آدرس جدید litera999@

سلام؛ بله همینطور است. نخستین حملۀ چنگیزخان مغول به بخش شرقی ایران در رجب سال 616 ق رخ داد که با سپاهی دویست هزار نفری به شهر مرزی اُترار (نام قدیم فاریاب) حمله کرد، و از آن پس غارت ایران شروع شد تا آنکه در سال 656 ق، نوۀ چنگیز؛ یعنی هولاکو، بغداد را فتح نمود. در تصویرسازی های نقاشان آن دوره و پس از آن، نقاشی های فراوانی داریم که شبیه چهره های آسیای شرقی (مغولان) طراحی شده اند. حتی طرح های برجای مانده از صورت های فلکی نیز در نسخه های خطیِ آن دوره، گاه به همین سبک طراحی شده اند.

تاریخ سیستان: از آمدن تازیان تا برآمدن دولت صفاریان
نویسنده: ادموند کلیفورد باسورث
مترجم: حسن انوشه
در این اثر جغرافیاى سیاسى سیستان از پیش از اسلام تا زمان صفاریان مورد بحث قرار گرفته است و از منابع ارزشمند در این موضوع به شمار مى‌رود. کتاب از یک پیش‌گفتار و پنج بخش تشکیل شده است. مطالب بخش‌ها را به ترتیب اوضاع سیستان پیش از اسلام، در زمان فتح سیستان بدست اعراب، در دوره امویان و عباسیان و در آخر نیز در زمان افول عباسیان و جانشینى یعقوب لیث تشکیل مى‌دهد:
سیستان نام خود را از سکاها، مردمى از گروه اقوام هند و اروپایى گرفته که در ادامه این بخش به شرح حال این اقوام تا زمان حکومت ساسانیان پرداخته شده است. نویسنده براى بررسى جامع‌تر پاره‌اى موضوعاتى که در این جا از آنها سخن رفته، خواننده را به مجموعه گزارش‌ها و یادداشت‌هاى مرکز مطالعات و بررسى‌هاى باستانشناسى در آسیا ارجاع مى‌دهد...

@litera9
جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی عنوان کتابی است که به موضوع جغرافیای تاریخی سرزمین‌های بین‌النهرین، ایران و آسیای مرکزی از زمان حمله اعراب تا دودمان تیمور می‌پردازد. نویسنده کتاب گای لو استرنج بریتانیایی و مترجم آن به فارسی محمود عرفان است.
«محمود عرفان شيرازى» روزنامه‌نگار و مترجم در سال 1279ش در شيراز به دنيا آمد. خدمات ادارى خود را در زادگاهش شروع كرد و تا سال 1338ق در شيراز به سربرد و در همان سال، چهار شماره از مجله‌ى «خاور» را منتشر كرد. پس از آن به تهران آمد و در وزارت دادگسترى به خدمت مشغول شد و چند سالى نيز در دادگسترى اصفهان كار مى‌كرد. سپس به تهران بازگشت و در سال 1341ق روزنامه‌ى «آسمان» را منتشر كرد. وى از اعضاى عالى رتبه‌ى وزارت دادگسترى بود. ایشان در سال 1355 ش چشم از جهان بربستند.

@litera9
تاریخ ترکان قبل از اسلام
فاروق سومر قروسه کامران کورون
ترجمه: ج_جعفرزاده
تاریخ اقوام ترک آسیای شرقی و آسیای میانه و تاریخ خاورمیانه و عوما تاریخ ایران و آذربایجان چنان بهم عجین شده اند که مطالعه جداگانه آنها از هم غیر ممکن است اقوامی که در تشکیل امپراتوری هونهای آسیا و امپراتوری ترکان آسمانی ، حکومت های خزر، بلغار ، اویغور و …. نقش داشتند همان هایی هستند که حکومتهای بزرگ غزنویان، سامانیان ، سلجوقیان ، ایلخانیان ، افشار، صفوی و غیره را تشکیل دادند. بعبارت دیگر، بیان این نکنه لازم است که تاریخ کشورهایی مثل ایران، ترکیه، افغانستان، هند، مصر و سوریه عموما در کل تاریخ قبل و بعد از اسلام بویژه در دوره اسلامی بدون در نظر گرفتن اقوام و طوایف ترک ممکن نیست. در کشورهایی مثل ایران و ممالک همجوار در ۱۴۰۰ سال گذشته حتی یکسال خاص را را نمی توان یافت.

@litera9
هارولد کورلندر (۱۸ سپتامبر ۱۹۰۸ - ۱۵ مارس ۱۹۹۶) یک رمان نویس آمریکایی، و انسان شناس و متخصص در مطالعه زندگی هائیتی است.
وی نویسنده بیش از ۳۵ کتاب و نمایشنامه و مقالات متعدد علمی و متخصص در مطالعه فرهنگ آفریقایی، کارائیب، آفریقایی آمریکایی و بومیان آمریکایی است. او علاقه خاصی به ادبیات شفاهی، فرقه ها و ارتباطات فرهنگی آفریقایی ـ آمریکایی با آفریقا داشت.

آثار ترجمه شده:
۱- افسانه‌های حیله‌گری
۲-سوار بر خورشید: گلچینی از قصه‌های قومی و داستان‌هایی از ملل متحد: آسیای جنوبی و شرقی
۳- همراه آفتاب

منشا جغرافیایی زبان فارسی(دری) و نقش سلجوقیان ترک در انتشار آن در ایران:

"اختصاصات زبان فارسی در قرنهای پنجم تا هفتم: زبان فارسی در دوره سامانیان و غزنویان غالبا در خراسان مورد تکلم واقع میشد و اصلا لهجه فارسی دری لهجه مردم شرق ایران بود اما در دوره ای که مورد مطالعه ماست بر اثر فتوحات سلجوقیان و سلسله های دیگر و توسعه قلمرو حکومت ایران، زبان فارسی از خطه محدود شرق خارج شد و در آذربایجان وعراق یعنی قسمتهای غربی و مرکزی و جنوبی ایران رواج یافت و همچنین در قسمت مهمی از قاره آسیا منتشر شد. از اختصات دیگر زبان فارسی در این روزگاران ، نفوذ زبان و اصطلاحات ترکی در زبان فارسی بود..."
منبع: کتاب تاریخ ادبیات و تحول اندیشه در زبان فارسی_ دکتر نادر وزین پور. صص 42_41

گفتنی است مورخان معاصر ایرانی معمولا بر روی موضوع انتشار زبان ترکی توسط سلجوقیان در ایران و آسیای صغیر مانور زیادی میدهند ولی درباره منشا جغرافیایی فارسی و انتشار جغرافیایی تدریجی آن توسط سلجوقیان سیاست سکوت و انکار را در پیش میگیرند.

@Turkkitabxanasi

قاجار در گذر تصویر
نگارش متن و تحقیق : فرشاد فرشباف ابریشمی
آرشیو تصاویر : محمدعلی جدید الاسلام

شعر محتشم کاشانی در وصف حماسۀ عاشورا/ محراب مسجد شاه عباس/ شهر دربند/ داغستانِ روسیه.

به نظر میرسد با توجه به گستردگی استفاده از شعر محتشم کاشانی درصورتهای مختلف و در نقاط مختلف جهان همچون کشورهای آسیای شرقی، شبه قاره، آسیای میانه، قفقاز و آفریقا، همچنین توسط افراد مسلمان و غیر مسلمان؛ این شعر، پرکاربردترین متن فارسی است که در جهان استفاده شده است.

مرتضی رضوانفر
پژوهشگاه میراث فرهنگی

دانشمندان آلمانی نسخه ای خطی از کتاب های ابن سینا، دانشمند ایرانی را کشف کرده اند که نشان می دهد، وی در سال 1006 میلادی، یک ابرنواختر (supernova) را رصد کرده بود.

ابن سینا در این یادداشت، گزارشی از مشاهدات خود درباره یک ابرنواختر را ارایه کرده است.

به گفته دانشمندان آلمانی، بوعلی سینا در یادداشت هایش، شکل و حتی مسیر حرکت این ابرنواختر را به دقت شرح داده است.

در بخشی از گزارش ابن سینا آمده است: (این ابرنواختر) در آغاز به تیرگی و سبزی می گرایید، اما سپس شراره هایی از خود متصاعد کرد و سفید و سفیدتر شد.

گزارش ابن سینا، اطلاعات موجود از همین ابرنواختر را که در همان دوران در یمن، مراکش، چین و ژاپن رصد شده بودند، تکمیل می کند.

دانشمندان پیش از این، گزارش هایی از رصد ابرنواخترها در سال های 1054 (آسیای شرقی و شبه جزیره عرب)، 1181 (آسیای شرقی)، 1572 و 1604 (آسیای شرقی و اروپا) در دست داشته اند.
گزارش دانشمندان آلمانی، در تارنمای دانشگاه کورنل در آمریکا نیز منتشر شده است.

معرفی مسجد ۹۰۰ سالۀ شیرازیها در جزیره زنگبار به مناسبت روز جهانی مسجد.

مسجد کیزیمکازی طبق کتیبه محراب، در سال ۵۰۰ق (بیش از ۹۴۰ سال پیش) ساخته شده است. این نوع طراحی سه پره ای در محراب (بر اساس مشاهده) بعدها در برخی مساجد تانزانیا و کنیا، توسط اقوام شیرازی، بلوچ، شوشتری، کازرونی و عُمانی استفاده شده است از جمله مسجد شوشتریها در زنگبار و یا مسجد بلوچها در کائوله.

پس از مسجد جزیره کیلوا در تانزانیا، مسجد کیزیمکازی قدیمی‌ترین مسجدی است که توسط شیرازیها در آفریقا ساخته شده و هنوز مورد استفاده نمازگزاران قرار میگیرد، همچنین هرساله گردشگران بسیاری از آن دیدن میکنند.

دیوید وایتهاوس (1941- 2013م) باستان شناس بریتانیایی که چند فصل کاوش در ایران و آفریقا داشته است، کتیبه کوفیِ مسجد کیزیمکازی را مشابه کتیبه‌های بندر سیراف در ایران میداند.

مسجد کیزیمکازی تقریبا در نزدیکی روستای ماکوندوچی است که همهٔ اهالی، خود را شیرازی مینامند و مراسم نوروز (نیروزی) را در مرداد ماه و تقریبا همزمان با مراسم نوروز دریایی (صیادی) در ایران برگزار میکنند.

تصاویر بیشتر از این مسجد در کانال کتیبه.

مرتضی رضوانفر
پژوهشگاه میراث فرهنگی

این تصویر مربوط به آفریقا ، میانمار یا کشورهای فقیر و جنگ زده نیست.
این تصویر یکی از هزاران کودک قحطی زده ایرانی در جنگ جهانی اول در زمان قاجار است.
در اين قحطى گسترده كه دليل آن خشكسالى و دخالت و خيانت كشورهايى مانند انگليس بود، نزديك به 40 درصد جمعيت ايران جان باختند!

" یکی از راه ‌های مهار ایرانی‌ها ، مشغول کردن آن‌ها با فقر است ..."
از یادداشت‌های "هربرت چیک"، معاون کنسول بریتانیا در بوشهر در سال‌ های جنگ جهانی اول


🗞 @tarikhe_talkh

معرفی مسجد ۹۰۰ سالۀ شیرازیها در جزیره زنگبار به مناسبت روز جهانی مسجد.

مسجد کیزیمکازی طبق کتیبه محراب، در سال ۵۰۰ق (بیش از ۹۴۰ سال پیش) ساخته شده است. این نوع طراحی سه پره ای در محراب (بر اساس مشاهده) بعدها در برخی مساجد تانزانیا و کنیا، توسط اقوام شیرازی، بلوچ، شوشتری، کازرونی و عُمانی استفاده شده است از جمله مسجد شوشتریها در زنگبار و یا مسجد بلوچها در کائوله.

پس از مسجد جزیره کیلوا در تانزانیا، مسجد کیزیمکازی قدیمی‌ترین مسجدی است که توسط شیرازیها در آفریقا ساخته شده و هنوز مورد استفاده نمازگزاران قرار میگیرد، همچنین هرساله گردشگران بسیاری از آن دیدن میکنند.

دیوید وایتهاوس (1941- 2013م) باستان شناس بریتانیایی که چند فصل کاوش در ایران و آفریقا داشته است، کتیبه کوفیِ مسجد کیزیمکازی را مشابه کتیبه‌های بندر سیراف در ایران میداند.

مسجد کیزیمکازی تقریبا در نزدیکی روستای ماکوندوچی است که همهٔ اهالی، خود را شیرازی مینامند و مراسم نوروز (نیروزی) را در مرداد ماه و تقریبا همزمان با مراسم نوروز دریایی (صیادی) در ایران برگزار میکنند.

تصاویر بیشتر از این مسجد در کانال کتیبه.

مرتضی رضوانفر
پژوهشگاه میراث فرهنگی