فهرست شیخ و تصحیح محقق طباطبایی
چند ماهی قبل از درگذشت استادم محقق طباطبایی بود که در سفری به قم در خدمت استاد دیگرم مرحوم محقق جعفری دو سه روزی خدمت مرحوم آقای طباطبایی بودم. مرحوم آقای طباطبایی نظرش این بود که فهرست شیخ را که سال ها روی آن کار کرده بود باید هر چه زودتر برای چاپ و نشر ساماندهی کند. نظر ایشان این بود که کتاب یک سال هنوز کار دارد. آنچه تا آن زمان انجام شده بود تنها مقابله حدود ده دوازده نسخه بسیار خوب فهرست شیخ بود که برخی از آنها دست کم آن زمان در دسترس نبود اما مرحوم آقای طباطبایی در زمان اقامت در عراق کتاب را با آن نسخه ها مقابله فرموده بودند. مقابله نسخه ها بر روی دو چاپ مختلف مطبعه حیدریه انجام شده بود منتهی متأسفانه در ایران حواشی ایشان بر هر دو نسخه چاپی بر اثر برش نادرستی که صحافی به پیشنهاد ایشان انجام داده بود مقداری آسیب دیده بود و همین موجب شده بود که آن مرحوم متن را دست كم با برخی نسخه های ایرانی بار دیگر مقابله کنند. به هر حال مقداری از مقابله ها که از روی نسخه های نجف و کربلا بود و عکس آنها را ایشان در اختیار نداشت تا اندازه ای از میان رفته بود. کاری که ایشان علاوه در مدت اقامت در مشهد انجام داده بود این بود که یک نسخه به خط زیبای خود از کتاب و بر اساس نسخه مهمی از فهرست فراهم کرده بود و آن حاشیه ها را به پاورقی آن متن افزوده بود. مواردی هم بود که آنچه در متن بود مصحح نبود و نسخه بدل ها اصلح بود و ایشان بدین امر وقوف داشت اما قصدش این بود که نخست نسخه اصل خود را تدوین و بعد اصلاحات را از پاره ای پانوشت ها به متن اصلی بیافزاید. از روی آن متنی که خود ایشان نوشته بود هم نسخه ای تایپی فراهم شده بود که البته اغلاط تایپی خود را داشت. مرحوم آقای طباطبایی به دلیل کسالتی که در سال آخر عمر شریف خود داشت و به دلیل علاقه به اين کار و زحمات زیادی که بر روی متن کشیده بود مجموعه کارهای خود روي متن فهرست شيخ را برای تهدیب و اصلاح نهایی به شخصی از محققین نام آور قم داده بود تا کتاب با همت او نهایی و منتشر شود. اما بعد از مدتی معلوم شد که کار پیش نمی رود. در آن جلسه که مرحوم آقای جعفری هم تشریف داشتند و به توصيه ايشان كه به من لطف داشتند، مرحوم آقای طباطبایی به من پیشنهاد کردند که کار را به دست بگیرم. منتهی آن زمان من تازه کار فهرست منتجب را از ایشان برای تکمیل گرفته بودم و به همین دليل بنا شد بعد از انجام و تحویل آن، کار را روی فهرست شیخ آغاز کنم. متأسفانه بعد از درگذشت استادمان مرحوم آقای طباطبایی فهرست شیخ صرفاً بر اساس همان نسخه نیمه نهایی منتشر شد، کتابی که به تعبیر خود ایشان هنوز یک سال کار داشت تا تصحیحات متنی و قیاسی و اجتهادی آن تکمیل شود. گاه دیده ام برخی به ضبط های این نسخه ایراد می گیرند. این تذکر را دادم تا خوانندگان احتمالی این یادداشت بدانند داستان چاپ این کتاب از چه قرار بوده است. با این وصف به دلیل تعدد و اهمیت نسخه های مقابله شده و دقت در مقابله ها، این چاپ هنوز به نظر من بهترین چاپ کتاب است، به ویژه اگر نسخه بدل ها در هنگام نقل مورد عنایت قرار گیرد. اگر عمری باشد دوست دارم زمانی آن توصیه استاد را درباره این کتاب عملی کنم. رحمه الله رحمة واسعة.
@barrasihayetarikhi
مرحوم آقای کشمیری
در کانال های تلگرامی و سایت های مجازی و رسانه های اجتماعی دلبسته به معارف دینی در ایران چیزی که خیلی جلوه می کند اقبال کم نظیری است که در سال های اخیر نسبت به مطالب عرفانی و کلمات حکمی و پندنامه های بزرگان عرفان پیدا شده و انواع و اقسام ذکرها و چله نشینی ها بر زبان این بزرگان توصیه می شود. من در اینجا کاری به تحلیل این موضوع ندارم و آسیب شناسی هم نمی خواهم بکنم اما آنچه بیش از هر چیز در این میان نگران کننده است حجم وسیع دروغ و جعل و شایعات و اخباری است بی پایه که به عالمان و عارفان و به ویژه مرحوم آسید علی آقای قاضی و شاگردان ایشان و از جمله مرحوم آقای سید عبد الکریم کشمیری نسبت داده می شود. صدها کتاب هم تنها در فاصله همین چند سال اخیر نوشته شده و عده ای هم خود را به عنوان شاگردان و تربیت شدگان آن بزرگان جلوه می دهند. در مورد مرحوم آقای کشمیری من به دلیل نسبت خانوادگی خیلی نزدیک و ارتباط چند ساله ای که با او داشتم می توانم گواهی دهم که بسیاری از این مطالب که در اینگونه منابع غیر معتمد نقل می شود از اساس ساختگی و دروغ است و در بسیاری از موارد دیگر هم با تحریفات و اضافات و عدم دقت نقل می شود. مرحوم آقای کشمیری از علمای برجسته در فقه و اصول و فلسفه بود و سال ها هم مدرس سطوح عالیه و به ویژه کفایه در نجف بود. فلسفه را هم در نجف درس می داد و از جمله شرح منظومه را. آثار متعددی هم در فقه و اصول داشت و از جمله شرحی بر عروه و همچنین شرحی مفصل بر کفایه. تقریرات اساتیدش را هم نوشته بود. او سال ها با مرحوم محمد تقی جعفری نیز هم مباحثه بود. فصوص را به درس آموخته بود و عرفان محی الدین را خوب می شناخت. در دوره جوانی هم محضر مرحوم آقای قاضی را درک کرده بود و به او و تعالیمش دلبستگی داشت، کما اینکه با مرحوم مرتضی طالقانی و شماری دیگر از معاریف مکتب عرفانی نجف پیوند داشت و از محضر آنان آموخته بود. از ویژگی های آن مرحوم این بود که بسیار کم سخن می گفت و بنابراین بسیاری از آنچه از آن مرحوم در این قبیل کانال های پر طرفدار تلگرامی نقل می شود بی هیچ گفتگو اثر جعل جاعلانی حرفه ای است که خود را در قالب شاگردان آن مرحوم جا می زنند.
https://t.me/azbarresihayetarikhi
در ماشینی که می آمدیم، جناب آقای آقا سید حسن هاشمی گلپایگانی نواده مرحوم آقا سید جمال گلپایگانی از علمای بزرگ نجف بودند.( ایشان داماد مرحوم آیت الله العظمی سید محمود شاهرودی) هستند. گفتند که سالها گویا حوالی 23 تهران ساکن بودند و سالهاست که در قم هستند. از نزدیکان مرحوم آقا باقر آشتیانی فرزند مرحوم میرزا احمد آشتیانی (و ایشان فرزند آقا میرزا حسن آشتیانی) بوده اند. داستانها از ایشان داشتند. اما جالب بود که گفتند پدر ایشان، مثنوی را به عربی ترجمه و چاپ کرده که من ندیده ام. گفتند پدرم از نزدیکان مرحوم آیت الله حکیم بود. یک بار از ایشان می پرسد که این مثنوی چیست؟ برخی مخالفند و برخی موافق آن. پدرم به ایشان می گوید من مقداری از آن را برای شما ترجمه می کنم. آن وقت آقای حکیم که این مطالب را می بیند می گوید مرد دانشمندی بوده است. و ایشان کل مثنوی را تعریب کرده و منتشر کردند. پدرشان یک الفیه هم دارد که سفرنامه حج آیت الله حکیم است. این سفر یکی از سفرهای معروف یک مرجع شیعه به حج است که انعکاس زیادی داشت. ایشان گفتند آقای حکیم بسیار بسیار مودب بود و پدرم هم سالها در کنار ایشان بود. آقای آقا سید حسن، سالها حکم شرع اوقاف در اوائل انقلاب بودند و می گفتند یک بار که با آقای جمارانی و نظام زاده به شیراز رفتیم، آقای دستغیب وقتی فهمیدند من نوه آقا سیدجمال گلپایگانی هستم، بسیار بسیار احترام کردند و گفتند من هرچه دارم از ایشان دارم. اخیرا کتاب الصلاة ایشان را تصحیح کرده و آماده چاپ کرده ایم.
(اینها مطالبی بود که در ماشین و در طول راه از اراک تا قم یادداشت کردم و فکر کردم اینجا بگذارم شاید به کار کسانی بیاید.)
@jafarian1964
مصاحبه ای در باره مرحوم شهیدی
در میان مطالب مختصری که در باره مرحوم شهیدی نوشتم، همان تاریخیات را بهتر از همه می پسندم و به دوستان علاقه مند هم خواندن همان را توصیه می کنم. اما در میان یادداشت ها، مصاحبه ای هم یافتم که زمانی در باره مرحوم شهیدی داشته ام. متنش زیاد مفصل نیست. همین جا می گذارم. این مصاحبه با روزنامه اعتماد بوده است.
1. جنابعالِي در ِيادداشتِي پس از فوت سِيد جعفر شهِيدِي، روش اِيشان را انکارِي و تردِيدزا توصِيف نمودِيد، در حالِي که مرحوم شهِيدِي، در مواردِي اعتقاد داشتند که، تارِيخِي که با اعتقادات ما نمِي خواند، ارزشِي ندارد. (مثلا در باره تارِيخ طبرِي معتقد بودند «پدر ما را در آورده است» و مواردِي از اِين دست) اِين دو توصِيف، ناقض ِيکدِيگر محسوب نمِي شوند؟
مقصود من اين است كه وي در بررسی نقلهای تاریخی شک می کند. این تردید و شک کردن مطابق روال تاریخ نویسی ما ایرانی ها در گذشته نیست. این که این روش خوب است یا نه مهم نیست مهم آن است که ایشان در نقلهای تاریخی ایجاد تردید کرده و پس از آن اگر به موضوع اصلی کار وی مربوط باشد به بررسی می نشیند. در این زمینه آقای سید جعفر مرتضی هم که از دیگر محققان تاریخ اسلام در دهه های اخیر هستند با ایشان مشترکند. البته مبانی تردید و شک اینها و نیز باورهای تاریخی شان تا اندازه ای با هم تفاوت دارد. من معتقدم روش های تردیدی ایشان بیشتر نشأت گرفته از طه حسین است. و هم مرد شکاکی بود. می دانید نخستین کسی در عبدالله بن سبا تردید کرد و آن را ساختگی خواند طه حسین بود. تقریبا همان زمان آقای عسکری هم تحقیقی در این زمینه کرد. طه حسین در بسیاری از مسائل تردید می کرد که این البته برای ما خوب است.
2. طبق اظهارات شما، روش نقد مرحوم شهِيدِي، شبِيه طه حسِين است. رو آوردن مرحوم شهِيدِي به آثار طه حسِين (يا بنت الشاطِي)، از روِي انتخاب بود ِيا اتفاق، چرا که برخِي منتقدِين آثار طه حسِين را متوسط (يا ضعِيف) شمرده و استقبال اندِيشمندان اِيرانِي از وِي را ناشِي از فضاِي آن روزها دانسته اند. اساسا ترجمه آثار طه حسِين چه تاثِيرِي در نوع تفکرات اِيشان داشت؟
آن زمان به تدریج آثار نویسندگان مصری به خصوص در بخش تاریخی به فارسی در می آمد. طه حسین شهرت زیادی داشت. بنت الشاطی و عقاد هم از آن جمله بودند. این آثار که به فارسی در می آمد به این دلیل بود که مشابه نداشت. اما علاوه بر آن یک روحیه نقادی و آزادی خواهی و بی تعصبی هم در آنها بود. این برای ایرانیان شیعه مذهب جالب بود. چون برخی از مطالب آنها کمکی برای نظریات شیعه در باره برخی از مسائل تاریخی بود. یکی از آخرین نمونه ها کتاب عبدالفتاح عبدالمقصود بود که آیت الله طالقانی و محمد مهدی جعفری آن را به فارسی ترجمه کردند. اما طه حسین علاوه بر اینها یک محقق هم بود و شهرتی جهانی داشت. این تأثیر همان طور که گفتم به لحاظ روشی، روی نقادی های آقای شهیدی تأثیر داشت. من البته با برخی از نتیجه گیری های ایشان موافق نیستم اما روحیه نقادی ایشان در تاریخ نویسی اسلامی جالب بود. البته آقای شهیدی تحت تأثیر دیگر نویسندگان مصری هم بود. آن زمان نوشته های مصری ها به لحاظ تفکر اخوانی و انقلابی هم پرمایه بود و آقای شهیدی هم در دهه بیست به آن افکار علاقه مند بود. مصری ها نقاد امویان و حتی خلیفه سوم بودند و به این نقادی ها با نگاه اصلاحی می نگریستند و این برای آقای شهیدی و دیگران مطلوب بود. (دنباله دارد)
@jafarian1964
مرحوم آقای کشمیری
در کانال های تلگرامی و سایت های مجازی و رسانه های اجتماعی دلبسته به معارف دینی در ایران چیزی که خیلی جلوه می کند اقبال کم نظیری است که در سال های اخیر نسبت به مطالب عرفانی و کلمات حکمی و پندنامه های بزرگان عرفان پیدا شده و انواع و اقسام ذکرها و چله نشینی ها بر زبان این بزرگان توصیه می شود. من در اینجا کاری به تحلیل این موضوع ندارم و آسیب شناسی هم نمی خواهم بکنم اما آنچه بیش از هر چیز در این میان نگران کننده است حجم وسیع دروغ و جعل و شایعات و اخباری است بی پایه که به عالمان و عارفان و به ویژه مرحوم آسید علی آقای قاضی و شاگردان ایشان و از جمله مرحوم آقای سید عبد الکریم کشمیری نسبت داده می شود. صدها کتاب هم تنها در فاصله همین چند سال اخیر نوشته شده و عده ای هم خود را به عنوان شاگردان و تربیت شدگان آن بزرگان جلوه می دهند. در مورد مرحوم آقای کشمیری من به دلیل نسبت خانوادگی خیلی نزدیک و ارتباط چند ساله ای که با او داشتم می توانم گواهی دهم که بسیاری از این مطالب که در اینگونه منابع غیر معتمد نقل می شود از اساس ساختگی و دروغ است و در بسیاری از موارد دیگر هم با تحریفات و اضافات و عدم دقت نقل می شود. مرحوم آقای کشمیری از علمای برجسته در فقه و اصول و فلسفه بود و سال ها هم مدرس سطوح عالیه و به ویژه کفایه در نجف بود. فلسفه را هم در نجف درس می داد و از جمله شرح منظومه را. آثار متعددی هم در فقه و اصول داشت و از جمله شرحی بر عروه و همچنین شرحی مفصل بر کفایه. تقریرات اساتیدش را هم نوشته بود. او سال ها با مرحوم محمد تقی جعفری نیز هم مباحثه بود. فصوص را به درس آموخته بود و عرفان محی الدین را خوب می شناخت. در دوره جوانی هم محضر مرحوم آقای قاضی را درک کرده بود و به او و تعالیمش دلبستگی داشت، کما اینکه با مرحوم مرتضی طالقانی و شماری دیگر از معاریف مکتب عرفانی نجف پیوند داشت و از محضر آنان آموخته بود. از ویژگی های آن مرحوم این بود که بسیار کم سخن می گفت و بنابراین بسیاری از آنچه از آن مرحوم در این قبیل کانال های پر طرفدار تلگرامی نقل می شود بی هیچ گفتگو اثر جعل جاعلانی حرفه ای است که خود را در قالب شاگردان آن مرحوم جا می زنند.
https://t.me/azbarresihayetarikhi
نکته ای و خاطره ای
متأسفانه اگر ذکر خواب و ارتباطات غیبی و اتصال و از این قبیل مطالب جای استدلال را گرفت و تربیت دینی بر آن اساس بالا آمد خرافه گرایی هیچ حد یقفی نخواهد داشت. از نسلی به نسلی منتقل می شود. نمونه اش می شود این همه نوشته ها و کتاب های بی پایه ای که درباره عرفا و ارتباطات و ملاقات و از این قبیل در سال های گذشته منتشر شده است. من چند سال با مرحوم عارف بزرگوار آقای سید عبد الکریم کشمیری مرتبط و مأنوس بودم. یک وقتی یکی از آقایانی که معتقد به مباحث معارفی مشهدی با قرائت درس های فارسی آن بود و خود آن را برای عده ای هم تدریس می کرد از من خواست ایشان را ببرم قم محضر آقای کشمیری. آن آقا البته اهل علم نیست اما از فضلی خالی نیست. صبح نسبتا زودی شاید حوالی ساعت نه صبح در معیت آن آقا خدمت آقای کشمیری رسیدیم. اتفاقا آن روز از آن روزهایی بود که مرحوم آقای کشمیری کسالت داشت و توان سخن گفتن و یا پاسخ پرسشی را نداشت. دوست ما احترام کرد و در طول ملاقات که شاید پانزده دقیقه هم طول نکشید هیچ نگفت و در واقع جز یک سلام و یک خدا حافظی رد و بدل نشد. وقتی که از منزل آقای کشمیری بیرون آمدیم من از ایشان عذرخواهی کردم و تبریر کردم که آقای کشمیری امروز حال خوشی نداشت و اشتباه از من بود که با خانواده ایشان قبلا هماهنگ نکرده بودم. ایشان ابراز داشت اتفاقا برعکس در همان پانزده دقیقه که شما حواست پرت بود و در و دیوار اتاق را با نگاهت وجب می کردی در عالم معنوی میان من و آقای کشمیری پرسش ها و پاسخ هایی رد و بل شد و من چیزهایی پرسیدم و ایشان هم به من پاسخ هایی داد. بعد از گذشت بیست و اندی سال هنوز نتوانسته ام این همه استعداد را هضم کنم...
پ. ن: مرحوم آقای کشمیری اهل هیچ گونه ادعایی نبود. آدم درس خوانده و ملایی بود و اسیر این حرف ها نمی شد.
مرحوم آقای کشمیری
در کانال های تلگرامی و سایت های مجازی و رسانه های اجتماعی دلبسته به معارف دینی در ایران چیزی که خیلی جلوه می کند اقبال کم نظیری است که در سال های اخیر نسبت به مطالب عرفانی و کلمات حکمی و پندنامه های بزرگان عرفان پیدا شده و انواع و اقسام ذکرها و چله نشینی ها بر زبان این بزرگان توصیه می شود. من در اینجا کاری به تحلیل این موضوع ندارم و آسیب شناسی هم نمی خواهم بکنم اما آنچه بیش از هر چیز در این میان نگران کننده است حجم وسیع دروغ و جعل و شایعات و اخباری است بی پایه که به عالمان و عارفان و به ویژه مرحوم آسید علی آقای قاضی و شاگردان ایشان و از جمله مرحوم آقای سید عبد الکریم کشمیری نسبت داده می شود. صدها کتاب هم تنها در فاصله همین چند سال اخیر نوشته شده و عده ای هم خود را به عنوان شاگردان و تربیت شدگان آن بزرگان جلوه می دهند. در مورد مرحوم آقای کشمیری من به دلیل نسبت خانوادگی خیلی نزدیک و ارتباط چند ساله ای که با او داشتم می توانم گواهی دهم که بسیاری از این مطالب که در اینگونه منابع غیر معتمد نقل می شود از اساس ساختگی و دروغ است و در بسیاری از موارد دیگر هم با تحریفات و اضافات و عدم دقت نقل می شود. مرحوم آقای کشمیری از علمای برجسته در فقه و اصول و فلسفه بود و سال ها هم مدرس سطوح عالیه و به ویژه کفایه در نجف بود. فلسفه را هم در نجف درس می داد و از جمله شرح منظومه را. آثار متعددی هم در فقه و اصول داشت و از جمله شرحی بر عروه و همچنین شرحی مفصل بر کفایه. تقریرات اساتیدش را هم نوشته بود. او سال ها با مرحوم محمد تقی جعفری نیز هم مباحثه بود. فصوص را به درس آموخته بود و عرفان محی الدین را خوب می شناخت. در دوره جوانی هم محضر مرحوم آقای قاضی را درک کرده بود و به او و تعالیمش دلبستگی داشت، کما اینکه با مرحوم مرتضی طالقانی و شماری دیگر از معاریف مکتب عرفانی نجف پیوند داشت و از محضر آنان آموخته بود. از ویژگی های آن مرحوم این بود که بسیار کم سخن می گفت و بنابراین بسیاری از آنچه از آن مرحوم در این قبیل کانال های پر طرفدار تلگرامی نقل می شود بی هیچ گفتگو اثر جعل جاعلانی حرفه ای است که خود را در قالب شاگردان آن مرحوم جا می زنند.
https://t.me/azbarresihayetarikhi
سخنرانی های شیخ محمود حلبی
از مرحوم آقای حلبی تعدادی سخنرانی بر روی اینترنت قرار داده شده. تعدادی از آنها را این دو سه هفته می شنیدم. سخنرانی های جالبی است. معمولا هم مطالب به نظرم بالاتر از سطح عموم شنوندگان به نظر می رسد. بحث هایی درباره معارف و رد بر فلسفه و از این قبیل. من فکر می کردم صرفا در طی بحث های فارسی معارف که متن آنها پیاده و منتشر شده شاهد ادعاهای شاذ و عجیب ایشان درباره ارتباطات با منابع غیبی و ادعای تخصص در علوم غریبه و جفر و کیمیاء و ریاضات و قدرت بر اعاجیب و علم بر اذکار و چله نشینی و حتی استعداد برای ادعای قطبیت و از این قبیل هستیم. در این سخنرانی ها هم این نوع مطالب موج می زند. آن هم برای مخاطب عمومی. جامعه دینی ما امروز آگاه شده است. به این قبیل مطالب حساس است و واکنش منفی نشان می دهد. تشیع مذهب عقلانیت و استدلال است. نیازی به این حرف ها ندارد. ببینید اگر آن قبیل سخنان ادامه پیدا می کرد چه اتفاقی ممکن بود برای فکر دینی بیافتد. خداوند مرحوم آقای مطهری را غریق رحمت واسعه خود قرار دهد. او نماینده تفکر معتدل شیعی در سنت هزار ساله آن است...
سخنرانی های شیخ محمود حلبی
از مرحوم آقای حلبی تعدادی سخنرانی بر روی اینترنت قرار داده شده. تعدادی از آنها را این دو سه هفته می شنیدم. سخنرانی های جالبی است. معمولا هم مطالب به نظرم بالاتر از سطح عموم شنوندگان به نظر می رسد. بحث هایی درباره معارف و رد بر فلسفه و از این قبیل. من فکر می کردم صرفا در طی بحث های فارسی معارف که متن آنها پیاده و منتشر شده شاهد ادعاهای شاذ و عجیب ایشان درباره ارتباطات با منابع غیبی و ادعای تخصص در علوم غریبه و جفر و کیمیاء و ریاضات و قدرت بر اعاجیب و علم بر اذکار و چله نشینی و حتی استعداد برای ادعای قطبیت و از این قبیل هستیم. در این سخنرانی ها هم این نوع مطالب موج می زند. آن هم برای مخاطب عمومی. جامعه دینی ما امروز آگاه شده است. به این قبیل مطالب حساس است و واکنش منفی نشان می دهد. تشیع مذهب عقلانیت و استدلال است. نیازی به این حرف ها ندارد. ببینید اگر آن قبیل سخنان ادامه پیدا می کرد چه اتفاقی ممکن بود برای فکر دینی بیافتد. خداوند مرحوم آقای مطهری را غریق رحمت واسعه خود قرار دهد. او نماینده تفکر معتدل شیعی در سنت هزار ساله آن است...
به مناسبت سالگرد وفات استاد
👆کتاب بالا را در فاصله يک هفته بعد از درگذشت مرحوم آقای طباطبایی منتشر کردم. آقای مسجد جامعی همت و حمايت کرد و آن را در هزار نسخه منتشر کرد. تدوين آن را درست بعد از مراسم خاکسپاری استادمان آغاز کردم. متن هایی که در پايان اين دفتر هست را هم در همان فاصله آماده کردم. به لطف آقای بجنوردی کل اين کتابچه را در مرکز دائرة المعارف تايپ و تصحيج کرديم (به لطف خانم بادافراس که مسئول بخش تايپ مرکز بود) و بعد با کمک دوست گرامی جناب آقای محمد جواد انواری در چاپخانه يک صبح تا شب نشستيم تا کتاب درآمد. در پايان همان هفته مجلسی را برای بزرگداشت مرحوم علامه آقا عزيز طباطبایی در تهران با کمک احمد آقای مسجد جامعی برگزار کرديم که در آن آقای سيد احمد اشکوری و يکی دو نفر ديگر سخنرانی کردند. همانجا اين کتابچه را در اختيار علاقمندان قرار داديم. برای مراسم چهلم آقای بجنوردی محبت کردند و مجلس بزرگداشتی در مرکز دائرة المعارف برگزار کردند که در آن چند استاد و از جمله آقای احمد پاکتچی سخنرانی کردند.
من معمولا شب جمعه ها خدمت مرحوم آقای طباطبایی می رسيدم. شب را منزل ايشان می خوابيدم و معمولا تا جمعه عصر خدمتشان بودم و گاهی هم در خلال ساعات روز جمعه در خدمتشان به مؤسسه آل البيت و کتابخانه ها و يا مجالسی ديگر می رفتيم. گاهی مرحوم آقای جعفری هم تشريف داشتند. تا پاسی از شب به مذاکرات علمی و بحث در نسخه ها و کتاب ها می گذشت؛ عمدتا درباره مقالات و يا تصحيحاتی که در طول آن يک هفته موضوع کار ايشان و يا من بود و يا در آن فاصله منتشر شده بود. بهترين دوره در اين چارچوب برای من زمانی بود که ايشان مشغول کار روی مجلد غدير و يا کتابشناسی شيخ مفيد برای کنگره شيخ مفيد بودند. خيلی چيزها را آن زمان از محضرشان آموختم. در جلسات اصلاح متن ارشاد شيخ مفيد هم که با مرحوم آقای جعفری داشتند گاه شرکت می کردم. جمعه ها هم از صبح زود تا بعد از ظهر چنين بود. کتابخانه استاد به لطف او در اختيارم بود. تقريبا بيشتر کتابخانه ايشان را يک دور به تفاريق به تهران آورده بودم. هم خودم استفاده می کردم و هم اگر مرکز آقای بجنوردی آن کتاب ها را نداشت با اجازه و تشويق مرحوم آقای طباطبایی به مرکز می دادم برای کپی برداری. هم کتاب های چاپی و هم نسخه های عکسی. گاهی صد تا دويست جلد از کتابخانه ايشان نزد من بود و من روی آنها کار می کردم. با کمال سخاوت و بزرگواری و بدون هيچ گونه منتی. از اين جهت بسيار ممتاز بودند. مرحوم آقای طباطبایی در تمام سال های مابين 67 تا زمان فوتشان هر بار که تهران می آمدند من در خدمتشان بودم. با هم خيلی جاها می رفتيم. از کتابخانه های دانشگاه و مجلس گرفته تا دانشکده الهيات و کتابخانه های شخصی فخر الدين نصيری و مرحوم علی اصغر مهدوی؛ کتابفروشی های کوچه مروی تا گاهی برای ارزیابی نسخه های خطی در کتابخانه های خصوصی. در سفرهای اصفهان و مشهد هم گاهی در خدمتشان بودم. در يکی از سفرهای اصفهان اول بار ايشان من را، شايد سال 68 بود، بردند به منزل مرحوم آقای روضاتی و همين موجب آشنایی من با استاد علامه روضاتی شد که تا سال ها ادامه يافت. در خدمت ايشان معمولا هر بار در سفر تهران منزل آقای علينقی منزوی هم می رفتيم. مهمترين مشوق آقای منزوی در چاپ اجزای اخير طبقات اعلام الشيعه و همچنين فهارس ذريعه در واقع آقای طباطبایی بود. برای کار مستدرک ذريعه ايشان نيازمند دوره فهارس ذريعه بود و اين فهارس را هنوز دانشگاه تهران منتشر نکرده بود. چندين جعبه چوبی بود پر از فيش های فهارس. به توصيه آقای طباطبایی به تفاريق آنها را از آقای منزوی گرفتم و آقای بجنوردی هم لطف کردند دستور دادند مجموعه آنها به صورت دفاتری کپی برداری شود. بعدا همه را برای مرحوم آقای طباطبایی بردم. دو سه سال آخر عمر شريفشان بنا داشتند کار مستدرک ذريعه را تسريع ببخشند. آن فهارس به کار ايشان آمد. اميدوارم مستدرک به زودی منتشر شود.
شب جمعه آخر به دليلی گرفتار شدم و به قم نرفتم. ايشان همان شب تماس گرفتند و جويای احوال من شدند و پرسيدند نيامدی. منتظرت بودم. عرض کردم ان شاء الله هفته ديگر خدمتتان می رسم. فکر می کنم يک نيم ساعتی تلفونی صحبت کرديم. اگر اشتباه نکنم درباره مقدمه ای بود که بنا داشتند برای کتاب فضائل علي (ع) روايت احمد بنويسند. آن زمان من مشغول نوشتن مقاله احمد بن حنبل برای دائرة المعارف بودم و صحبت از يکی دو منبع درباره شرح احوال احمد بن حنبل شد. چند شب بعد بود که آن خبر ناگوار و غير منتظره همه دوستان و شاگردان و ارادتمندان استاد را عزادار کرد. رحمة الله عليه.
مرحوم آقای کشمیری
در کانال های تلگرامی و سایت های مجازی و رسانه های اجتماعی دلبسته به معارف دینی در ایران چیزی که خیلی جلوه می کند اقبال کم نظیری است که در سال های اخیر نسبت به مطالب عرفانی و کلمات حکمی و پندنامه های بزرگان عرفان پیدا شده و انواع و اقسام ذکرها و چله نشینی ها بر زبان این بزرگان توصیه می شود. من در اینجا کاری به تحلیل این موضوع ندارم و آسیب شناسی هم نمی خواهم بکنم اما آنچه بیش از هر چیز در این میان نگران کننده است حجم وسیع دروغ و جعل و شایعات و اخباری است بی پایه که به عالمان و عارفان و به ویژه مرحوم آسید علی آقای قاضی و شاگردان ایشان و از جمله مرحوم آقای سید عبد الکریم کشمیری نسبت داده می شود. صدها کتاب هم تنها در فاصله همین چند سال اخیر نوشته شده و عده ای هم خود را به عنوان شاگردان و تربیت شدگان آن بزرگان جلوه می دهند. در مورد مرحوم آقای کشمیری من به دلیل نسبت خانوادگی خیلی نزدیک و ارتباط چند ساله ای که با او داشتم می توانم گواهی دهم که بسیاری از این مطالب که در اینگونه منابع غیر معتمد نقل می شود از اساس ساختگی و دروغ است و در بسیاری از موارد دیگر هم با تحریفات و اضافات و عدم دقت نقل می شود. مرحوم آقای کشمیری از علمای برجسته در فقه و اصول و فلسفه بود و سال ها هم مدرس سطوح عالیه و به ویژه کفایه در نجف بود. فلسفه را هم در نجف درس می داد و از جمله شرح منظومه را. آثار متعددی هم در فقه و اصول داشت و از جمله شرحی بر عروه و همچنین شرحی مفصل بر کفایه. تقریرات اساتیدش را هم نوشته بود. او سال ها با مرحوم محمد تقی جعفری نیز هم مباحثه بود. فصوص را به درس آموخته بود و عرفان محی الدین را خوب می شناخت. در دوره جوانی هم محضر مرحوم آقای قاضی را درک کرده بود و به او و تعالیمش دلبستگی داشت، کما اینکه با مرحوم مرتضی طالقانی و شماری دیگر از معارف مکتب عرفانی نجف پیوند داشت و از محضر آنان آموخته بود. از ویژگی های آن مرحوم این بود که بسیار کم سخن می گفت و بنابراین بسیاری از آنچه از آن مرحوم در این قبیل کانال های پر طرفدار تلگرامی نقل می شود بی هیچ گفتگو اثر جعل جاعلانی حرفه ای است که خود را در قالب شاگردان آن مرحوم جا می زنند.
https://t.me/azbarresihayetarikhi
درباره کتاب "ديدگاه های آخوند خراسانی و شاگردانش"
يکی از دوستان نظر من را درباره کتاب "ديدگاه های آخوند خراسانی و شاگردانش" تأليف دانشمند محترم جناب آقای اکبر ثبوت پرسيد. من کتاب را نخوانده بودم گرچه خلاصه هایی از آن را اينجا و آنجا ديده بودم. فرصتی را اختصاص دادم و بخش اصلی کتاب را که ديدگاه های نقل شده از مرحوم آخوند خراسانی به روايت مرحوم علامه آقا بزرگ طهرانی است خواندم. در اين کتاب صورت گفتگویی بسيار دراز دامن به واسطه آقا بزرگ طهرانی از آخوند خراسانی در خصوص موضوعات مرتبط با مشروطه نقل شده که در نوع خود شايد کم نظير باشد.
تا آنجا که من می دانم آقا بزرگ طهرانی هيچگاه در آثار مکتوبش و حتی دفترچه های يادداشتش که اخيرا چند نمونه ای از آنها منتشر شده اشاره ای به اين گفتگو و سخنان مرحوم آخوند خراسانی نکرده. با اينکه آقا بزرگ عموما در ثبت اين قبيل مطالب در الذريعة و طبقات اعلام الشيعة کوتاهی نمی کند. اين بنده خدا سال ها با شادروان علينقی منزوی آشنایی و رفاقت داشت. اصل و سبب آشنایی ما در آغاز مرحوم محقق طباطبایی بود. در ديدارهای زيادی که با آقای منزوی داشتم مکرر بحث از موضوع مشروطه، آخوند خراسانی و موضع آقا بزرگ طهرانی به ميان می آمد. به ويژه به دليل اينکه مرحوم آقا بزرگ هم، شاگرد آخوند خراسانی بود و هم شاگرد جد مادری من مرحوم صاحب عروه، بنابراين خود من کنجکاو بودم درباره مناسبات آن دو بزرگ و احوال نجف در آن زمان از او جويا شوم. استاد منزوی هم آدمی بود که معمولا اهل بحث و نقل خاطرات و مطالب شفاهی بود. من مطلقا به خاطر ندارم آقای منزوی چنين مطلبی را اظهار کرده باشد و يا به آن اشاره ای کرده باشد. شادروان استاد احمد منزوی هم سال ها همکار ما در مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی بود و من کمترين چنين چيزی از ايشان نشنيده ام. مرحوم محقق طباطبایی که مهمترين شاگرد و در واقع جانشين اصلی مکتب کتابشناسی آقا بزرگ طهرانی بود و خاطرات زيادی درباره مشروطه و مرحوم آخوند خراسانی و مرحوم سيد و انظار مختلف علمای آن دوران درباره مشروطه و موضوعات وابسته داشت و البته آدمی بود که اهل نقل اين قبيل خاطرات هم بود و من هم البته جويا بودم، باری با همه اين اوصاف بنده مطلقا در خاطر و حافظه ندارم که آن بزرگ اشاره ای به اين گفتگوها ميان آخوند و شاگردانش کرده باشد.
البته در تاريخ تدوين حديث گاهی احاديث "طوال" هم ديده شده که به شيوه نقل شفاهی ثبت و ضبط می شده اما اينکه گفتگویی چنين بلند با ذکر همه شواهد و جزئيات مسائل را آقا بزرگ طهرانی بعد از گذشت حدود شش دهه تنها از حافظه نقل کند و آقای ثبوت هم همه آن مطالب را باز بعد از گذشت حدود 50 سال عينا مکتوب کند واقعا آن را بايد نمونه ای کم نظير و يا حتی بی نظير در تاريخ نقل شفاهی به مکتوب قلم برد. مگر اينکه فرض کنيم امهات مسائلی که صرفا شامل رئوس مطالب بوده بعدا چنين گسترده شده؛ و اين البته در تاريخ نقل های شفاهی و مکتوب باز بی سابقه نيست؛ کما اينکه گاهی ديده شده که نکته ای و اشاره ای دستمايه تدوين صورت مناظره و گفتگویی "مفروض" قرار گرفته و آن هم البته در تاريخ ادبيات بی سابقه نيست. استاد دکتر نصر الله پورجوادی هم کتابی ارزشمند دارد با عنوان "زبان حال". اين هم ژانر ديگری است که در ادبيات ما پر سابقه است.
https://t.me/azbarresihayetarikhi
به مناسبت سالگرد وفات استاد
👆کتاب بالا را در فاصله يک هفته بعد از درگذشت مرحوم آقای طباطبایی منتشر کردم. آقای مسجد جامعی همت و حمايت کرد و آن را در هزار نسخه منتشر کرد. تدوين آن را درست بعد از مراسم خاکسپاری استادمان آغاز کردم. متن هایی که در پايان اين دفتر هست را هم در همان فاصله آماده کردم. به لطف آقای بجنوردی کل اين کتابچه را در مرکز دائرة المعارف تايپ و تصحيج کرديم (به لطف خانم بادافراس که مسئول بخش تايپ مرکز بود) و بعد با کمک دوست گرامی جناب آقای محمد جواد انواری در چاپخانه يک صبح تا شب نشستيم تا کتاب درآمد. در پايان همان هفته مجلسی را برای بزرگداشت مرحوم علامه آقا عزيز طباطبایی در تهران با کمک احمد آقای مسجد جامعی برگزار کرديم که در آن آقای سيد احمد اشکوری و يکی دو نفر ديگر سخنرانی کردند. همانجا اين کتابچه را در اختيار علاقمندان قرار داديم. برای مراسم چهلم آقای بجنوردی محبت کردند و مجلس بزرگداشتی در مرکز دائرة المعارف برگزار کردند که در آن چند استاد و از جمله آقای احمد پاکتچی سخنرانی کردند.
من معمولا شب جمعه ها خدمت مرحوم آقای طباطبایی می رسيدم. شب را منزل ايشان می خوابيدم و معمولا تا جمعه عصر خدمتشان بودم و گاهی هم در خلال ساعات روز جمعه در خدمتشان به مؤسسه آل البيت و کتابخانه ها و يا مجالسی ديگر می رفتيم. گاهی مرحوم آقای جعفری هم تشريف داشتند. تا پاسی از شب به مذاکرات علمی و بحث در نسخه ها و کتاب ها می گذشت؛ عمدتا درباره مقالات و يا تصحيحاتی که در طول آن يک هفته موضوع کار ايشان و يا من بود و يا در آن فاصله منتشر شده بود. بهترين دوره در اين چارچوب برای من زمانی بود که ايشان مشغول کار روی مجلد غدير و يا کتابشناسی شيخ مفيد برای کنگره شيخ مفيد بودند. خيلی چيزها را آن زمان از محضرشان آموختم. در جلسات اصلاح متن ارشاد شيخ مفيد هم که با مرحوم آقای جعفری داشتند گاه شرکت می کردم. جمعه ها هم از صبح زود تا بعد از ظهر چنين بود. کتابخانه استاد به لطف او در اختيارم بود. تقريبا بيشتر کتابخانه ايشان را يک دور به تفاريق به تهران آورده بودم. هم خودم استفاده می کردم و هم اگر مرکز آقای بجنوردی آن کتاب ها را نداشت با اجازه و تشويق مرحوم آقای طباطبایی به مرکز می دادم برای کپی برداری. هم کتاب های چاپی و هم نسخه های عکسی. گاهی صد تا دويست جلد از کتابخانه ايشان نزد من بود و من روی آنها کار می کردم. با کمال سخاوت و بزرگواری و بدون هيچ گونه منتی. از اين جهت بسيار ممتاز بودند. مرحوم آقای طباطبایی در تمام سال های مابين 67 تا زمان فوتشان هر بار که تهران می آمدند من در خدمتشان بودم. با هم خيلی جاها می رفتيم. از کتابخانه های دانشگاه و مجلس گرفته تا دانشکده الهيات و کتابخانه های شخصی فخر الدين نصيری و مرحوم علی اصغر مهدوی؛ کتابفروشی های کوچه مروی تا گاهی برای ارزیابی نسخه های خطی در کتابخانه های خصوصی. در سفرهای اصفهان و مشهد هم گاهی در خدمتشان بودم. در يکی از سفرهای اصفهان اول بار ايشان من را، شايد سال 68 بود، بردند به منزل مرحوم آقای روضاتی و همين موجب آشنایی من با استاد علامه روضاتی شد که تا سال ها ادامه يافت. در خدمت ايشان معمولا هر بار در سفر تهران منزل آقای علينقی منزوی هم می رفتيم. مهمترين مشوق آقای منزوی در چاپ اجزای اخير طبقات اعلام الشيعه و همچنين فهارس ذريعه در واقع آقای طباطبایی بود. برای کار مستدرک ذريعه ايشان نيازمند دوره فهارس ذريعه بود و اين فهارس را هنوز دانشگاه تهران منتشر نکرده بود. چندين جعبه چوبی بود پر از فيش های فهارس. به توصيه آقای طباطبایی به تفاريق آنها را از آقای منزوی گرفتم و آقای بجنوردی هم لطف کردند دستور دادند مجموعه آنها به صورت دفاتری کپی برداری شود. بعدا همه را برای مرحوم آقای طباطبایی بردم. دو سه سال آخر عمر شريفشان بنا داشتند کار مستدرک ذريعه را تسريع ببخشند. آن فهارس به کار ايشان آمد. اميدوارم مستدرک به زودی منتشر شود.
شب جمعه آخر به دليلی گرفتار شدم و به قم نرفتم. ايشان همان شب تماس گرفتند و جويای احوال من شدند و پرسيدند نيامدی. منتظرت بودم. عرض کردم ان شاء الله هفته ديگر خدمتتان می رسم. فکر می کنم يک نيم ساعتی تلفونی صحبت کرديم. اگر اشتباه نکنم درباره مقدمه ای بود که بنا داشتند برای کتاب فضائل علي (ع) روايت احمد بنويسند. آن زمان من مشغول نوشتن مقاله احمد بن حنبل برای دائرة المعارف بودم و صحبت از يکی دو منبع درباره شرح احوال احمد بن حنبل شد. چند شب بعد بود که آن خبر ناگوار و غير منتظره همه دوستان و شاگردان و ارادتمندان استاد را عزادار کرد. رحمة الله عليه.
🔸عرفان کشمیری و تحریفگران
🔹سالک عارف سید الذاکرین آیة الله سید عبدالکریم کشمیری از مفاخر معنوی شیعه در عصر حاضر است. آن بزرگمرد پشت پا بر دنیا و مقامات اعتباری آن زده و عمر شریف خود را به ریاضت و ذکر حضرت حق و انس با رجال الهی و معاشرت و تربیت برخی از رفقای سلوکی سپری نمود.
🔸پس از وفات آن مرحوم جزواتی به قلم برخی از مربوطین با ایشان چاپ و منتشر شد که حاوی مطالب آموزنده، و نقلیاتی مشتمل بر غثّ و ثمین بود.
🔹اخیرا با تامل در سه کتاب (روح و ریحان، صحبت جانان و میناگر دل) به برخی ابهامات و قضاوت های نادرست برخوردم و با توجه به این که مطالب مزبور در کانال عرفانی نیز مطرح می گردد لازم دیدم اشاره ای به آن بنمایم.
🔸اولین مطلب، بی ادبی حیرت انگیز نویسنده نسبت به مقام شامخ عارف کامل آیة الله العظمی بهجت اعلی الله مقامه الشریف است که در قالب دو خاطره با نتیجه گیری کاملا مغرضانه بیان شده است:
🔹(حضرت استاد اوايلى كه از نجف به قم آمدند مجتهدى پرهيزگار به ديدنشان آمد. از جمله مطالبى كه به ايشان فرمود اين بود: تو (درون) هستى، توتر برو (يعنى خودت را نشان نده) من يکبار چيزى از خود نشان دادم چوب خوردم (يا فرمود: پشيمان شدم). مدتى نگذشت كه حضرت استاد در سكوت مطلق فرو رفتند ولى آن مجتهد پرهيزگار رساله نوشتند و مشهور شدند!!
🔹همان مجتهد روزى درباره زياد استخاره كردن حضرت استاد گفتند: استادهاى ما، ما را از اين كارها منع مى كردند. امروزه همان مجتهد در اين مسأله بيشتر از ديگران در اين موضوع مورد مراجعه مردم قرار گرفتند !! (میناگردل : ص 100و99).
🔸اولا توصیه آیة الله العظمی بهجت به آیة الله کشمیری، کتمان مقامات معنوی بوده نه اشتغال و اشتهار به فقاهت و فتوا. اما ناقل مغرضانه بین این دو خلط نموده و به رساله دادن آن بزرگمرد که از جهت علمی و بی هوایی، شایسته ترین فرد به رساله دادن بودند تعریض زده است. (رحم الله امرء عرف قدره ولم یتعدّ طوره).
🔹ثانیا منع از استخاره که در کلام ایشان آمده ابدا مربوط به استخاره از قرآن نبوده، بلکه ناظر بر انواع استخارات و طرق گوناگون آن بوده که آیة الله کشمیری پس از ریاضات مخصوص در آن مهارت یافته و شرح آن را با اجازاتی که از افراد مختلف حتی از هندی ها در این امر داشت برای آیة الله بهجت بیان نموده، و ایشان آن کلام متین را در جواب فرمودند.
🔸وانگهی آقای بهجت هیچگاه بیش از دیگران در موضوع استخاره مورد مراجعه مردم قرار نگرفتند و استخاره های ایشان با قرآن به همان کیفیت مرسوم بین علما بود. (چون خدا خواهد که پرده کس دَرَد/ میلش اندر طعنه خوبان بَرد).
🔹از مطالب مغرضانه ای که درصحبت جانان از قول آیة الله کشمیری نقل کرده اند این است که: همه رفتند و آخرین آنها سید هاشم حداد بود.
و یا این که: دیشب سیر کردم و تمام خانه های قم را سر زدم اما شخصی را از اولیاء الهی نیافتم.
🔸حال آن که آیة الله کشمیری با صراحت آیة الله العظمی بهجت ر ابه عنوان عارف کامل زمان معرفی می کردند. و علاوه بر آن به حضرت جعفر آقای مجتهدی نهایت ارادت و اعتقاد را داشتند و معتقد بودند این دو بزرگوار در افقی بسیار عالی از عرفان و معنویت قرار دارند. بلکه ایشان معتقد بود که در تمام عمر خود مانند جعفر آقا را ندیده است و هیچ کس از عرفای عظام را با او نمی توان قیاس کرد.
🔹از مطالب عجیبی که در روح و ریحان بیان شده این ادعا است که آیة الله کشمیری مجذوب سالک بود، و دلیل آن را این دانسته که ایشان از اول با پیرمردها رفیق بودند!!
🔸آقای صداقت اصرار دارند که مرحوم کشمیری در هفت هشت سالگی به وسیله شیخ مرتضی طالقانی وارد مسیر عرفان شده است، حال آن که ایشان به صراحت نقطه آغاز تحول خود را ملاقات با آیة الله قاضی ذکر کرده اند که در سن 18 یا 19 سالگی ایشان رخ داده است.
و چنانچه آقای پارسا از شخص ایشان نقل کرده آیة الله بهجت در جوانی ایشان را به مسیر عرفان سوق داده و از معاشرتهای غیر ضروری با طلاب و رفقا منع نموده است. هرچند قبل از آن از مرحوم شیخ مرتضی طالقانی بهره علمی و اخلاقی می برده اند.
🔹و مطلب آخر این که تأکید بر شاگردی آیة الله کشمیری نزد آیة الله قاضی ظاهرا بی وجه است؛ چرا که ایشان حین وفات آیة الله قاضی 23 سال بیش نداشته اند، و ارتباط ایشان با مرحوم قاضی نیز بخاطر مخالفت پدرشان، ارتباط شاگردی رسمی نبوده بلکه صرف مراوده بوده، و چنانچه ایشان خود فرموده: از مرحوم قاضی دو ذکر یونسیه و یا حی یا قیوم را تعلیم گرفته اند.
هرچند بعدها با ارتباط با مرحوم سید هاشم حداد بیش از پیش با وادی توحید آشنا و علاقمند می گردند. و البته علاوه بر مرحوم حداد با برخی دیگر از مردان الهی و حتی اصحاب سلاسل مرتبط بوده و از آنان دستور ذکر داشته اند.
🔸در اینجا به همین مقدار از اشکالات کتابهای فوق بسنده کرده و از خداوند طلب تسدید و توفیق می نمایم.
♦️«نور مجرّد» و تنقیص حضرت جعفر آقا مجتهدی با ادعایی دروغین:
🔸«والد قدس سره فرمودند: مردی به نام جعفر آقای مجتهدی هستند که صوت داودی دارند و سابقا از آواز ایشان شیشه پنجره ها می شکست وکراماتی از قبیل شفای مریضان دارند. آقای مصطفوی به بیماری صعب العلاجی مبتلا می شوند و آقای مجتهدی از سر تا پای ایشان را دست می کشند و فی الحال سلامتی به او بر می گردد، اما آقای مجتهدی استقلال دارند!! (بدعت تنقیص اولیاء الهی با حربه عدم قبول ولایت حداد!!)
🔹مؤلف سپس داستانی نقل کرده که حضرت مجتهدی با آیة الله کشمیری در کربلا به حضور آقای حدّاد می رسند و حدّاد به او می گوید: مراتب عالی تری نیز هست آیا حاضر می شوید این کمالاتتان را بگیرم و بهتر از آن را به شما بدهم؟! و او سرباز می زند!
♦️سپس ادّعا کرده که امثال آقای مجتهدی اصلاً قادر بر تصوّر افقی که حدّاد در آن سیر می کرد نبودند!!
(نور مجرد ج 1 ص 741)
🔹این داستان دروغی بیش نیست؛ چراکه آیة الله کشمیری اول بار در ایران با حضرت جعفر آقا آشنا شده و قبل از آن هیچ ملاقاتی با ایشان نداشته، و پس از آمدن به ایران نیز سفری به عراق نداشتند.
🔸آیة الله کشمیری حضرت جعفر آقای مجتهدی را نه تنها بر مرحوم حداد، که بر تمام عارفان و اولیای الهی که در عمر شریفش ملاقات کرده بود ترجیح می داد، و افق او را از همه آنها برتر می دانست.
♦️(این نسبت دروغ را آقای صداقت نیز در «صحبت جانان» نقل کرده، اما پس از آن در کتاب «میناگر دل» آن را تصحیح کرده و نوشته: فرد مذکور یکی از علمای اصفهان بوده، نه جعفر آقای مجتهدی. در کتاب «زمهرافروخته» نیز به نادرستی این داستان تصریح شده است).
والسلام علی من اتبع الهدی
@bazmeghodsian
مرحوم شیخ جواد کربلایی در نجف شاگرد و مرتبط با مرحوم شیخ عباس قوچانی بود و به طریقه مرحوم آقای قاضی دلبسته بود. من گاهی برخی مشکلات خود در فهم مبانی ابن عربی در فصوص و آثار دیگرش و از جمله بحث خلود در جهنم و یا مباحث اعیان ثابته را از ایشان به تفصیل می پرسیدم. در این بحث ها آدم متخصصی بود.
من توفیق آن را داشتم که در جلسات خصوصی از ایشان درباره برخی مباحث مشکل شرح زیارت جامعه احسایی پرسش کنم. خود آن مرحوم البته دلبسته ملا صدرا و عرفان نظری محی الدین بود. من گاه از ایشان مشکلات متنی را می پرسیدم. به ویژه به مفاتیح الغیب ملاصدرا خیلی علاقمند بود.
یکی از شروح زیارت جامعه که در سال های اخیر چاپ شد شرح مرحوم استاد آقای شیخ جواد کربلایی است با عنوان الانوار الساطعه که در پنج مجلد منتشر شده است.
در ایام تحصیل و جوانی توفیق یار بود یک دوره این شرح را از خود آن مرحوم استفاده کردم. تقریرات آن را هم کامل نوشتم.
حسن انصاری قمی
@barrasihayetarikhi
🔸پیام ارسالی یکی از عزیزان همراه:
بنده با نظریات و برخوردهای مرحوم طهرانی کاری ندارم و خودم هزار و یک انتقاد به جریان ایشان دارم، اما اینکه مرحوم حداد را با چوب طهرانی می زنید این خلاف انصاف است.
بنده خودم از مرحوم حاج ... شنیدم که می فرمود: ما با آقای طهرانی قطع ارتباط کردیم؛ چون شیوه ایشان را جدا از شیوه استادمان مرحوم حداد دیدیم!!!
حاج آقای کمیلی به خود بنده فرمودند که وصیت نامه مرحوم حداد برای آقای طهرانی در یک شرایط خاصی نوشته شد و عمومیت نداشت، و حتی زمان حیات خود آقای طهرانی هم خود ایشان این وصیت نامه را علنی نکرده بود اما بعدا توسط فرزندانشان علنی شد.
آقای حداد ادعای شاگرد پروری داشت، اما ادعای وصایت باطنی! را فقط آقای طهرانی مطرح کرده! بنده این مطالب را نه از حاج محسن شرکت شنیدم ( که از نوجوانی در منزل مرحوم حداد بزرگ شده بود و سی سال شاگرد ایشان بود) و نه از حاج آقای کمیلی که آن ایام نجف بودند و هر هفته خدمت مرحوم حداد می رسیدند.
آقای طهرانی ادعا می کنند که ماه مبارک غذای آقای حداد فقط ترب بود! اما حاج آقای کمیلی به بنده می فرمود: شاید آن ایام معدودی که آقای طهرانی خدمت آقای حداد می رسید حال ایشان این بوده یا اصلا پول تهیه غذای دیگر نداشتند، چون ما خدمت استاد که می رسیدیم می دیدیم که ایشان کباب، آبگوشت و غذاهای دیگر هم میل می کنند.
یا مرحوم طهرانی می گویند که وقتی اواخر در سوریه خدمت حداد می رسیدند بدون خداحافظی از ایشان جدا می شدند به خاطر شدت علاقه ای که به ایشان داشتند! اما مرحوم حاج آقا محسن شرکت به بنده فرمودند: مرحوم آقا آن ایام حالشان نسبت به تمام رفقا اینطور بود، فلذا من هم وقتی می خواستم از ایشان جدا شوم بدون خداحافظی بود.
به مرحوم شرکت عرض شد که چرا شما شاگرد پروری نمی کنید؟ فرمودند: بنده فقط در طریقت کار کرده ام اما در شریعت تخصصی ندارم، فلذا به حاج آقای کمیلی مراجعه کنید که در هر دو جهت کار کرده اند.
🔹با تشکر از این برادر عزیز عرض می شود که ما نیز مرحوم حداد را عارفی وارسته می دانیم، اما با غلو طهرانی درباره او، و ادعای وصایت باطنی! که طهرانی برای او مطرح کرده، و ادعای ولایت و انحصار کمال در او مخالفیم و آن را انحرافی بزرگ در سلسله مرحوم قاضی می دانیم. چرا که شاگردان فقیه ایشان همچون آیات الله: شریفی، بهجت، طباطبائی، الهی، مرندی و شیخ علی محمد بروجردی در مرتبه ای عالی قرار داشته و با وجود تصریح استاد به شایستگی و حتی جانشینی برخی از ایشان، هیچ ادعایی از آنان شنیده نشد.
بنده از برخی شاگردان آیة الله کشمیری (که خود از شاگردان مرحوم حداد بود و او را عارفی برجسته می دانست) شنیدم که آیة الله کشمیری می فرمود: مرحوم حداد در اواخر از این که وصایت نامه برای طهرانی نوشته بود پشیمان شد و گفت آن را پس بفرستند. (تأیید آنچه از آقای کمیلی نقل کردید).
اتفاقا یکی از ایرادات به این جریان تمامیت خواه همین است که قاعدتا باید بعد از طهرانی به آقای کمیلی که از طرف مرحوم حداد ماذون بوده رجوع کنند اما حتی نامی از او بمیان نمی آورند! در حالی که آقای کمیلی می گویند حداد بمن فرمود: لازم نیست با طهرانی مشورت کنی و به نظر خودت عمل کن.
از خدای متعال برای مرحوم حداد طلب علوّ درجات، و برای مرحوم طهرانی که با ادعاهای گزاف درباره او به تنقیص سایر اولیای الهی پرداخت و با تعصبات و اعمال تنگ نظرانه خود، طریقت مرحوم قاضی را بدنام کرد طلب غفران و برای هواداران متعصب او طلب تسدید می نماییم.
@bazmeghodsian
🔸جناب استاد حسن انصاری:
مرحوم آقای کشمیری از علمای برجسته در فقه و اصول و فلسفه بود و سال ها هم مدرس سطوح عالیه و به ویژه کفایه در نجف بود. فلسفه را هم در نجف درس می داد و از جمله شرح منظومه را.
آثار متعددی هم در فقه و اصول داشت و از جمله شرحی بر عروه و همچنین شرحی مفصل بر کفایه. تقریرات اساتیدش را هم نوشته بود.
او سال ها با مرحوم محمد تقی جعفری نیز هم مباحثه بود. فصوص را به درس آموخته بود و عرفان محی الدین را خوب می شناخت.
در دوره جوانی هم محضر مرحوم آقای قاضی را درک کرده بود و به او و تعالیمش دلبستگی داشت، کما اینکه با مرحوم مرتضی طالقانی و شماری دیگر از معاریف مکتب عرفانی نجف پیوند داشت و از محضر آنان آموخته بود.
از ویژگی های آن مرحوم این بود که بسیار کم سخن می گفت.
@bazmeghodsian
◀️ گزیده ای از اظهارت حجة الاسلام والمسلمین دعائی در گفتگوی عصر حیرت
🔻مرحوم آقای مصباح در زمینه التقاط به قدری وسواس و حساسیت داشت که حتی نوآوری های مرحوم شریعتی را بر نمی تابید و آنها را انحرافی می دانست.
🔻در مدرسه حقّانی که به عنوان یکی از مدرسین برجسته مدرسه بودند به این نتیجه رسیده بودند که حرکت مرحوم شریعتی موجش دامن طلاب حقّانی را هم گرفته و تهدید کردند که اگر ادامه پیدا کند من دیگر مدرسه نخواهم آمد. این باعث موجی در مدرسه شد و از آقای بهشتی خواستند که ایشان حکمیت کند. آقای بهشتی مخالفان و موافقان را جمع کردند و حرف های همه را گوش کردند. قضاوت نهایی شان حمایت از آقای شریعتی بود. در نتیجه آقای مصباح ناگزیر از خروج از مدرسه شدند.
🔻در این ایام من نجف بودم آقای مصباح نامه ای را برای امام نوشتند و نگرانیشان را از موج جدید و نگرانی دیگرشان را از تصمیمی که در مدرسه حقانی گرفته شده بود برای امام گزارش کردند. من نامه را محضر امام بردم. آقای مصباح بعدش پیغام دادند که پاسخ امام را می خواهم. من نزد امام رفتم و به ایشان گفتم که آقای مصباح منتظر پاسخ هستند. امام آهی کشیدند و فرمودند که این بزرگواران به عالم و آدم شک دارند! من در آینده پاسخی را خواهم داد. سپس سخنرانی تاثیرگذاری کردند و نصیحت کردند دو طیف دانشگاهی و حوزوی را و از هردو خواستند که با هم متحد باشند. و آقای مصباح از بعد از این سخنرانی دیگر علنا درباره شریعتی صحبت نکرد.
🔻نصیری: بعضی ها معتقدند که امام برخورد تندی با نهضت آزادی داشتند و اگر مثلا با ملایمت و مدارای بیشتری بود، بهتر بود.
دعایی: ببینید اصلی که امام به آن اعتقاد داشتند اصل مقاومت در مقابل آمریکا بود ریشه اصلی مشکلات ایران و منطقه را دولت آمریکا می دانستند، و هر نوع مماشات و تنازل را در آن رابطه بر نمی تابید و به همین دلیل حرکت لانه جاسوسی را امام تایید کردند.
🔻دعایی: در یک موقعیتی هم با اطلاع حضرت امام در یک بهره گیری از امکانات آمریکایی ها ما یک تاکتیکی را دنبال کردیم. جریان مک فارلین که منجر به گرفتن فاو شد. قهرمان این بهره گیری و هوشمندی مرحوم آقای هاشمی بود و امام آقای هاشمی را قبول داشت.
نصیری: یعنی جریان مک فارلین با همراهی با امام بود ؟
دعایی: قطعا امام گفته بودند. مذاکره غیر از ایجاد سازش و تسلیم هست. افراد زیادی بودند که اینها به عنوان رابط بین آمریکا و ایران بودند پیغام می آوردند و پیغام می بردند
🔻بعد از فوت حاج آقا مصطفی مرحوم آقای خوانساری به عراق مشرف شده بود همزمان هم مرحوم آقای رضا صدر برادر امام موسی صدر هم مشرف بود. آقا رضا صدر اصرار داشت که آقای خوانساری به دیدن امام برود یا امام بیایند دیدن آقای خوانساری. امام نپذیرفتند. مبنای ایشان این بود که آقای خوانساری در مبانی نظری خودشان نسبت به ارتباط با دربار و رژیم شاه نظرشان مساعد است و ما به ایشان احترام می گذاریم. من هم در مقابل ایشان هستم، اگر ایشان بیایند دیدن من در آن مبنایی که ایشان انتخاب کرده که با دربار رابطه داشته باشد خلل ایجاد می شود. آنها به ایشان می گویند که چرا رفتید؟ و اگر من بروم دیدن ایشان من نسبت به این مبنای ایشان تایید کرده ام. بنابراین اجازه بدهید نه من بروم نه ایشان بیایند.
این گفتگو را در لینک زیر ببینید:
https://youtu.be/Rhxv2-TR1WM
YouTube
🔸امتداد شیخ مجتبی قزوینی؛
🔹1. حجة الاسلام احمد مروی: مرحوم آقای محمدرضا حکیمی با مرحوم آیة الله کشمیری اُنس، و خیلی هم ایشان را قبول داشتند. ایشان درباره آقای کشمیری به من گفتند: «من بعد از مرحوم آیة الله شیخ مجتبی قزوینی خیلی افراد و بزرگان را دیدم که اهل ریاضت، سیر وسلوک و ختومات بودند، امّا مثل آقای کشمیری ندیدم. ایشان در امتداد مرحوم آقا شیخ مجتبی است».
🔸 2. جناب آقای سید علی تهرانی: از مرحوم حاج علی اکبر معلم دامغانی پرسیدم: آقاکشمیری چگونه اند؟ فرمودند: «با او رفیقم؛ مرتاض است؛ مستجابُ الدَّعوَه است و [ ... ]».
🔺آیا رفاقت و ارادت دو تن از بزرگان مخالف عرفان با سیدالذاکرین آیة الله کشمیری نشانگر این نیست که ایشان عارف مصطلح نبوده اند؟
🔹به نظر چنین است. آن بزرگمرد بدون شک از اولیای خدا بوده و محضر بسیاری از اولیاء را نیز درک نموده بود؛ از شیخ مرتضی طالقانی و آیة الله قاضی که در نوجوانی با آن دو مراوده داشت گرفته تا مرحوم حداد و برخی از عرفای هند و خاکسار، و نهایتا حضرت جعفر آقای مجتهدی که او را بر تمام کسانی که در مدت عمر دیده بود ترجیح می داد.
اما می توان گفت که در «وجود یکپارچه نور و کرامتِ» ایشان - به تعبیر آقای تهرانی - ابعاد غیر عرفانی که برخی آن را عرفان قدرت می نامند بر بعد عرفانی متوقع از عارفان نجف غلبه داشته است.
در عین حال ایشان - به نقل آقای موسوی مطلق - آیة الله العظمی بهجت را به عنوان انسان کامل معرفی می کردند، و از برخی مدعیان مشهور عرفان - از نوع عرفان قدرت - به شدّت منزجر بودند.
🔺این توضیح از آن رو ضروری دانسته شد که اخیرا مطلبی از آن بزرگمرد منتشر شده که به آیة الله قاضی نسبت بی اعتنایی به علوم حوزوی داده، و خودشان هم توصیه نموده اند که یک درس و بحث کافی است!
و تنافی این دستور با سیره عارفان مکتب فقهی عرفانی آخوند ملا حسینقلی همدانی اعلی الله مقامه بر کسی پوشیده نیست.
https://t.me/bazmeghodsian/24419
الكتب والمواضيع والآراء فيها لا تعبر عن رأي الموقع
تنبيه: جميع المحتويات والكتب في هذا الموقع جمعت من القنوات والمجموعات بواسطة بوتات في تطبيق تلغرام (برنامج Telegram) تلقائيا، فإذا شاهدت مادة مخالفة للعرف أو لقوانين النشر وحقوق المؤلفين فالرجاء إرسال المادة عبر هذا الإيميل حتى يحذف فورا:
alkhazanah.com@gmail.com
All contents and books on this website are collected from Telegram channels and groups by bots automatically. if you detect a post that is culturally inappropriate or violates publishing law or copyright, please send the permanent link of the post to the email below so the message will be deleted immediately:
alkhazanah.com@gmail.com
