کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

دكتر ناصر خليلي صاحب بزرگ ترين وجامع ترين مجموعه از دست نوشته هاي قرآني ست· تاكنون مجموعه اي شخصي با اين گستردگي وجود نداشته است· اين مجموعه تصويرگر تاريخ كامل كتابتِ قرآن كريم از قرن اول هـ ق تا عصر حاضر است· نمونه هايي كه محل نگارش آن ها در منطقه اي به وسعت سرزمين هاي ميان دو نقطه ي اسپانيا و هندوستان بوده است· از چهار جلدي كه در اين مجموعه به قرآن هاي دست نويس اختصاص يافته، جلد نخست به سبك عباسي پرداخته است· در اين جلد از سه سبك اصليِ كتابتِ قرآن كه تا پيش از قرن چهارم متداول بوده، بحث مي شود· در اين نمونه ها علاوه بر چندين نسخه ي كامل قرآن با جلد و صحافي اصلي، دو صفحه از نسخه اي معروف به قرآن آبي، كه متن آن با طلا بر پوستي آبي رنگ نقش بسته و متعلق به قرن سوم هجري است، همچنين دو دسته از برگ هاي قرآني كه در پالرمو و در اواخر قرن چهارم كتابت شده، ديده مي شود ـ قرآن پالرمو تنها نسخه اي ست كه در سيسيل تهيه شده است.

توجه به برخی زمینه های تنجیمی برای ورود به هزاره ی دوم، کوشش نقطویه برای قبضه کردن حکومت، گرایش شاه عباس به نقطویه و دست آخر تلاش برای شناسایی کوشش های مورخان در توجیه هدم فرقه ی نقطویه و مبرا ساختن شاه از گروش به این جنبش، بخش های اصلی این جستار را سامان داده است. همچنین خواننده در این جستار درمی یابد که چگونه برای نخستین بار در تاریخ ایران، شاه به میل خویش از قدرت کناره جست و تاج و تخت را به یکی از نقطویان سپرد تا مگر نحوست ستاره ای دنباله دار – که نمی شود آن را بدون توجه به نگره های تنجیمی دوران شناخت – دامنگیر او نشود. جستار چهارم حاصل تدقیق و تحقیق یکی از برجسته ترین صفویه پژوهان معاصر در کیهان شناسی صفویه است. آثار بابایان همواره متضمن چشم اندازهایی نو به تاریخ صفویه است. این جستار در کنار چند مقاله ی ارزشمنند دیگر بر اساس مجموعه ای از فالنامه های مصور صفوی و عثمانی نگاشته شده که امید است این مجموعه ی نفیس و کم نظیر به زودی به شکلی مناسب در ایران ترجمه و چاپ شود. نویسنده دراین جستار طالع بینی درعصر صفویه را مبتنی بر فالنامه های مصور عثمانی و صفویه بررسی کرده است. بر اساس این پژوهش، طالع بینی یا تنجیم حتی در دوره ی شاه تهماسب اول که به تشرع نامبردار بود در جامعه ی ایران و دربار صفویه امری رایج بوده است. بابایان اندیشه های غالیانه ی شاه اسماعیل اول صفوی را زمینه ی می داند برای رواج طالع بینی در عصر صفویه، او همچنین با اتکا بر فالنامه ها اندیشه ی زمان محور هزاره گرایی را درتاریخ ایران و به ویژه در عصر صفویه بررسی کرده است. از نگاه او ایده های آخرالزمان و شیعی که دراین دوره تبلیغ و ترویج می شد یکی از بنیادهای طالع بینی در فالنامه های صفوی است. خوا بو خوابگزاری از دیگر مضامینی است که بابایان کوشیده است از طریق آن پیشگویی رویدادها، حرکت در زمان و سیاست های پادشاهان صفوی را ارزیابی و تحلیل کند. جستار پسین نوشتاری است خلاقانه در حوزه ی پژوهش های تاریخی که انگشت شمارند و سخت مورد نیاز. در زمانه ای که پژوهش های تاریخی بیشتر در چارچوب های خشک و تکراری سیاسی خلاصه شده اند یا به مباحث انتزاعی می پردازند، مقاله ی دکتر بشیری دری است گرانبها که نشان می دهد مورخان می توانند همراه با جامعه شناسان حرف هایی جدی و کاربردی برای جامعه ی معاصر داشته باشد. در حال حاضر که تندروی های گروه های تکفیری و سلفی بلای جان بشریت شده است، نسخه های پرشماری از سوی عالمان علم سیاست و جامعه شناسی پیچیده می شود. شاید بتوان گفت جستار بشیر جزء معدود راه حل هایی است که از سوی جامعه ی مورخان و با اتکا به دوره ای خاص از تاریخ ایران ارائه شده است. بشیر بر این باور است که زمان در خوانش حوادث صدر اسلام از سوی بنیاد گرایان امری است جهان شمول و ذاتی و لایتغیر. او ضمن بررسی آموزه های آکادمیک غربی که آن ها را سرمنشأ این اشتباه دانسته است، با اتکا به تاریخ نگاری های اواخر دوره ی تیموریان و اوایل دوره ی صفوی کوشیده است مفهومی جدید از زمان را به ویژه برای بازخوانی رویدادهای تاریخی جهان اسلام ارائه دهد.

@Historylibrary

هزاره های گم شده را هزاره هایی می دانیم که در تاریخ سیاسی و فرهنگی سرزمین ما وجود داشته اند اما به سبب آگاهی بسیار اندک ما می توان آنها را گمشده انگاشت و ما در حالی که سخت شیفته یافتن این هزاره ها هستیم ناگزیریم که تنها به نشانه هایی جسته و گریخته از آنها بسنده کنیم.
دکتر «پرویز رجبی» پژوهشگری برجسته در تاریخ ایران باستان است و باید گفت که مجموعه «هزاره های گمشده» او به راستی پرونده نسبتا کامل و تحقیقی شایسته درباره آن دوره کمابیش تاریک و دست نیافتنی از تاریخ ایران است. هنگامی که این مجموعه را می خوانید، نثر روان و توانای زنده یاد رجبی را به خوبی می توانید مشاهده کنید.این مجموعه کتاب ها با استقبال خوبی مواجه بوده و جوانان را با تاریخ ایران باستان آشتی داده است.

ابتدای جلسه دکتر میشائیل مارکس به معرفی مرکز تحقیقات کورپوس کورانیکم پرداختند. و فرمایش کردند گورپوس به معنای داده های مکتوب (جامع النصوص) به عربی و کورانیکم هم همان قرآن.
سپس سایتی را معرفی نمودند که تمام نتایج تحقیقات در این سایت به صورت آنلاین در دسترس می باشد.
ایشان فرمودند برای تاریخ گذاری نسخه های خطی قرآن راه های وجود دارد که یکی از آنها خط شناسی است (با مقایسه آن با خط های دیگر که به جای مانده)و دیگر آزمایش کربن 14 است که در واقع روی پوستی که آیات قرآن بر آن نگاشته شده بررسی می گردد و معمولا از بخش شیرازه استفاده می شود چون در آزمایش کربن 14 آن بخش مورد بررسی از بین می رود.
ایشان امیدوار بودند که انشالله با همکاری متولیان نسخه های خطی در ایران، این نسخه ها نیز مورد واکاوی و بررسی قرار گیرد.

دكتر ناصر خليلي صاحب بزرگ ترين وجامع ترين مجموعه از دست نوشته هاي قرآني ست· تاكنون مجموعه اي شخصي با اين گستردگي وجود نداشته است· اين مجموعه تصويرگر تاريخ كامل كتابتِ قرآن كريم از قرن اول هـ ق تا عصر حاضر است· نمونه هايي كه محل نگارش آن ها در منطقه اي به وسعت سرزمين هاي ميان دو نقطه ي اسپانيا و هندوستان بوده است· از چهار جلدي كه در اين مجموعه به قرآن هاي دست نويس اختصاص يافته، جلد نخست به سبك عباسي پرداخته است· در اين جلد از سه سبك اصليِ كتابتِ قرآن كه تا پيش از قرن چهارم متداول بوده، بحث مي شود· در اين نمونه ها علاوه بر چندين نسخه ي كامل قرآن با جلد و صحافي اصلي، دو صفحه از نسخه اي معروف به قرآن آبي، كه متن آن با طلا بر پوستي آبي رنگ نقش بسته و متعلق به قرن سوم هجري است، همچنين دو دسته از برگ هاي قرآني كه در پالرمو و در اواخر قرن چهارم كتابت شده، ديده مي شود ـ قرآن پالرمو تنها نسخه اي ست كه در سيسيل تهيه شده است.

امروز نتوانستم در مراسم بزرگداشت استاد دکتر احسان اشراقی حاضر شوم. متنی را که یکی دو ماه قبل در باره ایشان نوشتم اینجا می گذارم. امیدوارم بنده را به خاطر این تقصیر ببخشایند.

احسان اشراقی نگاهبان تاریخ
نام دکتر احسان اشراقی، با تاریخ ایران و بویژه صفویه پیوند خورده است. صد البته، دانش ایشان، صرفا در محدوده تاریخ صفوی نبوده، و در حوزه جغرافیای تاریخی ایران نیز تلاش های ستوده ای داشته اند. و اما این پیوند با تاریخ صفویه، بیش از همه، به خاطر تحقیق و تصحیح متون جاودانی است که از حوزه تاریخ صفوی برجای مانده و با فعالیت استاد، به دیده ما عرضه شده است. بدین ترتیب، باید گفت، با نشر این آثار، تمامی علاقه مندان به تاریخ ایران، بویژه تاریخ صفوی، مدیون تلاش و همت این بزرگ مند هستند.
اگر بخواهیم چند استاد برجسته تاریخ را در دهه های گذشته یاد کنیم، نسلی کهن که حافظ حیثیت علمی این رشته بوده اند، مطمئنا، دکتر اشراقی یکی از آنهاست. در مقابل کسانی که تاریخ را تفریح و صرفا برای مطالعه در اوقات فراغت و تفنن می دانستند، این بزرگ مردان، در کنار اساتید برجسته خود، و شماری از همکاران با سابقه اش، رشته تاریخ را به صورت علمی در دانشگاه حفظ کردند. این در حالی بود که تاریخ، به دلیل استفاده های سیاسی که از آن می شد و می شود، بیش از سایر علوم انسانی بازیچه دست کسانی بود که به حریم آن تعدی می کردند.
و اما استادان تاریخ، بویژه، گروه تاریخ دانشگاه تهران، از زمان تأسیس این گروه به این سوی، همواره حافظ روشی عالمانه در امر تاریخ به مثابه یک علم بوده و در این جاست که باید از نقش دکتر اشراقی که حدود بیست سال مدیریت این گروه را بر عهده داشت، یاد کرد. روشن است که امروزه، دانش تاریخ برای همه ارج دارد اما باید به یاد داشت، که دوران سختی را پشت سر نهاده است.
امروز، دکتر اشراقی، با تمام کهولت سنی که دارد، هنوز هم شنبه ها، گروه تاریخ دانشگاه تهران را مزین می کنند، و همچنان دانشجویان دکتری، پای درس او می نشینند و به مطالب ایشان که متین و آرام بیان می شود گوش می دهند. بسیاری از استادان هستند که از دانشگاه فراری اند و در اولین فرصت پس از بازنشستگی، گروه و درس و دانشجو را رها می کنند، و اما دکتر اشرقی و دوست عزیز و مرحومش باستانی که در یک اتاق بودند، وفاداری خود را به گروه حفظ کردند.
مناسب است دو خاطره را نقل کنم. سالها قبل، شاید بیش از بیست سال پیش، وقتی استاد از من پرسید که مشغول چه کاری هستید، گفتم در حال تصحیح کتاب انقلاب الاسلام بین الخواص و العوام هستم. ایشان گفتند، من این کتاب را در دست دارم، اما اکنون که شما در حال آماده کردن آن هستید، به شما واگذار می کنم. این لطفی بود که ایشان در آن تاریخ در حق من کردند و هیچ گاه فراموش نخواهم کرد.
نکته دوم، استاد اشراقی دارای روحیه سخاوتمندانه در حوزه علم است. زمانی، دوستان مرکز کامپیوتری نور، از بنده خواستند از ایشان اجازه بگیریم تا آثار تصحیحی و تالیفی شان در سی دی تاریخ ایران باشد. ایشان با گشاده دستی، اجازه دادند و در این باره نامه نوشتند. دوستان می دانند که برخی در این باره چه سخت گیری دارند و فریاد اعتراض را تا کجا بالا برده اند، در حالی که خودشان کمتر روزی است که از این سی دی ها استفاده نکنند. این لطف ایشان را هیچ گاه فراموش نخواهم کرد.
حالا وقتی به کارهای اندک و ناقابل خودم در باره صفویه می نگرم، حس می کنم که من و دیگر دوستانی که در این حوزه کار می کنیم، تا چه اندازه مدیون این مرد هستیم.
@jafarian1964

👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿اقصاد سیاسی ایران 👈🏿 اثر: محمدعلی همایون کاتوزیان

📙«کتابی مختصر ، اما جامع و عمیق که به بررسی شرایط اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی می پردازد.
مؤلف در این کتاب سعی کرده است که با استفاده از روش تحلیلی اقتصاد سیاسی (political economy) و به طور خاص تاکید بر نقش گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف و احزاب نماینده این طبقات اجتماعی نیروهای اثرگذار بر وقایع و ساختار اقتصاد سیاسی ایران را بررسی می کند.
نویسنده این دوران را به چهار مرحله تقسیم می کند . نخست دوره مشروطه که تحت عنوان دولت و انقلاب بررسی می شود . سپس دوره ی سلطنت رضاشاه که زیر عنوان دولت و ضدانقلاب بدان می پردازد . پس از آن ، بخش فترت ، دموکراسی و دیکتاتوری است درباره ی رویدادهاو اوضاع زمان اشغال ایران در جنگ دوم و دموکراسی متعافب آن که به دیکتاتوری انجامید . آخرین مرحله دوره ی استبداد نفتی و توسعه ی اقتصادی است که سال های 32 تا 57 را در برمی گیرد و نویسنده استبداد و تظاهر به مدرنیسم را ویژگی آن می شمارد.
محمد علی همایون کاتوزیان که در ایران وی را به نام همایون کاتوزیان و در خارج از ایران به نام هما کاتوزیان نیز می‌شناسند، اقتصاددان، تاریخ‌نگار، کاوشگر علوم سیاسی و منتقد ادبی است. »📙

@litera9
دیوید میلر در کتاب فلسفه ی سیاسی مفاهیمی مانند، اقتدار، دموکراسی، آزادی و محدودیت های آن، عدالت، فمینیسم، چند فرهنگی باوری و ملیت، را در فلسفه ی سیاسی معرفی می کند. در این کتاب سؤال هایی از این دست مطرح می شود: آیا حقیقت دارد که عملکرد دولت ها عمیقاً بر کیفیت زندگی ما تأثیر می گذارد؟؛ آیا اقتدار سیاسی حکومت ها در گرو اعمال زور بر شهروندانشان است؟؛ شهروندان عادی چه نقشی در دموکراسی ایفا می کنند؟.
دیوید میلر" پژوهنده ی نام آور اندیشه ی سیاسی، در این كتاب تلاش كرده است تا فلسفه ی سیاسی را به زبانی ساده و بیانی گیرا برای عموم خوانندگان مطرح كند در فلسفه ی سیاسی برخی مقوله ها و مباحث نسبتا انتزاعی مهم فلسفه ی سیاسی همچون عدالت، برابری، آزادی، دموكراسی، اقتدار سیاسی، تكلیف سیاسی، حقوق شهروندی و فمینیسم قابل فهم تر شده است، البته بدون غلتیدن به گودال زبان فنی از نوعی كه كتاب های آكادمیک امروزی را این همه بی روح كرده است .
این کتاب از مجموعه ی مختصر مفید است. مجموعه ی مختصر مفید ترجمه ای است از کتاب های مجموعه ی A Very Short Introduction که انتشارات دانشگاه آکسفورد انتشار آن ها را از سال 1995 آغاز کرده است و تعداد عناوین آن تاکنون به بیش از 400 عنوان رسیده است. هرکدام از کتاب های این مجموعه درآمدی است بر موضوعی خاص که اگرچه برای مخاطب عام نوشته شده است، نویسنده ی آن از میان اساتید برجسته ی آن رشته انتخاب شده است.

امروزه در مقایسه با حدود سه دهه قبل شمار آثار علمی تولید شده در حوزه های گوناگون مطالعات سیاسی اسلام یا اسلامی در ایران، افزایش قابل توجهی یافته و متون جدید و مهمی تولید شده است. یکی از این حوزه ها، مطالعات عقلی و استدلالی در مباحث سیاسی _اجتماعی اسلام است که «فلسفه سیاسی»خوانده می شود. رویکرد کلی و هدف این تحقیق، ابتدا تبیین چیستیِ حکمت و فلسفه سیاسی در آموزه ها و فرهنگ و تمدن اسلامی و سپس وارد کردن آن به حوزه سیاست عملی در شرایط امروز و کاربردی تر کردن فلسفه و حکمت سیاسی اسلامی با ارائه ی تعاریف و تقسیم بندی های جدید بوده است.
کتاب در چهار فصل تنظیم شده است: فصل اول به تبیین ابعاد مختلف فلسفه ی سیاسی اسلامی و فصل دوم به حکمت و حکمت سیاسی مربوط می شود. در فصل سوم نیز جغرافیای فکری و معرفتی حکمت و فلسفه ی سیاسی اسلام بررسی می شود. فصل چهارم که به مثابه ی نتیجه است طرح "گذار از فلسفه و حمکت به سیاست عملی " ارائه شده است.
این اثر توسط علی اکبر علیخانی، دانشیار دانشگاه تهران به نگارش در آمده است و در سال 1397 انتشارات دانشگاه تهران آن را به چاپ رساند.
مریم جعفرپور

روایتی از دکتر اکبر ایرانی رئیس مرکز پژوهشی میراث مکتوب

نام ایران از منظر دکتر ژاله آموزگار

دکتر ژاله آموزگار استاد تاریخ و فرهنگ و زبانهای باستانی را با آن قامت رعنا کیست که نشناسد؟ فخر بانوان مراکز علمی و دانشگاهی است. دو هفته پیش که در محفل انس ماهانه میراث مکتوب شرکت فرموده بودند لطف نموده کتاب "از گذشته های ایران"مجموعه مقالات چاپ شده خود در سال ۹۶ از سوی انتشارات معین را به مؤسسه میراث مکتوب اهدا فرمودند. در مقاله اول که توفیق مطالعه آن را یافتم، حیفم آمد این عبارت ایشان را درباره ‌‌"ایران" به اشتراک نگذارم و بیشتر از آن روی که یادی از این رادزن فرهنگ ایران نموده و شما را در دعای خیر و آرزوهای بلند برای ایشان سهیم کرده باشم.
ایشان می نویسند:

"واژه ایران برای این سرزمین و همچنین عبارتهای ایرانشهر و شهر ایران،آغازین کاربردسیاسی و اجتماعی خود را از دوره اشکانیان دارد و در دوره ساسانیان اهمیت آن به اوج خود می رسد. اما چرا یونانیان و به تبع آنها غرب با این همه روایت های آریایی این سرزمین را پرسpersa نامیدند؟ در این مورد این چنین می توان استدلال کرد: از آنجا که یونانی ها در آن سده ها بیشترین ارتباط را با ایالت پارس و فرمانروایان آن داشتند، این سرزمین را به نام و مشتق از پارس،پرسه نامیدند و از این راه این نام در زبانهای اروپایی به صورت persa,persia, persian درآمد، همان گونه که ما نیز سرزمین "هلن" را با نام نزدیک ترین استان آن که "ایونیا" Ionia نام داشت. "یونان" نامیده ایم وگرنه از دیرباز ایران، ایران بوده است و قانونی که در سال ۱۳۱۲تصویب شد،برای این بود که در کشورهای دیگر هم به جای پرس، ایران، ایران نامیده شود."

سرافرازباد چنین بانویی که افتخار ایران است.

@safinehyetabriz