یادداشت های حسن انصاری

خادمان نسخه های خطی و ميراث خطی ايران (2)

استاد مصطفی درایتی با مجموعه های مختلفی که تحت عناوين دنا و فنخا و فهرستگان نسخه های خطی عراق تاکنون در ده ها مجلد منتشر کرده خدمتی ماندگار و عظیم به میراث خطی ایرانی و اسلامی کرده است. آنچه با همت این استاد کوشا انجام گرفت آزوی ديرينه پيشکسوتان این رشته بود. من خود شاهد بودم که مرحوم محقق طباطبایی و شادروان دانش پژوه بارها و بارها ضرورت انجام مشابه چنين کارهایی را در جلسات مختلف مطرح می کردند. یکبار هم خاطرم هست در دانشکده الهیات جلسه ای با شرکت بسیاری از کتابشناسان وقت و از جمله این دو استاد و شادروان استاد ایرج افشار و دکتر محمد شیروانی و همچنین استاد دکتر محمد باقر حجتی و خیلی دیگر تشکیل شد تا برنامه ای برای فهرستگانی یکپارچه برای نسخه های خطی ایران فراهم آيد. آقای بجنوردی هم چند سال پروژه ای مشابه داشت که متأسفانه به دليل عدم تأمين بودجه لازم تعطيل شد با اينکه برنامه ای بسيار دقيق و منظم برای تنظيم فهرس الفهارسی از نسخه های خطی اسلامی در دنيا بود. باری هر چه هست آنچه امروز با تلاش استاد مصطفی درايتی تحت عناوين بالا تنظيم و منتشر شده حقيقتا مايه آبروی ايران است. من همواره از اين چند کتاب در نوشته های خود بهره برده ام و به همین جهت لازم می دانم اينجا به عنوان وظیفه از ايشان کمال تشکر و سپاسگذاری را ابراز دارم. خداوند ايشان را برای تکميل پروژه های علمی خود در اين زمينه مؤفق بدارد.

مؤسسه کتاب شناسی شیعه

مؤسسه کتاب شناسی شیعه که زير نظر دانشمند محقق دقيق النظر جناب آقای رضا مختاری کار می کند در اين چند سال که از تأسيس آن می گذرد کارهای مهمی منتشر کرده و يا در دست انتشار دارد. علاوه بر پروژه بزرگ تصحيح و باز نشر کتاب اعيان الشيعة و پروژه مهم گردآوری متون اجازات علمی شيعه، سری کتاب هایی که درباره معرفی عالمان طراز اول شيعی تاکنون منتشر کرده بسيار مفيدند و من تاکنون چندين مجلد از آنها را با دقت خوانده ام. متأسفانه همه آنها را کتابخانه دانشگاه ما ندارد اما آنچه تاکنون ديده ام بسيار خوب و قابل استفاده است. تصحيح متن های مختلفی همانند الدرجات الرفيعة و تأسيس الشيعه و چند متن اجازات و تراجم نگاری هم که تاکنون منتشر کرده اند بسيار خوب و از لحاظ چاپ و کيفيت آن عالی است. به ويژه آنهایی که با تعليقات علامه سيد عبد الستار حسني است. مجله کتاب شيعه هم بی ترديد بهترين مجله تراث پژوهی در جهان تشيع است. اميدوارم مؤسسه کتاب شناسی شیعه همچنان در اين راه کوشا باشد.

بايد کتابی بسيار خواندنی باشد. مرحوم استاد عبدالستار الحسني از محققين طراز اول دوران معاصر در رشته انساب سادات و تحقيق در حوزه جغرافيای عراق و متون تاريخی و ادبی بود. هر چه از قلم او در اين زمينه ها منتشر شده بی گفتگو مفيد و بسيار دقيق است. رحمة الله عليه.

مهمترين گنجينه نسخه های خطی شيعی در جهان و يکی از مهمترين گنجينه های نسخه های خطی در جهان اسلام در طول تاريخ کتابخانه ای است که به همت اين مرد و فرزند برومندش آقای دکتر سيد محمود مرعشی گردآمد و تأسيس شد. کتابخانه آية الله مرعشی در قم بی گفتگو موجب حفظ صدها متن کهن از نابودی مطلق شده. اگر من جای شهرداری تهران بودم نام آية الله مرعشی را بر يکی از مهمترين ميادین شهر تهران می گذاشتم. نسل جوان ما بايد خادمان ميراث ايران و اسلام خود را به خوبی بشناسد. در کتاب های درسی ما حتما بايد درسی درباره سهم مهم مرحوم آية الله مرعشی نجفی در حفظ ميراث فرهنگی و ادبی اين سرزمین درج شود.

درباره بصائر الدرجات؛ ماهيت آن، نويسنده و تحريرهای مختلفش

https://ansari.kateban.com/post/1520
https://ansari.kateban.com/post/1967
https://ansari.kateban.com/post/3180
https://ansari.kateban.com/post/3184
https://ansari.kateban.com/post/3185
https://ansari.kateban.com/post/3187
https://ansari.kateban.com/post/3188
https://ansari.kateban.com/post/3189

درباره سنت های حديثی و فکری نصيريه (از خصيبی تا طبراني) در اينجا نوشته ام. بخشی است از پژوهشی درباره تاريخ ميراث نصيريه

https://ansari.kateban.com/post/4423

https://t.me/azbarresihayetarikhi

دو روايتی مجعول که دکتر سروش به آنها در سخنرانی "دين و قدرت" استناد کرد


دکتر عبد الکريم سروش در سخنرانی های "دين و قدرت" به دو روايت شايد بيش از روايات ديگر استناد می کند. روايت اول: " أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، فَإِذَا قَالُوهَا عَصَمُوا مِنِّي دِمَاءَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ إِلَّا بِحَقِّهَا، وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ"؛ روايت دوم: "من بدل دينه فاقتلوه".

ما در جلسه آينده بحث های اسلام و "دين و قدرت" نشان خواهيم داد که اين دو روايت چه زمانی ساخته شدند؛ انگيزه جعل و نسبت دادن اين دو روايت به پيامبر چه بود؟ چه کسانی اين دو روايت را نخست نقل کردند و چه کسانی با اين دو روايت مخالف بودند؟ انگيزه های سياسی پشت جعل اين دو حديث را به بحث خواهيم گذاشت و اينکه چگونه روند حوادث در نظام خلافت اين دو روايت را به عنوان بخشی از منظومه فکری و دينی خود در تعبير قدرت محور از دين بر ساخت.

https://t.me/azbarresihayetarikhi

اسلام و مناسبات "دین و قدرت"، دکتر حسن انصاری

جلسه ۱۰: روايات "سيره" چگونه در "تاريخنگاری" های مذهبی بازسازی می شدند؟ (قسمت دوم)، (۳۰ مارچ، ۲۰۲۱)

مموضوعات مطرح شده: نگاهی دوباره به روايت مجعول "لقد جئتکم بالذبح"؛ بررسی سندها و تحريرهای ديگر متن و بحثی درباره معنای اين جمله، در اين گفتار نشان داده ايم که بر فرض صحت و اصالت چنين روايتی نه نقل آن در منابع بعدی نشان می دهد که پيامبر را مسلمانان در طول تاريخ در قامت شخصيتی "اقتدار گرا" می ديده اند و نه اینکه اساسا این روایت در مقام تبیین شیوه پیامبری پیامبر و بيان شيوه مواجهه او با مشرکان مکه است.

@azbarresihayetarikhi
@zekrMIT

مجموعه درس گفتار «تاريخ نقد حديث در تشيع امامی»

مدرس: آقای دکتر حسن انصاری
عضو هیأت علمی موسسه مطالعات پیشرفته، پرینستون، نیوجرسی

پیوند فایلهای صوتی:

درس گفتار اول

درس گفتار دوم



درس گفتار چهارم

درس گفتار پنجم

درس گفتار ششم



درس گفتار هشتم