دروس قانون ابن سینا طب سنتی ، دانیال شفاء

یکی از احتمالات من هم، خرامان (دهر زان..) است، که شاید با توجه به مصراع دوم که گفته شده(در آمد اندر آن ...) بی ربط نباشد..

آقا جمال، اوّل روایات را آورده و سپس نظریه حکما را. اما این که چطور اینها با هم جمع می شود، چنین توضیح می یابد، که ابرها بر اساس نظریه حکما، در فصول خاصی مانند پاییز و زمستان، شرایط تکوّن باران را دارند. اما جز این دو فصل، مثلا در تابستان که شرایط جوی آماده نیست، نیاز است تا ملائکه وارد میدان شده، ابرها را از جایی به جای دیگر برانند تا در آنجا ها باران بیاید. به عبارت دیگر، اقدام ملائکه برای زدن تازیانه و حرکت دادن ابرها، در زمانی است غیر طبیعی که شرایط برای تکوّن باران فراهم نیست. اما در غیر این موارد، اساس همان نظریه حکما برای شکل گیری ابرها بر اساس فشرده شدن و سردشدن هوا و بازان زایی آنهاست. وی می نویسد: « و ممکن است که ابرهای بهار و تابستانی را طغیان و سرکشی باشد که بی راندن ملائکه از جایی به جایی نروند، بخلاف ابرهای فصول دیگر که ملایم و رام باشند.»
به هر روی، تفصیل این دیدگاه را در نوشته خود آقا جمال که ذیلا آمده، خواهید دید.
از آغاز رساله دو صفحه ای ذیل که آن را به عرض اقدس رسانده، معلوم می شود در پاسخ به پرسش شاه سلطان حسین (م 1137) است، که ما متاسفانه اصل سوال را در اختیار نداریم. در انتها نیز کلمه اختصاری «جم» عنوانی است که آقا جمال در استفتاءات خود از آن استفاده کرده است.

هو
[توجیه حدیثی رعد و برق و باران]
به موقف عرض اقدس می رساند که آنچه در احادیث ما در باب رعد وارد شده، و در حدیثی این است که رعد آواز فرشته ای است که می راند ابر را، مانند مردی که شتران را براند، و فریاد زند که های های.
و در حدیث دیگر این که آن فرشته بزرگتر از مگس است و کوچکتر از زنبور .
و در باب برق واقع شده که آن تازیانه هایی آن فرشتگان که می زنند آنها را بر ابر، و می رانند آن را به سوی موضعی که حق تعالی تقدیر کرد در آن باران، یعنی تازیانه هاست از آتش، چنان که در حدیث دیگر واقع شده.
و در بعضی احادیث نبوی که ظاهر این است که از طرق اهل سنت باشد، این است که ابر سخن گوید بهترین سخن گفتنی، و خنده کند بهترین خنده کردنی. و سخن گفتن آن رعد است و خنده آن برق.
و وجه این که بارش در فصل بهار اکثر با رعد باشد، و در فصول دیگر رعد کم باشد در حدیثی به نظر نرسیده.
و ممکن است به اعتبار این باشد که در فصل بهار باران ضرور باشد. و گاه باشد که بعضی جاها به اعتبار کمی بخار در آن فصل استعداد تکوّن ابر نداشته باشد؛ پس باید که ملائکه موکّل شوند به راندن ابرها از جاهای دیگر به آنجا، پس ابر و رعد در آن فصل بسیار باشد. و در فصل تابستان اکثر اوقات باران در کار نیست، و اگر گاهی به اعتبار و مصلحتی در جایی ضرور شود، و محتاج به نقل ابر از جایی به آنجا بشود، شاید آن هم با رعد باشد. و این است که در آن فصل نیز گاهی اگر بارشی باشد، اکثر با رعد است، و در فصل پاییز و زمستان که به اعتبار کثرت بخار در هر جا استعداد تکوّن ابر در همانجا باشد و در کار نباشد، راندن ابر از جایی دیگر به آنجا، پس به آن اعتبار رعدی نباشد مگر بر سبیل ندرت که آن می تواند بود که به اعتبار نقل به جایی باشد که آن جا در آن فصل نیز استعداد ابر در آنجا نباشد.
و ممکن است که ابرهای بهار و تابستانی را طغیان و سرکشی باشد که بی راندن ملائکه از جایی به جایی نروند، بخلاف ابرهای فصول دیگر که ملایم و رام باشند، و همین که آنها را به راه اندازند، به راه خود بروند و محتاج به راندن و فریادی نباشند و الله تعالی یعلم.

راههاي پيشگيري و كنترل عوارض ناشي از هواي وبايي:

توصيه هاي طـب سـنتي در پيشـگيري از آسـيب ناشـي از هواي وبايي شامل موارد زير است :
1 -اگر سبب فساد هوا اسباب سماوي است ماندن در خانه و جاهايي كه ارتباط كمي با بيرون دارند توصيه شده است.
2 -اگر سبب فساد هوا ارضي است دوري از فضاهاي بسته و مسقف و رفتن به فضاهاي باز و مكانهاي مرتفع بيرون شـهر مطلوب است.
3 -اگر در فساد هوا تركيبـي از عوامـل ارضـي و سـماوي دخيل اند، ماندن در فضاهاي بسته و اصلاح هوا توصيه گرديده است.

مصلحات هوا:
ديدگاه طب سنتي براي پيشـگيري از ابـتلا بـه بيمـاري در هواي وبايي اصلاح هواي فضاهاي كوچك از راه خشك كردن هوا و خوشبو كردن آن بوده است. براي اين منظور از دود دادن يا پراكنـدن برخـي گياهـان اسـتفاده شـده اسـت.
جدول 1 گياهاني را نمايش ميدهد كه از دود دادنشان بـراي اصلاح هـوا اسـتفاده مـيشـود. غلظـت دود در فضـا بايـد بـه اندازها ي باشد كه سبب ايجاد مشكل و ناراحتي در تنفس نشود.
براي پاكسازي سطوح مانند در، ديـوار، سـقف، فـرش و حتـي لباسها از تركيب سير و پياز و انگژد (آنغوزه) در سركه محلولي تهيه كرده و آن را به سطوح ميپاشند. همچنين بوئيدن مواد خوشبو مانند كـافور، نيلـوفر، بنفشـه و صـندل در افراد گرم مزاج و مشك و عنبر و لاذن و قرنفل و جوز بـوا در
افراد سرد مزاج توصـيه شـده اسـت. در پيشـامدهاي ضروري كه خروج از خانه اجتناب ناپذير اسـت، تهيـه ماسـك پارچه اي آغشته به سركه پرورده شده بـا سـير و پيـاز پيشـنهاد شده است.

توصيه هاي طب سنتي در هنگام بروز وبا :
- تنقيه بدن با فصد، حجامت، قي، اسهال، ادرار، تعريق
- كاهش رطوبـات بـدن بـا مصـرف مجففـات و غـذاهاي مناسب
- كاهش مصرف غذا و شراب
- پرهيز از جماع، حمام، ورزش سنگين، پرخوري، تخمـه، آشاميدن زياد آب مخصوصاً آب بسيار سرد، گرسـنگي، تـنفس عميق
- پرهيز از خوردن غذاها و ميوه هاي رطب (آبدار) سـريع العفونت مانند غذاهاي حاوي گوشت و روغن زيـاد، شـيريني، ماهي، شير، ماست؛ و در ميوه ها انگور، آلو، شـفتالو، هندوانـه، خربزه، خيار، كدو، و برخي از سبزي ها.
- هرگاه به سبب ضعف قوت، خـوردن گوشـت ضـروري باشد بايد از گوشتهاي بعيد العفونت (گوشتهايي كـه بـه سـبب ماهيت خود ديرتر فاسـد مـيشـوند) ماننـد گوشـت پرنـدگان كوچك با مزاج معتدل مانند جوجه و كبك استفاده شـود. ايـن گوشتها را با مواد ترش مانند سماق، غوره، آب ليمو، سركه يـا آب انار ترش پخته و مصرف نمايند.
- پرهيزازفعاليتهاي بدني سنگين مثل ورزش سنگين وهمچنين پرهيز از بيتحركي ضروري است، زيرا بي تحركـي بـه خـودي خود سبب افزايش رطوبت در بدن مـيشـود. بـه همـين دليـل توصيه شده درخانه در ارجوجه(chair rocking ) نشسته شود.
- اصـلاح آب آشـاميدني بـا جوشـاندن يـا اضـافه كـردن مقداري سركه به آن. در زمان بـروز هـواي وبـايي بايـد از آب جاري به جاي آب چاه و آبهاي راكد استفاده شود.

وبا و طاعون

طاعون واژه اي است كه معمولاً به همـراه وبـا آورده شـده است. طاعون را حكماي طب سنتي بـه ورم عفـوني كشـنده اي اطلاق كرده اند كه ماده بوجودآورنـده بيمـاري بـه دليـل ايجـاد كيفيت سمي در آن، عضو را فاسد كنـد و بـا انتشـار تـدريجي عفونت به خون، باعث مرگ بيمار گردد.
در توصيف اين بيماري ذكر شده است كه ورمـي گـرم بـه رنگهاي سرخ، زرد يا سياه است كـه حـوالي آن تيرگـي ايجـاد ميشود و سـريع الـتعفن اسـت. ممكـن اسـت خـون و زرداب متعفن از آن ترشح كند و كيفيت رديهي او از طريق شرائين بـه سوي قلب برسد و قي و خفقان و غشي حادث شـود و چـون
اين علائم رو به فزوني گذارد به مرگ بيمار بيانجامد.
همچنين به انتقال تنفسي و علائم ريوي آن نيز اشاره شـده است. در منابع سـنتي آمـده اسـت كـه طـاعون در هـواي بـد، سالهايي كه هواي وبايي شيوع مييابد، در مناطقي كـه هـوا در آنها زودتر دچار تعفن ميگردد و نيز در اواخر فصل تابستان و پاييز بيشتر رخ ميدهد. از اينرو برخي مؤلفين طب سـنتي آنـرا برابر وبا و عبارت از مرض واگيري دانسته اند كـه هـوا را تبـاه كرده و از اين طريق مزاجها و بدنها را فاسـد مـيگردانـد.
همچنين آمده است كه طاعون مرضي وبـايي اسـت كـه سـبب بروز آن تجمع بخارات عفوني در هواست و كثـرت تلفـات در بروز آن دخيل است، به شكلي كه آلودگيهاي ناشـي از اجسـاد باعث تعفن هوا، حيوانات، گياهـان و آبهـا و در نهايـت انتقـال بيماري ميشود.

هاله انسان دارای ٣ لایه یا نوع رنگ می باشد:

1- رنگ زمینه که غالبا ثابت می باشد و نشانگر وضعیت روحی روانی و خصوصیات فرد می باشد.
2- رنگ تشعشعی که بر اثر یک فعالیت احساسی یا ذهنی برای لحظه ای نمایان می شود.
3- رنگ های پاتالوزیک که نشانگر بیماریها هستند و با بهبود بیماری این رنگ ها هم از هاله محو می شوند.

هاله نورانی (قسمت دوم)
بنابراین قبل از تفسیر رنگ هاله هر شخص ابتدا باید رنگ زمینه هاله او را با دقت مشخص کرد. البته یادآوری می کنم که هاله غالبا دارای چند رنگ می باشد که باید رنگ غالب و یا ترکیب رنگها را تفسیر کرد. در حالت کلی رنگ ها هرچه از رنگ قرمز (چاکرای اول) به سوی رنگ بنفش (چاکرای هفتم) پیش برویم از خصوصیات فیزیکی و مادی به سوی خصوصیات معنوی حرکت کرده ایم.

هاله چیست؟ هاله میدان انرژی است که از داخل به خارج کلیه موجودات زنده و غیر زنده انتشار پیدا میکند ، هاله‌ای که در اطراف بدن انسان دیده میشود بر اساس احساسات مثبت و منفی دائما در حال تغییر میباشد.
اشیاء غیر زنده کم و بیش دارای یک هاله رنگی ثابت میباشند به این معنی که یک شئ ‌میتواند هاله‌ای چند رنگ داشته باشد و با این وجود الگو رنگ آن تغییری نکند .

همانگونه که گفته شد رنگهای اطراف انسان و دیگر موجودات زنده بسته به هیجانات مثبت و منفی تغییر میکند ؛ هاله از چندین لایه با تراکم های متفاوت تشکیل شده است و بصورت یک پوشش مرتعش رنگی با ضخامت چند پا بصورت گردابی بدور بدن می‌چرخد.

هاله بازتاب لطیف‌تر میدان و الکترو مغناطیسی شما نسبت به بدن اتری میباشد و هر چقدر رشد معنوی فرد بیشتر و از سلامتی در وضعیت بهتری باشد هاله او خالص تر و درخشتان‌تر میباشد.
هر چقدر هاله فرد تیره‌تر و کدرتر باشد از نظر معنوی ، ذهنی و فیزیکی نامتعادل تر بوده و یا بیمار است و سلامتی ، شخصیت و معنویت شما در هاله انعکاس پیدا میکند.

برای دیدن هاله شما نیاز به افزایش حساسیت چشمهایتان و گسترش دامنه ارتعاشات دریافتی به ماوراء نور مرئی را دارید و بخشی از افزایش توانایی دیدن هاله در مهارت و بهبود قدرت دید محیطی میباشد.

لایه ی اول: لایه ی اتری
کالبد اتری (تشکیل شده از اتر که حالتی بین ماده و انرژی است) از خطوط ظریف انرژی تشکیل شده است، مانند یک شبکه ی درخشان از پرتوهای نور سفید – آبی. ساختار شبکه مانند لایه ی اتری در حرکت مداوم است. این لایه تا فاصله حدود 5/0 تا 6 سانتیمتر از کالبد فیزیکی وسعت دارد. رنگ لایه اتری از آبی روشن تا آبی تیره متغییر است. ساختار این لایه با کالبد فیزیکی یکسان بوده، تمام جزئیات آناتومی و ارگانها را در بر می گیرد.

لایه ی دوم: لایه ی عاطفی
لایه ی احساسات، ساختار آن سیال تر از لایه ی اتری است و با کالبد فیزیکی یکسان نیست. این لایه به صورت ابرهایی رنگین، از جنسی ظریف با حرکت سیال و مداوم، دیده می شود، که نشان دهنده ی طیف کامل عواطف ما است. فاصله ی حاشیه ی این لایه از کالبد فیزیکی 5/2 تا 5/7 سانتیمتر است.

لایه ی سوم: لایه ی ذهنی
جنسی ظریفتر از کالبد عاطفی دارد. این لایه به صورت نوری به رنگ زرد روشن که اطراف سر و شانه می تابد و اطراف کل بدن وسعت پیدا می کند، دیده می شود. حاشیه این لایه 5/7 تا 20 سانتیمتر از کالبد فیزیکی فاصله دارد. کالبد ذهنی، یک کالبد ساختاری نیز هست. این کالبد حاوی ساختار اندیشه های ما است… شکلهای افکار در این لایه قابل مشاهده اند.

لایه ی چهارم: لایه ی اثیری
کالبد اثیری فاقد شکل ثابت است و از ابرهایی از رنگ تشکیل شده است. وسعت آن تا فاصله ی حدود 15 تا 30 سانتیمتر از کالبد فیزیکی است. این کالبد ما را با بعدهای بالاتری از واقعیت ارتباط می دهد. این سطح، راه ورودی سطح اختری است.

لایه ی پنجم: لایه ی کلیشه ای اتری
این لایه حاوی طرح کلیشه ای تمام اشکال موجود در سطح فیزیکی است. این لایه الگوی کاملی برای لایه اتری است. وسعت آن تا فاصله 45 تا 60 سانتیمتر از کالبد فیزیکی است. این سطحی است که صوت تبدیل به ماده می شود. لایه ی کلیشه ای اتری هاله، فضایی خالی یا منفی ایجاد می کند، که منشأ ساختار شبکه ای است که کالبد فیزیکی در آن رشد می کند.

لایه ی ششم: لایه ی آسمانی
سطح ششم، کالبد آسمانی نام دارد. وسعت آن حدود 60 تا 105 سانتیمتر از جسم فیزیکی است. در این سطح است که ما وجد و شعف معنوی را تجربه می کنیم. از طریق کالبد آسمانی است که ما عشق بی قید و شرط را می آموزیم. کالبد آسمانی به صورت نوری دیده می شود که از رنگهای روشن و ملایم تشکیل شده است و درخشش زیبایی دارد. این نور، درخشش طلایی – نقره ای و کیفیت رنگ به رنگ شونده دارد.

لایه ی هفتم: لایه ی کلیشه ای کتری کالبد علی
کالبد کتری حدود 75 تا 105 سانتیمتر از کالبد فیزیکی وسعت دارد، و در برگیرنده همه کالبدهای هاله ای همراه با کالبد فیزیکی است.

از موارد تغييرات غير طبيعي مضاد با طبيعت، بحث هـواي وبايي است. كلمه «وبا» در فرهنگ امروز ايران به اسهال و ساير علائم ناشي از عفونت با باكتري ويبريو كلرا اطلاق ميشود. در كشورهاي عربي زبان «وبا» مفهوم متفاوتي دارد و معادل اپيدمي به كار ميرود ولي بـراي اسـهال ناشـي از ويبريـو كلـرااز واژه «كوليرا» استفاده ميكنند.
در طب سنتي نيـز واژه «وبـا» و هواي وبايي مفهومي گسترده تر از يك بيماري دارد. «وبـا» در طب سنتي عبارت است از: تعفن و فسادي كه عـارض جـوهر هوا شود و از كيفيت اصليه خود متحرك گردد خواه از اسـباب سماويه باشد و ياارضيه و يـا هـر دو؛ و بـه ابـدان رسـد و بـه استنشاق آن از راه دهان و بيني و مسام و شرائين به قلب رسـد و روح آن را فاسد گرداند و از آن به دماغ و كبد رسد و ارواح آن هر دو را نيز فاسد سازد و موجب افناي آنها و هلاك شـود.
با توجه به اين تعريف، به نظـر مـيرسـد ايـن مفهـوم بـا آلودگي هوا و برخي بيماريهـاي همـه گيـر مـرتبط باشـد. ايـن مطالعه تلاش مينمايد ضمن تشريح هواي وبايي و مقايسـه آن با مطالعات جديد، راههاي مقابله با آن را بـر اسـاس اصـول و مباني طب سنتي ايران توصيف نمايد.

هواي وبايي در طب سنتي

اسباب بروز هواي وبايي:
اطباي سنتي علت مستعد شدن جوهر هوا براي عفونـت را اختلاط ابخره (بخار هـا) و ادخنـه (دودهـا) بـا هـوا و خـارج ساختن جوهر آن از حالت بسيط مـيدانـد.
اسـباب بـروز «وبا» و عفونت در جوهر هوا از نگاه طب سنتي به شـرح زيـر است :

1 -آلودگي محيطي به سبب ريختن زبالـه، ادرار، مـدفوع و مردار حيوانات در كوچه هاي شهر
2 -مرگ و مير تعداد زيادي انسان كه به علت شدت حادثه امكان دفن يا سوزاندن آنها ميسر نشود.
3 -وجــود آب راكــد در اطــراف شــهر كــه اطــراف آن را درختان زياد گرفته باشـند و از آن آب راكـد، بخـارات مـتعفن غليظ منفصل گردد كه توسط باد به جاهاي ديگر منتقل شود.
4 -به سبب حرارت يا برودتي كه از حالـت طبيعـي خـود تجاوز كرده باشد در هوا كيفيت غير طبيعي حادث شود.
5 -به سبب آفات ارضيه مانند وزش باد وبايي جنـوبي بـر معادن گوگرد كه در هوا ايجاد سخونت (گرمي) كند يا بخارات متعفن سمي كه از زمين خارج ميشوند و سبب فساد هوا و وبا ميگردند.
6 -به سبب اسباب سماويه و بعضي تغييرات فلكـي ماننـد اجتماع كواكب و اتصالات مختلف آنها
7 -ارباب فرنگ در رساله وبائيه خود مينويسند كـه وقتـي مگس بر مرده متعفن و قي ها و اسهالهاي وبايي بنشيند و از آنهـا تغذيه كند و سپس بر طعام بنشيند قدري از آن مواد فاسد كه به بدن مگس چسبيده در غذا به هم آميزد و پس از تناول اين غذا در جسم سميت اثر كند (وباي امروزي)
بدترين نوع وبا، وبايي است كه چنـد سـبب بـا هـم آن را ايجاد كرده باشد.

نشانه هاي بروز هواي وبايي:

مشخصات هواي وبايي در متون طـب سـنتي چنـين آمـده است :
1 -استنشاق و تنفس هوا براي مردم خوشـايند نباشـد و از آن متأذي شوند.
2 -هنگامي كه از
جاي بلند به هوا بنگرند آن را گردآلود و دودناك و غليظ تيره مشاهده كنند.
3 -در هواي وبايي حيوانات ذكي الحس مثـل لـك لـك و هدهد و پرستو هر چند كه تخم گذاشته باشـند تخمهـا را رهـا كرده و از ناحيه آلوده بـه امـاكن دور كـه هـواي طيـب دارنـد بكوچند.
4 -موجوداتي كه تكون آنها از فساد اسـت ماننـد مگـس و وزغ و حشرات و هوام بسيار شوند.
5 -حيواناتي كه زير زمين لانه ميكنند مانند موش و مـار و روباه و هزارپا و گژدم از سوراخهاي خود برآيند و ديگر به آنها برنگردند و اگر از آن خارج نشوند در همان سوراخ بميرند.
6 -فصلها از وضع طبيعي خود خارج شوند مثلاً در بـلادي كه بهار آن معتدل الهوا است و باران در آن نمي بارد هـوا گـرم يا سرد شود و باران بسيار ببارد.
7 -ميزان توليدات كشاورزي كاهش يابد يا زيان عظيمي به آنها برسد.

عوامل جغرافيايي موثر در بروز هواي وبايي:
عوامل جغرافيايي از چند طريق در ايجاد هواي وبايي نقش بازي ميكنند:
1 .اينكه وجود رطوبت در هوا از عوامل اصلي بروز فسـاد در جوهر هوا و پيدايش هواي وبايي است. بنـابراين شـهرهاي كنار دريا كه هواي مرطـوبي دارنـد مسـتعد شـيوع بيماريهـاي وبــايي بــوده و اصــطلاحاً شــهرهاي «بيمــارينــاك» ناميــده ميشده اند.
2 .محل قرارگيري كوههاي اطراف شهر و به تبع آن جهـت وزش بادها نيز نقش مهمي در بروز بيماريهاي وبايي دارنـد. از نگاه طب سنتي، باد جنوبي با مزاج گرم و تر، بادي زيانبخـش است كه سبب تشديد بيماريهاي عفوني، سل و ضعف هاضـمه شده و براي كساني كه سـرفه هـاي گـرم دارنـد مضـر اسـت.
شهرهايي كه سمت شمالشان بـا كـوه مسـدود شـده باشـد در معرض وزش و احتباس بادهاي جنوبي خواهند بود. مزاج ايـن شهرها گرم و بروز هـواي وبـايي در آنهـا زيـاد خواهـد بـود.
شهرهايي كه سـمت شمالشـان بـاز باشـد در معـرض بادهـاي شـمالي انـد. مـزاج ايـن شـهرها سـرد و خشـك و مردمانشـان تندرستند. وجود كوه در مشـرق يـا مغـرب شـهرها زيـان چنداني نخواهد داشت.

افراد در معرض خطر:
افرادي كه زياد جماع ميكنند، زياد به حمام ميروند، بـدن متخلخل با منافذ وسيع دارند، ضـعيفند و بدنشـان دچـار امـتلا است بيشتر از سايرين از وبا صدمه ميبينند.

منبع این قسمت:
کتاب هدایة المتعلمین فی الطب
Akhvyny heaters, Rabi al-Ahmad: Hdayh Almtlmyn Altb Fi. The second edition, published by University of Mashhad, Mashhad, pp. 152, 763-762, 1372.

وبا و طاعون

طاعون واژه اي است كه معمولاً به همـراه وبـا آورده شـده است. طاعون را حكماي طب سنتي بـه ورم عفـوني كشـنده اي اطلاق كرده اند كه ماده بوجودآورنـده بيمـاري بـه دليـل ايجـاد كيفيت سمي در آن، عضو را فاسد كنـد و بـا انتشـار تـدريجي عفونت به خون، باعث مرگ بيمار گردد.
در توصيف اين بيماري ذكر شده است كه ورمـي گـرم بـه رنگهاي سرخ، زرد يا سياه است كـه حـوالي آن تيرگـي ايجـاد ميشود و سـريع الـتعفن اسـت. ممكـن اسـت خـون و زرداب متعفن از آن ترشح كند و كيفيت رديهي او از طريق شرائين بـه سوي قلب برسد و قي و خفقان و غشي حادث شـود و چـون
اين علائم رو به فزوني گذارد به مرگ بيمار بيانجامد.
همچنين به انتقال تنفسي و علائم ريوي آن نيز اشاره شـده است. در منابع سـنتي آمـده اسـت كـه طـاعون در هـواي بـد، سالهايي كه هواي وبايي شيوع مييابد، در مناطقي كـه هـوا در آنها زودتر دچار تعفن ميگردد و نيز در اواخر فصل تابستان و پاييز بيشتر رخ ميدهد. از اينرو برخي مؤلفين طب سـنتي آنـرا برابر وبا و عبارت از مرض واگيري دانسته اند كـه هـوا را تبـاه كرده و از اين طريق مزاجها و بدنها را فاسـد مـيگردانـد.
همچنين آمده است كه طاعون مرضي وبـايي اسـت كـه سـبب بروز آن تجمع بخارات عفوني در هواست و كثـرت تلفـات در بروز آن دخيل است، به شكلي كه آلودگيهاي ناشـي از اجسـاد باعث تعفن هوا، حيوانات، گياهـان و آبهـا و در نهايـت انتقـال بيماري ميشود.

راههاي پيشگيري و كنترل عوارض ناشي از هواي وبايي:

توصيه هاي طـب سـنتي در پيشـگيري از آسـيب ناشـي از هواي وبايي شامل موارد زير است :
1 -اگر سبب فساد هوا اسباب سماوي است ماندن در خانه و جاهايي كه ارتباط كمي با بيرون دارند توصيه شده است.
2 -اگر سبب فساد هوا ارضي است دوري از فضاهاي بسته و مسقف و رفتن به فضاهاي باز و مكانهاي مرتفع بيرون شـهر مطلوب است.
3 -اگر در فساد هوا تركيبـي از عوامـل ارضـي و سـماوي دخيل اند، ماندن در فضاهاي بسته و اصلاح هوا توصيه گرديده است.

مصلحات هوا:
ديدگاه طب سنتي براي پيشـگيري از ابـتلا بـه بيمـاري در هواي وبايي اصلاح هواي فضاهاي كوچك از راه خشك كردن هوا و خوشبو كردن آن بوده است. براي اين منظور از دود دادن يا پراكنـدن برخـي گياهـان اسـتفاده شـده اسـت.
جدول 1 گياهاني را نمايش ميدهد كه از دود دادنشان بـراي اصلاح هـوا اسـتفاده مـيشـود. غلظـت دود در فضـا بايـد بـه اندازها ي باشد كه سبب ايجاد مشكل و ناراحتي در تنفس نشود.
براي پاكسازي سطوح مانند در، ديـوار، سـقف، فـرش و حتـي لباسها از تركيب سير و پياز و انگژد (آنغوزه) در سركه محلولي تهيه كرده و آن را به سطوح ميپاشند. همچنين بوئيدن مواد خوشبو مانند كـافور، نيلـوفر، بنفشـه و صـندل در افراد گرم مزاج و مشك و عنبر و لاذن و قرنفل و جوز بـوا در
افراد سرد مزاج توصـيه شـده اسـت. در پيشـامدهاي ضروري كه خروج از خانه اجتناب ناپذير اسـت، تهيـه ماسـك پارچه اي آغشته به سركه پرورده شده بـا سـير و پيـاز پيشـنهاد شده است.

توصيه هاي طب سنتي در هنگام بروز وبا :
- تنقيه بدن با فصد، حجامت، قي، اسهال، ادرار، تعريق
- كاهش رطوبـات بـدن بـا مصـرف مجففـات و غـذاهاي مناسب
- كاهش مصرف غذا و شراب
- پرهيز از جماع، حمام، ورزش سنگين، پرخوري، تخمـه، آشاميدن زياد آب مخصوصاً آب بسيار سرد، گرسـنگي، تـنفس عميق
- پرهيز از خوردن غذاها و ميوه هاي رطب (آبدار) سـريع العفونت مانند غذاهاي حاوي گوشت و روغن زيـاد، شـيريني، ماهي، شير، ماست؛ و در ميوه ها انگور، آلو، شـفتالو، هندوانـه، خربزه، خيار، كدو، و برخي از سبزي ها.
- هرگاه به سبب ضعف قوت، خـوردن گوشـت ضـروري باشد بايد از گوشتهاي بعيد العفونت (گوشتهايي كـه بـه سـبب ماهيت خود ديرتر فاسـد مـيشـوند) ماننـد گوشـت پرنـدگان كوچك با مزاج معتدل مانند جوجه و كبك استفاده شـود. ايـن گوشتها را با مواد ترش مانند سماق، غوره، آب ليمو، سركه يـا آب انار ترش پخته و مصرف نمايند.
- پرهيزازفعاليتهاي بدني سنگين مثل ورزش سنگين وهمچنين پرهيز از بيتحركي ضروري است، زيرا بي تحركـي بـه خـودي خود سبب افزايش رطوبت در بدن مـيشـود. بـه همـين دليـل توصيه شده درخانه در ارجوجه(chair rocking ) نشسته شود.
- اصـلاح آب آشـاميدني بـا جوشـاندن يـا اضـافه كـردن مقداري سركه به آن. در زمان بـروز هـواي وبـايي بايـد از آب جاري به جاي آب چاه و آبهاي راكد استفاده شود.

با سلام و درود

به نظر خط نسخه واضح تر از آن است که به ظنّ وارد شویم، کلمه یا (بطنج) یا (بطبخ)
فقط حال باید به دنبال معنیی که نویسنده از این کلمه اراده کرده فکر کنیم، و در معنی آن بحث کنیم


با عرض ارادت به همه سروران، سوءتفاهمی پیش نیاید این جانب علما و رتبتا کم تر از آنم که تذکر بدهم ان شاالله پیام را بی ادبی تلقی نکنید

در هر حال این نظر بنده است، و شاید درست نباشد