درباره انتساب تصحیح اعتقادات الامامیه به شیخ مفید
در اینکه تصحیح اعتقادات الامامیه که در حقیقت ردیه ای بر اعتقادات شیخ صدوق است تألیفی اصیل از شیخ مفید است هیچ تردیدی وجود ندارد. با این وجود عنوانی که در فهرست آثار شیخ مفید به این کتاب داده شده بوده به صورت كتاب جوابات أبي جعفر القمي ضبط شده و درست آن هم همین است (جوابات به معنی ردیه هم به کار می رود. یعنی پاسخ دادن به معنای اعم آن و نه صرفا پاسخ دادن به پرسش کسی. به طور نمونه من احتمال می دهم جوابات نوبختی نسبت به ابن قبه که نجاشی از آن یاد کرده از این قبیل بوده و در واقع ردیه ای بوده از نوبختی بر ابن قبه نه اینکه ابن قبه از نوبختی پرسش هایی کرده و طالب پاسخ بوده باشد). در خود متن کتاب تصحیح الاعتقادات هم همه جا اقوال شیخ صدوق با عنوان گفته های ابو جعفر ذکر شده و در مقام پاسخ هم شیخ مفید در بسیاری مواقع از شیخ صدوق با همین تعبیر ابو جعفر یاد کرده. در بغداد شیخ صدوق را در زمان شیخ مفید با عنوان محدثی از قم می شناخته اند و این به دلیل شهرت پدر او به قمی بودن و اصل و منشأ شیخ صدوق بود که از قم بوده است.
نکته ای که اینجا باید اضافه کنم این است که این کتاب در واقع اثر مستقلی از شیخ مفید نیست (و بنابراین نامگذاری کتاب هم از سوی خود شیخ مفید صورت نگرفته) و مانا که به صورت حاشیه هایی بوده که شیخ بر نسخه ای از کتاب اعتقادات شیخ صدوق نگاشته بوده و بعدا شکل مدون یافته است. به همین دلیل هم کتاب خطبه و مقدمه ای ندارد. بعدا وقتی خواسته اند این حاشیه های مدون شده را با عنوانی بخوانند آن را به دلیل اینکه در آن اقوال شیخ صدوق با عنوان ابو جعفر در سرتاسر کتاب مورد حاشیه و رد قرار گرفته جوابات ابی جعفر القمی خوانده اند.
در اینکه تصحیح اعتقادات الامامیه که در حقیقت ردیه ای بر اعتقادات شیخ صدوق است تألیفی اصیل از شیخ مفید است هیچ تردیدی وجود ندارد. با این وجود عنوانی که در فهرست آثار شیخ مفید به این کتاب داده شده بوده به صورت كتاب جوابات أبي جعفر القمي ضبط شده و درست آن هم همین است (جوابات به معنی ردیه هم به کار می رود. یعنی پاسخ دادن به معنای اعم آن و نه صرفا پاسخ دادن به پرسش کسی. به طور نمونه من احتمال می دهم جوابات نوبختی نسبت به ابن قبه که نجاشی از آن یاد کرده از این قبیل بوده و در واقع ردیه ای بوده از نوبختی بر ابن قبه نه اینکه ابن قبه از نوبختی پرسش هایی کرده و طالب پاسخ بوده باشد). در خود متن کتاب تصحیح الاعتقادات هم همه جا اقوال شیخ صدوق با عنوان گفته های ابو جعفر ذکر شده و در مقام پاسخ هم شیخ مفید در بسیاری مواقع از شیخ صدوق با همین تعبیر ابو جعفر یاد کرده. در بغداد شیخ صدوق را در زمان شیخ مفید با عنوان محدثی از قم می شناخته اند و این به دلیل شهرت پدر او به قمی بودن و اصل و منشأ شیخ صدوق بود که از قم بوده است.
نکته ای که اینجا باید اضافه کنم این است که این کتاب در واقع اثر مستقلی از شیخ مفید نیست (و بنابراین نامگذاری کتاب هم از سوی خود شیخ مفید صورت نگرفته) و مانا که به صورت حاشیه هایی بوده که شیخ بر نسخه ای از کتاب اعتقادات شیخ صدوق نگاشته بوده و بعدا شکل مدون یافته است. به همین دلیل هم کتاب خطبه و مقدمه ای ندارد. بعدا وقتی خواسته اند این حاشیه های مدون شده را با عنوانی بخوانند آن را به دلیل اینکه در آن اقوال شیخ صدوق با عنوان ابو جعفر در سرتاسر کتاب مورد حاشیه و رد قرار گرفته جوابات ابی جعفر القمی خوانده اند.
