی‌طور تکیه را نگه داشته‌اند حوض زیبایی هم در میان تکیه هست که شاید روزگاری آب قناتی در آن آمد و شد داشت. کتیبه‌های قرآنی و طوق و چند طاقه شال و چند گلدان وقفی و چند تابلوی رنگ و روغن عاشورایی و دو بیرق ۸۰ساله که تصویر حضرت علی‌اکبر را دارد.

حالا اتفاق جالبی که این میان می‌افتاده، دید و بازدید دو تکیه از هم بوده. رسم است که تکیه‌ها برای سرسلامتی به دیدار هم می‌روند اما اینکه تکیۀ سوپورها می‌رفته‌اند تکیۀ اعیانی دزاشیب، دزاشیبی‌ها هم می‌آمده‌اند بازدید پس می‌داده‌اند,، مصداق بارز این شعر طبیب اصفهانی است که:

بنازم به بزم محبت که آنجا
گدایی به شاهی مقابل نشیند.

Channel | @Iranoralhistory

آیت الله سید موسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید معاصر:«آقای محققی یک درسی هم داشت که در آن اطلاعات جدیدی که غالب طلاب به آن احتیاج داشتند - به صورت تلفیقی با دروس حوزه - مطرح می‌کردند. بنده هم در درس ایشان می‌رفتم. در آن درس نیز اتفاقا آقا سید عبدالجواد جبل عاملی که استاد شرح لمعه ما بود، شرکت می‌کردند.» آیت الله سید حسین بدلا:«مرحوم محققی، شخصیتی بود که علاوه بر معلومات، اطلاعات غیرحوزوی ایشان نیز قوی بود و با مسایل فرهنگی روز آشنایی داشت. یادم هست همین آقای محققی، وقتی که با هم در مدرسه رضویه بودیم، به این مسائل توجه داشت. با زحمت‌بسیار، بدون استخدام می‌رفتیم مدارس جدید ملی و می‌خواستیم برای دانش‌آموزان برنامه داشته باشیم.» آیت الله فاضل لنکرانی:«تا مدتی آیت‌الله بروجردی، کسی را که واجد شرایط تبلیغ تشیع در اروپا باشد، نیافته بودند، در این رابطه، با مرحوم پدرم مشورت می‌کنند. پدرم می‌گوید:این موضوع نیاز به تفکر دارد. مرحوم پدرم این قضیه را با من در میان گذاشتند. بنده به پدرم عرض کردم: به نظر من، آقای محققی شایستگی این کار را دارد. ایشان استاد دانشگاه بود و مرد بسیار روشن و آشنا به علوم روز و متدین. علاوه بسیار خوش قیافه و خوش بیان بود. در تهران سکونت داشت وگاه به قم می‌آمد و برای طلبه‌ها درس هیئت می‌گفت.از قبل با هم ارتباطی داشتیم، به تهران رفتم و مسئله را با آقای محققی در میان گذاشتم. خلاصه ایشان را راضی کردم برای رفتن به آلمان.مرحوم پدرم نتیجه را به آقای بروجردی گفتند. ایشان هم خوشحال شدند و فرمودند: من باید آقای محققی را ببینم. آقای محققی خدمت ایشان آمدند و پس از توصیه‌های ایشان، روانه هامبورگ شدند و بسیار هم موفق بودند. مسجد هامبورگ به دستور آیت‌الله بروجردی و به دست ایشان تاسیس شد و هم اکنون از مراکز مهم اسلامی است.»

حوادث تعزیه های زمان قاجار ۳
هزار توی تاریخ . روایت ۱۷
دو حادثه شنیدنی از حوادث تعزیه آن روز ، یکی کشته شدن حارث با گلوله مردی کرد است که جریان آن از این قرار است :
در تکیه صاحب دیوان در یکی از روزها تعزیه مسلم بود . مسلم به امر ابن زیاد کشته شد و دوطفل یتیم او به خانه زنی از شیعیان پناه بردند .اتفاقا شوهر این زن که اسمش حارث بود در دستگاه ابن زیاد خدمت می کرد و ابن زیاد از وی و دیگران سر طفلان مسلم را تقاضا می کرد . حارث نصف شب به خانه آمد و دو طفل را پیدا کرد .اول زن را کشت بعد سر دو طفل را برید که برای ابن زیاد ببرد .
مرد کرد جوان که این منظره را دید از خود بی خود شد و آن را حقیقت پنداشت و برای این که انتقام دو طفل مسلم را بکشد ، قدم به جلو گذاشت و با تپانچه حارث را از پا درآورد . مرحوم صاحب دیوان و بقیه پول خون تعزیه خوان را که حارث شده بود به ورثه اش دادند و قاتل کرد هم را که تحت تاثیر احساسات مذهبی واقع شده بود تبرئه و آزاد گشت .
واقعه دیگری هم در تکیه دولت اتفاق افتاد . به این ترتیب که جز لوازم تعزیه یکی هم منجنیق جبرئیل بود .
منجنیق جبرئیل از صندوق محکمی تشکیل می یافت که با قرقره های آهنین روی دو سیم مفتول فلزی قرار داشت .
مفتول ها را با میخ طویله محکم به زمین تکیه و بالای بام وصل کرده بودند .
چند فراش قوی بنیه روی بام و پایین تکیه مواظب منجنیق بودند و آن را با زنجیر بالا و پایین می کشیدند .
جبرئیل لباسی می پوشید که تمامش پر دوخته بود .بر سرش هم کلاه پر دار می گذاشت و روی صورتش یک توری پردار می انداخت و توی منجنیق می نشست و در مواقع لازم از آسمان یعنی از بالای بام فرود می آمد و فراش ها او را با زنجیر بالا و پایین می آوردند .
روزی تعزیه اسماعیل قربانی و شهادت حضرت علی اکبر بود . ابراهیم می خواست سر اسماعیل را ببرد . جبرئیل یک گوسفند بزرگ در بغل گرفت و با منجنیق از بام به زیر آمد اما مفتول ها و قرقره ها که فقط طاقت جبرئیل را داشتند سنگینی گوسفند را طاقت نیاوردند . میخ طویله کنده شد و مفتول ها و قرقره ها از هم گسیخت . جبرئیل و گوسفند از وسط زمین و آسمان روی سر مردم پرتاب شد . در نتیجه تلفاتی وارد آمد .

نویسنده : علی جواهر کلام .
خواندنی ها . سال ۱۳۳۴ شمسی