کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

‍ ??معرفی پایان نامۀ «تبیین اصول صفحه آرایی در کتاب های چاپ سنگی و بکارگیری نتایج آن در هفت پیکر نظامی»
این رساله پژوهشی در باب تبین اصول صفحه آرایی در کتاب های چاپ سنگی است. با ارائۀ نمونه های تصویری از کتابهای چاپ سنگی منتخب، شیوۀ صفحه آرایی و اصول اساسی آرایش متن در صفحات این کتب مورد بررسی قرار گرفته است. کتابها در این رساله از دو جنبه بررسی شده اند: ابتدا از دیدگاه موضوع و محتوای مطالب موجود و سپس از جنبۀ اصول به کار رفته در صفحه آرایی آنها و همچنین ارتباطی که میان این دو جنبه وجود دارد.
آرایش این کتابها دارای انواع مختلفی است، گاهی شامل تزئینات با نقوش فراوان و یا عاری از این آرایه های تزئینی بوده و شامل دو قسمت متن و حاشیه می شود. شیوۀ آرایش صفحات کتاب های فوق نسبت به نسخ خطی قبل، دستخوش تحولاتی شده که متاثر از عوامل متعددی نظیر مسائل فنی چاپ، شرایط اجتماعی، فرهنگی زمان قاجار و نفوذ فرهنگ غرب بوده است. این امر دریچه ای جدید به سوی صفحه آرایی و کتاب آرایی فراهم آورده است.
سابقۀ کتاب آرایی در ایران، کتابهای چاپ سنگی دورۀ قاجاریه و تقسیم بندی کتب چاپ سنگی فصل های سه گانۀ این پایان نامه هستند.
فایل این پایان نامه در مرکز کتاب پژوهی ایران برای استفادۀ علاقمندان موجود است.
@Ketabpazhohi

‍ ‍ ?? تصویرهای چاپ سنگی شاهنامه فردوسی در «آلبوم شاهنامه»

پرفسور اولریش مارزلف، ایران‌شناس آلمانی برای سال‌های بلند، همه‌ی نسخه‌های چاپ سنگی منتشره در این دوران را گردآوری کرده و روی آن بررسی‌ها، سنجش انجام داده است. مجموعه‌ی حاضر، دربردارنده‌ی تصویرهای مینیاتوری چاپ سنگی های شاهنامه است. ضمن آن که بخشی از شعر مربوط به هر داستان به همراه چکیده‌ای از داستان به نثر فراهم آمده است.
در ابتدای کتاب سرگذشت حکیم فردوسی به عنوان نماد پایداری و پویایی فرهنگ ایران آمده و در ادامه به بررسی شاهنامه در نسخه های مصور چاپ سنگی پرداخته شده است. مارزلف در این بخش اشاره کرده است که نخستین چاپ سنگی ایرانی شاهنامه را ناصرالدین شاه جوان پس از جلوس به تخت سلطنت در سال 1264 هجری سفارش داد.
از داستانهایی که تصاویر چاپ سنگی آن در این آلبوم آمده است می توان به مواردی چون: فردوسی و شاعران دربار در حضور سلطان محمود، پادشاهی جمشید، بر تخت نشستن ضحاک، پادشاهی فریدون، کشته شدن ایرج به دست تور، پیوند زال و رودابه، به زیرکشیدن افراسیاب و ... اشاره کرد.
آلبوم شاهنامه: تصویرهای چاپ سنگی شاهنامه فردوسی، با گردآوری اولریش مارزلف و نویسندگی متن محمدهادی محمدی در 400 صفحه رحلی از سوی انتشارات چیستا در تهران منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ ?? کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران

«کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران» با همکاری مشترک سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه‌ها و موزه ملی ایران و به قلم محمد رضا کارگر و مجید ساریخانی تدوین و تالیف شده است.
هنر کتاب آرایی که به آن هنرهای کتاب آرایی نیز گفته می شود، از شاخص ترین هنرهای اسلامی به شمار می آید که نشان دهندۀ اهمیت کتاب در تمدن اسلامی است. هنر کتاب آرایی موجب شده تا هنرهای خوشنویسی، تذهیب و تشعیر، نگارگری و مصورسازی نسخه های خطی، تجلید و صحافی، جدول کشی، کاغذسازی، رنگ سازی و غیره به بهترین شکل توسعه یابند و هریک از این هنرها در حوزه های مختلف تمدن اسلامی به بهترین شکل بروز کنند، به گونه ای که در طول چهارده قرنی که از عمر کتاب آرایی می گذرد، مکتبهای بسیاری را در درون هر یک از این حوزه های هنری، پدید آورده است، به طوری که در حوزه های مختلف آن مانند خوشنویسی، شاهد نوآوریهایی هستیم.
این کتاب سیری تاریخی از هنر کتاب آرایی در ایران از صدر اسلام تا اواخر دوران قاجاریه را در پنج بخش مورد توجه قرار داده‌:
فصل اول ـ صفحه‌آرایی، خط و کتابت
فصل دوم ـ تذهیب و تشعیر
فصل سوم ـ مصورسازی نسخه های خطی
فصل چهارم ـ تجلید
فصل پنجم ـ مواد و ابزار کتاب آرایی
این کتاب همچنین با 105 تصویر مشتمل بر انواع موضوعات و آلات معرفی شده در خود همراه شده است که در نوع خود قابل توجه است.
@Ketabpazhohi

‍ ?درآمدی بر کتاب آرایی شاهنامه فردوسی

شاهنامه یکی از شیواترین و طولانی ترین متون منظم و از مهمترین نسخ خطی در دوره اسلامی پس از قرآن است. جایگاه شاهنامه فردوسی نزد جهانیان تا بدان جاست که اندک مدتی پس از سرایش آن مضامین، روایات و شخصیت های آن مورد توجه محققان و پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت. پس از استیلای مغول و ایران شاهنامه بیشتر مورد توجه هنرمندان قرار گرفت و در هر عصر به دست برجسته ترین هنرمندان، نگارگری و کتابت شده است. به سبب پراکندگی شاهنامه های ایران در دانشگاه ها، موزه ها و کتابخانه های مختلف، معدودی از این نسخ ارزشمند در ایران موجود بوده که بیشتر مربوط به دوره صفوی است که شاخه های آن رواج هنر کتابت و درخشش کتاب آرایی است. مطالعه ابعاد هنری و فرهنگی شاهنامه با تاکید بر دو گزاره مهم «گرافیک» و «صفحه آرایی» است.
در این کتاب به دلیل در دسترس نبودن شاهنامه های خارج از ایران پژوهش محدود به شاهنامه های داخل ایران است. در ابتدا 59 شاهنامه دوره صفوی موجود در کتابخانه ها و موزه های ایران به عنوان متون مورد تحلیل برگزیده شدند. بازه زمانی به دوره صفوی محدود می گردد و به بررسی کتاب آرایی و ویژگی های آن پرداخته می شود:
فصل اول ـ بررسی تاریخچه صفحه آرایی در ایران شامل:
تاریخچه صفحه آرایی در ایران باستان
بررسی کتابت در دوره اسلامی
تحولات در دربار پادشاهان صفوی و تاثیرات آن بر هنر کتاب آرایی
فصل دوم ـ معرفی شاهنامه های دوره صفوی شامل:
معرفی شاهنامه های دوره صفوی
ویژگی های صفحه آرایی دوره صفوی
بررسی شاهنامه های دوره صفوی موجود در ایران
فصل سوم ـ مطالعه تطبیقی صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی شامل:
بررسی و تطبیق صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی
فصل چهارم ـ صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی در گرافیزم و صفحه آرایی معاصر ایران شامل:
ارائۀ شاخص های صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی
«درآمدی بر کتاب آرایی شاهنامه فردوسی» نگاشتۀ اشرف السادات موسوی لر و الهه مروج در 108صفحه وزیری از سوی انتشارات نگره در شیراز منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ ? معرفی پایان نامۀ «معرفی و بررسی عناصر گرافیکی کتاب سازی اسلامی»

ایران همواره در طول تاریخ مرکز زایش فرهنگ و مرکز ابداع خط، نوشتار و ابزارهای کتابت بوده است. کتاب از مهمترین شاخص های توسعه فرهنگی به شمار می رود و به عنوان مجرای انتقال پیام و اطلاعات و تفکر در هویت فرهنگی و تغییر و تحول آن موثر است. به همین علت طراحی کتاب که از عوامل مهم و تاثیرگذار در افزایش جاذبه و معرفی کتاب می باشد. از اهمیت خاصی برخوردار است. اما در عصر حاضر به دلیل بی توجهی ناشرین و یا دلایل اقتصادی، کتاب آرایی تنها منحصر به طراحی جلد کتاب شده است و به صفحه آرایی داخل آن توجهی نمی شود. اوج هنر کتاب آرایی در ایران از دوره تیموری آغاز می شود و تا اواخر دوره صفوی ادامه می یابد کتاب های این دوران به دو گروه کلی نسخ قرآن و کتب ادبی تقسیم می شود. در اینجا سعی شده به عناصر بصری کتاب آرایی که شامل خوشنویسی، کادر صفحات و تزئین و ... می باشد پرداخته شود.

متن کامل این پایان نامه برای استفادۀ علاقه مندان در مرکز کتاب پژوهی ایران موجود است.
@Ketabpazhohi

‍ ??اسنادی از بنیاد شاهنامۀ فردوسی

بنیاد شاهنامه فردوسی، یک مؤسسهٔ تحقیقاتی وابسته به وزارت فرهنگ و هنر، در سال ۱۳۵۰ با هدف پیشبرد پژوهش‌های مربوط به شاهنامه فردوسی، و تصحیح و انتشار متن انتقادی شاهنامه تأسیس شد. هیئت امنای بنیاد، متشکل از مجتبی مینوی، پرویز ناتل خانلری، یحیی مهدوی، حسین نصر، عباس زریاب خویی، محمدامین ریاحی و مهدی فروغ بودند. شکل گیری و حیات بنیاد شاهنامه ایران با نام استاد مجتبی مینوی دانشمند و شاهنامه پژوه بزرگ کشور گره خورده است؛ زیرا فردوسی پژوهی و جست و جوگری در شاهنامه از دغدغه های مهم علمی او بود.
فعالیت‌های بنیاد شامل گردآوری نسخه‌های شاهنامه و دیگر منابع پژوهشی مرتبط با شاهنامه از سراسر جهان، و ارزیابی آن‌ها به‌منظور تصحیح متن شاهنامه، و مقابله نسخه‌ها و تهیهٔ متن تصحیح‌شده از بخش‌های مختلف شاهنامه توسط پژوهشگران بنیاد بود.
در مقدمه کتاب به تاسیس بنیاد شاهنامه، مجتبی مینوی و ریاست بنیاد شاهنامه، نگاهی به عملکرد بنیاد شاهنامه و انگیزه و روش تدوین این اثر پرداخته شده و سپس فصل های کتاب به قرار زیر آمده است:
فصل اول: اساسنامۀ بنیاد
فصل دوم: معرفی تشکیلات سازمانی و ساختار اداری
فصل سوم: تاسیس بنیاد شاهنامه
فصل چهارم: امور پژوهشی و طرحهای تحقیقاتی
فصل پنجم: فعالیت ها و اقدام ها
فصل ششم: جشنواره توس
فصل هفتم: ساختمان بنیاد شاهنامه
فصل هشتم: استاد مینوی و کتابخانه وی
فصل نهم: امور اداری و مالی
اسناد مندرج در این اثر از درون هزاران برگ از اسناد خاک خورده و در نابودی بایگانی پژوهشگاه گزینش، اسکن و ساماندهی شده است. در گزینش این اسناد بیشتر بر فعالیت های نهادی، جهت گیری های فکری و فرهنگی، فعالیت های پژوهشی، دستاوردها، ساختار اداری و سیرتحولات بنیاد شاهنامه تاکید شده است که از درون 6000 برگ سند انتخاب شده اند.
کتاب «اسنادی از بنیاد شاهنامۀ فردوسی» به کوشش علیرضا ملائی توانی، سید محمدحسین محمدی و لیدا ملکی از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در 370 صفحه منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ ? سیری در تذهیب های قرآنی عصر صفوی و دوره معاصر

تذهیب و طلانگاری در هنر ایران سابقه طولانی دارد. پیشنیه این هنر در ایران به دوران قبل از اسلام برمی گردد که ایرانیان برای آرایه های کتب، به خصوص کتب دینی به کار می بردند. از آثار به جا مانده از اوراق ارژنگ مانی که در دوره ساسانی می زیسته، می توان رد پای تذهیب ایرانی را جست و جو کرد.
تذهیب های مختلف قرآنی که در طول تاریخ این هنر در ایران اجرا شده است، دارای ویژگی ها و خصوصیات خاص زیبایی شناسانه است. این هنر همواره در طول تاریخ رو به رشد و تحول بوده، به طوری که زیباترین و قدرتمندترین تذهیب های قرآنی مربوط به تذهیب های عصر صفوی است.
این کتاب در چهار فصل نگاشته شده است:
تذهیب در مکاتب هنری ایران
تذهیب های قرآنی در دورۀ تیموری و صفوی
سه قرآن عصر صفوی (آستان قدس رضوی ـ موزه ملک)
تطبیق قرآن های چاپی با قرآن های مکاتب هنری ایران
«سیری در تذهیب های قرآنی عصر صفوی و دوره معاصر» اثر صمد نجارپور جباری از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال 1396 و در 120 صفحه منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ ?نسخه نامه

کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها را می توان در کتاب 665 صفحه ای «نسخه نامه» شناخت.
فرآیند تدوین فهرست کتابخانه ها و کتاب ها از سده های 4 و 5 هجری به بعد در ایران، همانند فهرست کتابخانۀ صاحب بن عباد، فهرست کتابخانۀ فنا خسرو بویهی، فهرست الابانه فی اسماء کتاب الخزانه از ابن طاووس حلی و تألیف فهرست هایی همچون فهرست ابن ندیم، فهرست شیخ طوسی و فهرست نجاشی در قرن های پیشین و انتشار نمونه هایی از فهرست نویسی نسخ خطی در ایران به سبک و سیاق امروزی از سال 1305 به بعد نشانۀ علاقه مندی دانشمندان و دانش پژوهان ایرانی به معرفی آثار علمی نیاکان خود و دیگر مسلمانان بوده است.
اهمیت نسخه خطی نسبت به کتب چاپی، منحصر به فرد بودن، ارائۀ اطلاعاتی درباره هویت علمی دوره های مختلف، گسترۀ علمی در هر دوره، تکمیل حلقه های گمشدۀ تاریخ علم، ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ دوره ها و سبک های هنری گذشته، ساختار زبانی و ادبی هر دوره، میزان توجه صاحبان قدرت به کتاب و نسخه آرایی و مانند آنهاست. این کتاب نیز به همین منظور از الفبای نسخه خطی و اقسام نسخه خطی، تا ساختار آن از لحاظ فیزیکی و آرایه ها و فهرست ها، تا عناصر و مشخصه های نسخه شناسی و یادداشتها و ادوار و مکاتب آرایه ها و تذهیب و کتاب آرایی و غیره را در برگرفته است.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
فصل نخست ـ کلیات
فصل دوم ـ کانون های استنساخ و کتاب پردازی نسخه های خطی
فصل سوم ـ عناصر و مشخصه های نسخه شناسی
فصل چهارم ـ شیوه های معرفی و فهرستنویسی نسخه خطی
فصل پنجم ـ اصالت نسخه خطی و راه های جعل و تزویر در آن
کتابنامه
تصاویر
نمایه
نسخه نامه (کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها) به کوشش حبیب الله عظیمی در 665 صفحه از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی در سال 96 منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ 📚📚معرفی پایان نامۀ «تبیین اصول صفحه آرایی در کتاب های چاپ سنگی و بکارگیری نتایج آن در هفت پیکر نظامی»
این رساله پژوهشی در باب تبین اصول صفحه آرایی در کتاب های چاپ سنگی است. با ارائۀ نمونه های تصویری از کتابهای چاپ سنگی منتخب، شیوۀ صفحه آرایی و اصول اساسی آرایش متن در صفحات این کتب مورد بررسی قرار گرفته است. کتابها در این رساله از دو جنبه بررسی شده اند: ابتدا از دیدگاه موضوع و محتوای مطالب موجود و سپس از جنبۀ اصول به کار رفته در صفحه آرایی آنها و همچنین ارتباطی که میان این دو جنبه وجود دارد.
آرایش این کتابها دارای انواع مختلفی است، گاهی شامل تزئینات با نقوش فراوان و یا عاری از این آرایه های تزئینی بوده و شامل دو قسمت متن و حاشیه می شود. شیوۀ آرایش صفحات کتاب های فوق نسبت به نسخ خطی قبل، دستخوش تحولاتی شده که متاثر از عوامل متعددی نظیر مسائل فنی چاپ، شرایط اجتماعی، فرهنگی زمان قاجار و نفوذ فرهنگ غرب بوده است. این امر دریچه ای جدید به سوی صفحه آرایی و کتاب آرایی فراهم آورده است.
سابقۀ کتاب آرایی در ایران، کتابهای چاپ سنگی دورۀ قاجاریه و تقسیم بندی کتب چاپ سنگی فصل های سه گانۀ این پایان نامه هستند.
فایل این پایان نامه در مرکز کتاب پژوهی ایران برای استفادۀ علاقمندان موجود است.
@Ketabpazhohi

‍ 📚📚 کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران

«کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران» با همکاری مشترک سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه‌ها و موزه ملی ایران و به قلم محمد رضا کارگر و مجید ساریخانی تدوین و تالیف شده است.
هنر کتاب آرایی که به آن هنرهای کتاب آرایی نیز گفته می شود، از شاخص ترین هنرهای اسلامی به شمار می آید که نشان دهندۀ اهمیت کتاب در تمدن اسلامی است. هنر کتاب آرایی موجب شده تا هنرهای خوشنویسی، تذهیب و تشعیر، نگارگری و مصورسازی نسخه های خطی، تجلید و صحافی، جدول کشی، کاغذسازی، رنگ سازی و غیره به بهترین شکل توسعه یابند و هریک از این هنرها در حوزه های مختلف تمدن اسلامی به بهترین شکل بروز کنند، به گونه ای که در طول چهارده قرنی که از عمر کتاب آرایی می گذرد، مکتبهای بسیاری را در درون هر یک از این حوزه های هنری، پدید آورده است، به طوری که در حوزه های مختلف آن مانند خوشنویسی، شاهد نوآوریهایی هستیم.
این کتاب سیری تاریخی از هنر کتاب آرایی در ایران از صدر اسلام تا اواخر دوران قاجاریه را در پنج بخش مورد توجه قرار داده‌:
فصل اول ـ صفحه‌آرایی، خط و کتابت
فصل دوم ـ تذهیب و تشعیر
فصل سوم ـ مصورسازی نسخه های خطی
فصل چهارم ـ تجلید
فصل پنجم ـ مواد و ابزار کتاب آرایی
این کتاب همچنین با 105 تصویر مشتمل بر انواع موضوعات و آلات معرفی شده در خود همراه شده است که در نوع خود قابل توجه است.
@Ketabpazhohi

‍ ✅ در جستجوی شاهنامه

این کتاب در حقیقت مقالات محمد متقالچی، شاهنامه پژوه ایرانی مقیم پاریس، درباره برخی نسخه‌های دست‌نویس شاهنامه و بررسی چند کتاب درباره شاهنامه است. متقالچی در دوران اقامتش در پاریس با مطالعه و بررسی آثار و کتاب‌هایی که درباره شاهنامه چاپ شده بود به این نتیجه رسید که برای آشنایی نوجوانان و توده مردم فرانسه با حماسه ملی ایران کار زیادی انجام نگرفته است، بنابراین تصمیم گرفت آنچه را که در درازای زندگی خود درباره شاهنامه آموخته بود را به کار گیرد و کتابی ساده و کوتاه درباره شاهنامه به زبان فرانسه برای فرانسویان و به خصوص جوانان ایرانی که در فرانسه بزرگ شده‌اند بنویسد که این تصمیم را با فرانسیس ریشارد در میان گذاشت و با همکاری او که در پی چاپ گزارشی از نسخه‌های دست‌نویس شاهنامه کتابخانه ملی فرانسه بود، کتابی با نام «شاهنامه فردوسی و دست‌نویس‌های آن در کتابخانه ملی فرانسه» در پاریس به چاپ رساند. بعدها کتاب دیگری هم درباره شاهنامه به چاپ رساند که آن هم مجموعه‌ای از پژوهش‌های او درباره شاهنامه بود.

پس از پیشگفتار نویسنده و استاد محمد روشن فهرست کتاب در دو بخش به این قرار است:

الف: برخی نسخه های دستنویس شاهنامه

از هلاکو تا تیمور و کهن ترین نسخه های دستنویس شاهنامه

شاهنامه فردوسی: نسخه دستنویس پادشاه مغول تبار ایران

شاهنامه، نسخه دستنویس ابراهیم سلطان

شاهنامه فردوسی، نسخه دستنویس محمد جوکی

شاهنامه لاهیجان و سبک نگارگری ترکمن شیراز

نسخه ای دستنویس از شاهنامه با سبک نگارگری چین هندوستان

ب: بررسی چند کتاب دربارۀ شاهنامه

قهرمانان زن ایرانی، به روایت شاهنامۀ فردوسی

شاهنامه پژوه ناشناخته

شاهنامه پژوهی و سیاست

باورها و آِین های زرتشتی در شاهنامه

شاهنامه کارکیا

کتاب در جستجوی شاهنامه فردوسی نگارش محمود متقالچی در 129 صفحه از سوی انتشارات صدای معاصر در سال 1397 منتشر شده است.
http://yon.ir/NzSh7
🆔 @manuscript

‍ ✅ درآمدی بر کتاب آرایی شاهنامه فردوسی در دورۀ صفوی

شاهنامه یکی از شیواترین و طولانی ترین متون منظم و از مهمترین نسخ خطی در دوره اسلامی پس از قرآن است. جایگاه شاهنامه فردوسی نزد جهانیان تا بدان جاست که اندک مدتی پس از سرایش آن مضامین، روایات و شخصیت های آن مورد توجه محققان و پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی قرار گرفت. پس از استیلای مغول و ایران شاهنامه بیشتر مورد توجه هنرمندان قرار گرفت و در هر عصر به دست برجسته ترین هنرمندان، نگارگری و کتابت شده است. به سبب پراکندگی شاهنامه های ایران در دانشگاه ها، موزه ها و کتابخانه های مختلف، معدودی از این نسخ ارزشمند در ایران موجود بوده که بیشتر مربوط به دوره صفوی است که شاخه های آن رواج هنر کتابت و درخشش کتاب آرایی است. مطالعه ابعاد هنری و فرهنگی شاهنامه با تاکید بر دو گزاره مهم «گرافیک» و «صفحه آرایی» است.

در این کتاب به دلیل در دسترس نبودن شاهنامه های خارج از ایران پژوهش محدود به شاهنامه های داخل ایران است. در ابتدا 59 شاهنامه دورۀ صفوی موجود در کتابخانه ها و موزه های ایران به عنوان متون مورد تحلیل برگزیده شدند. بازۀ زمانی به دورۀ صفوی محدود می گردد و به بررسی کتاب آرایی و ویژگی های آن پرداخته می شود:

فصل اول ـ بررسی تاریخچه صفحه آرایی در ایران شامل:

تاریخچه صفحه آرایی در ایران باستان

بررسی کتابت در دوره اسلامی

تحولات در دربار پادشاهان صفوی و تاثیرات آن بر هنر کتاب آرایی

فصل دوم ـ معرفی شاهنامه های دوره صفوی شامل:

معرفی شاهنامه های دوره صفوی

ویژگی های صفحه آرایی دوره صفوی

بررسی شاهنامه های دوره صفوی موجود در ایران

فصل سوم ـ مطالعه تطبیقی صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی شامل:

بررسی و تطبیق صفحه آرایی شاهنامه های دوره صفوی

فصل چهارم ـ صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی در گرافیزم و صفحه آرایی معاصر ایران شامل:

ارائۀ شاخص های صفحه آرایی ایرانی ـ اسلامی

کتاب «درآمدی بر کتاب‌آرایی شاهنامه فردوسی در دوره صفوی» به کوشش«اشرف سادات موسوی لر» و«الهه مروج» را نشر «نگره» در 108صفحه چاپ کرده است.
http://yon.ir/iljyI
🆔 @manuscript

‍ 📚📚 کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران

«کتاب آرایی در تمدن اسلامی ایران» با همکاری مشترک سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی در دانشگاه‌ها و موزه ملی ایران و به قلم محمد رضا کارگر و مجید ساریخانی تدوین و تالیف شده است.
هنر کتاب آرایی که به آن هنرهای کتاب آرایی نیز گفته می شود، از شاخص ترین هنرهای اسلامی به شمار می آید که نشان دهندۀ اهمیت کتاب در تمدن اسلامی است. هنر کتاب آرایی موجب شده تا هنرهای خوشنویسی، تذهیب و تشعیر، نگارگری و مصورسازی نسخه های خطی، تجلید و صحافی، جدول کشی، کاغذسازی، رنگ سازی و غیره به بهترین شکل توسعه یابند و هریک از این هنرها در حوزه های مختلف تمدن اسلامی به بهترین شکل بروز کنند، به گونه ای که در طول چهارده قرنی که از عمر کتاب آرایی می گذرد، مکتبهای بسیاری را در درون هر یک از این حوزه های هنری، پدید آورده است، به طوری که در حوزه های مختلف آن مانند خوشنویسی، شاهد نوآوریهایی هستیم.
این کتاب سیری تاریخی از هنر کتاب آرایی در ایران از صدر اسلام تا اواخر دوران قاجاریه را در پنج بخش مورد توجه قرار داده‌:
فصل اول ـ صفحه‌آرایی، خط و کتابت
فصل دوم ـ تذهیب و تشعیر
فصل سوم ـ مصورسازی نسخه های خطی
فصل چهارم ـ تجلید
فصل پنجم ـ مواد و ابزار کتاب آرایی
این کتاب همچنین با 105 تصویر مشتمل بر انواع موضوعات و آلات معرفی شده در خود همراه شده است که در نوع خود قابل توجه است.
@Ketabpazhohi

‍ 📚نسخه نامه

کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها را می توان در کتاب 665 صفحه ای «نسخه نامه» شناخت.
فرآیند تدوین فهرست کتابخانه ها و کتاب ها از سده های 4 و 5 هجری به بعد در ایران، همانند فهرست کتابخانۀ صاحب بن عباد، فهرست کتابخانۀ فنا خسرو بویهی، فهرست الابانه فی اسماء کتاب الخزانه از ابن طاووس حلی و تألیف فهرست هایی همچون فهرست ابن ندیم، فهرست شیخ طوسی و فهرست نجاشی در قرن های پیشین و انتشار نمونه هایی از فهرست نویسی نسخ خطی در ایران به سبک و سیاق امروزی از سال 1305 به بعد نشانۀ علاقه مندی دانشمندان و دانش پژوهان ایرانی به معرفی آثار علمی نیاکان خود و دیگر مسلمانان بوده است.
اهمیت نسخه خطی نسبت به کتب چاپی، منحصر به فرد بودن، ارائۀ اطلاعاتی درباره هویت علمی دوره های مختلف، گسترۀ علمی در هر دوره، تکمیل حلقه های گمشدۀ تاریخ علم، ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ دوره ها و سبک های هنری گذشته، ساختار زبانی و ادبی هر دوره، میزان توجه صاحبان قدرت به کتاب و نسخه آرایی و مانند آنهاست. این کتاب نیز به همین منظور از الفبای نسخه خطی و اقسام نسخه خطی، تا ساختار آن از لحاظ فیزیکی و آرایه ها و فهرست ها، تا عناصر و مشخصه های نسخه شناسی و یادداشتها و ادوار و مکاتب آرایه ها و تذهیب و کتاب آرایی و غیره را در برگرفته است.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
فصل نخست ـ کلیات
فصل دوم ـ کانون های استنساخ و کتاب پردازی نسخه های خطی
فصل سوم ـ عناصر و مشخصه های نسخه شناسی
فصل چهارم ـ شیوه های معرفی و فهرستنویسی نسخه خطی
فصل پنجم ـ اصالت نسخه خطی و راه های جعل و تزویر در آن
کتابنامه
تصاویر
نمایه
نسخه نامه (کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها) به کوشش حبیب الله عظیمی در 665 صفحه از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی در سال 96 منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ 📘📙اسنادی از بنیاد شاهنامۀ فردوسی

بنیاد شاهنامه فردوسی، یک مؤسسهٔ تحقیقاتی وابسته به وزارت فرهنگ و هنر، در سال ۱۳۵۰ با هدف پیشبرد پژوهش‌های مربوط به شاهنامه فردوسی، و تصحیح و انتشار متن انتقادی شاهنامه تأسیس شد. هیئت امنای بنیاد، متشکل از مجتبی مینوی، پرویز ناتل خانلری، یحیی مهدوی، حسین نصر، عباس زریاب خویی، محمدامین ریاحی و مهدی فروغ بودند. شکل گیری و حیات بنیاد شاهنامه ایران با نام استاد مجتبی مینوی دانشمند و شاهنامه پژوه بزرگ کشور گره خورده است؛ زیرا فردوسی پژوهی و جست و جوگری در شاهنامه از دغدغه های مهم علمی او بود.
فعالیت‌های بنیاد شامل گردآوری نسخه‌های شاهنامه و دیگر منابع پژوهشی مرتبط با شاهنامه از سراسر جهان، و ارزیابی آن‌ها به‌منظور تصحیح متن شاهنامه، و مقابله نسخه‌ها و تهیهٔ متن تصحیح‌شده از بخش‌های مختلف شاهنامه توسط پژوهشگران بنیاد بود.
در مقدمه کتاب به تاسیس بنیاد شاهنامه، مجتبی مینوی و ریاست بنیاد شاهنامه، نگاهی به عملکرد بنیاد شاهنامه و انگیزه و روش تدوین این اثر پرداخته شده و سپس فصل های کتاب به قرار زیر آمده است:
فصل اول: اساسنامۀ بنیاد
فصل دوم: معرفی تشکیلات سازمانی و ساختار اداری
فصل سوم: تاسیس بنیاد شاهنامه
فصل چهارم: امور پژوهشی و طرحهای تحقیقاتی
فصل پنجم: فعالیت ها و اقدام ها
فصل ششم: جشنواره توس
فصل هفتم: ساختمان بنیاد شاهنامه
فصل هشتم: استاد مینوی و کتابخانه وی
فصل نهم: امور اداری و مالی
اسناد مندرج در این اثر از درون هزاران برگ از اسناد خاک خورده و در نابودی بایگانی پژوهشگاه گزینش، اسکن و ساماندهی شده است. در گزینش این اسناد بیشتر بر فعالیت های نهادی، جهت گیری های فکری و فرهنگی، فعالیت های پژوهشی، دستاوردها، ساختار اداری و سیرتحولات بنیاد شاهنامه تاکید شده است که از درون 6000 برگ سند انتخاب شده اند.
کتاب «اسنادی از بنیاد شاهنامۀ فردوسی» به کوشش علیرضا ملائی توانی، سید محمدحسین محمدی و لیدا ملکی از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در 370 صفحه منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ 📚 سیری در تذهیب های قرآنی عصر صفوی و دوره معاصر

تذهیب و طلانگاری در هنر ایران سابقه طولانی دارد. پیشنیه این هنر در ایران به دوران قبل از اسلام برمی گردد که ایرانیان برای آرایه های کتب، به خصوص کتب دینی به کار می بردند. از آثار به جا مانده از اوراق ارژنگ مانی که در دوره ساسانی می زیسته، می توان رد پای تذهیب ایرانی را جست و جو کرد.
تذهیب های مختلف قرآنی که در طول تاریخ این هنر در ایران اجرا شده است، دارای ویژگی ها و خصوصیات خاص زیبایی شناسانه است. این هنر همواره در طول تاریخ رو به رشد و تحول بوده، به طوری که زیباترین و قدرتمندترین تذهیب های قرآنی مربوط به تذهیب های عصر صفوی است.
این کتاب در چهار فصل نگاشته شده است:
تذهیب در مکاتب هنری ایران
تذهیب های قرآنی در دورۀ تیموری و صفوی
سه قرآن عصر صفوی (آستان قدس رضوی ـ موزه ملک)
تطبیق قرآن های چاپی با قرآن های مکاتب هنری ایران
«سیری در تذهیب های قرآنی عصر صفوی و دوره معاصر» اثر صمد نجارپور جباری از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال 1396 و در 120 صفحه منتشر شده است.
@Ketabpazhohi

‍ 📚نسخه نامه

کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها را می توان در کتاب 665 صفحه ای «نسخه نامه» شناخت.
فرآیند تدوین فهرست کتابخانه ها و کتاب ها از سده های 4 و 5 هجری به بعد در ایران، همانند فهرست کتابخانۀ صاحب بن عباد، فهرست کتابخانۀ فنا خسرو بویهی، فهرست الابانه فی اسماء کتاب الخزانه از ابن طاووس حلی و تألیف فهرست هایی همچون فهرست ابن ندیم، فهرست شیخ طوسی و فهرست نجاشی در قرن های پیشین و انتشار نمونه هایی از فهرست نویسی نسخ خطی در ایران به سبک و سیاق امروزی از سال 1305 به بعد نشانۀ علاقه مندی دانشمندان و دانش پژوهان ایرانی به معرفی آثار علمی نیاکان خود و دیگر مسلمانان بوده است.
اهمیت نسخه خطی نسبت به کتب چاپی، منحصر به فرد بودن، ارائۀ اطلاعاتی درباره هویت علمی دوره های مختلف، گسترۀ علمی در هر دوره، تکمیل حلقه های گمشدۀ تاریخ علم، ارائۀ اطلاعاتی دربارۀ دوره ها و سبک های هنری گذشته، ساختار زبانی و ادبی هر دوره، میزان توجه صاحبان قدرت به کتاب و نسخه آرایی و مانند آنهاست. این کتاب نیز به همین منظور از الفبای نسخه خطی و اقسام نسخه خطی، تا ساختار آن از لحاظ فیزیکی و آرایه ها و فهرست ها، تا عناصر و مشخصه های نسخه شناسی و یادداشتها و ادوار و مکاتب آرایه ها و تذهیب و کتاب آرایی و غیره را در برگرفته است.
فهرست مطالب کتاب به این قرار است:
فصل نخست ـ کلیات
فصل دوم ـ کانون های استنساخ و کتاب پردازی نسخه های خطی
فصل سوم ـ عناصر و مشخصه های نسخه شناسی
فصل چهارم ـ شیوه های معرفی و فهرستنویسی نسخه خطی
فصل پنجم ـ اصالت نسخه خطی و راه های جعل و تزویر در آن
کتابنامه
تصاویر
نمایه
نسخه نامه (کانون های استنساخ، عناصر نسخه شناسی، رویه های فهرستنویسی، شناخت جعل و اصالت نسخه ها) به کوشش حبیب الله عظیمی در 665 صفحه از سوی بنیاد پژوهشهای اسلامی در سال 96 منتشر شده است.
@Ketabpazhohi